འོད་ཟེར་གྱིས་བྲིས། སྒྲོལ་དཀར་ནས་སྒྱུར།
ཁོང་ཚོས་ཕལ་ཆེར་དུས་ཡུན་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་འདི་ཤེས་ཡོད་ཀྱི་རེད། འདི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོའི་བརྙན་འཕྲིན་ཐོག་ཐོན་མྱོང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ད་དུང་གནམ་ས་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པའི་དྲ་རྒྱའི་སྟེང་ལ་ཡང་ཐོན་ཡོད་པ་རེད། གཞན་བརྗོད་མི་དགོས་པར་Youtube དྲ་རྒྱའི་སྟེང་Jokhang (གཙུག་ལག་ཁང་)ཡི་གེ་འདི་བྲིས་ནས་འཚལ་བ་ཡིན་ཚེ་མདུན་ངོས་ཀྱི་དྲ་ཤོག་བཅུ་པོའི་ནང་ཉུང་མཐར་ཡང་བརྙན་པར་བཅུ་ལྷག་ཙམ་ཡོད་པ་འདི་སྐད་ཅིག་ཙམ་གྱི་སྐར་མ་བཅོ་ལྔའི་དུས་ཡུན་ཐུང་ངུ་འདིའི་ནང་བརྙན་པར་ལེན་པ་གཅིག་ཡིན་པ་རེད། ཁོང་ཚོས་ཤེས་དགོས་ངེས་ཞིག་རེད་ལ། ཁོང་ཚོར་སྔ་ས་ནས་བརྡ་ཐོ་སླེབས་ཡོད་ཀྱི་རེད། དེ་ཡང་ཉིན་མོ་འདིའི་སྔ་དྲོ་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཉི་ཤུ་ལྷག་ཙམ་གྱི་གསར་འགོད་པ་ཟླ་བ་གསུམ་པའི་ཚེས་བཅུའི་རྗེས་ཉིན་གྲངས་བཅུ་བདུན་ཏག་ཏག་གཟིམ་སྒོ་རྒྱབ་པའི་ལྷ་ལྡན་གཙུག་ལག་ཁང་ལ་སླེབས་པ་ཐོག་མ་འདི་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། ཕྱོགས་སོ་སོའི་ངོས་ནས་གྲ་སྒྲིག་ཨང་གསར་བྱས་ཡོད་པ་སྟེ། གཞུང་ཕྱོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་བཀའ་གསུང་ཅི་སྒྲུབ་ཞུ་མཁན་གྱི་བོད་མི་ཁག་གཅིག་ཆེད་མངགས་འཁྲབ་སྟོན་བྱེད་པར་མངགས་གཏོང་བྱས་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ནང་ཆོས་མཇལ་ཞུ་མཁན་ཚོ་ཚང་མ་ལས་བྱེད་པས་རྫུན་མ་འཁྲབ་པ་ཞིག་དང་ཚང་མ་མགོ་སྐོར་བཏང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་སོགས་འཁྲབ་སྟོན་བྱས་ཡོད། ཡང་འདི་ནི་ཁོང་ཚོས་སྐར་མ་བཅོ་ལྔའི་སྐད་ཅིག་ཙམ་གྱི་དུས་ཡུན་ཐུང་ངུ་འདིའི་ནང་བཤད་པའི་བདེན་པའི་གནས་ཚུལ་འདི་ཡིན་པ་རེད། དེ་ཡང་ཁོང་ཚོས་སྔ་ས་ནས་གྲ་སྒྲིག་བྱས་ཏེ་བརྗོད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཡིན་རུང་འདི་འདྲ་བྱས་པ་ཡིན་ན་ཚོད་དཔག་དཀའ་བའི་རིན་ཐང་གང་འདྲ་ཞིག་བཏོན་དགོས་ཀྱི་ཡོད་མིན་ཁོང་ཚོའི་ངོས་ནས་བསམ་བློ་མ་འཁོར་བ་ཡིན་གྱི་མ་རེད། ཡིན་ནའི་མཐའ་མ་འདིར་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་དང་ཐོག་བོད་ལ་བདེ་སྐྱིད་དང་རང་དབང་འདི་ལྟ་བུ་ཡོད་པའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁེར་རྐྱང་འཁྲབ་སྟོན་ཞིག་བཏོན་ཡག་གི་འཆར་གཞི་ཡོད་རུང་རྫུན་བཟོ་བྱས་པ་འདི་ལམ་སེང་གསལ་པོ་ཞིག་བཏོན་ཐུབ་པ་དང་ཤེས་ཐུབ་པ་བཟོས་ཡོད། གང་ཡིན་ཞུས་ན་ཁོང་ཚོས་འདིའི་ནང་མཉམ་ཞུགས་གནང་ཡོད་ལ། ཁོང་ཚོས་འདིའི་ཁྲོད་རྒྱུགས་སླེབས་ནས་གསར་འགོད་པ་མཐའ་སྐོར་ཏེ་སེམས་པ་ཧ་ཅང་སྐྱོ་པོའི་ངང་སྐད་འབོད་དང་སྦྲགས་བརྗོད་དོན་ལ། མ་རེད། ང་ཚོར་རང་དབང་མེད་པ་རེད། སྤྱི་ནོར་༧གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་ཉེས་པ་གང་ཡང་མེད་སོགས་བརྗོད་ཡོད། འཁྲབ་སྟོན་འདིར་ལྟད་མོ་ལྟ་བར་སྐྱོད་མཁན་གྱི་གསར་འགོད་པ་ཚོའི་ངོས་ནས་ཞུས་ན་གསར་འགྱུར་གྱི་ནུས་པ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ལྡན་པའི་ཧང་སང་དགོས་པའི་ལེའུ་འདི་མཐར་གསར་འགོད་པ་ཚོས་མཐོང་ཡོད་པ་དང༌། གཞུང་ཕྱོགས་ཀྱིས་བཏང་འཛིན་འོག་ལྷ་སར་སྐྱོད་པའི་འཆར་གཞི་འདི་དུས་ཡུན་ཐུང་ངུའི་ནང་བཏང་འཛིན་པའི་རང་གཟུགས་ཚང་མ་དམར་རྗེན་དུ་ཐོན་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། བརྗོད་ཡག་ལ་ཧང་སང་དགོས་པའི་ལེའུ་འདི་ཕལ་ཆེར་དུས་ཡུན་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་ཙམ་ཞིག་རྒྱུན་མཐུད་བྱུང་ཡོད་པ་རེད་འདུག གུས་མོས་གསལ་པོ་དྲན་གྱི་འདུག ཉིན་འདིའི་དགོང་མོ་ངས་དྲ་རྒྱའི་སྟེང་ནས་དེའི་སྐོར་ལ་སྐར་མ་ཁ་ཤས་གཅིག་མཐོང་བྱུང་བ་འདིའི་ཁྲོད་ནས་སྙིང་བཏོན་པ་ནང་བཞིན་ན་ཟུག་དྲག་པོ་རྒྱབ་པ་ལྟ་བུ་བྱུང༌། འདི་ནི་སྐད་ཆ་ཚིག་རེ་གཉིས་ཐོག་ནས་གསལ་པོ་བརྗོད་དཀའ་བ་ཞིག་འདུག
ཡིན་ནའི་ཁོང་ཚོས་ཏན་ཏན་ཤེས་ཀྱི་མ་རེད། ཟླ་བ་ཁ་ཤས་ཕྱིན་པའི་རྗེས་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་འདི་སྒྱུ་རྩལ་པ་གཅིག་གིས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་བསྐྱར་དུ་ཕྱིར་བཏོན་ཡོད་པ་རེད། སྒྱུ་རྩལ་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་མཚམས་མེད་པ་རེད་ལ། སྒྱུ་རྩལ་པར་བྱུང་ཁུངས་ཀྱི་དབྱེ་བ་ཡང་ཧ་ལམ་མེད་པ་རེད། དེ་ཡང་ཕོ་མོའི་དབྱེ་བ་མེད་པའི་ལྷ་དང་གཅིག་པ་རེད། ཡིན་ནའི་གུས་མོའི་ངོས་ནས་ཡ་ཡུག་གིས་སྒྱུ་རྩལ་པ་ཁོང་ལ་ཕྱོགས་ཙམ་གླེང་དོད་བྱུང༌། ཁོང་གི་མཚན་ལ་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཞུ་ཡི་ཡོད་པ་དང་བོད་པའི་སྒྱུ་རྩལ་པ་གཅིག་རེད། གལ་ཆེ་ཤོས་ནི་Tibet (བོད་)རེད། ད་ལྟ་ཁོང་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ས་ཝ་ཤིང་ཌོན་ལ་བཞུགས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་ཁོང་བཙན་བྱོལ་ལ་ལོ་ངོ་༤༩(ལོ་ངོ་ལྔ་བཅུ་ལ་ཉེ་བ་འགྲོ་ཡི་ཡོད།)དུས་ཡུན་རིང་པོ་འགྲོ་ཡི་ཡོད་པ་ཡིན་ན་ཡང༌གངས་ལྗོངས་ཀྱི་ཕ་ཡུལ་བོད་ལ་དེ་ནས་བཟུང་ཕྱིར་ཕེབས་གནང་མྱོང་མེད། ཡིན་ནའི་ཁོང་ནི་Tibetan(བོད་པའི་)སྒྱུ་རྩལ་པ་གཅིག་རེད། ཡང་སྐར་མ་བཅོ་ལྔའི་རིང་Jokhang(ལྷ་ལྡན་གཙུག་ལག་ཁང་)ལ་ཐོན་པའི་གནས་ཚུལ་འདི་ཁོང་གིས་དམིགས་བསལ་གྱི་ཐབས་ལམ་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་གཟུགས་བརྙན་མི་འདྲ་བ་དྲུག་གི་རྣམ་པའི་ཐོག་བཀོད་ཡོད་པ་མ་ཟད། ད་དུང་ཁོང་གིས་ Jokhang(ལྷ་ལྡན་གཙུག་ལག་ཁང་)གི་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་འདི་དང་གཅིག་མཚུངས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཨ་མདོ་Lobrang(བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་དགོན་པར་)ཐོན་པའི་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་འདི་ཡང་གཟུགས་བརྙན་མི་འདྲ་བ་དྲུག་གི་རྣམ་པའི་ཐོག་བཀོད་ཡོད་པ་རེད། གཟུགས་བརྙན་བཅུ་གཉིས་འདི་རྣམས་དེ་ལྟ་བུའི་འདྲ་པོ་ཡོད་པ་དང་། གང་ཡིན་ཞུས་ན་མ་དབྱིམས་ཚང་མ་དགེ་འདུན་པ་ཡིན་པ་དང་དེ་ཡང་བོད་ཀྱི་ས་གནས་རང་གི་དགེ་འདུན་པ་རེད། གཟུགས་བརྙན་བཅུ་གཉིས་འདི་རྣམས་ཕྲན་བུའི་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་དང་། འདི་ནི་གཅིག་ལས་གཅིག་ངར་ཤུགས་ཆེ་བའི་ངང་རྒྱུགས་ཡོང་བ་ལྟ་བུ་འདུག དེར་རྟེན་གུས་མོས་སྐད་སྒྲ་མེད་པའི་ངར་སྐད་སྒྲོག་པ་འདི་གོ་བ་ལྟ་བུ་འཚོར་བྱུང༌ལ། དེ་ཡང་དྲ་རྒྱ་བརྒྱུད་ནས་ཨམ་ཅོག་ནང་ཟུག་པ་ལྟ་བུའི་ཚོར་སྣང་སྐྱེས་བྱུང༌།
དེ་སྔ་གཙང་སེལ་ཆེན་པོ་བྱེད་པའི་ཨུ་རུ་སུ་དམར་པོའི་དུས་སྐབས་ལ་ Anna Akhmatova ནས་རུ་སྟར་སྒྲིག་སྟེ་བཙོན་ཁང་ནང་ཡོད་པའི་བུ་ལ་ཐུག་འཕྲད་དུ་སྐྱོད་སྐབས་རུ་སྟར་གཅིག་པ་སྒྲིག་ནས་བཙོན་ཁང་ནང་ཡོད་པའི་སྤུན་མཆེད་ལ་ཐུག་འཕྲད་དུ་སྐྱོད་མཁན་གྱི་བུ་མོ་གཅིག་གིས་ཁོང་ངོ་ཤེས་ཏེ་ཁོང་གི་ཨམ་ཅོག་འགྲམ་ལ་སྐད་ཤུགས་ཆུང་ངུའི་ངང་དྲིས་དོན་ལ་ཁྱེད་ཀྱིས་འདི་རྣམས་ཚང་མ་རྩོམ་བྲིས་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་རེད་དམ་ཞེས་སྐད་ཆ་དྲིས་ཡོད་པ་རེད། Anna Akhmatova ཡིས་ཚིག་གཅིག་གི་ཐོག་ནས་ལན་འདེབས་བྱ་དོན་ལ་ཐུབ་ཀྱི་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཡོད། འདིའི་ཁྲོད་ནས་བུ་མོ་འདིས་ཡིད་ཧ་ཅང་སྐྱོ་པོའི་ངང་རེ་བ་ཞིག་བཅངས་ཏེ་དགད་མོ་དགོད་ཡོད་པ་རེད། རྗེས་ལ་ Anna Akhmatova ཡིས་གཤིན་པོ་ཞི་བར་གནས་པའི་རོལ་དབྱངས་ཞུ་བའི་སྙན་ངག་ཁག་གཅིག་བྲིས་ཡོད་པ་དང་དེའི་གླེང་བརྗོད་ནང་འདི་ལྟར་བྲིས་ཡོད་པ་སྟེ།
མན། ངས་གཞན་ཡུལ་གྱི་ཤོག་ཁག་ཕྱོགས་སུ་བསྡད་མེད་ལ།
Õགཞན་གྱི་རམ་འདེབས་སྟོབས་ཤུགས་འོག་ལ་ཡང་ཡིབ་ནས་བསྡད་མེད།
ང་སྐབས་དེ་དུས་ངའི་མི་དམངས་དང་མཉམ་དུ་བསྡད་ཡོད་ལ།
ངའི་མི་དམངས་ལ་ཆག་སྒོ་བྱུང་ཡུལ་གྱི་ས་གནས་དེ་རང་ལ་བསྡད་ཡོད།
འཇིགས་སྣང་ཆེ་བའི་ཨུ་རུ་སུ་དམར་པོའི་ལོ་རབས་དང་རྒྱང་ཐག་རིང་པོ་མཛོད་པའི་ཀློག་པ་པོ་ཞིག་གི་ངོས་ནས་ཞུས་ན། གུས་མོས་བརྗོད་ཡག་ནི་སྐབས་དེ་དུས་ཀྱི་ས་གནས་དེ་རང་གི་དཀའ་སྡུག་ཡོད་ཚད་སྙན་ངག་འདི་རྣམས་ཀྱི་ཁྲོད་ནས་ཡུན་རིང་གནས་ཐུབ་པ་དང་མི་བརྗེད་པར་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། དེ་ཡང་ལུས་པོ་མི་ཡུལ་དུ་གནས་ཀྱང་སེམས་པ་ཕ་ཡུལ་གངས་ལྗོངས་ལ་ཆགས་པའི་མི་དང་མཚུངས་ཀྱི་ཡོད། གུས་མོས་བརྗོད་ཡག་ནི་སྐབས་དེ་དུས་ཀྱི་ས་གནས་དེ་རང་ལ་ཡོད་པའི་དཀའ་སྡུག་ཚང་མ་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱི་རི་མོའི་བརྩམས་བྱ་འདིའི་ཁྲོད་ནས་བསྐྱར་དུ་ཐོན་པའི་Tibetan(བོད་མི་)བཅུ་གཉིས་ཀྱི་གཟུགས་བརྙན་འདི་རྣམས་ཀྱིས་ཡུན་རིང་གནས་ཐུབ་པ་དང་མི་བརྗེད་པར་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད།
* * *
བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱི་དྲ་རྒྱའི་སྟེང་བརྗོད་པར། ཁོང་གིས་གཟུགས་བརྙན་འདི་རྣམས་དྲ་བ་ལྟ་བུའི་ཚགས་ཐིག་གི་ཐབས་ལམ་ཐོག་ནས་ཧ་ཡངས་ལེབ་ལེབ་སྟེང་པར་རྒྱབ་ཡོད་པ་དང་ཆེ་ཆུང་ནི་18x18inches རེད། ཧ་ཡངས་ལེབ་ལེབ་འདི་ལྕགས་རིགས་ཞིག་ཡིན་པ་དང་ལྗིད་ཙམ་དང་འོད་ཕྲན་བུ་ཡོད་ལ། ཡང་ཆག་བདེ་པོ་མེད་པ། ཡིན་ནའི་ཏོག་ཙམ་མཉེན་པོ་ཡོད་པས་བཟོ་ལྟར་འགྱུར་བ་འགྲོ་བདེ་པོ་ཡོད། འདི་ནི་གུས་མོས་Google སྟེང་ནས་འཚལ་པ་ཡིན། ད་དུང་གུས་མོས་ཁ་པར་བཏང་ནས་པེ་ཅིང་གི་རི་མོ་བྲིས་མཁན་གཅིག་ལ་སྐད་ཆ་དྲི་སྐབས་ཁོང་གིས་རྒྱུ་ཆ་དེ་རིགས་སྒྱུ་རྩལ་པ་འགའ་རེས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་རེད་གསུང་བྱུང༌ལ། ད་དུང་ཁོང་གིས་ན་ནི་ང་རི་མོའི་འགྲེམ་སྟོན་གཅིག་ལ་གདན་ཞུས་ཀྱིས་ལྟ་བར་ཕྱིན་པ་ཡིན། འདིར་རྒྱ་ནག་གི་རི་མོ་བྲིས་མཁན་གཅིག་གིས་༡༩༣༧ལོར་ཉི་ཧོང་གི་དམག་མི་རྒྱ་ནག་ནན་ཅིང་གི་དམར་བསོད་ཆེན་མོའི་ནང་ཡོད་པའི་ཚོན་ཁྲ་མ་ཡིན་པའི་འདྲ་པར་དྲ་བ་ལྟ་བུའི་ཚགས་ཐིག་གི་ཐབས་ཤེས་བེད་སྤྱད་དེ་འོད་ཆིམ་ཆིམ་གྱི་བཙའ་རྒྱབ་ཡག་མེད་པའི་ལྕགས་ཀྱི་སྟེང་བཀོད་ཡོད་པ་གསུང་བྱུང་། རྒྱུ་ཆ་འདི་གལ་ཆེ་ཤོས་ཡིན་གྱི་མ་རེད། གཅིག་བྱས་ན་དེ་མིན་གྱི་རྒྱུ་ཆས་ཀྱང་སྒྱུ་རྩལ་པའི་ཐོག་མའི་འཆར་གཞི་འདི་མངོན་འགྱུར་ཡོང་སྲིད་དོག་ཁ་པོ་རེད། ཡིན་ནའི་ང་བསམ་པར་ཡང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱིས་སྐར་མ་བཅོ་ལྔའི་རིང་གི་Tibetan(བོད་པའི་)གཟུགས་བརྙན་བཅུ་གཉིས་འདི་རྣམས་དྲ་བ་ལྟ་བུའི་ཚགས་ཐིག་གི་ཐབས་ཤེས་བེད་སྤྱད་པ་དང་ཧ་ཡངས་ལེབ་མ་བེད་སྤྱད་དེ་བསྐྱར་དུ་སྟོན་པ་འདིར་ཏན་ཏན་ཁོང་གི་སྙིང་དོན་གཟབ་མོ་ཞིག་ཡོད་ཀྱི་རེད་བསམ་གྱི་འདུག
ངས་དོན་མེད་ཀྱི་སེམས་འཁྲལ་བྱས་པ་ཡིན་མིན་ཤེས་ཀྱི་མེད་ལ། བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱིས་གང་འདྲ་གནང་ནས་གསར་རྩོམ་གནང་ཡོད་པ་དང་ཐོག་གུས་མོས་ཤེས་ཀྱི་མེད། གཅིག་བྱས་ན་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱིས་དུས་རྒྱུན་ནས་རྒྱུ་ཆ་དེ་རིགས་བེད་སྤྱོད་གནང་ཡག་གོམས་ཡོད་ཀྱི་རེད། སོ་མས་བཟོས་པའི་རས་ཀྱི་སྟེང་སྣུམ་ཚོན་རི་མོ་བྲིས་པ་དང་སྲིང་བལ་གྱི་རས་ཀྱི་སྟེང་སྐུ་ཐང་བཞེངས་པ། ཤོག་བུ་སྤུས་ལེགས་སྟེང་བྲིས་པའི་ཆུ་ཚོན་རི་མོ་ནང་བཞིན་ཡིན་གྱི་རེད། ཡིན་ནའི་གུས་མོས་ཁོང་གི་དྲ་རྒྱའི་སྟེང་ནས་དེ་སྔོན་ཁོང་གིས་བྲིས་གནང་བའི་དགོན་པའི་ལྡེབ་རིས་སྟེང་གི་ཚོན་དོག་ལས་བཀྲག་མདངས་ཆེ་བ་དང་དེ་བས་རྣམ་པར་བཀྲ་བའི་རི་མོ་ཁག་མཐོང་བྱུང༌།
མཛེས་སྡུག་ལྡན་པ་དང་འདི་ལྟ་བུའི་མཛེས་སྡུག་ལྔན་པ།
བརྗོད་པར་དཀའ་བའི་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པ་ཞིག་འདུག་ལ།
བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པ་ཞིག་འདུག
ངའི་འདས་པ།
ང་ཚོའི་འདས་པ།
བེད་མེད་ཀྱི་འདས་པའི་ལོ་ཟླ།
དངོས་གནས་མཛེས་པོ་འདུག དངོས་གནས་མཛེས་པོ་འདུག དངོས་གནས་མཛེས་པོ་འདུག མཛེས་པ་ལ་ཨྰ། ག་རེ་འཁྱེར་ནས་འདི་ལྟ་བུའི་མཛེས་སྡུག་འདི་ཚུར་བརྗེ་ཐུབ་ཀྱི་རེད་དམ།
འདི་ནི་གུས་མོས་དེ་སྔོན་བྲིས་པའི་སྙན་ངག་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་ངས་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱི་རི་མོར་དགའ་མོས་བྱེད་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཞིག་ཡིན། སྟབས་བདེ་པོའི་ངང་ནས་ཞུས་ན། ཁོང་གི་རི་མོའི་ནང་རྩ་ཐོར་ལ་སོང་ཟིན་པ་གཅིག་ཁོང་གིས་ཚུར་ཉར་ཚགས་གནང་བའི་བོད་ཞིག་དང་ཁོང་གིས་ངོས་འཛིན་གནང་བའི་DNAརྒྱུད་པ་ཡོད་པའི་བོད་ཞིག་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད། རི་མོའི་ནང་གི་བོད་དེ་རི་མོ་ལྟ་མཁན་གྱི་མིའི་ངོས་ནས་བརྗོད་ན། དངོས་གནས་བློ་ཡིད་སྤྲོ་ཞིང་ལྟ་ན་སྡུག་པ་ཞིག་ཡོད། ཡིན་ནའི་གུས་མོ་ལྟ་བུའི་རི་མོ་ལྟ་མཁན་གྱི་ངོས་ནས་ཞུས་ན། བློ་ཕམ་དང་སེམས་སྡུག་གང་ཡོད་པའི་བསམ་ཚུལ་འདི་གུས་མོས་སྙན་ངག་དེ་ཚོའི་ཁྲོད་མངོན་པར་བྱས་ཡོད།
བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱི་བརྩམས་བྱ་འདི་རྣམས་མཐོང་བའི་རྗེས་ཁོང་གིས་ག་དུས་ནས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་རི་མོ་འདི་རྣམས་བྲིས་གནང་བ་ཡིན་པ་ངས་ཤེས་ཀྱི་མེད། Jokhang(གཙུག་ལག་ཁང་)གི་དུས་ཡུན་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་འདི་ཟླ་༣ཚེས་༢༧ཉིན་ཐོན་པ་ཞིག་དང་Labrang(བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་)དུས་ཡུན་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་འདི་ཟླ་༤ཚེས་༩ཉིན་ཐོན་པ་ཞིག་ཡིན་པས་Sings from Tibet ཅེས་འབོད་པའི་Tibetan(བོད་མིའི་)གཟུགས་བརྙན་བཅུ་གཉིས་ཡོད་པ་འདི་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱི་བརྩམས་བྱ་གསར་ཤོས་དེ་ཡིན་གྱི་རེད། གུས་མོ་ཧང་སང་བྱུང༌། གཞན་བརྗོད་མི་དགོས་པར་དེའི་སྔོན་ལ་ཁོང་གིས་དྲ་རྒྱའི་སྟེང་འགྲེལ་སྤེལ་གནང་བའི་བརྩམས་བྱ་ཚང་མ་དང་བསྡུར་ན་ཧེ་བག་ཧ་ཅང་གི་ཆེ་བ་དང་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པ་ཞིག་འདུག་པས་མི་སྣ་གཞན་གྱི་ལག་པ་ནས་ཐོན་པ་ལྟ་བུ་འདྲ་པོ་འདུག གང་འདྲ་ཡིན་རུང་གུས་མོས་བརྗོད་དགོས་པ་ནི་གང་འདྲ་ཟེ་ལྟས་པའི་སྐབས་དང་ཡང་ན་དུས་ཚོད་ཏོག་ཙམ་ཕྱིན་པའི་རྗེས་བསྐྱར་དུ་ལྟས་པའི་སྐབས་ཚང་མ་སྤྲོ་སྣང་ཆེན་པོ་སྐྱེས་པའི་འཚོ་བ་ཞིག་ཡོང་གི་མིན་འདུག ཐད་ཀར་ཞུས་ན། ངའི་མཐོང་སྣང་བེད་པོ་རྩ་བ་ནས་མ་བྱུང༌། དེ་ཡང་མིག་ལ་གཟེར་པོ་དང་ཐ་ན་ཚགས་ཞིབ་མོའི་ནག་ཐིག་འདི་རྣམས་ཀྱིས་ལྡིར་སྒྲ་སྒྲོགས་པ་ལྟ་བུ་འདུག དེའི་ནང་གི་སྟོང་ཆ་དང་དེའི་མང་ཆེ་བའི་རྒྱ་ཁྱོན་ནག་པོ་འདིས་རང་ཉིད་ཀྱང་འདིའི་ནང་མཉམ་དུ་ལྷུང་བ་ལྟ་བུ་ཡོང་གི་འདུག འོན་ཀྱང་ལྟས་པ་ཙམ་གྱིས་ལམ་སེང་མཐོང་ཐུབ་རྒྱུར་གཟུགས་བརྙན་རེ་རེ་བཞིན་ཐོག་མ་ག་ནས་ཡིན་པ་དང་རྒྱུ་རྐྱེན་གང་ལ་རྟེན་ནས་བྱུང་བ་ཡིན་པ་གསལ་པོ་མཐོང་ཐུབ་ཀྱི་འདུག དེས་མ་ཚད་བརྩམས་བྱ་རེ་རེར་ཨང་གྲངས་རྒྱབ་ཡོད་པ་སྟེ། Jokhang #1 (གཙུག་ལག་ཁང་) ནས་Jokhang #6 དང་། Labrang #1 ནས་Labrang #6བར་ཡོད། འགོ་བརྗོད་སྟབས་བདེ་པོ་དང་འགོ་བརྗོད་བསྐྱར་འདོད་བྱས་ཡོད་པས་ལྟ་ཐེངས་གཅིག་གིས་ཤེས་ཐུབ་ཀྱི་འདུག འདིར་གསལ་བཤད་བྱ་དགོས་པ་ཞིག་ལ་ང་གཅིག་པོ་མ་ཡིན་པར་ད་དུང་བོད་པ་མང་པོས་མཐོང་བ་ཙམ་གྱིས་རྟོགས་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་གཞན་གྱིས་མཐོང་ནས་གོ་དོན་རྟོགས་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་མིན་བཤད་ཁག་པོ་རེད། ཡིན་ནའི་འདིའི་ཁྲོད་ནས་རིན་ཐང་གི་དབྱེ་བ་ཕྱེ་ཡོད་མིན་གང་ཡང་མངོན་གྱི་མེད། དོན་དངོས་ཐོག་ནས་ཞུས་ན་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རིག་གནས་སྣང་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་གཅིག་པ་མེད་པ་དང་ལྷག་པར་ཟླ་བ་གསུམ་པའི་སྐྱིད་སྡུག་མཉམ་མྱོང་འདི་མེད་པ་ཡིན་ན་རང་རང་སོ་སོ་ཡིན་པ་རེད།
དེ་ནས་དངོས་གནས་མཐོང་སྣང་བདེ་པོ་རྩ་བ་ནས་མ་བྱུང་བར་རྟེན་ངེས་པར་དུ་ཕབ་ལེན་བྱེད་དགོས་བྱུང༌ནས་དེ་ནས་བསྐྱར་དུ་གློག་ཀླད་(རིག་མཛོད་འཕྲུལ་སྤྱད་)ཐོག་ཆེ་ཆུང་བཟོས་པ་ཡིན། མུ་མཐུད་དེ་ཆུང་རུ་ཆུང་རུ་བཏང་ནས་རི་མོའི་གཟུགས་དབྱིབས་ཕྲ་མཐོང་ཅན་ལ་འགྱུར་བའི་བརྒྱུད་རིམ་འདི་སེམས་འགུལ་ཧ་ཅང་ཆེ་བའི་ནུས་པ་ཞིག་ཡོང་གི་འདུག དེ་ཡང་མིག་མདུན་ཁ་ཐོར་ནས་ཡོད་པའི་ཚགས་ནག་ཐིག་འདི་རྣམས་རིམ་པས་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ཏེ་མི་གཅིག་གི་དབང་པོ་ལྔའི་གཟུགས་དབྱིབས་ཆགས་ནས་མི་འདིའི་རྣམ་འགྱུར་ནི་འདི་ལྟ་བུའི་ངར་ཤུགས་ལྡན་པ་དང་འདི་ལྟ་བུའི་ནན་ཏན་ཆེ་བ་ཞིག་མངོན་གྱི་འདུག དེའི་ཁྲོད་ནས་ཁྱེད་ཀྱིས་དོ་སྣང་དགོས་པ་དང་གཟབ་ནན་གྱིས་ཉན་དགོས་པའི་རེ་བ་ཞིག་དང༌། ཁྱེད་ཀྱིས་འདིར་བརྩི་འཇོག་ཡོང་བ་དང་གོམ་པ་རེ་རེ་བཞིན་གནོན་ཏེ་འུ་ཐུག་བཅུག་པའི་བྱེད་སྟངས་འདི་འདོར་དགོས་པའི་རེ་བ་བཏོན་གྱི་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་འདུག་པས་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་འདི་བསྐྱར་དུ་སོན་པོར་ཐོན་སོང༌། ཡིན་ནའི་བྲེལ་ཚུབ་ཀྱི་ནང་གློག་ཀླད་ཀྱི་ཐོག་ཀླད་སྐོར་ཐོལ་པ་གཅིག་སྣོན་འདུག་པས་བརྒྱ་ཆ་བརྒྱའི་བསྡུར་གྲངས་འདི་བརྒྱ་ཆ་ཆིག་སྟོང་གི་བསྡུར་གྲངས་ལ་འགྱུར་ནས་གློ་བུར་དུ་ཆེ་རུ་ཕྱིན་པའི་རི་མོ་འདིར་ག་བྱེད་འདི་བྱེད་མ་བྱུང༌། མིག་མདུན་ཡོད་པའི་ཚགས་ཐིག་དང་སྟོང་ཆ་དཀར་པོ། དེ་བཞིན་ནག་ཐིག་ཡོད་ཚད་ཚང་མས་ཧོབ་སྟེ་གློག་ཀླད་ཀྱི་པར་ངོས་ཆ་ཚང་ཁེངས་ནས་ཟང་ངེ་ཟིང་ངེ་དང་མགོ་རྙོག་ནས་གང་ཡང་མཐོང་རྒྱུ་མེད་པར་འགྱུར་སོང༌ལ། གོ་དོན་གང་ཡང་ཧ་མི་གོ་བར་འགྱུར་སོང༌བས་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་འདི་ག་པར་ཡོད་དམ། ཁོང་ཚོ་མི་མི་རེ་ངོ་རེ་ག་པར་ཡོད་དམ།
ཆུང་རུ་བཏང་བ་དང་ཆེ་རུ་བཏང་བའི་དུས་ཚོད་ནང་དང་ཉམས་པ་སོར་ཆུད་ཀྱི་སླར་གསོ་དང་རྩ་ཐོར་ཕྱིན་པ་གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་ཚང་མ་འགྱུར་ཡོད་པ་དང་མཐར་ཕྱིན་པའི་འགྱུར་བ་ཕྱིན་པ་སྟེ་ཧ་སང་བའི་སྙིང་རྗེ་པོ་ཞིག་དུས་འདི་ནས་གསར་དུ་ཐོན་ཡོད་པ་རེད། འདི་ནི་William Bulter Yeats ནས་བྲིས་པའི་སྙན་ངག་གཅིག་ཡིན། ཁོང་གིས་ད་དུང་བྲིས་དོན་ལ། གང་བཤད་ཡོད་པ་དང་གང་བྱས་ཡོད་མིན་ལ་མི་ལྟོས་པར། ང་ཚོས་ཁོང་ཚོའི་རྨི་ལམ་འདི་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་བྱུང༌།
* * *
གུས་མོས་ངེས་པར་དུ་བརྗོད་དགོས་པ་ཞིག་ལ། Jokhang(གཙུག་ལག་ཁང་)གི་གཟུགས་བརྙན་དྲུག་པོ་འདི་ངའི་ངོས་ནས་ཞུས་ན་འདི་ལྟ་བུའི་རྒྱུས་མངའ་ཆེ་བ་གཅིག་ཡོད། དྲན་ཐོག་ལ་ཉིན་འདིའི་དགོང་དྲོ་གློག་ཀླད་ཀྱི་མདུན་འདིར་བསྡད་ནས་སྐར་མ་རེ་གཉིས་ཀྱི་བརྙན་པར་འདི་རྣམས་རེ་རེ་བཞིན་ཕབ་ཚུར་ལེན་བྱེད་བཞིན་སེམས་སྡུག་གི་མིག་ཆུ་རྫོགས་ཐབས་མིན་འདུག གུས་མོས་རྒྱུས་མངའ་ཡོད་པ་འདི་ Jokhang(གཙུག་ལག་ཁང་)ནང་རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་རྗེས་ལ་ཞིག་གསོ་བྱས་པའི་ལྡེབ་རིས་དང་དེ་བཞིན་མཆོད་མེས་ནག་པོ་ཆགས་པའི་སྒོ་ཁྲ་ཁྲ་བ་ཁྲ་དང༌། འདི་ལས་རྒྱུས་མངའ་ཆེ་བ་ནི་དགེ་འདུན་པ་འདི་རྣམས་ཀྱི་ཞལ་རས་ཆགས་ཀྱི་འདུག ཧ་ལམ་མི་མི་རེ་ངོ་རེ་ཚང་མ་གུས་མོས་མཇལ་མྱོང་ཡོད་པ་དང་དགེ་འདུན་པ་འགའ་ཤས་ཞིག་ལ་གུས་མོས་བཀའ་མོལ་ཡང་ཞུ་མྱོང་ཡོད། ཡིན་ནའི་བཀའ་མོལ་ག་རེ་ཞུས་ཡོད་མིན་ད་ལྟ་དྲན་གྱི་མིན་འདུག ཡང་འགའ་ཤས་ཞིག་གི་གྲ་ཤག་ནང་གུས་མོ་སྐྱོད་མྱོང་ཡོད་པ་དང་ཁོང་རྣམ་པའི་སྒེའུ་ཁུང་མདུན་བཞད་བཞིན་ཡོད་པའི་མེ་ཏོག་བཞག་ཡོད་ལ། གྲ་ཤག་ནང་བརྙན་འཕྲིན་དང་གློག་ཀླད་ཡང་ཡོད་པས་དངོས་གནས་ཞུས་ན་ Jokhang(གཙུག་ལག་ཁང་)གི་དགེ་འདུན་པ་ཚང་མར་ཕྱི་དངོས་པོའི་འཚོ་བའི་ཐོག་མཐུན་རྐྱེན་གང་ཙམ་ཡག་པོ་ཡོད། ཁོང་རྣམ་པ་ཚང་མ་ལོ་ན་གཞོན་པ་དང་ཁ་ཤས་ཆུང་དུས་ནས་ལོ་ན་རྒན་པའི་དགེ་འདུན་པ་དང་ལྷན་དུ་དགོན་པའི་ནང་མཉམ་དུ་འཚོ་བ་བསྐྱལ་ནས་བཞུགས་ཡོད་པས་སྤྱིར་བཏང་ཚང་མ་སྤུན་མཆེད་ཡིན་པ་དང་གཞུང་ཕྱོགས་ཀྱི་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་ལོ་ཚད་ལ་སླེབས་དུས་གཞི་ནས་གྲ་ཆས་བཞེས་ཀྱི་ཡོད། ཁ་ཤས་ནི་ལོ་ཤས་ནང་གསར་དུ་བཅུག་པ་དང་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་ Jokhang(གཙུག་ལག་ཁང་)ལ་གཏན་འབེབས་བཟོས་པའི་དགེ་འདུན་པའི་ཚད་གཞི་ནི་༡༢༠དང་གྲ་པ་ལོག་པ་དང་བྲོས་བྱོལ་ལ་ཕྱིན་པ་ཡོད་ན་གཞི་ནས་ཚབ་རེ་བཅུག་གི་ཡོད་པས་ད་ལྟ་བར་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་ཡིན་པ་རེད། གུས་མོས་ཁོང་རྣམ་པ་རྒྱུས་མངའ་ཧ་ཅང་གི་ཆེན་པོ་ཡོད། དེར་རྟེན་གུས་མོ་ཧང་སང་བ་དང་སེམས་འགུལ་ཐེབས་པ་ཞིག་བྱུང༌ལ། དངོས་གནས་མི་མང་པོ་ཡང་འདིར་ཧང་སང་པ་དང་སེམས་འགུལ་ཐེབས་བཞག གང་འདྲ་ཡིན་ན་ཡང་སྐད་གྲགས་ཡོད་པའི་ལྷ་ལྡན་གཙུག་ལག་ཁང་གི་དགེ་འདུན་པ་ཚོ་དེ་མིན་གྱི་དགོན་པ་དང་གཅིག་པ་མིན་པ་རེད། ཁོང་རྣམ་པ་ཡང་ལས་ཁུངས་ཚན་པའི་ནང་ལ་ཐན་ཞོད་གང་བྱུང་ན་ཡང་ལོ་ཏོག་བསྡུ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ནང་བཞིན་གྱི་ལས་ཀ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡོད་པ་དང་དེ་ཡང་སྒྲིག་གཞིའི་ནང་གི་མི་ཞིག་ལ་རྩིས་ན་ཆོག་གི་ཡོད། དེར་རྟེན་དགེ་འདུན་ཚོས་གང་ལ་ཡང་མི་འཛེམས་པར་དཔར་ངར་ཆེ་སྐྱེད་ཀྱིས་མདུན་ལ་དོན་པ་འདི་བློ་སྟོབས་དང་དད་པ་ཡིད་ཆེས་ཡོད་པས་མ་ཚད་དེ་བས་ནི་དཀའ་མེད་འུ་ཐུག་ཀྱི་ཐབས་ཤེས་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད།
ཟླ་བ་བརྒྱད་པའི་ནང་པེ་ཅིང་གིས་ཨོ་ལོན་ཕིགསི་ལུས་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་གཉེར་ནས་དར་རྒྱས་སྟོབས་འབྱོར་ལྡན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྣམ་པ་གཅིག་སྟོན་ཡོད་པ་དང་དེའི་སྐབས་གུས་མོ་ཨ་མདོ་རྒྱུད་ལྷ་སར་ལོག་པ་ཡིན། ལྷ་སར་སླེབས་པའི་ཉིན་གསུམ་པ་འདི་གཟའ་ལྷག་པ་ཞིག་ཡིན་པས་འདི་ནི་གཟའ་འཁོར་གཅིག་ནང་གི་ཉིན་མོ་ཁྱད་པར་ཅན་ཞིག་ཡིན་པས་མི་གཞན་གྱི་ཉིན་མོ་འདི་མི་ཤེས་ན་ཡང་བོད་པ་ཚོས་ཤེས་ཀྱི་ཡོད། ཚང་མས་འདི་ནི་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་འཁྲུངས་གཟའ་ནི་རེས་གཟའ་ལྷག་པ་ཡིན་པ་བརྗོད་དེ་རྒྱུན་དུ་ནས་གོ་རྒྱུ་ཡོད་པས་གོམས་གཤིས་ཆགས་ཡོད་པར་རྟེན་རེས་གཟའ་ལྷག་པ་ཆགས་ཅན་སྐུ་སངས་ཀྱི་དུ་བ་དམིགས་བསལ་གྱི་མང་པོ་ཡོད་ལ་གསོལ་བ་སྨོན་ལམ་འདེབས་མཁན་དེ་བས་འཁྲུག་ཆ་དོད་པ་ཡོད། ཡིན་ནི་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པ་ཞིག་ནི་གསུམ་པའི་ཚེས་༡༤རྗེས་ད་དུང་ཡང་བོད་པ་མང་པོ་ཞིག་གིས་རེས་གཟའ་ལྷག་པའི་ཉིན་ལྷ་ས་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པའི་སྐུ་སངས་ཀྱི་དུ་བའི་ཁྲོད་དྲན་སེམས་གཟབ་མོ་ཞིག་བཅངས་བཞིན་ཡོད། ཁྲོམ་གཞུང་ཡོངས་རྫོགས་མཚོན་ཆས་དྲག་ཆས་ཡོངས་སུ་སྤྲས་པའི་དམག་མིས་འདིའི་རྣམ་པ་ཡོད་ཚད་ཐམས་ཅད་མེད་པ་བཟོས་ནས་རྫིག་ཉམས་ཆེ་མདོག་གིས་བཙན་ཤེད་ངང་ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་དང་ཁྲོམ་གཞུང་ཐོག་ལངས་པ་སོགས་བྱེད་ཀྱི་འདུག དམག་མི་དང་མེ་མདའ་རྒྱུད་དེ་གུས་མོས་བྲེལ་འཚུབ་ངང་ Jokhang(གཙུག་ལག་ཁང་)དུ་འཛུལ་བ་ཡིན། ལོ་ཤས་ནང་ཐེངས་ག་ཚོད་ཡིན་མིན་དྲན་གྱི་མིན་འདུག ཚང་མ་ཕ་ཡུལ་དང་ཁ་བྲལ་བའི་མི་ནང་བཞིན་རང་ཁྱིམ་དུ་ཕྱིར་ལོག་བྱེད་པ་དང་བྲེལ་འཚུབ་ངང་ Jokhang(གཙུག་ལག་ཁང་)དུ་སྐྱོད་ཀྱི་ཡོད། ཡིན་ནའི་ད་རེས་ངས་ཁོང་ཚོའི་གནས་སྟངས་དེ་བས་ཤེས་དོད་ཆེ་བ་བྱུང༌ལ། ཟླ་༣ཚེས་༢༧ཉིན་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་གསར་འགོད་པར་དངོས་ཡོད་བདེན་པའི་གནས་ཚུལ་གསུང་མཁན་གྱི་དགེ་འདུན་པ་ཚོ་གང་འདྲ་བྱས་ཡོད་དམ་བསམ་པ་བྱུང༌།
གཟིམ་སྒོའི་གཡོན་ཕྱོགས་སུ་ཡུལ་སྐོར་བ་ཚོར་སྤ་སེ་ཙོང་མཁན་གྱི་དགེ་འདུན་པ་འགའ་ཤས་སྔ་རྒྱུན་བཞིན་བཞུགས་ནས་ཡོད་པ་དང་དེའི་ནང་ཏག་ཏག་གུས་མོས་ངོ་ཤེས་ནས་ལོ་མང་སོང་བའི་དགེ་འདུན་པ་ཡང་འདུག་ལ། རེ་རེ་བཞིན་ཁོང་རྣམ་པའི་མཚན་ཡང་འབོད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། ཧང་སང་བའི་རྣམ་འགྱུར་འདི་ཁོང་ཚོའི་གདོང་པའི་ཐོག་ནས་མཐོང་ཐུབ་ཀྱི་འདུག་པས་གུས་མོའི་སེམས་ནང་གི་ངར་ཤུགས་དང་མི་བདེ་བ་བྱུང་བ་འདི་གཟོད་སྒོམ་བྱས་ཏེ་ཕན་ཚུན་འཚམས་འདྲིའི་ཐོག་ནས་བདེ་པོ་ཡིན་པས་བརྗོད་པ་ལས་དེ་སྔ་ནང་བཞིན་སྐད་ཆ་རྫོགས་རྒྱུ་མེད་པ་བཤད་ཡག་མིན་འདུག ཡིན་ནའི་དེའི་རྗེས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཁག་དྲན་གསོས་བྱེད་དུས་གུས་མོའི་ངོས་ནས་ཞུས་ན་ཧ་ཅང་གི་ཁག་པོ་འདུག གང་ཡིན་ཞུས་ན་ངས་མུ་མཐུད་ནས་མིག་ཆུ་བཏང་ནས་བསྡད་པ་ཡིན། ཟླ་བ་གསུམ་པ་ནས་བཟུང་ཁྲག་དང་མེ་ལྕེ་རྒྱུན་མི་ཆད་པར་ངའི་མིག་མདུན་ཐོན་གྱི་འདུག་པས་གུས་མོའི་མིག་ཆུ་བཀག་ཐུབ་ཀྱི་མིན་འདུག དེ་ནས་ཞལ་རས་ཀྱི་རྣམ་པ་བབ་བརླིང་ལྡན་པའི་ཇོ་བོ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་མདུན་ལ་སྐུ་ཕྱག་གསུམ་ཕུལ་སྐབས་མཁྲེགས་ཞིང་གྲང་བའི་ཞ་ལའི་སྟེང་དཔྲལ་བ་ཐུགས་དུས་གསལ་ལ་མི་གསལ་གྱི་སྒྲ་ཡང་ཐོས་རྒྱུ་འདུག་པ་དང་། ཆོས་མཇལ་ཞུ་བར་སྐྱོད་མཁན་གྱི་མི་ཚོ་འཚང་ཀ་ཤིག་ཤིག་ངང་གཅིག་ལ་གཅིག་མཐུད་ཀྱིས་གཞོགས་གཡོན་ནས་གཡས་ལ་སྐྱོད་པ་ཡིན་ཚེ་ཇོ་བོ་རིན་པོ་ཆེ་དཀྱིལ་དཀྲུང་གནང་ནས་བཞུགས་པའི་སྐུ་གཟུགས་དང་ཐག་ཧ་ཅང་ཉེ་པོའི་ཐོག་ནས་དཔྲལ་བ་ཐུགས་ཏེ་མཇལ་ཁ་ཞུ་རྒྱུ་ཡོད། རིན་ཆེན་ནོར་བུས་རྒྱན་པ་དང་གོས་ཆེན་གསེར་པོའི་ན་བཟའ་སྒྲོན་ཞིང་དེའི་ཁྲོད་ནས་སྦུག་སུབ་དོག་པོ་ཡོད་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་ཐོན་གྱི་འདུག སྐུ་མདུན་དུ་མཇལ་དར་དང་དངུལ་ལོར་གྱི་ཁེངས་ནས་འདུག་ལ། ད་དུང་ང་ཚོའི་མིག་ཆུ་ཡང་སྤུངས་ནས་འདུག ཏག་ཏག་རེད། གུས་མོར་དེའི་ནང་གི་སྐུ་ཞབས་གཅིག་དེ་རང་ནས་མཇལ་བྱུང༌། ཁོང་ནི་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་གསར་འགོད་པའི་མདུན་ལ་རྒྱུགས་ནས་སྐད་ཤུགས་ཆེན་པོ་ངུ་འབོད་གནང་མཁན་ནང་གི་གཅིག་རེད་ལ། ཡང་ཁོང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱི་Jokhang(གཙུག་ལག་ཁང་) རི་མོའི་ནང་གི་གཅིག་རེད། ཁོང་སྐུ་གཉེར་སྐུ་ཞབས་མིན་པ་ངས་ཤེས་ཀྱི་ཡོད། ཁོང་གིས་གློ་བུར་དུ་རྒྱུགས་ཕེབས་ནས་སྐུ་གཉེར་སྐུ་ཞབས་ཀྱི་ཁྲིད་ལ་བཞེངས་ཏེ་ཕྱག་གཉིས་ཐེལ་མོ་སྦྱར་བཞིན་ཡོད་པ་འདི་ཇོ་བོ་རིན་པོ་ཆེར་གསོལ་བ་སྨོན་ལམ་འདེབས་གནང་གི་ཡོད་པ་འདྲ་པོ་འདུག་ཀྱང་ཡིན་ནའི་ཁོང་གི་སྤྱན་གཉིས་པོ་གུས་མོར་གཟིགས་བཞིན་འདུག ང་རང་ཡང་ཧ་སང་ཏེ་ཁོང་ལ་ལྟས་པ་ཡིན། གང་ཡིན་ཞུས་ན་ངས་ཁོང་ངོ་ཤེས་བྱུང༌། ཡིན་ནའི་ངས་ཁོང་ལ་གང་ཞུ་ཐུབ་ཀྱི་རེད་དམ། Jokhang(གཙུག་ལག་ཁང་)ནང་ཕྱོགས་བཞི་མཚམས་བརྒྱད་གང་སར་བརྙན་པར་ལེན་པའི་འཕྲུལ་ཆས་བཙུགས་ནས་ལྟ་སྲུང་དོ་དམ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་མི་ཚོགས་ནང་ལ་ཡང་དད་ལྡན་པའི་མི་དམངས་དཀྱུས་མའི་ཆས་གོས་གྱོན་པའི་སོ་སྙུལ་ནས་སོ་ལྟ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པས་དེ་ནས་འགོག་ཐབས་བྲལ་བཞག ཁོང་གི་སྤྱན་ནང་མིག་ཆུས་ཁེངས་ནས་གཟིགས་བཞིན་ཡོད་པ་འདིའི་ཁྲོད་ནས་གུས་མོར་བཀའ་མོལ་མང་པོ་གནང་ཡག་ཡོད་པ་འདྲ་པོ་འདུག ཡིན་ནའི་ང་ཚོས་ཡང་གང་བཤད་ཐུབ་ཀྱི་རེད་དམ། ཐག་ཉེ་པོའི་ངང་གཟིགས་བཞིན་འདུག་པས་གུས་མོ་རང་དབང་མེད་པར་ཁོང་ལ་བདེ་པོ་ཡིན་པས་ཅེས་ཞུ་སྐབས་ཁོང་གི་སྤྱན་ནང་མིག་ཆུ་ཁེངས་ནས་དབུ་ཅོག་ཅོག་གནང་གིས། ཡང་གུས་མོས་རང་དབང་མེད་པར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ། ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་བཞིན་གདོང་པ་ཚང་མ་མིག་ཆུས་ཁེངས་ནས་མགོ་བོ་སྒུར་སྒུར་བྱས་ཏེ་ཁ་མ་བྲལ་རང་བྲལ་འཁེལ་བྱུང༌། གང་འདྲ་ཡིན་རུང་Jokhang(ཁོང་གཙུག་ལག་ཁང་)ལ་བཞུགས་ཡོད་པ་འདིའི་ཐོག་ནས་ང་རང་འདོད་བློ་ཁེངས་སོང༌། ངོ་ཤེས་ནས་ལོ་མང་སོང་པའི་དགེ་འདུན་པ་གཅིག་གིས་ངའི་ཕྱོགས་སུ་ཕེབས་ནས་བློ་ཁོག་ཆེན་པོས་གུས་མོར་དྲན་སྐུལ་གནང་དོན་ལ། ཨ་ཅག་འདིར་དྲི་བ་གང་ཡང་དྲི་རྒྱུ་མེད་ལ། སྐད་ཆ་གང་ཡང་བཤད་རྒྱུ་མེད་གསུང་བྱུང༌། Jokhang(གཙུག་ལག་ཁང་)གི་ཐོག་རྩེགས་གཉིས་ཐོག་ནས་ཡང་དེ་མིན་གྱི་དགེ་འདུན་པ་གཅིག་མཇལ་བྱུང༌། ཁོང་ཡང་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་གསར་འགོད་པའི་མདུན་རྒྱུགས་ནས་ངུ་འབོད་གནང་མཁན་གྲས་ཀྱི་གཅིག་རེད་ལ། ཁོང་ཡང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱི་ Jokhang རི་མོའི་ནང་གི་གཅིག་རེད། ཁོང་གི་ཉེ་ཁོར་ལ་ད་དུང་ལོ་ན་གཞོན་པའི་དགེ་འདུན་པ་ཁ་ཤས་འདུག ཏན་ཏན་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་འདིའི་ནང་ཐོན་ཡོད་ཀྱི་རེད། ཁོང་གིས་གུས་མོའི་ཕྱོགས་སུ་འཛུམ་མོལ་མོལ་གནང་གི་འདུག་ཀྱང་ཁོང་གི་དགད་མོ་འདི་དངངས་སྐྲགས་ཀྱི་དར་སིལ་རྒྱབ་ཀྱི་ཡོད་པ་འདྲ་པོ་འདུག་པས་མ་མཐོང་ན་དགའ་ས་རེད། གུས་མོ་ཡང་སྐད་ཆ་བཤད་ཐུབ་ཀྱི་མིན་འདུག་པས་གདོང་པ་མ་བཀབ་པར་སྐྱོད་པ་ཡིན། པར་ཆས་ག་པར་བཙུགས་ཡོད་དམ། ཡང་སོ་སྙུལ་ག་པར་ཡོད་དམ། གང་འདྲ་ཡིན་རུང་ཁོང་ཚོ་Jokjang(གཙུག་ལག་ཁང་)ནང་ཡོད་པ་མཐོང་བ་ཡིན་ན་གཞི་ནས་བློ་ཁངས་ས་རེད།
ཡང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱི་དེ་མིན་གཟུགས་བརྙན་དྲུག་པོ་འདི་གུས་མོས་ངོ་ཤེས་ཀྱི་མེད། གུས་མོ་བླ་བྲང་དགོན་པར་ཐེངས་གསུམ་མ་གཏོགས་སྐྱོད་མྱོང་མེད། ཡིན་ནའི་ངས་ང་དང་ལོ་ཚད་གཅིག་པ་ཡིན་པའི་སྐུ་ཞབས་འཇིགས་མེད་ལགས་ངོ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད། ཁོང་དེ་སྔ་བླ་བྲང་དགོན་པའི་བདག་གཉེར་ལྷན་ཁང་གི་འགན་འཛིན་གཞོན་པ་རེད། སྤྱི་ལོ་༢༠༠༦ལོར་རྒྱ་གར་ལ་སྐྱོད་ནས་སྤྱི་ནོར་༧གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་གནང་བའི་དུས་འཁོར་དབང་ཆེན་ཞུ་མྱོང་ཡོད་པ་རེད། ཚུར་ལོག་ཕེབས་པའི་རྗེས་ཉིན་གྲངས་བཞི་བཅུ་ཙམ་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་ཡོད། ཉེ་ཆར་ཁོང་གིས་བརྙན་འཕྲིན་འཁོར་ཐག་ནང་ཁོང་གཅིག་པོ་པར་ཆས་མདུན་བཞུགས་ནས་མི་ངོ་མ་དང་རང་ཉིད་ཀྱི་སྐད་རང་གི་ཐོག་ནས་ཁོང་གི་ཞལ་རས་དང་བཅས་པ་དུས་ཡུན་སྐར་མ་༢༠ཙམ་རིང་སྟོན་ནས་འདི་ལོ་ཟླ་བ་གསུམ་པ་ནས་ཐོན་པའི་དོན་རྐྱེན་ལ་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་དཔང་ཚིག་མཁོ་བཏོན་གནང་ཡོད། དེའི་སྐབས་ཡང་ཁོང་དོན་མེད་ཀྱིས་བཀག་ཉར་བྱས་ཏེ་ཚ་འདྲི་བྱས་ནས་ངོས་ལེན་ཞུ་རུ་བཅུག་པ་དང་དེའི་དབང་གིས་འདྲི་རྩད་ཁང་ནས་ཤི་གྲབས་བྱས་ཡོད། བརྙན་འཕྲིན་འཁོར་ཐག་ནང་ཁོང་གིས་ཟླ་བ་བཞི་པའི་ཚེས་དགུ་ཉིན་གྱི་Labrang(བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་དགོན་པའི་)དགེ་འདུན་པ་སུམ་བཅུ་བཞི་བཅུ་ཙམ་ནས་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་གསར་འགོད་པ་སླེབས་སྐབས་གློ་བུར་དུ་རང་ཉིད་ཀྱིས་ལག་ཚེམ་རྒྱབ་ནས་བཟོས་པའི་རྒྱལ་དར་འཕྱར་ཞིང་ལྷ་ཁང་ནང་ནས་རྒྱུག་ཕེབས་ཏེ་སྐད་འབོད་གནང་དོན་ལ། ང་ཚོར་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དགོས་ཡོད། ང་ཚོར་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་མེད། ཡང་དགེ་འདུན་པ་ཁོང་རྣམས་ཉིན་ཤས་སོང་བའི་རྗེས་འཛིན་བཟུང་བྱས་ནས་ཉེས་རྡུག་དྲག་པོ་ཕོག་ཡོད་པ་རེད། དེའི་ནང་གི་དགེ་འདུན་པ་གཅིག་གི་རྐང་པ་བཅག་ནས་ད་ལྟ་གོམ་པ་རྒྱབ་རྒྱུ་མེད་པར་འགྱུར་ཡོད་ལ། དགེ་འདུན་པ་ཁ་ཤས་ཀྱི་ཞལ་གྱི་ནང་གློག་རྒྱུགས་བཅུག་ནས་དྲན་ཤེས་བརྟན་པོ་མེད་པ་བཟོས་ཡོད། དེ་བཞིན་སྐུ་ཞབས་འཇིགས་མེད་ལགས་ཀྱི་བརྙན་འཕྲིན་འཁོར་ཐག་འདི་ཨ་རིའི་རླུང་འཕྲིན་ཁང་གི་བོད་སྐད་བརྙན་འཕྲིན་ལེ་ཚན་ནང་སྟོན་པའི་རྗེས་ག་སོང་ཆ་མེད་དུ་འགྱུར་ཡོད་པ་དང་མི་འགའ་རེས་ད་ལྟ་ཁོང་ཡིབ་ནས་ཡོད་པ་བརྗོད་མཁན་འདུག་ལ་། འགའ་རེས་བཟང་བཙོན་ལ་བཅུག་པ་བརྗོད་མཁན་ཡང་འདུག
ཨ་མདོའི་གྲོགས་པོ་ཞིག་གིས་བརྗོད་པར་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་གསར་འགོད་པ་དང་སྐད་ཆ་བཤད་མྱོང་ཡོད་པའི་མི་བཅུ་གྲངས་ཞིག་བྲོས་བྱོལ་ལ་ཕྱིན་ཏེ་འབྲོག་རྭའི་ནང་ཡིབ་ནས་ཡོད་པ་ཚོར་འབྲོག་པ་མང་པོས་འགེབས་སྲུང་བྱས་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ཁོང་ཚོས་ཕྱི་ཕྱོགས་དང་སྟབས་བདེའི་ལག་འཁྱེར་ཁ་པར་ཐོག་ནས་འབྲེལ་བ་བྱེད་སྐབས་གཞུང་ཕྱོགས་ཀྱི་འབྲེལ་ཡོད་ཚན་པ་ནས་ཁོང་ཚོ་ག་པར་ཡོད་མིན་རྩད་གཅོད་ཐུབ་སྟེ་མཚན་ལ་གློ་བུར་དུ་ཚུར་རྒོལ་བྱས་ཡོད། ཡིན་ནའི་སྟབས་ལེགས་པ་ཞིག་ལ་ཁྱིས་འཕྱངས་པར་རྟེན་དགེ་འདུན་པ་ཚོ་བྲོས་ཐུབ་ཡོད་པ་རེད་འདུག དམག་མི་ཚོས་བསྟུད་མར་མེ་མདའ་རྒྱབ་ནས་ཤི་རྨས་གང་འདྲ་བྱུང་ཡོད་མིན་ད་ལྟ་བར་གསལ་པོ་ཤེས་རྟོགས་མ་བྱུང༌། ཡང་ད་ལྟའི་ཆར་ད་དུང་མི་ལྔ་མུ་མཐུད་བྲོས་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།
* * *
དོན་རྐྱེན་ཚང་མ་ཕྱོགས་སོ་སོའི་ངོས་ནས་མཉམ་ཞུགས་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད། གང་ཡིན་ཞུས་ན། ཕྱོགས་སོ་སོའི་ངོས་ནས་ཕན་ཚུན་གཞོགས་འདེགས་བྱས་པའི་དབང་གིས་མུ་མཐུད་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་ཐུབ་པ་དང་ཕན་ཚུན་གཅིག་ལ་གཅིག་རྟེན་ཡིན་པས་ཡག་ཉེས་གཉིས་ཀ་ཡོད་པ་རེད། འདིའི་ནང་སླེབས་མེད་པ་ཡང་ཡོང་སྲིད་ཀྱི་རེད། ཐ་ན་འདིར་ཡོད་པའི་གྲས་ལ་ཡང་འདིར་ཡོད་པའི་མ་སླེབས་པ་ཡང་ཡོད་པ་རེད། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་འདིར་མེད་ན་ཡང་སླེབས་མེད་པ་མ་ཡིན་པར་ཡོང་ཡོད་པའི་ཐོག་ཡང་ Anna Akhmatova ནས་བརྗོད་པ་བཞིན་ ང་སྐབས་དེ་དུས་ངའི་མི་དམངས་དང་མཉམ་དུ་བསྡད་ཡོད་ལ། ངའི་མི་དམངས་ལ་ཆག་སྒོ་བྱུང་ཡུལ་གྱི་ས་གནས་དེ་རང་ལ་བསྡད་ཡོད།
མཉམ་ཞུགས་བྱས་མེད་པ་མ་ཡིན་པ་ནི་ཐབས་ལམ་སྣ་ཚོགས་ཐོག་ནས་ཡོད་པ་རེད། དཔེར་ན་སྐད་ཆ་དུམ་བུ་འདི་འདྲ་གཅིག་ཡོད་པ་སྟེ། ཁྱེད་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་འདིར་མུན་ནག་ཡོད་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། ཡིན་ནའི་མུན་ནག་ཟེར་བ་འདི་མེད་པ་རེད། ཁྱེད་རང་གིས་རིམ་པ་མི་འདྲ་བའི་འོད་ཀྱི་ཚད་གཞིའི་རང་བཞིན་བརྗོད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པ་སྟེ། འོད་ཕྲ་མོ། རབ་རིབ་ཀྱི་འོད། ཕྲ་ཞིང་ཞིབ་པའི་འོད། མིག་ལ་གཟེར་བའི་འོད། འོད་ཆེམ་ཆེམ་ལ་སོགས་པ་ཡོད་པ་རེད། ཡིན་ནའི་ཁྱེད་ལ་རྒྱུན་མཐུད་ཐུབ་པའི་འོད་མེད་པའི་སྐབས་ཁྱེད་ལ་ཡོད་པ་འདི་མུན་ནག་ཡིན་པ་དང་ཡང་མུན་ནག་ནི་འོད་ཀྱི་ནུས་པ་འདི་མེད་པའི་དབང་གིས་ཡིན་པ་རེད།
དེར་རྟེན་ཕན་ཚུན་གཞོགས་འདེགས་བྱེད་པ་འདི་གལ་འགངས་ཆེན་ཡིན་པ་རེད། ཕན་ཚུན་གཞོགས་འདེགས་བྱེད་རེས་བྱས་པའི་རྒྱུད་རིམ་ནང༌གུས་མོས་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱི་རི་མོ་གསར་པ་འདི་རྣམས་ཀྱི་ཁྲོད་ནས་གཡོ་འགུལ་ཐེབས་ཏེ་བསྐྱར་དུ་ཐོན་པའི་Tibetan(བོད་མི་)བཅུ་གཉིས་ཀྱི་གཟུགས་བརྙན་འདིས་Jokhang(ལྷ་ལྡན་གཙུག་ལག་ཁང་)དང་Labrang(བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་)ལ་བྱུང་བའི་དུས་ཡུན་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་འདིས་གཡོ་འགུལ་ཐེབས་པ་ལྟ་བུ་བྱུང༌བས་ལམ་སེང་གུས་མོའི་ཟིན་བྲིས་དོ་རྭའི་སྟེང་བཞག་པ་ཡིན། ཟིན་བྲིས་དོ་རྭར་ལྟ་མཁན་ཚོས་གསལ་པོ་མ་ཤེས་པའི་དབང་གིས་རིམ་པས་བརྗེད་མི་ཡོང་ངམ་སྙམ་ནས་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་འདིའི་སྐོར་ལ་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ནས་སྤེལ་བའི་ཡིག་ཐོག་གི་གནས་ཚུལ་ཁག་གཅིག་འདེམས་ནས་བཞག་པ་ཡིན་ལ། ད་དུང་སྐབས་དེ་དུས་རྒྱབ་པའི་གསར་འགྱུར་གྱི་པས་རིས་བཅུ་བཞག་ཡོད་པ་འདི་རྣམས་ཚང་མ་ནི་དེའི་སྐབས་དྲ་རྒྱའི་ཐོག་ནས་ཕབ་ལེན་བྱས་པ་དང་ད་ལྟ་བར་གུས་མོའི་རིག་མཛོད་འཕྲུལ་སྤྱད་དམ་ཡང་ན་གློག་ཀླད་ཐོག་ཉར་ཚགས་བྱས་ནས་ཡོད། དུས་དེར་ལེན་པའི་པར་རིས་གསར་འགྱུར་བཅུ་པོ་འདི་རྣམས་ལ་ད་དུང་གཡོ་འགུལ་དྲག་པོ་ཐེབས་ཐུབ་པའི་ནུས་པ་ཞིག་ལྡན་ཡོད་པ་དང་འདི་ནི་མི་སྣ་ངོ་མ་དང་ས་གནས་དེ་རང༌ལ་མངོན་སུམ་དུ་ཐོན་ཤ་སྟག་ཡིན་པས་པར་རིས་གསར་འགྱུར་འདིར་དངོས་ཡོད་ཀྱི་རང་བཞིན་ལྡན་པ་དང་སྐབས་འཕྲལ་གྱི་རང་བཞིན་ལྡན་པ་ཞིག་ཡོད་རུང༌། དུས་དང་གནས་ཚུལ་འགྱུར་བདེ་པོ་ཞིག་ཡོད་པས་མི་ཚོས་རིམ་པས་བརྗེད་འགྲོ་ཡི་རེད་ལ། དེ་བས་རྟག་ཏུ་ཡུད་ཙམ་ལ་མིག་ལམ་ནས་མེད་པ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། གནས་ཚུལ་འདི་དང་འབྲེལ་བ་ཆགས་པའི་མི་ཚོའི་སེམས་ནང་གསལ་པོ་ཞིག་གནས་ཐུབ་རྒྱུ་ལས་མེད་པ་རེད། ཐ་ན་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་གསར་འགོད་པ་འདི་ཚོས་ཚང་མས་དོ་སྣང་བྱེད་པའི་སྐབས་དེར་ཐབས་བརྒྱ་ཇུས་སྟོང་གི་གོ་ནས་Tibet(བོད་)ཀྱི་སྐབས་དོན་དང་འབྲེལ་བ་ཆགས་པའི་གནས་ཚུལ་ཡོད་ཚད་ཤེས་འདོད་བྱས་ཡོད་རུང༌། ད་ལྟ་དུས་ཚོད་འདིར་རིམ་པས་དོ་སྣང་བྱེད་ཡུལ་ལ་འགྱུར་བ་ཕྱིན་ཡོད། སྐབས་དེ་དུས་ཁོང་ཚོ་ཡང་གནས་ཚུལ་ཐོན་ཡུལ་དུ་ཡོད་པའི་གལ་ཆེའི་མི་སྣ་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། ཡང་ཁོང་ཚོ་ས་གནས་དེ་རང་ལ་ཡོད་པའི་དབང་གིས་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་འདི་ཐོན་ཡོད་པ་རེད། དེས་མིན་ན་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་འདི་འདྲ་ག་ཚོད་ཐོན་ཡོད་རུང་ཚང་མ་མི་ཚོས་ཤེས་རྟོགས་མ་བྱུང་བའི་མུན་ནག་ནང་ལྷུང་ནས་བསྡད་རྒྱུ་རང་རེད། སྟབས་ལེགས་པ་ཞིག་ལ་སྒྱུ་རྩལ་ནི་གཞན་དང་འདྲ་ཐབས་མེད་པས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཐབས་ལམ་ཐོག་ནས་པར་རིས་གསར་འགྱུར་གྱི་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་འདི་བསྐྱར་དུ་སོན་ཐུབ་པ་བྱུང་བ་དང་བསྐྱར་དུ་ཐོན་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པ་རེད་ལ། དེ་སྔ་བྱུང་མྱོང་མེད་པའི་འགྲེལ་བཤད་དང་གསལ་བཤད་ཞིག་ཆགས་ཡོད། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་ཡུན་རིང་གནས་ཐུབ་པའི་རང་བཞིན་ལྡན་ཡོད་པ་དང་ཉུང་ཐར་ཡང་མི་མང་པོའི་སེམས་ནང་བག་ཆགས་གཟབ་མོ་ཞིག་ཡོང་རྒྱུ་རེད།
དེ་དུས་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱི་Tibet(བོད་)ཀྱི་གཟུགས་བརྙན་བཅུ་གཉིས་འདི་རྣམས་གུས་མོའི་ཟིན་བྲིས་དོ་རྭའི་སྟེང་ཕབ་ལེན་གྱིས་བཞག་པའི་སྐབས་གནས་ཚུལ་འདི་འདྲ་ཞིག་མཐོང་བྱུང་བ་སྟེ། Jokhang #4 དང་ Jokhang #5 གཉིས་གཅིག་པ་ལྟ་བུ་མཐོང་བྱུང༌། ཡང་ནས་བསྐྱར་དུ་ཕན་ཚུན་བསྡུར་བ་དང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ནས་པར་རིས་གཅིག་པ་འདི་བསྐྱར་དུ་འདིར་བཞག་པ་མིན་ནམ་སྙམ་ནས་ངས་དོགས་འདྲི་འདིའི་ཐོག་ཁོང་ལ་བཀའ་འདྲི་ཞུ་ཐབས་བྱས་པ་ཡིན། བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ནས་ལམ་སེང་གུས་མོར་ལན་འདེབས་གནང་དོན་ལ་ཏག་ཏག་པར་རིས་གཅིག་པ་གཅིག་བཞག་ཡོད་པ་འདི་ནོར་བཅོས་གནང་ཟིན་པ་གསུང་བྱུང༌། དེར་རྟེན་གུས་མོས་བསྐྱར་དུ་ཁོང་གི་དྲ་རྒྱའི་སྟེང་ནས་ Jokhang #4 པར་རིས་གསར་པ་འདི་ཕབ་ལེན་བྱས་པ་དེ་ཞལ་རས་ཀྱི་ཟུར་ཞིག་རེད་འདུག པར་རིས་གསར་འགྱུར་ནང་ནས་ཐོག་མའི་བཟོ་ལྟ་འདི་འཚལ་ཐུབ་བྱུང༌། དེ་རྗེས་གུས་མོའི་ཟིན་བྲིས་དོ་རྭའི་ནང་ལ་ཡང་སྒྱུར་བ་བཏང་བ་ཡིན། ཡིན་ནའི་ཉིན་གསུམ་གྱི་རྗེས་ཟླ་༡༠ཚེས་༩ཉིན་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ནས་གུས་མོར་ལན་ཞིག་བཞག་ཡོད་པའི་ནང་ཁོང་གིས་རི་མོ་གསར་པ་ཞིག་བྲིས་ནས་ Jokhang #4 འདི་བརྗེ་པོ་རྒྱབ་ཡོད་པ་དང་མ་དཔེ་འདི་གུས་མོའི་ཟིན་བྲིས་དོ་རྭའི་སྟེང་བཞག་པའི་པར་རིས་གསར་འགྱུར་བཅུ་པོའི་ནང་ནས་ལེན་ཡོད་པ་གསུང་བཞག ཡང་གུས་མོས་ལམ་སེང་ཁོང་གི་དྲ་རྒྱ་ཁ་ཕྱེ་པ་དང་ཏག་ཏག་རེད་བཞག རི་མོ་གསར་པ་འདི་Jokhang(གཙུག་ལག་ཁང་)ནང་གུས་མོ་དང་མཇལ་བའི་མིག་ལ་མིག་ཆུས་ཁེངས་ཞིང་ཕན་ཚུན་བཀའ་མོལ་ཞུ་མི་ཐུབ་པའི་དགེ་འདུན་པ་ཁོང་རང་རེད་འདུག དེར་རྟེན་ཡང་ངས་གུས་མོའི་ཟིན་བྲིས་དོ་རྭར་བསྐྱར་དུ་སྒྱུར་བ་གཅིག་བཏང་བ་ཡིན།
རང་ཉིད་འདི་ལྟ་བུའི་ཕན་ཚུན་གཞོགས་འདེགས་བྱས་པའི་ནང་ཞུགས་ཐུབ་པ་འདིར་དགའ་ཞིང་བློ་བདེ་པོ་ཞིག་ཡོང་གི་འདུག མི་རིང་བའི་སྔོན་གུས་མོས་འདི་འདྲ་ཞིག་བྲིས་མྱོང་ཡོད།
འདི་ནི་༣.༡༤རྗེས་ལ་གུས་མོ་ལྷ་སར་ཕྱིར་ལོག་བྱས་པ་ཐོག་མ་འདི་ཡིན། འདི་ནི་༣.༡༤རྗེས་དུས་ཡུན་ཟླ་བ་ལྔ་ཕྱིན་ཡོད་པ་དང་ལྷ་སར་མཐའ་སྐོར་ནས་ཡོད་པའི་རི་ཚོགས་ལ་ལྷ་སའི་བཟོ་དབྱིབས་འདི་ལྡན་ཡོད་པ་གུས་མོས་བསྐྱར་དུ་མཐོང་བྱུང་ལ། ལྷ་སའི་ཁ་རླུང་ནང་འཛུལ་སྐབས་བསྐྱར་དུ་ལྷ་སའི་དྲི་མ་འདི་བྲོ་བྱུང༌། ཡང་འགྲན་ཟླ་བྲལ་བའི་ལྷ་སའི་ཁ་སྐད་འདིར་ལྡན་པའི་ལྷ་སའི་སྐད་གདངས་འདི་བསྐྱར་དུ་ཐོས་བྱུང་བས་གུས་མོས་ལྷ་སར་འདི་ལྟ་བུའི་བརྩེ་སེམས་ཞིག་བཅངས་ནས་ཡོད། ལྷ་སར་ཕྱིར་ལོག་བྱེད་ཐེངས་རེར་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཐམས་ཅད་དང་ཡོད་ཚད་ཀྱི་ཡོད་ཚད་ཚང་མ་ཤ་དང་པགས་པའི་ནང་ཐིམས་པ་དང་དེ་བས་གུས་མོའི་བླ་སྲོག་གི་གཏིང་ལ་ཐིམས་སོང་། ཡིན་ནའི་ལྷ་ས་ནི་ཉིན་རེ་བཞིན་གུས་མོས་བརྗོད་པར་དཀའ་བའི་འགྱུར་ལྡོག་ཞིག་ཕྱིན་ནས་རྟག་ཏུ་གུས་མོར་སོ་ན་བ་ལྟ་བུའི་འཚོར་སྣང་ཞིག་ཡོང་གི་འདུག སོ་ན་བ་ལྟ་བུའི་འཚོར་སྣང་ནི་བརྗོད་པར་དཀའ་བ་ཞིག་དང་ཉིན་ཞིག་ན་ཟུག་ཆེན་པོ་བྱུང་ནས་སྐད་ཆ་རྩ་བ་ནས་ཤོད་མི་ཐུབ་པ་ཡོང་མི་ཡོང་ངམ་སྙམ་པའི་གུས་མོར་སེམས་འཚབ་ཡང་ཡོང་གི་འདུག
གུས་མོར་བརྗོད་བཅུག་རོགས། གུས་མོ་ནི་ལྷ་སར་འདི་ལྟ་བུའི་བརྩེ་སེམས་བཅངས་ནས་ཡོད་པ་བརྗོད་རོགས། ལྷ་སར་ཉིན་རེ་བཞིན་རྩ་བརླག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་ལྷ་སར་ཉིན་རེ་བཞིན་གཏོར་ཕམ་ལ་འགྲོ་བ། ལྷ་སར་ཉིན་བཞིན་ལྷུང་འགྲོ་ཡི་ཡོད་པས་གུས་མོས་འཛམ་གླིང་མི་དམངས་དང་མི་རིགས་གཅིག་པའི་མི་དང་སྤུན་ཟླ། གུས་མོ་རང་ཉིད་བཅས་ལ་འདི་རྣམས་ཡོད་ཚད་ཐམས་ཅད་བརྗོད་བཅུག་རོགས། ཡིན་ནའི་འདི་ཡང་༣.༡༤རྗེས་ལ་གུས་མོ་བསྐྱར་དུ་ལྷ་སར་ཕྱིར་ལོག་བྱེད་པའི་སྐབས་སྙིང་ལ་སྙུག་མ་ཟུག་པ་ལྟ་བུའི་ཤེས་ཚོར་ཡོང་གི་འདུག ན་ནིང་ཟླ་བ་དགུ་པ་ནས་ད་ལྟ་བར་གྱི་དུས་ཡུན་འདིའི་རིང་གལ་འགངས་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་སྐབས་ལ་གུས་མོ་འདིར་མེད་པ་དང་འདིར་མེད་པའི་དབང་གིས་གུས་མོ་འབྲེལ་བ་མེད་པ་ཞིག་ལ་འགྱུར་ཡོད། འདིར་མེད་པའི་དབང་གིས་ཡང་ངས་གནས་ཚུལ་ཐོན་ཡུལ་གྱི་མི་ཚོའི་དྲན་ཤེས་དང་ཁོང་ཚོས་བརྗོད་པ་འདི་རྣམས་ལ་སྐྱབས་མ་བཅོལ་རང་བཅོལ་རེད་བཞག འདིར་ཡོད་མཁན་གྱི་མི་ཚོ་གུས་མོས་དུས་རྒྱུན་བློ་གཏད་བཅོལ་ཡུལ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་ཁོང་ཚོའི་ཚིག་གི་ཐོག་ནས་འགེབས་སུབ་དང་རྫུན་བཟོ་བྱས་པའི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་འདི་རྣམས་སྟོན་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་རུང་གུས་མོར་འདོད་པ་མི་ཚིམ་པའི་ཚོར་བ་ཟབ་མོ་ཞིག་ཡོང་གི་འདུག་པ་མ་ཟད། ད་དུང་ཐ་ན་ངོ་ཚ་པོ་ཡོང་གི་འདུག གུས་མོས་ཚོར་སྣང་སྣ་ཚོགས་ཡིད་ལ་འཁོར་བའི་ཐོག་ནས་ལྷ་སར་ཕྱིར་ལོག་བྱས་པ་ཡིན།
ཡང་ད་ལྟ་ཕན་ཚུན་གཞོགས་འདེགས་ཞིག་བྱུང་བའི་ཁྲོད་ནས་བརྗོད་རིན་མེད་པའི་མཉམ་ཞུགས་འདི་འདྲ་གཅིག་བྱེད་ཐུབ་པའི་དབང་གིས་དངངས་འཚབ་ཡོང་མཁན་ནི་གུས་མོ་རང་ཉིད་ཡིན་པ་ལྟ་བུ་འདུག དེའི་ཁྲོད་ནས་སེམས་ནང་མདུད་པ་ཐེབས་པའི་གནད་དོན་ཞིག་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཐུབ་པ་ལྟ་བུ་བྱུང༌། མ་ཆད་པར་མཉམ་ཞུགས་བྱེད་ཐུབ་པ་འདི་བདེ་བ་ཞིག་དང་རང་ཉིད་ལ་སེམས་གསོ་བྱེད་རིན་ཆོག་པ་ཞིག་དང་རང་ཉིད་ཀྱི་སེམས་བདེ་པོ་ཞིག་ཡོང་གི་འདུག གུས་མོའི་བསམ་པར་ཡང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱང་འདིར་ལྟར་ཡིན་སྲིད། དེའི་སྔོན་ལ་རབ་མཛེས་ཡིད་དབང་འཕྲོག་པའི་རི་མོ་དང་དེའི་རྗེས་ལ་རྩ་བ་ནས་གཅིག་པ་མ་ཡིན་པའི་འཇིགས་སྣང་གི་ཧང་སང་དགོས་པའི་དཀར་ནག་གི་གཟུགས་བརྙན་བཅུ་གཉིས་ཐོན་ཡོད་པ་འདི་མཉམ་ཞུགས་བྱེད་སྟངས་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཡིན་པ་སྟེ་གཅིག་ནི་སྔོན་ཆད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དང་གཅིག་ནི་ད་ལྟའི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ཡིན་པ་རེད། དོན་སྙིང་འདིའི་ཐོག་ནས་འདས་པ་དང་ད་ལྟའི་དུས་ཚོད་ཚང་མའི་ནང་ཁོང་ནི་བདེ་སྐྱིད་དང་ལྡན་པའི་མི་ཞིག་ཡིན་པ་རེད།
* * *
ད་ལྟ་བར་ཕན་ཚུན་གཞོགས་འདེགས་མུ་མཐུད་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་Sushan Chen ནས་གུས་མོའི་རྩོམ་ཡིག་འདི་དབྱིན་ཡིག་ཐོག་ཕབ་སྒྱུར་བྱེད་རྒྱུའི་མོས་མཐུན་གནང་སོང༌། ཐེ་ཝན་ནས་ཡིན་པའི་ Sushanནི་ཐག་རིང་ཨ་རིར་ཡོད་པའི་གུས་མོའི་གྲོགས་མོ་གཅིག་ཡིན་པ་དང་ལོ་མང་རིང་དེང་དུས་བོད་པའི་རིག་གཞུང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ལྟ་ཞིབ་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཡིན་པ་རེད། ཉིན་ཤས་སྔོན་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་དང་ཁོང་གཉིས་མཇལ་བའི་སྐབས་གཟུགས་བརྙན་བཅུ་གཉིས་ལ་Signs from Tibet ཟེར་མིང་བཏགས་རྒྱུའི་བཀའ་མོལ་བྱུང་བཞག བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ནས་གསུང་པར་ Signs ཟེར་བ་འདིའི་དོན་སྙིང་ནི་རྟགས་ལ་གོ་ཡི་ཡོད་པ་དང་གཞུང་ལམ་ཐོག་གི་ལམ་སྟོན་རྟགས་དང་ལམ་བཞི་མདོ་ཁའི་རྟགས། དེ་བཞིན་ལམ་གཟར་པོའི་ཡོད་པའི་རྟགས་སོགས་དང་འདྲ་བར་རྨོངས་གཉིད་ལས་བསད་པའི་ནུས་པ་གཅིག་ཐོན་གྱི་ཡོད། ཡང་གཟུགས་བརྙན་བཅུ་གཉིས་འདི་རྣམས་ནི་དམིགས་བསལ་གཏན་འཁེལ་བྱུང་བའི་དུས་ཚོད་ཡིན་པ་སྟེ། འདི་ལོ་ཟླ་བ་གསུམ་པ་ནས་བཟུང་དཔྱིད་གྲངས་ཕྲན་བུ་ལྡན་པའི་སྐབས་ཡིན་པ་རེད་ལ། དམིགས་བསལ་གྱི་ཡུལ་ཏེ་ལྷ་ས་གཅིག་པོར་མ་ཡིན་པར་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་ཚུད་ཡོད་པ་འདི་༡༩༥༩ལོའི་རྗེས་རྩ་བ་ནས་བྱུང་མྱོང་མེད་པ་གསལ་པོ་རེད། བོད་ས་ཡོངས་ནང་འཛམ་གླིང་གི་སྐྱེ་བོ་ཀུན་ཧ་ལས་ཧང་སང་བའི་ངོ་རྒོལ་གྱི་ལས་འགུལ་ཐོན་ཡོད་པས་དེར་རྟེན་དེ་བས་ཉེན་བརྡ་ཞིག་གི་དོན་སྙིང་ཡང་ལྡན་ཡོད།
བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ནས་ད་དུང་རི་མོ་འདི་རྣམས་གསར་གཏོད་གནང་བའི་བསམ་དོན་སྐོར་ལ་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་དོན་དུ་མུ་འབྲེལ་ནས་ཡོད་པའི་གཟུགས་བརྙན་རེ་རེ་བཞིན་ཚང་མ་ཚགས་ཐིག་རེ་རེའི་ཁྲོད་ནས་ལེན་པ་ཞིག་དང་གློག་ཀླད་ཐོག་བསྐྱར་དུ་བཟོ་བཅོས་བྱས་པ་དང་ཚོས་གཞི་བཏང་ནས་རིམ་པས་བཟོས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད་འདུག དེའི་རྗེས་ཡང་དྲ་བ་ལྟ་བུའི་ཐབས་ལམ་ཐོག་ནས་ཧ་ཡངས་སྟེང་པར་རྒྱབ་ཡོད། རིམ་པ་འདིའི་ལག་རྩལ་འདི་རྣམས་དུས་རྒྱུན་ཆེད་མངགས་འགྲིམ་འགྲུལ་གྱི་ལམ་སྟོན་རྟགས་དང་ཁྱབ་བསྒྲགས་ཡང་ན་སྤྱི་པས་ལྟ་སའི་ནག་པང་ལྟ་བུ་བཟོ་སའི་བཟོ་གྲ་ཞིག་ལ་སྤྲད་ནས་བཟོ་བཅུག་པ་ཡིན། ཁོང་ཚོས་གཟུགས་བརྙན་འདི་ཚོའི་ནང་དོན་གང་ཡང་ཤེས་ཀྱི་མེད་པ་རེད་ལ། སྒྱུ་རྩལ་དེ་རིགས་བཟོ་སྐྲུན་བྱས་པའི་ཉམས་མྱོང་ཡང་མེད་པ་རེད་ཅེས་གསུང་གི་འདུག གདོང་རིས་འདི་གཉིས་ཐོག་ནས་ཞུས་ན། གསར་འགྱུར་གྱི་པར་པས་རྟག་ཏུ་པར་ལེན་སའི་ཁ་གཏད་དང་ལྟས་མོ་ལྟ་མཁན་དབར་བར་ཐག་བཞག་པའི་ཐོག་བཏང་འཛིན་ཞིག་ཡོད་པ་དང་དེའི་ནང་གི་གཅིག་ནི་པར་ལེན་སའི་གཟུགས་བརྙན་འདི་རྟག་ཏུ་པར་ཆས་ཀྱིས་བར་ཐག་བཟོས་པའི་གཏན་འཁེལ་བའི་འཁོར་རྒྱ་གཅིག་ནང་བཅུག་གི་ཡོད། གཉིས་པ་ནི་པར་ཆས་ལ་པར་ལེན་སའི་འཁོར་རྒྱ་འདིའི་ནང་བརྗོད་གཞི་གཙོ་བོ་འདི་དང་དེའི་མཉམ་དུ་ཡོད་པའི་ཞིབ་ཕྲའི་ཁོར་ཡུག་འདི་ཁ་བྲལ་ཐུབ་པའི་ནུས་པ་ལྡན་མེད་པ་རེད། གཟིགས་མོ་བ་ཚོས་སྒྲུང་འདི་ལྟས་པ་དང་དུས་མཚུངས་རྟག་ཏུ་དེའི་གཡས་གཡོན་ལ་ཡོད་པའི་ཡན་ལག་ཆུང་ངུར་དོ་སྣང་བྱེད་ས་བྱེད་ཐལ་འགྲོ་ཡི་ཡོད། རི་མོ་འདིའི་ཁྲོད་བསྐྱར་དུ་རྩིས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཚགས་ཐིག་གི་པར་ལེན་པ་བརྒྱུད་ངའི་རེ་བར་གསར་འགྱུར་འགོད་མཁན་གྱི་པར་པས་ལེན་པའི་སྐྱོན་ཆ་འདི་རྣམས་འགོག་ཐུབ་པའི་རེ་བ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ལ། གཟུགས་བརྙན་འདི་ཚོ་དང་དོན་རྐྱེན་ནང་གི་སེམས་ཤུགས་དང་གནས་ཚུལ་ཞིབ་བརྗོད་བྱས་པ་འདི་གཉིས་ཁ་ཕྲལ་ཐུབ་པ་བྱས་ནས་གཟུགས་བརྙན་དེ་རང་གི་ནུས་ཤུགས་དང་ཕྱོགས་ཀུན་གྱི་རང་བཞིན་འདི་གསལ་པོ་ཞིག་ཆགས་ཐུབ་པའི་རེ་བ་གནང་གི་ཡོད་པ་གསུང་བྱུང༌།
བརྙན་པར་ལེན་པའི་གཟུགས་བརྙན་གྱི་ཁྲོད་ནས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་གཟུགས་བརྙན་ལ་སྒྱུར་ཐུབ་པ་འདི་སྟབས་བདེ་བྱས་ནས་ཞུས་ན། གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཟུར་དུ་ཕུད་པའི་རྒྱུད་རིམ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད། གུས་མོའི་ངོས་ནས་ཞུས་ན། རི་མོ་འདིར་ Jokhang (གཙུག་ལག་ཁང་)དང་Labrang (བླ་བྲང་)ས་གནས་གཉིས་ཀྱི་མིང་འགོ་བརྗོད་ལ་བེད་སྤྱོད་གནང་བའི་སྐབས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་གཟུགས་བརྙན་རེ་རེ་ཡིས་གུས་མོ་སྐབས་དེ་དུས་ཀྱི་དོན་རྐྱེན་འདིའི་ནང་ཁྲིད་པ་མ་ཟད། ད་དུང་དེ་ལས་མང་བའི་དགའ་སྐྱོ་གཉིས་ལྡན་གྱི་སྔོན་མའི་གནས་ཚུལ་མང་པོ་ཞིག་དྲན་བྱུང་བ་དང་ལྷག་པར་དུ་ས་གནས་འདི་གཉིས་ཀྱི་མིང་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་དོན་སྙིང་ལྡན་ཡོད་པ་ཞིག་ཚོར་བྱུང༌། གལ་ཏེ་ས་གནས་འདི་གཉིས་མེད་ན། #1 ནས་ #6 བར་ཡིན་པ་ལས་དངོས་ཟོག་ཀྱི་ཨང་གྲངས་ཙམ་ཡིན་པས་སྐད་སྒྲ་མེད་པར་འཇམ་ཐིང་ངེར་གནས་པའི་གནས་སྟངས་ཞིག་དང་འདྲ་པོ་ཆགས་ཀྱི་མ་རེད་དམ། སྒྱུ་རྩལ་པས་སྐྱོན་ཆ་འགེབས་སྲུང་དཀའ་བའི་ངོས་འཛིན་དང་བརྩེ་དུང༌། ལངས་ཕྱོགས་སོགས་Jokhang (གཙུག་ལག་ཁང་)དང་Labrang (བླ་བྲང་)ས་གནས་གཉིས་ཀྱི་མིང་ཐོག་ནས་སྦས་གསང་མེད་པར་གསལ་པོ་སྟོན་ཡོད། འདི་ནི་གུས་མོར་སེམས་འགུལ་ཐེབས་ནས་རང་དབང་མེད་པར་རྩོམ་ཡིག་འདི་བྲིས་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་འདི་ཡིན།
* * *
ཟླ་བ་བཅུ་པའི་ཚེས་གཅིག་ཉིན་དབྱིན་ཡུལ་གྱི་ཚགས་པར་ཐོག་དོན་སྙིང་གཏིང་ཟབ་ལྡན་པའི་གནས་ཚུལ་གཅིག་སྤེལ་ཡོད་པ་རེད། དེའི་སྔོན་ཙམ་ལ་ཚགས་པར་དེའི་གསར་འགོད་པ་ལྷ་སར་སྐྱོད་ནས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཆོས་དོན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་འགོ་ཁྲིད་བྱང་ཆུབ་ཚེ་དབང་ལ་བཅར་འདྲི་ཞུ་སྐབས་གཙུག་ལག་ཁང་གི་དགེ་འདུན་པ་སུམ་བཅུ་ལྷག་ཙམ་ཡོད་པ་ཁོང་རྣམས་གང་འདྲ་ཡོད་དམ། ཟླ་བ་གསུམ་པའི་ནང་ཁོང་ཚོས་འདིར་སྐྱོད་མཁན་གྱི་གསར་འགོད་པའི་འགྲོ་ལམ་བཀག་སྟེ་ཆོས་དད་རང་མོས་མེད་པ་བརྗོད་ཡོད་པས་རྒྱལ་སྤྱིའི་གསར་ཤོག་ཁག་གི་གསར་འགྱུར་གལ་ཆེ་ཤོས་འདི་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། ཡིན་ནའི་འགན་འཛིན་བྱང་ཆུབ་ཚེ་རིང་གིས་ཁས་རྩ་བ་ནས་མི་ལེན་པར་ཁོང་གིས་གཙུག་ལག་ཁང་ལ་གནས་ཚུལ་འདི་འདྲ་ཐོན་ཡོད་པ་རྩ་བ་ནས་ཤེས་མ་བྱུང་ཅེས་བརྗོད་ཡོད་པ་མ་ཟད། ད་དུང་དགོན་པའི་དགེ་འདུན་པ་ཚོས་སྲིད་གཞུང་གི་སྲིད་ཇུས་དང་ལྟ་རྟོགས་བྱས་པ་འདིར་འདོད་བློ་ཧ་ཅང་ཁེངས་པོ་དང་བཀའ་དྲིན་བསམ་ཤེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་ལན་འདེབས་བྱས་ཡོད།
རེད། ཟླ་༣ཚེས་༢༧ནས་ད་ལྟ་བར་ལོ་ཕྱེད་ལྷག་ཙམ་ལས་སོང་མེད་ན་ཡང་བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་ཚང་མ་དབང་འཛིན་བྱེད་མཁན་གྱི་དཔོན་རིགས་མཐོ་ཤོས་འདིས་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་འདི་ཁས་ལེན་བྱེད་ཀྱི་མེད་པ་རེད། ཁོ་པས་རྫུན་བཤད་ཀྱི་ཡོད་པ་གུས་མོས་ཡིད་ཆེས་ཡོད། ཡིན་ནའི་རྫུན་གཏམ་འདི་གླེན་རྟགས་དོད་པོ་དང་སེམས་པ་འགུལ་ནས་དབུགས་རིང་མ་བཏང་རང་བཏང་བཟོ་ཡི་འདུག འགོ་ཁྲིད་འདིར་ཧང་སང་གི་འདུག ཕག་པའི་དོད་བློ་ཁེངས་པོ་དང་ཕག་པའི་བཀའ་དྲིན་སེམས་བཅངས་འདི་ཁོ་པར་དབང་གི་ཡོད། ཁོ་པས་རེ་འདོད་བྱེད་ཡག་འདི་ཕག་པའི་འཚོ་གནས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་འདི་ཡིན་པ་རེད།
ཡིན་ནའི་ཁོ་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཆེ་ཤོས་ནི་རྫུན་གཏམ་སྟོང་བཤད་བྱས་ན་ངོ་མར་འགྱུར་ཟེར་བ་དང་མཚུངས་ཀྱི་ཡོད། ཁོང་ཚོས་ཟླ་༦ཚེས་༣ཉིན་ནས་ཧོང་ཀོང་དང་ཨའོ་མེན། ཐེ་ཝན་གྱི་གསར་འགོད་པ་ཁག་གཅིག་Jokhang(གཙུག་ལག་ཁང་)ལ་སྐྱོད་པའི་སྐབས་གསར་འགོད་པ་ཚོ་དང་དགེ་འདུན་པ་སུམ་བཅུ་ལྷག་ཙམ་ཡོད་པའི་ནང་གི་སྐུ་ཞབས་ནོར་རྒྱས་(སྐར་མ་བཅོ་ལྔའི་དགེ་འདུན་པའི་མཚན་ཐོན་པ་ཐོག་མ་ཡིན་ས་རེད།)དབར་མཇལ་འཕྲད་ཀྱི་དུས་ཚོད་ཆེད་མངགས་བཟོས་ཡོད། ཡིན་ནའི་ད་ཐེངས་ཁོང་གི་གསུང་པའི་སྐད་ཆ་ནི་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་རེད། གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་གཞིགས་ན། ནོར་རྒྱས་ནས་བརྗོད་དོན་ལ། སྐབས་དེ་དུས་ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་དཀྲོག་གཏམ་ལ་ཉན་པ་དང་རྗེས་ལ་གཞི་ནས་འདི་བདེན་པ་མིན་པ་ཤེས་ཏེ་འགྱོད་པ་སྐྱེས་བྱུང་ཅེས་དང༌། ད་དུང་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར། ཁོང་ལ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པའི་སྐབས་རྣམ་འགྱུར་མཚམས་རེ་སེམས་འགུལ་ཐེབས་པ་དང་ཡང་སེ་མགོ་བོ་སྒུར་སྒུར་བྱེད་ཀྱི་འདུག་ཟེར་བའི་ཡི་གེ་མཐོང་དུས་དངོས་གནས་སྙིང་གྲིས་བཅད་པ་ལྟ་བུ་ཡོང་གི་འདུག
དངོས་གནས་བྱས་ན་དེ་ཕྱི་གྲགས་པ་རེད། ཁོང་ཚོས་སྔ་རྒྱུན་ནང་ལྟར་གོམ་སྟབས་རེ་རེ་བཞིན་བཙན་འདེད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་རུང༌། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་ཞུས་ན། ཁོང་ཚོས་ཀྱང་དེ་མིན་གྱི་ཐབས་ལམ་གཅིག་གི་ཐོག་ནས་དེ་མིན་གྱི་ཚོད་འཛིན་ཞིག་གི་ཐོག་སྐྱོད་ཡོད་པ་མ་རེད་དམ། ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་དོན་རྐྱེན་ནང་དོན་དངོས་ཐོག་འགོ་ཁྲིད་འདི་དང་དེ་བཞིན་ཁོ་པོ་དང་འདྲ་བའི་ཆེ་ཆུང་ལ་མ་ལྟོས་པའི་དཔོན་རིགས་འདི་ཚོ། ཡང་གདོང་རིས་སྣ་ཚོགས་དང་གནས་སྟངས་མི་འདྲ་བའི་མི་རིགས་ཁག་གི་དཔོན་རིགས་འདི་ཚོ་ཚང་མ་ཆེས་ཀླ་ཀློའི་རྩུབ་སྤྱོད་ལྡན་པའི་སྟོབས་ཤུགས་འདིར་འཛོམས་པ་ཞིག་མ་རེད་དམ། འདི་ལྟ་བུའི་གནས་ཚུལ་མཐོང་མཁན་ཚོར་ཡང་ནན་འཛིན་དཔང་ཉར་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་རེད་དམ། ཁོང་ཚོ་དང་ཁོང་ཚོའི་རྫུན་གཏམ་འདི་རྣམས་དྲ་བ་ལྟ་བུའི་ཚགས་ཐིག་གི་ཧ་ཡངས་སྟེང་པར་རྒྱབ་སྟེ་ཚང་མས་ཤེས་ཐུབ་པ་དང་ཀུན་ལ་ཁྱབ་ཐུབ་པ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་རེད་དམ། ཡིན་ནའི་འདི་ཟུར་ཟའི་རི་མོའི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་སྟོན་ན་སྟབས་བདེ་བ་ཡོད་པ་མིན་ནམ། ཁོང་ཚོའི་རྣམ་པ་འདི་བཞད་གད་སློང་མཁན་གྱི་ཨ་ཙ་ར་ཧ་ཅང་གི་འདྲ་པོ་འདུག འདི་ངོ་ཚ་གཏན་ནས་མེད་པའི་ཨ་ཙ་ར་ནང་བཞིན་རེད་འདུག
ཁས་ལེན་བྱེད་ཀྱི་མ་རེད། གང་འདྲ་བྱས་ནས་ཁས་ལེན་མ་བྱས་པ་ཡིན་ནའི་བཤོས་པའི་ཆུ་དེ་ལེན་ཐབས་མེད་པ་རེད། གང་ཡིན་ཞུས་ན། ཚང་མ་འགྱུར་བ་ཕྱིན་ཡོད་ལ། ཁྱོན་ཡོངས་ནས་འགྱུར་བ་ཕྱིན་ཡོད། འཇིགས་སུ་རུང་བའི་མཛེས་པོ་ཞིག་གསར་དུ་ཐོན་ཡོད། གང་ཡིན་ཞུས་ན། གང་བཤད་ཡོད་པ་དང་གང་བྱས་ཡོད་པ་འདིར་ལྟོས་མི་དགོས། ང་ཚོས་ཁོང་ཚོའི་རྨི་ལམ་འདི་གསལ་ཤེས་ཐུབ་བྱུང༌། ཡང་འདིའི་ཁྲོད་ཀྱི་ཁོང་ཚོ་ནི་Jokhang (གཙུག་ལག་ཁང་)དང་ Labrang (བླ་བྲང་)གི་དགེ་འདུན་པ་ཚོ་རེད་ལ། བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱིས་གསར་གཏོད་གནང་བའི་བསྐྱར་དུ་ཐོན་པའི་Tibetan(བོད་པའི་)གཟུགས་བརྙན་བཅུ་གཉིས་འདི་རེད། ཡང་ཁོང་ཚོའི་རྨི་ལམ་འདི་ཡང་ང་ཚོའི་རྨི་ལམ་ཡིན་པ་རེད།
* * *
རྩོམ་ཡིག་འདི་མཇུག་བསྡུ་བའི་སྐབས་དེར་གུས་མོར་བློ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་ལག་རྟགས་གཅིག་རགས་བྱུང་བ་འདི་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ནས་གུས་མོར་དེའི་ནང་གི་བརྩམས་བྱ་ Jokhang #4 འདི་གནང་བྱུང༌། འདི་ནི་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་ལག་རྟགས་ཞིག་མ་རེད་དམ། སྤྲོ་སྣང་དང་སེམས་འགུལ་ཐེབས་པ་ཕུད་གུས་མོས་བསམ་མནོ་ཕུགས་རིང་བཏང་བཞིན་ Jokhang #4འདི་ཨ་རི་སྟེ་རྒྱང་ཐག་རིང་ཞིང་བོད་པ་ཚོའི་ཁ་རྒྱུན་ནས་ཐོན་པའི་Rangwang Lungba (རང་དབང་ལུང་པ་)ནས་དེང་རབས་ཅན་གྱི་འགྲིམ་འགྲུལ་ཡོ་ཆས་རྒྱུད་ས་ཐག་རིང་པོ་ནས་བདེ་འཇགས་མེད་སའི་གུས་མོ་གནས་ཡུལ་པེ་ཅིང་ལ་བསྐུར་ཡོང་བ་དང་། ལྟ་དུས་གཟི་རྔམ་ཆེ་ཞིང་བརྗིད་ཉམས་ལྡན་པའི་གོང་མའི་གྲོང་ཁྱེར་འདི་གུས་མོའི་བཙན་བྱོལ་གྱི་ས་གནས་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བཞག དེ་རང་གི་ཐོག་ནས་ལྟ་ན་ཡང་བྱ་སྤྱོད་དངོས་ཐོག་གི་སྒྱུ་རྩལ་ཞིག་དང་འདྲ་པོ་ཆགས་ཡོད། ད་དུང་གཅིག་བྱས་ན་མི་རིང་བའི་ཉིན་ཞིག་གུས་མོས་ Jokhang #4འདི་འཁྱེར་ནས་བསྐྱར་དུ་ཕ་ཡུལ་ལྷ་སར་ཕྱིར་ལོག་ཡོང་སྲིད་ཀྱི་རེད་ལ། འཁོར་བ་དང་མི་རྟག་པའི་ Jokhang(ལྷ་ལྡན་གཙུག་ལག་ཁང་)ནང་ཕྱིར་ལོག་ཡོང་སྲིད་ཀྱི་རེད། འདིའི་ཁྲོད་ཤུགས་བསྟན་གོ་དོན་གཏིང་ཟབ་གང་འདྲ་ཞིག་ཚུད་ཡོད་དམ། གང་འཁྱེར་ནས་མཛེས་སྡུག་འདི་ཚུར་བརྗེ་ཐུབ་ཀྱི་རེད་དམ།༎
སྤྱི་ལོ་༢༠༠༨ལོའི་ཟླ་༡༠ཚེས་༡༣ནས་ཟླ་༡༡ཚེས་༡ལ་པེ་ཅིང་ནས།
ད་ནངས་ཞོགས་པར་མལ་ནས་ལངས་དུས་གཞི་ནས་བུད་མེད་རེ་ཟུང་གི་སྐོར་ཐོས་སོང་། ངས་བཤད་ཀྱིན་པ་ནི་བློ་བཟང་རབ་རྒྱས་དང་བཀྲ་ཤིས་རབ་གཉིས་ཡིན། ལོ་ཤས་གོང་ནས་བློ་བཟང་རབ་རྒྱས་བོད་ནང་ཁུལ་དུ་ཕྱིན་སོང་། དེའི་རྗེས་ནས་གོ་མེད་ཚོར་མེད་དུ་གྱུར། ཡིན་ཡང་ད་ནངས་ཞོགས་པར་ ་་་་མ་གཅིག་་་་་་ཞེས་པའི་ཚོགས་པ་ཞིག་གིས་ཁམས་ལི་ཐང་དུ་བོད་པའི་སློབ་འབྲིང་ཞིག་བཙུགས་འདུག་པ་མཐོང་བྱ྄྄ུང་། ཞིབ་ལྟ་བྱས་སྐབས་དེ་ནི་བློ་བཟང་རབ་རྒྱས་དང་བཀྲ་ཤིས་རབ་རྒྱས་གཉིས་ཀྱི་ལས་གཞི་ཞིག་ཡིན་པ་ཤེས་སོང་། ་་་་མ་གཅིག་་་་ གི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ནུས་པ་མཐོར་འདེགས་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཡིན་འདུག ཁོང་གཉིས་ཀྱིས་བཙུགས་པའི་སློབ་གྲྭ་དེ་ཕྱི་ཟླ་ ༨ ནང་མགོ་བཙུགས་ཤིང་ད་ཆར་སློབ་ཕྲུག་ ༨༧ ཡོད་ལ། ལོ་རྗེས་མ་ནས་སློབ་མ་ ༣༠༠ བསྡུ་རྒྱུ་དང་། ཨང་རྩིས་དང་ཚན་རིག གློག་ཀླད་བཅས་བོད་ཡིག་གི་ནང་ནས་སློབ་ཁྲིད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་འདུག བུད་མེད་འདི་གཉིས་ཀྱི་ལས་གཞི་ཡང་རྒྱ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ག་ལ་ཡིན།
ད་དུང་བྲེལ་བ་མ་བྱེད་དང་། བོད་ལ་ཤ་ཞེན་དང་སེམས་འཁུར་ཡོད་མཁན་བོད་ཀྱི་བུད་མེད་མང་བོ་ཞིག་བྱུང་ངེས་ཡིན། འདི་ནི་མགོ་བརྩམ་མ་ཐག་རེད། ཡིན་ཡང་མགོ་འཛུགས་མཁན་འདི་ཚོ་ནི་དཔའ་ངར་དང་ཤེས་ཡོན་གཉིས་འཛོམ་རེད་འདུག ངོ་གསོ་ཡར་ལ་བསྟོད། བུད་མེད་འདི་དག་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རུང་ཞུ།
སྐད་ཆ་དྲང་པོ་ཡིན། དེང་སྐབས་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་ན་གྲགས་ཆེ་བའི་བོད་རིགས་བུད་མེད་ཚོའི་ཁྲོད་རེ་བ་ཆེ་ཤོས་ནི་འོད་ཟེར་དང་ལྷ་སྒྲོན་གཉིས་རེད། དེ་བཞིན་ཆེད་ལས་ཀྱི་ཕྱོགས་ནས་ཡིག་ཆ་འདི་སྒྱུར་མཁན་སྒྲོལ་དཀར་ལགས་དང་། འཇམ་དབྱངས་སྐྱིད་སོགས་ཡོད་པ་རེད། དེ་མིན་བོད་པའི་བུད་མེད་ཟེར་བ་འདི་གོ་ཁག་པོ་འདུག