དྲང་བདེན་གྱི་སྐད་ཆ་བཤད་རྒྱུ་མང་དྲགས་པ་རེད།

བོད་རྒྱལ་ཡོངས་པེན་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་དང་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཆབ་བྲག་ལྷ་མོ་སྐྱབས་ལགས་སུ། ཁོང་གིས་ད་ལྟ་ཧྥ་རན་སིའི་མཐོ་སློབ་ཅིག་ཏུ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དགེ་རྒན་གྱི་ཕྱག་ལས་གནང་གིན་ཡོད་པ་དང་། མི་འགྱངས་པར་བོད་རྒྱལ་ཡོངས་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་འཚོགས་གྲབས་ཡོད་པ་བཅས་ཀྱི་སྐོར་ལ་བཅར་འདྲི་ཁག་ཅིག་བྱས་པ་གཤམ་གསལ་ལྟར་ཡིན། 

 དྲི་བ། རྒན་ལགས་སྔར་ལོ་ས་རཱ་མཐོ་སློབ་དང་ཁ་གྱེས་ཏེ་ཧྥ་རན་སིའི་སློབ་གྲྭ་ཞིག་ཏུ་དགེ་རྒན་དུ་ཕེབས་པའི་སྐོར་དང་། སློབ་གྲྭ་དེ་གའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་གནས་བབ་ངོ་སྤྲོད་ཅིག་གནང་རོགས།

ལན། ང་སྔར་ལོའི་སྤྱི་ཟླ་ ༡༢ པའི་ནང་ཧྥ་རན་སིའི་སྐད་ཡིག་སློབ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དགེ་རྒན་ལ་སོང་བ་ཡིན། སློབ་གྲྭ་དེ་འཛུགས་མཁན་ཧྥ་རན་སིའི་གཞུང་རེད། སློབ་གྲྭའི་དམིགས་ཡུལ་ནི། ནུབ་ཕྱོགས་པ་ཚོས་ཨེ་ཤ་ཡའི་རིག་གནས་དང་ལེགས་བྱང་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱ་ཆེད་རེད། འོན་ཀྱང་། ད་ལྟ་འཛམ་གླིང་གི་སྐད་ཡིག་སྣ་ཚོགས་སྦྱོང་སའི་སློབ་གྲྭ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་འདུག སློབ་མ་ཡང་འཛམ་གླིང་ཤར་ནུབ་གཉིས་ཀ་ནས་སླེབས་འདུག སྐད་ཡིག་ ༩༧ དང་སློབ་མ་ཆིག་ཁྲི་ ༡༠༠༠༠ ལྷག་འདུག བོད་སྐད་ཡིག་ཨང་རིམ་ ༤༦ པ་རེད། དེ་ནི་སྐད་ཡིག་དེ་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་མཁན་གྱི་གྲངས་འབོར་ལ་གཞིགས་ཏེ་ཨང་རིམ་བཀར་གྱིན་ཡོད་པ་འདྲ། བོད་ཡིག་སྡེ་ཚན་གྱི་འཛིན་རིམ་མཐོ་བའི་སློབ་མ་ཚོ་ལོ་ ༥༠ ཡས་མས་ཅན་ཤ་སྟག་རེད། ཁོང་ཚོས་བོད་ཡིག་ཡག་པོ་ཤེས་ཀྱང་། བོད་སྐད་བཤད་རྒྱུར་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཀྱིན་འདུག འཛིན་རིམ་དམའ་བའི་སློབ་མ་ཕལ་ཆེ་བ་ན་གཞོན་རེད་ལ། བོད་སྐད་ཡག་པོ་བཤད་ཤེས་ཀྱིན་འདུག ལོ་འདི་འགར་བོད་ཡིག་སྡེ་ཚན་ནང་ཞུགས་མཁན་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་འདུག་ཟེར། བོད་ཡིག་སྡེ་ཚན་ལ་དགེ་རྒན་བརྒྱད་འདུག་མོད། ང་དང་གཞན་པ་གཅིག་མ་གཏོགས་ཕྱི་གླིང་བ་རེད།  སློབ་གྲྭར་འཛུལ་ཞུགས་བྱེད་སྟངས་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་འཛིན་རིམ་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་ལག་འཁྱེར་ཡོད་ན། ལོ་རེའི་སློབ་མའི་བསྡུ་ཚད་དང་བསྟུན་ཏེ་སློབ་འཇུག་བྱེད་ཀྱིན་འདུག  

དྲི་བ། རྒན་ལགས་ཧྥ་རན་སིར་ཕེབས་ཏེ་འདས་པའི་ཟླ་བ་དགུའི་རིང་གི་མཐོང་ཐོས་ལྟར་ན། ཧྥ་རན་སིའི་གཞུང་དམངས་ཀྱིས་བོད་རིགས་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཚོར་ལྟ་སྟངས་གང་འདྲ་ཡོད་པ་དང་།  དེ་གའི་བོད་མི་ཚོའི་འཚོ་བ་སྐྱེལ་སྟངས་གང་འདྲ་འདུག་གམ།  

ལན། ཧྥ་རན་སིའི་གཞུང་དམངས་གཉིས་ཐད་ནས་བོད་རིགས་ཚོར་ལྟ་སྟངས་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་རེད། བོད་མི་ཚོའི་ལས་འགུལ་དག་གི་སྐབས་སུ་ཧྥ་རན་སིའི་ཡུལ་མི་མང་པོ་མཉམ་ཞུགས་བྱེད་ཀྱིན་འདུག དེ་ནི་ངས་དམིགས་བསལ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་སོང་། གང་ཡིན་ཟེར་ན། ང་ཚོ་རྒྱ་གར་ནང་ལོ་ ༥༠ ཙམ་ལ་བསྡད་པ་རེད་དེ། རྒྱ་གར་བ་རེ་ཟུང་ལས་བོད་པའི་ལས་འགུལ་ནང་ཞུགས་མཁན་མེད། ཧྥ་རན་སིའི་གཞུང་གིས་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་དབྱེར་མེད་ཐོག སྐྱབས་བཅོལ་དུ་ལེན་གྱིན་ཡོད་མོད། བོད་པར་དམིགས་བསལ་གྱིས་གཟིགས་རྟོགས་ཡག་པོ་གནང་གིན་འདུག རྒྱལ་ཁབ་གཞན་པར་མཚོན་ན། རྒྱ་གར་ནས་ཡོང་བ་ཤེས་ན་སྐྱབས་བཅོལ་གཉིས་པའི་ཐོབ་ཐང་སྤྲོད་ཀྱིན་མེད་མོད། ཧྥ་རན་སིས་རྒྱ་གར་ནས་ཡོང་བ་ཚོར་ཡང་སྐྱབས་བཅོལ་གྱི་ཐོབ་ཐང་འདྲ་མཉམ་གྱིས་སྤྲོད་ཀྱིན་འདུག གོ་ཐོས་ལྟར་ན། དེ་ནི་ཧྥ་རན་སིའི་གཞུང་ངོས་ནས་རྒྱ་གར་ནང་གི་བོད་པ་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་གནས་སྟངས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ། རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་བོད་མིར་སྐྱབས་བཅོལ་གྱི་གནས་བབ་སྤྲོད་ཀྱིན་མེད་པ་དང་། རྒྱ་ནག་གི་བཙན་འོག་ཏུ་བོད་མི་ཚོར་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་ཡོད་པར་ངོས་འཛིན་འོག དམིགས་བསལ་གྱི་ཐོབ་ཐང་དེ་དག་རག་པ་རེད་ཟེར་གྱིན་འདུག ལོ་སྔ་ཕྱིའི་ནང་ཧྥ་རན་སིར་བོད་རིགས་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་འདུག་ལ། ད་ཆར་ཕལ་ཆེར་བོད་མི་ ༦༠༠ ཙམ་ཡོད་ས་རེད། བོད་པའི་ཚོང་ཁང་དང་ཟ་ཁང་ཡང་གང་འཚམ་ཞིག་འདུག མ་འོངས་པར་ཚང་མས་དོ་སྣང་ཆེན་པོས་ལས་གཞི་རྒྱ་སྐྱེད་བཏང་ན་རེ་བ་ཆེན་པོ་འདུག

དྲི་བ། ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་གི་བོད་པའི་བྱིས་པ་ཚོ་བོད་ཡིག་བོད་སྐད་དང་ཁ་བྲལ་ཏེ། བོད་པའི་སྟེང་ན་བོད་མིའི་གཤིས་ཀ་མི་མངོན་པའི་སྣང་ཚུལ་ཡོང་གི་ཡོད་རབས་འདུག་སྟབས། དེ་དག་ལ་གཟིགས་ཚུལ་དང་སྐྱོབ་ཐབས་ཀྱི་ལམ་ཁ་འདྲ་མཐོང་གིན་འདུག་གམ།

ལན། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གནས་ལ་ཤ་ཚ་དང་དགའ་ཞེན་ཡོད་མཁན་གྱི་ཕ་མ་ཞིག་ཡིན་ན། གོང་དུ་ཁྱེད་ཀྱིས་བཤད་པའི་གནད་དོན་དེ་དཀའ་ངལ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་མ་རེད། ཆག་སྒོ་དང་གྱོང་གུད་ཚབས་ཆེན་རེད་ལ། ཐ་ན་བྱིས་པ་ཚོའི་མ་འོངས་པའི་མདུན་ལམ་དང་། མི་ཚེ་རིན་ཐང་ལའང་དོ་ཕོག་འགྲོ་སྲིད་པའི་བྱས་ཉེས་ཤིག་ཆགས་ཀྱིན་འདུག་སྙམ་པ་བྱུང་སོང་། ཉེན་ཁ་དེ་དག་གཟིགས་མཁན་གྱི་ཕ་མ་ཚོས་སོ་སོའི་བྱིས་པ་ཕྱིར་རྒྱ་གར་ནང་གི་བོད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་འཇོག་གིན་འདུག་ལ། རེ་ཟུང་གིས་སློབ་གྲྭའི་གུང་གསེང་དང་བསྟུན་ཏེ་བོད་ཡིག་དགེ་རྒན་འཚོལ་བཞིན་འདུག རབ་བྱུང་ན། གཞུང་དང་སྒེར། ཚོགས་སྡེ་སོགས་མཉམ་རུབ་ཀྱི་ཐོག་ནས་བོད་ཡིག་བོད་སྐད་སློབ་སའི་ཁོར་ཡུག་ཅིག་ངེས་པར་དུ་བསྐྲུན་དགོས་ཀྱིན་འདུག་ལ། དེ་མ་ཡོང་ཚེ། ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་གི་བོད་རིགས་ཚོགས་པས་འཛིན་སྐྱོང་གི་འགན་འཁུར་ཞིང་། རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་ཚོས་དགེ་རྒན་གྱི་འགན་ཁུར་ཏེ། བདུན་ཕྲག་རེར་ཐེངས་གཅིག་རེར་བོད་རིགས་བྱིས་པ་ཚོ་བསྡུ་རུབ་བྱས་ཏེ། བོད་པའི་རིག་གཞུང་སློབ་ཁྲིད་བྱ་ཐུབ་པ་ཡིན་ན་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོང་ས་རེད་སྙམ།

དྲི་བ། མི་འགྱངས་བར་བོད་རྒྱལ་ཡོངས་རྩོམ་པ་པོའི་འཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་འཚོགས་རྒྱུ་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད་སྟབས། ཚོགས་ཆེན་དེ་འདྲ་ཞིག་འཚོགས་དགོས་པའི་དམིགས་ཡུལ་དང་། ཚོགས་འདུའི་སྟེང་དུ་གྲོས་གཞི་གང་འདྲ་ཡོད་དམ།

ལན། ཐེངས་འདིའི་ཚོགས་ཆེན་ལ་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་གཉིས་ཡོད། དང་པོ། བོད་རྒྱལ་ཡོངས་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱུན་ལས་ཚོའི་ལོ་ལྔའི་ལས་རྒྱུན་རྫོགས་ཏེ། རྒྱུན་ལས་གསར་འདེམ་གྱི་དུས་ཚོད་སླེབས་ཡོད་པ་རེད། གཉིས་པ། ང་ཚོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་ལྔ་བཅུའི་དུས་དྲན་སྲུང་གཙི་དང་འབྲེལ་ཏེ། འདས་པའི་མི་ལོ་ལྔ་བཅུའི་རིང་གི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་རྩོམ་རིག་གི་འཕེལ་རིམ་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་ཕྱོགས་སྡོམ་ཞིག་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། ཚོགས་མིའི་གྲུབ་ཆའི་ཐད། རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མིའི་སྟེང་དུ་རྩོམ་པ་པོ་སྒེར་བ་ཁག་ཅིག་ལ་ཆེད་དུ་འབོད་སྐུལ་ཞུས་ཏེ། བརྗོད་གཞི་དང་འབྲེལ་བའི་སྒང་ལ་བགྲོ་གླེང་གནང་རྒྱུ་དང་། དེ་མིན་གྱི་རྩོམ་པ་པོ་དང་རྩོམ་རིག་ལ་དོ་སྣང་ཡོད་རིགས་ཚོ་ཡང་། ཚོགས་ཞུགས་དང་ཟུར་ཉན་གྱི་གོ་སྐབས་སྤྲོད་རྒྱུ་ཡིན། ཚོགས་ཞུགས་པའི་འགྲོ་གྲོན་ཐད། ཕྱི་རྒྱལ་ཡུལ་གྲུ་ཁག་ཕུད་པའི་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་ནང་གི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་རྣམས་དང་། དམིགས་བསལ་གདན་ཞུའི་སྐུ་མགྲོན་དག་ལ་འགྲོ་སོང་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་གཏོང་རྒྱུ་ཡིན། ཚོགས་འདུའི་བརྗོད་གཞིའི་ཐད། དང་པོ། མི་ལོ་ལྔ་བཅུའི་རིང་གི་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་འཕེལ་རིམ་དང་། ནང་གསེས་བརྩམས་སྒྲུང་གི་སྐོར་གཅིག་དང་སྙན་ངག་གི་སྐོར་གཅིག དུས་དེབ་དང་ཚགས་པར་གྱི་སྐོར་གཅིག སྒེར་གྱི་ཆེད་དེབ་ཀྱི་སྐོར་གཅིག བུད་མེད་རྩོམ་པ་པོའི་སྐོར་གཅིག བྱིས་པའི་ལྟ་ཀློག་རྩོམ་རིག་གི་སྐོར་གཅིག སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་རྩོམ་རིག་སློབ་དེབ་སྐོར་གཅིག སྐད་ཡིག་གཞན་པའི་ནང་རྩོམ་ཡིག་སྤེལ་བ་སྐོར་གཅིག སྐད་ཡིག་གཞན་ལས་ཚུར་བོད་ཡིག་ནང་བསྒྱུར་བ་སྐོར་གཅིག བོད་ནང་རྒྱའི་བཙན་འོག་གི་མི་ལོ་ལྔ་བཅུའི་རྩོམ་རིག་གི་འཕེལ་རིམ་དང་། བཙན་བྱོལ་རང་དབང་ལུང་པའི་མི་ལོ་ལྔ་བཅུའི་རྩོམ་རིག་གི་འཕེལ་རིམ་གཉིས་ལ་དཔྱད་བསྡུར་བཅས་གོ་སྒྲིག་ཞུས་ཡོད།

དྲི་བ། སྐུ་ཉིད་ལོ་ལྔའི་རིང་བོད་རྒྱལ་ཡོངས་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོར་བཞུགས་པའི་ཉམས་མྱོང་དང་ལས་དོན་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་བ་ཁག གཞན་ལས་འཕྲོ་ལྷག་ཡོད་པ་དང་། འཐུས་ཤོར་དང་ལེགས་འགྲུབ་མ་བྱུང་བ་ཁག་བཅས་ངོ་སྤྲོད་ཅིག་གནང་རོགས།

ལན། ང་རང་སྒེར་གྱི་བསམ་ཚུལ་ལྟར་ན། སྔོན་ཆད་རྒྱུན་ལས་ཚང་མ་ངྷ་རམ་ས་ལར་ཡོད་པ་རྐྱང་བདམས་པ་རེད། འོན་ཀྱང་། ལོ་ལྔའི་ལས་རྒྱུན་མ་རྫོགས་གོང་དུ་རྒྱུན་ལས་ཚོ་འཐོར་འགྲོ་བཞིན་འདུག ཚོགས་མི་མང་པོ་ཞིག་ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་ཏུ་ཐོར་ནས་བསྡད་ཡོད་ལ། ས་གནས་སུ་འགན་འཁུར་དགོས་པ་དང་ལས་དོན་བསྒྲུབ་དགོས་རིགས་ཀྱང་གང་འཚམ་ཞིག་ཡོང་གིན་ཡོད་སྟབས། རྒྱུན་ལས་ཡང་ཕྱོགས་ངེས་མེད་ནས་འདེམ་ན་ཡག་པོ་འདུག་སྙམ་གྱིན་ཡོད། དེ་ངའི་འདས་པའི་ཉམས་མྱོང་ཡིན། གཞན་མཐུན་ཚོགས་འདི་ཐོག་མར་འཛུགས་སྐབས་འཆར་གཞི་ཆེན་པོ་ཁག་ཅིག་ཡོད། མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་སྡེ་ཚན་དང་ཡིག་སྒྱུར་སྡེ་ཚན། བྱིས་པའི་ཀློག་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་སྡེ་ཚན་སོགས་ཡོད། ང་རང་གི་ལས་རྒྱུན་རིང་ལེགས་འགྲུབ་མ་བྱུང་བ་ཁག་ནི། མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་དྲུང་ཆེའི་འགན་ཁུར་འོག རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ནས་བོད་རྒྱ་དབྱིན་གསུམ་གྱི་དྲ་ཚིགས་ཚད་ལྡན་ཞིག་བཟོ་རྒྱུ་བྱས་ཡོད་ཀྱང་འགྲུབ་མ་སོང་། ཐོག་མའི་འཆར་གཞི་ལྟར་ན། རྒྱུན་ལས་ཚོ་ལོ་ལྔའི་རིང་སྡོད་རྒྱུ་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། རིམ་གྱིས་ཁ་འཐོར་ཏེ་ལས་དོན་འཐུས་ཤོར་ལ་ཕྱིན་སྟབས། རོགས་ཚོགས་ལའང་འགྱུར་བ་ཕྱིན་ཏེ། ཤུལ་དུ་སྡོད་པའི་རྒྱུན་ལས་ཚོ་ཡང་སྡོད་མ་ཐུབ་པ་ཆགས་སོང་། མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་དེབ་ཕྲེང་རྩོམ་ཡིག་འདང་མིན་གྱི་དབང་གིས་འདོན་ཐུབ་མ་སོང་། གཞན། སྙན་ངག་དང་དཔྱད་རྩོམ། སྒྲུང་རྩོམ་བཅས་ཀྱི་འགྲན་རྩོམ་ཞིག་གྲ་སྒྲིག་བྱས་ཡོད་ཀྱང་དུས་ལྟར་འདོན་ཐུབ་མ་སོང་། དེ་དག་ལེགས་འགྲུབ་མ་བྱུང་བའི་རིགས་རེད། རྒྱལ་སྤྱིའི་པེན་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་ཡན་ལག་མཐུན་ཚོགས་དག་གིས་སོ་སོ་མི་རིགས་དང་སྤྱི་ཚོགས་ནང་། སློབ་ཕྲུག་གཙོ་བོ་བྱས་ཏེ་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་སྐོར་ལ་འཛིན་གྲྭ་འཚོགས་པ་དང་བགྲོ་གླེང་བྱེད་པ། རྩོམ་ཡིག་བསྡུ་རུབ་ཀྱིས་དབྱིན་ཡིག་ནང་བསྒྱུར་ཏེ་དེབ་འདོན་པའི་ལས་གཞི་ཞིག་འདུག དེ་ལ་ང་ཚོས་འབྲེལ་བ་བྱས་ཏེ། སྔར་ལོ་ནས་ས་རཱ་སོགས་ས་གནས་ཁག་ཅིག་ནང་མུ་མཐུད་ལས་གཞི་སྤེལ་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། དེང་སྐབས་མཐུན་ཚོགས་ནང་ཚོགས་མི་ ༧༤ ཙམ་ཡོད་ལ། ཚོགས་མིའི་སྤུས་ཚད་སྔར་དང་བསྡུར་ན་གང་འཚམ་ཡག་ཏུ་ཕྱིན་འདུག་དྲན་ཡོད། ཟླ་རེའི་སྤྱི་ཚོགས་མེ་ལོང་ཚགས་ཤོག་མཚམས་མ་ཆད་པར་འདོན་མུས་ཡིན། གཞན་ལོ་ལྟར་རྒྱལ་སྤྱིའི་པེན་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་ལ་བཅར་ཏེ། ཚོགས་ཆེན་གྱི་དགོངས་དོན་ཤེས་རྟོགས་དང་། བོད་ཕྱི་ནང་གི་རྩོམ་རིག་གི་གནད་དོན། ལྷག་པར་དུ་བོད་ནང་གི་ཆབ་སྲིད་རྩོམ་པ་པོ་དག་གི་གནས་ཚུལ་སྙན་སྒྲོན་ཞུ་བཞིན་ཡོད། དེ་དག་ལས་དོན་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་བའི་རིགས་རེད།  

དྲི་བ། སྐུ་ཉིད་རྩོམ་པ་པོ་རྒན་རབས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ནང་ཕྱག་ལས་གནང་སྟེ། རྩོམ་རིག་འཛིན་སྐྱོང་གི་ལས་དོན་བསྒྲུབས་ཡོད་སྟབས། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་རྩོམ་རིག་གི་འཕེལ་རིམ་གང་འདྲ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་གནང་གིན་ཡོད་དམ།

ལན། རྡོག་རྡོག་བྱས་ཏེ་བཤད་ན་ཡར་རྒྱས་གང་འཚམ་སོང་ཡོད་པ་རེད་ཟེར་རྒྱུ་ཡིན། ང་ ༡༩༨༩ ལོར་རྒྱ་གར་དུ་ཡོང་བ་ཡིན། སྐབས་དེར་རྩོམ་རིག་གི་བཟང་ངན་ཕར་ཞོག རྩོམ་ཡིག་ཀློག་རྒྱུ་རག་ཁག་པོ་རེད། ཝ་ར་ནཱ་སི་ནས་བསྟོད་རྩོམ་དང་མཆོད་བརྗོད་འདྲ་བའི་རྩོམ་ཡིག་རེ་ཟུང་འདོན་གྱིན་འདུག་ལ། ཤེས་བྱ་དུས་དེབ་ནང་མགུར་གླུ་འདྲ་བའི་སྙན་ངག་རེ་ཟུང་སྤེལ་གྱིན་ཡོད། རྗེས་སུ་པད་མ་འབུམ་དང་ཧོར་གཙང་འཇིགས་མེད་སོགས་གཙོ་བོར་བྱས་ཏེ། བོད་ནས་ཕེབས་པ་ཁག་ཅིག་གིས་རྩོམ་ཡིག་གི་ཕྱོགས་ལ་ཤུགས་བརྒྱབས་ཏེ་ལྗང་གཞོན་དུས་དེབ་དང་༡༩༩༥ ལོ་ནས་རྩམ་པ་དུས་དེབ་བཏོན་པ་རེད། རིམ་གྱིས་སློབ་གྲྭ་ཁག་ནས་དུས་དེབ་དང་ཆེད་དེབ་འདོན་ཞིང་། སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུའང་ཚགས་པར་དང་དུས་དེབ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་སྔ་རྗེས་སུ་སླེབས་ཏེ། བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་རྩོམ་ཡིག་གི་རིན་ཐང་དང་ནུས་པར་ངོས་ཟིན་ཕྲན་བུ་བྱུང་བ་རེད། ད་ཆར་རྩོམ་ཡིག་གི་གྲངས་ཚད་མཐོན་པོར་སླེབས་ཡོད་པ་མ་ཟད། སྤུས་ཚད་ཀྱི་ཐད་ནས་ཀྱང་བཙན་བྱོལ་གྱི་རྩོམ་རིག་གི་འཕེལ་རིམ་ཟེར་བ་ཞིག་གླེང་རྒྱུ་ཡོད་པ་རེད།

དྲི་བ། སྐུ་ཉིད་ཀྱིས་སྔོན་མ་ནས་ཆེད་ལས་རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་བྱ་འདོད་ཡོད་སྐོར་གསུངས་མྱོང་ལ། དུས་ཚོད་བྱུང་ན་བརྩམས་སྒྲུང་དང་འཁྲབ་གཞུང་གི་ཐོག་ལ་ཤུགས་བརྒྱག་འདོད་ཡོད་ཚུལ་གསུངས་ཡོད་སྟབས། ད་ལྟའི་ཆར་རྩོམ་ཡིག་ཅི་ཞིག་འབྲི་བཞིན་ཡོད་དམ།

ལན། ངས་སྔོན་མ་ནས་བོད་ཀྱི་ཉེ་རབས་སྲིད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་གྱི་གློག་བརྙན་འཁྲབ་གཞུང་རིང་པོ་ཞིག་མུ་འབྲེལ་བྱས་ཏེ་འབྲི་ཐུབ་ན་བསམ་ཡོད། དེ་ནི་ས་རཱ་མཐོ་སློབ་གྱི་དགེ་རྒན་ལས་དགོངས་པ་ཞུས་ཏེ། ད་ནས་བཟུང་ང་རང་གི་ཚེ་མཇུག་ཡོངས་ལས་གཞི་དེའི་ཐོག་ལ་བཏང་སྟེ། ཆེད་ལས་རྩོམ་པ་པོ་དང་རིགས་གཅིག་རྐང་འཛིན་པའི་ཟོལ་འདྲ་བོ་བྱས་ན་བསམ་མྱོང་། འོན་ཀྱང་། ས་རཱ་མཐོ་སློབ་ཀྱི་ངོས་ནས་དགོངས་པ་རག་ཡོད་པ་མ་རེད། ལོ་གཅིག་གཉིས་ཙམ་རེ་རེད། འཆར་གཞི་ཆེན་པོ་ཡིན་སྟབས་ལོ་གཅིག་གཉིས་ནང་རྫོགས་ཐུབ་པ་ཞིག་མ་རེད། ཧྥ་རན་སིར་ང་ལ་དུས་ཚོད་གང་འཚམ་འདུག བདུན་ཕྲག་གཅིག་གི་ནང་དུ་ཆུ་ཚོད་ ༩ ཙམ་ལས་སློབ་ཁྲིད་བྱ་མི་དགོས་མོད། ཧྥ་རན་སིའི་གཞུང་གི་སྒྲིག་གཞི་གསར་བའི་ནང་། ཕྱི་ལོགས་ནས་ལས་ཀ་བྱེད་དུ་ཡོང་མཁན་ཚོར་ཆུ་ཚོད་ ༣༠༠ ལ་རིན་མེད་ཀྱིས་ཧྥ་རན་སིའི་སྐད་ཡིག་གི་སློབ་སྦྱོང་སྤྲོད་ཀྱིན་ཡོད་སྟབས། ལས་གཞི་གང་ཡང་མགོ་འཛུགས་བྱ་ཐུབ་མ་སོང་ལ། སྔོན་མ་ནས་སྒྲུང་རིང་ཞིག་འབྲི་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་ཡང་མཇུག་སྐྱོང་མ་ཐུབ་པར་ལྷག་བསྡད་ཡོད།

དྲི་བ། སྤྱིར་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ནང་རྩོམ་ཡིག་ལ་དོ་སྣང་མེད་པ་དང་། སྒོས་སུ་སྙན་ངག་ནི་མི་སྒེར་གྱི་ཚོར་བ་ཙམ་རེད། ཅེས་སྙན་ངག་པ་དང་སྙན་ངག་ལ་མཐོང་མེད་པའི་ཐད། སྐུ་ཉིད་ལ་གཟིགས་ཚུལ་གང་འདྲ་ཡོད་དམ།

ལན། ལྟ་སྟངས་དེ་འདྲ་ཡོད་རིགས་ཚོ་སྙན་ངག་ཕར་ཟད། སྤྱིར་བཏང་གི་རྩོམ་ཡིག་ཙམ་ཡང་འབྲི་མི་ཤེས་པ་མ་ཟད། ཐ་ན་ཀློག་ཡང་ཡག་པོ་ཞིག་མི་ཤེས་པའི་གྲས་རེད། ཁོང་ཚོར་སྙན་ངག་ལ་རོལ་མྱོང་གི་མིག་གཉིས་ལྐོག་ནས་མེད་སྟབས། སྙན་ངག་གི་དགེ་མཚན་བཤད་ཀྱང་ཕན་འབྲས་མེད། འོན་ཀྱང་། སྙན་ངག་ལ་རིན་ཐང་མི་འདུག་ཟེར་མཁན་ཚོས་ཐོག་མར་སྙན་ངག་གི་ས་མཚམས་གང་ནས་འཛིན་གྱིན་ཡོད་པ་དང་། སྙན་ངག་ལ་རིན་ཐང་ཇི་ལྟར་གཞལ་གྱིན་ཡོད་པ་དེ་རེད། ལྷག་པར་དུ་སྙན་ངག་ལ་རིན་ཐང་མེད་དོན། མི་སྒེར་གྱི་ཚོར་བ་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་བགྲང་གིན་ཡོད་ན། དེ་ནི་ནོར་འཁྲུལ་ཚབས་ཆེན་རེད། སྙན་ངག་ནི་མི་སྒེར་གྱི་ཚོར་བ་ཡིན་པ་བདེན་པ་རེད། སྤྱི་ཚོགས་དང་མི་རིགས་གང་ཞིག་ཡིན་རུང་། མི་སྒེར་རེ་རེ་ལས་གྲུབ་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། མི་སྒེར་གྱི་བདེ་སྡུག་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་སྡུག་དང་མ་འབྲེལ་བ་ཞིག་མེད། འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ལ་ཕྱིའི་བདེ་བ་དང་སྡུག་བསྔལ་ཞིག་དང་། ནང་གི་བདེ་བ་དང་སྡུག་བསྔལ་གཉིས་ཡོད་པ་ཁས་ལེན་ན། མི་ཞིག་ལ་ཟས་གོས་འཚོ་བའི་དཀའ་ངལ་ཡོད་ན། ཕྱི་ལུས་ཀྱི་རྣམ་པར་བལྟས་ཏེ་མི་དེ་ཉམ་ཐག་རེད། ཅེས་སྐྱོབ་གསོ་སྤྲོད་ཀྱིན་ཡོད། མི་དེ་འདྲ་མང་པོ་ཞིག་བྱུང་བ་ཡིན་ན། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་སྐྱོ་བོར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། འོན་ཀྱང་། མི་ཞིག་གི་སེམས་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་ཚོར་ཤུགས་ཆེན་པོས་ཡིག་ཐོག་ནས་བྲིས་པ་ཡིན་ན། ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བར་གཞིགས་ཏེ། མི་དེ་ལ་སྡུག་བསྔལ་འདུག ཅེས་དང་ལེན་བྱ་མ་ཐུབ་པ་རེད། མི་དེ་འདྲ་མང་པོ་ཞིག་བྱུང་བ་ཡིན་རུང་། སྤྱི་ཚོགས་ཤིག་གི་སེམས་སྡུག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་པའི་བློ་མིག་མེད་སོང་བ་རེད།

དྲི་བ། ཉེ་ཆར་བོད་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་མགྲོན་འབོད་བྱས་པ་ལྟར། རྒྱ་རིགས་རྩོམ་པ་པོ་ཝང་ལི་ཞོན་བཞུགས་སྒར་དུ་ཡོང་སྟེ། ༧གོང་ས་མཆོག་དང་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་བཅས་ལ་ཐུག་འཕྲད་དང་། མང་ཚོགས་དང་མཉམ་དུ་བགྲོ་གླེང་བྱས་ཡོད། འོན་ཀྱང་། བོད་མི་རེ་ཟུང་ཝང་ལི་ཞོན་ལ་དོགས་པ་སྐྱེ་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། ངོ་རྒོལ་བྱེད་མཁན་ཡང་བྱུང་ཡོད་པའི་ཐད་དགོངས་ཚུལ་གང་འདྲ་ཡོད་དམ།

ལན། ང་རང་གི་བསམ་པར་ཝང་ལི་ཞོང་གི་ལྟ་ཚུལ་གཙོ་བོ། རྒྱ་ནག་ལ་དམངས་གཙོ་མེད་པ་དང་། ད་ལྟའི་དམངས་གཙོ་གཅིག་བསྡུད་རིང་ལུགས་དེ་འགྲིག་གིན་མེད་པ། ཁོང་གི་བསམ་ཚུལ་དང་པོ་དེ་རེད། བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་ངེས་པར་དུ་ཐག་གཅོད་བྱ་དགོས་པ་དང་། བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་པར་༧གོང་ས་མཆོག་གི་དབུ་མའི་ལམ་ལ་བརྟེན་དགོས་པ་ནི། ཁོང་གི་བསམ་ཚུལ་གཉིས་པ་རེད། དེ་བཞིན། ད་བར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་གཙོ་བོར་གྱུར་བའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཁག་གི་ཐོག་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་དེ་ཡང་དག་མ་ཡིན་པར་ནོར་འཁྲུལ་ཡིན་པ་དང་དེ་ལ་ལེགས་བཅོས་གཏོང་དགོས་པ་ནི། ཁོང་གི་བསམ་ཚུལ་གསུམ་པ་རེད། ཝང་ལི་ཞོན་གྱིས་བྲིས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཁག་ཏུ་དྲང་བདེན་གྱི་སྐད་ཆ་བཤད་རྒྱུ་མང་དྲགས་པ་རེད། བདེན་པ་རྐྱང་རྐྱང་བྲིས་ན་མ་འགྲིག་པ་ཡོང་གི་རེད། མཚམས་རེར་ཚུར་ཕྱོགས་ལ་ཕན་ཐོགས་པ་དང་། མཚམས་རེར་ཕར་ཕྱོགས་ལ་ཕན་ཐོགས་པ་གཉིས་ཀ་ཡོང་གི་རེད། དེ་ནི་བསམ་བློ་དམན་པ་ཚོའི་ལྟ་སྣང་མཐོང་སྣང་རེད། ང་ཚོས་ང་ཚོའི་འཐབ་རྩོད་དེ་བདེན་པའི་འཐབ་རྩོད་ཡིན་ཟེར་གྱིན་ཡོད། བློ་གཟུ་བོར་གནས་པའི་དྲང་བདེན་གྱི་རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་ཡིན་ན། ཕར་གནོད་ཚུར་གནོད་ལ་མ་ལྟོས་པར་བདེན་པ་དངོས་བཙལ་ཏེ། སྐད་ཆ་དྲང་བོར་བཤད་པ་རྣག་སར་ཕོག་པ་ཡིན་ན། དེ་ནི་རྩོམ་པ་པོའི་སྐྱོན་མ་རེད། རྩོམ་པ་པོ་ཆབ་སྲིད་པ་ཞིག་ཡིན་ན་དགོས་མཁོར་བལྟས་ཏེ། ཕྱོགས་གཅིག་རྐྱང་བ་གཙོར་འདོན་བྱས་ཏེ་བཤད་གི་རེད།