བོད་དོན་བསྐྱར་བསྡུར། ལྷ་སྡེ་གནམ་ལོ་ཡག

བོད་དོན་གྱི་གོ་དོན་དང་བསྐྱར་ཞིབ་རོབ་ཙམ་གྲུབ་རྗེས། ཡང་བསྐྱར་མངོན་འགྱུར་ཡོང་ཐབས་དང་འབྲེལ་བའི་དོན་དག་འགའི་སྒང་དཔྱད་བསྡུར་བྱེད་འོས་མཐོང་ཞིང་། དེང་གི་ཆར་ངྷ་རམ་སཱ་ལ་ནས་བོད་དོན་མངོན་འགྱུར་ཡོང་ཐབས་གཙོ་བོར<<རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས>> སྒྲོམ་གཞིའི་འོག་ནས་བོད་དོན་སེལ་རྒྱུའི་གྲོས་འཆར་ཞིག་བཏོན་འདུག་པས། ཕྲན་གྱིས“བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར”དང་དེའི་གསལ་བཤད་གཉིས་སྤོམ་ཀློག་བྱེད་རྒྱུ་བྱུང་ཞིང་། དེ་ནི“གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན”ཟེར་བར་བསྡུར་ན་ཚད་གཞི་ཧ་ཅང་གི་དམའ་མོ་ཡིན་པར་མ་ཟད། གྲོས་འཆར་དེའི་སྒང་ན“བོད་རིགས་ཡོངས”ཞེས་པ་དེ་མ་གཏོགས་ཁྱད་ཆོས་གཞན་ཅི་ཡང་མཐོང་ཐུབ་ཀྱི་མི་འདུག་པར་མ་ཟད།  ད་དུང་རྩ་ཁྲིམས་ལ་འཇུ་སྟངས་སམ་ལུང་འདྲེན་བྱེད་སྟངས་ཀྱང་ནོར་འདུག

༡ <<རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས>>བཀོད་པའི“མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་ཁྲིམས་གཞི”དག་དེང་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མངའ་ཁུལ་དུ་ལག་བསྟར་བྱེད་ཀྱིན་པའི“རང་སྐྱོང་ལྗོངས”དང“རང་སྐྱོང་ཁུལ”  “རང་སྐྱོང་རྫོང” “བོད་རིགས་ཤང”སོགས་ཀྱི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ཡིན་པས། དེ་ལ་ལེགས་བཅོས་གཏོང་དགོས་ཐུག་ཉིན། ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་སྲིད་གཞུང་ལ་ནོར་འཁྲུལ་བྱུང་ཡོད་པ་བརྒྱུད་ནས་ངོས་ལེན་བྱས་པ་དང་མཚུངས་ཤིང་། འཛམ་གླིང་འདིར་ནོར་འཁྲུལ་ཕྲ་མོ་ཙམ་ཡང་མེད་པའམ་ངོས་ལེན་བྱེད་མི་སྲིད་པ་ནི་དམར་ཤོག་གི་གཞུང་རྣམས་ཡིན་པ་ཚང་མས་ཤེས་གསལ་ལྟར་ཡིན།

༢ “བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར”དེ་བཞིན<<རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས>>བཀོད་པའི“མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་ཁྲིམས་གཞི” ཁག་གི་འགྲེལ་བཤད་ལྟ་བུར་གྱུར་འདུག་པས། <<རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས>>ནང་རྒྱལ་ཡོངས་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་མ་གཏོགས་སུ་གང་ལའང་རྩ་ཁྲིམས་གཙོས་ཁྲིམས་གཞི་ཁག་ལ་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་པའི་ཐོབ་ཐང་རྩ་བ་ཉིད་ནས་མེད་པ་གཏན་འཁེལ་བྱས་ཡོད་ལ། དེ་ནི་དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་སྲུང་བྱེད་ཀྱི་ལག་ཆ་གཞན་ཞིག་ཡིན།

༣ <<རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས>>གཞིར་བཟུང་ཡོད་པས། “བོད་རིགས་ཡོངས”ལས་ཐད་ཀར“བོད་ཁུལ་རང་སྐྱོང”ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན་ན། “བོད་ཁུལ”ནི་རྒྱ་ཡིག་ནང་བཀོལ་སྤྱོད་ཡུན་རིང་ལ་སོང་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་པས། དེ་ལ་ཆེ་ཆུང་གི་དབྱེ་བ་འབྱེད་པར་ལམ་ཁ་ལྷག་མེད། བོད་ཁུལ་ནི“རང་སྐྱོང་ལྗོངས”དང“རང་སྐྱོང་ཁུལ”  “རང་སྐྱོང་རྫོང” “བོད་རིགས་ཤང”སོགས་ཀྱི་བསྡུས་མིང་ཡིན་པ<<རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས>>ལས་ཤེས་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད།

འོ་ན། <<རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས>>ལ་འཇུ་སྟངས་མེད་དམ་ཞེ་ན། དེའང་མ་རེད། དཔེར་ན། <<རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས>>དོན་ཚན ༣༡ནང་བཀོད་དོན། “རྒྱལ་ཁབ་དགོས་ངེས་འཕྲད་སྐབས། དམིགས་བསལ་སྲིད་འཛིན་ས་ཁུལ་འཛུགས་དགོས། རྒྱལ་ཡོངས་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་གྱིས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་ཁྲིམས་ལུགས་ལྟར་དམིགས་བསལ་སྲིད་འཛིན་ས་ཁུལ་ནང་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་ཞིབ་ཕྲའི་ལམ་སྲོལ་གནས་སྟངས་ལ་གཞིགས་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་དགོས།”
དེང་སྐབས་ངྷ་སའི་ངོས་ནས་བོད་དོན་ནི་ཆོས་རིག་སྲུང་སྐྱོབ་ཙམ་ལ་དམིགས་ཡོད་པས། བོད་ཁུལ་དེ་བཞིན་ཆོས་རིག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་དམིགས་བསལ་སྲིད་འཛིན་ས་ཁུལ་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར་འོས་པའི་གྲོས་འཆར་གཏན་འཁེལ་དེར་གཞི་བཅོལ་ནས་འདོན་ཆོག་ལ། དེའང་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་འགྲེལ་བཤད་མ་ཡིན་པར་བོད་གནས་ཀྱི་ཛ་དྲག་རང་བཞིན་བརྗོད་པ་བརྒྱུད་ནས་གཏན་འཁེལ་དེ་བཞིན་ཐག་གཅོད་རྒྱབ་བརྟེན་ལ་ལུང་འདྲེན་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་པས།  ད་གཟོད་པེ་ཅིན་གྱི་ཁྲིམས་འགྲེལ་དབང་ཆར་ཕོག་ཐུག་མི་འགྲོ་བར་པེ་ཅིན་རང་ཉིད་ཀྱིས་གཏན་འཁེལ་བྱས་པའི་ཁྲིམས་ལུགས་རང་ངོས་ནས་བརྩི་སྲུང་བྱེད་ཀྱི་འདུག་གམ་མི་འདུག་ཅེས་པའི་བརྗོད་གཞི་འདིའི་སྒང་འབབ་ཐུབ་ཡོད། སྒོས་སུ་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་སྲིད་གཞུང་ཁག་གི་རྒྱབ་བསྐྱོར་ཐད་ཀར་གཏན་འཁེལ་འདིའི་སྒང་ལ་ཁ་བསྐོར་ཐུབ་པ་ཡིན་ན་དགེ་མཚན་དེ་ལས་ཆེ་བ་གསལ་བོ་ཡིན།
དེ་ལྟར་འབྲས་བུ་ཐོན་སྲིད་པའི་ངེས་པ་ཡོད་མེད་གང་ལྟར་ཡང་ཉུང་མཐར་འཐབ་རྩལ་གྱི་ཆ་ནས་རྒྱལ་ཁ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་བརྗོད་དུ་མེད། ཡིན་ནའང་། ངེས་པར་དུ་ཤེས་དགོས་པ་ནི་གྲོས་འཆར་བཏོན་པ་ཙམ་གྱིས་གྲོས་གཞི་དེ་བཞིན་ལེགས་འགྲུབ་མ་ཡོང་བའི་ཡར་སྔོན་ནས་འོས་འགན་ཁུར་དགོས་དོན་གང་ཡང་མེད་ལ། འོས་འགན་འཁུར་དགོས་མིན་ནི་གྲོས་འཆར་དེ་བཞིན་ཕན་ཚུན་གཉིས་མོལ་གྱི་ལམ་ནས་ཐག་གཅོད་གཙང་མ་ཡོང་ཐུབ་མིན་གྱིས་ཐག་བཅད་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན། དེ་བས། མ་འོངས་པ་གླེང་བ་ནི་འཆར་སྣང་ཞིག་བརྗོད་ཀྱིན་ཡོད་པས། འཆར་སྣང་དེ་བཞིན་མངོན་འགྱུར་བྱུང་མིན་ཡང་ཕྱོགས་གཉིས་ཀར་ཐུག་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། རྒྱའི་གཏམ་དཔེར་ཡང“སྤར་མོ་གཅིག་ལ་སྒྲ་མི་གྲགས”ཞེས་མཐའ་བསྡོམས་བཀོད་ཡོད།

ངྷ་སའི་ཕྱོགས་འགལ་ཚོགས་པར་མཚོན་ན། གློ་མོན་ཐང་གི་བཙན་རྒོལ་རང་བཙན་ནས་བཙན་བྱོལ་ལུང་བའི་ངག་ཐོག་རང་བཙན་གྱི་གནས་སྟངས་ལ་སྤྱི་བསྡོམས་བརྒྱུད་ནས་དེང་ཡིག་ཐོག་རང་བཙན་གྱི་རིམ་པའམ་རྩ་འཛིན་འཆར་ཟིན་ཅན་ལ་སྤོ་བསྐྱོད་བྱས་ཡོད་ཅིང་། དེ་ནི་མེད་པ་ནས་ཡོད་པའི་གོམ་སྟབས་གལ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་སྟེ།  “བོད་རང་བཙན་སྐྱ་ཐིག་དོན་ཚན་བཅོ་ལྔ” ནས“རང་བཙན་་་་བོད་ཀྱི་གནད་དོན”གྱི་བར་རེད། སྒོས་སུ་ཕྱི་མའི་ནང་བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་བརླགས་ཟིན་པའི་རང་གི་སྣོད་བཅུད་གཉིས་ཀྱི་ངོ་རྟགས་གང་ཡིན་པ་དང་། དེ་ཉིད་འཚོལ་སྒྲུབ་བྱེད་པ་ལ་དུས་རབས་ཀྱི་འགྲོས་དང་མཐུན་པའི་བྱེད་ཐབས་གང་དང་ཅི་འཚོལ་དགོས་པ་དང་། མིག་དཔེར་སུ་དང་གང་ཡོད་པ་གསལ་འདོན་བྱས་འདུག་ཁར། ད་དུང་མི་སེར་སྤེལ་བའི་རིང་ལུགས་འོག་ལྷག་པའི་ང་ཚོ་བོད་མི་རིགས་ལ་མཚོན་ན། མི་རིགས་ཀྱི་ལ་རྒྱ་དང་བླ་སྲོག་མ་དོར་བ་ཡིན་ན་དུས་ནམ་ཞིག་རླབས་ཆེན་གྱི་བྱ་བཞག་གང་ཡང་འགྲུབ་ཐུབ་པའི་གདེངས་སྤོབས་ཡོད་ངེས་པ་མཐའ་རྒྱན་དུ་སྤྲས་ཏེ་བྲིས་འདུག འོན་ཀྱང་། ཞི་བའི་ལས་འགུལ་ཡིན་པ་གང་ཞིག་ལ་འཇུ་ས་གཙོ་བོ་གཅིག་ཡོད་ཅིང་། དེ་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྒང་ཡོངས་གྲགས་ལ་ངོས་ལེན་ཡོད་པའི་ཁྲིམས་སྲོལ་ཁག་ཡིན།

ངྷ་རམ་སཱ་ལ་དང་ངྷ་རམ་སཱ་ལའི་ཕྱོགས་འགལ་ཚོགས་པ་གང་ཡིན་ནའང་། “རང་ཐག་རང་གཅོད”ཀྱི་ཐོབ་ཐང་དེ་བཞིན་ངེས་པར་དུ་དམ་འཛིན་བྱེད་འོས་པའི་ཁོངས་སུ་བརྗོད་ཆོག་པར་ཐེ་ཚོམ་མེད།  ན་ནིང་ཡུ་རོབ་ནང“བོད་རྒྱའི་འདུ་འཛོམས”གནང་སྐབས། རྒྱ་ནག་གི་ཁྲིམས་དོན་མཁས་དབང་ཡཱན་ཧོང་བྷེན་ལགས་ཀྱིས“རྒྱ་མི་རིགས་ལ་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་དགོས་ན། བོད་མི་རིགས་ལའང་ངེས་པར་དུ་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་དགོས་ཀྱི་འདུག”ཅེས་ནན་བརྗོད་ཀྱིས་ཤུགས་བརྒྱབ་ཡོད་ནའང་། རྒྱ་ནག་པ་གཞན་ཚོས“བོད་མི་ཚོས་ཚུར་ལ་རང་ཐག་རང་གཅོད་དགོས་ཞེས་གླེང་གི་མེད་དུས། ང་ཚོ་རྒྱ་མིའི་ངོས་ནས་ཁྱོད་ཚོར་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཨེ་དགོས་ཞེས་གླེང་མི་རུང་ཞིང་། དེ་ལྟར་གླེང་ན་རྒྱ་ནག་གི་ལོ་རྒྱུས་སྒང་གི་ནག་ཉེས་ཅན་དུ་འགྱུར་ཉེན་འདུག” ཅེས་མཐའ་མའི་གསལ་བསྒྲགས་ནང“རང་ཐག་རང་གཅོད”འགོད་ཐུབ་མི་འདུག 

དོན་ལ“རང་ཐག་རང་གཅོད”ནི་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ལ་ངོས་ལེན་ཡོད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། “རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང”དོན་ཚན་དང་པོར་བཀོད་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཡིག་ཆ“རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་དམངས་ཁེ་དབང་དང་ཆབ་སྲིད་ཁེ་དབང་སྤྱི་ཆིངས”(the International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR)) དང“རྒྱལ་སྤྱིའི་དཔལ་འབྱོར། སྤྱི་ཚོགས་དང་རིག་གནས་ཁེ་དབང་སྤྱི་ཆིངས”(the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights (ICESCR))གཉིས་ལ་ཕྱི་ལོ ༡༩༩༨ལོའི་ཟླ ༡༠ཚེས ༥ཉིན་མིང་རྟགས(signature)བཀོད་ཡོད་པའི་ཁར། ཕྱི་ལོ ༢༠༠༡ལོའི་ཟླ ༢ཚེས ༢༨ཉིན། ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་རྒྱལ་ཡོངས་དམངས་ཆེན་ལས་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཐེངས ༡༡སྟེང“རྒྱལ་སྤྱིའི་དཔལ་འབྱོར། སྤྱི་ཚོགས་དང་རིག་གནས་ཁེ་དབང་སྤྱི་ཆིངས”རྒྱལ་ནང་དུ་དངོས་སུ་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་ཆོག་མཆན(ratification)སྤྲད་འདུག དེ་བས། སྤྱི་ཆིངས་སྔ་མར་ཆོག་མཆན་འགོད་རྒྱུ་དང་ཕྱི་མ་ལག་བསྟར་ཏན་ཏིག་བྱེད་པའི་འོས་འགན་ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ལ་ཡོད་བཞིན་དུ་དེ་རུ་གསལ་བའི་ཐོབ་ཐང་ལེན་མ་ཤེས་པ་ཡིན་ན། ལྐུགས་པའི་གྲས་སུ་འཇོག་གི་རེད་མ་གཏོགས་སྤྱང་པོའི་གྲས་སུ་འཇོག་སྲིད་ཀྱི་མ་རེད་ལ། བྱམས་དང་སྙིང་བརྗེ་ཡི་ཁོངས་སུ་དེ་བས་ཀྱང་འདུ་ཐབས་མེད་པ་དང་།  གཞན་ཕན་གྱི་འགོག་རྐྱེན་ཡ་ང་བ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་མེད་ཅེས་སུས་ཀྱང་བརྗོད་མི་ཐུབ། དཔེར་ན། གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཕར་ཞོག་རྒྱ་ནག་པ་དུང་ཕྱུར་མང་བོས་ཀྱང་ཐོབ་ཐང་དེ་རིགས་བརྩོན་ལེན་བྱེད་ཀྱིན་པའི་སྒང་ཡིན།

རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཆིངས་འདི་གཉིས་ཀྱི་བྱུང་བའི་ཆ་ནས་ཀྱང“རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་དམངས་ཁེ་དབང་དང་ཆབ་སྲིད་ཁེ་དབང་སྤྱི་ཆིངས”ནི་ཨ་རི་གཙོར་གྱུར་བའི་མ་རྩ་རིང་ལུགས་དཔུང་ཁག་གི་ལྟ་གྲུབ་ཡི་གེར་བཀོད་ནས“སྤྱི་ཆིངས” ལ་འཕོ་བསྐྱོད་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། “རྒྱལ་སྤྱིའི་དཔལ་འབྱོར། སྤྱི་ཚོགས་དང་རིག་གནས་ཁེ་དབང་སྤྱི་ཆིངས”ནི་རཱ་ཤི་ཡ་དམར་བོའི་གཞུང་གཙོར་གྱུར་བའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་དཔུང་ཁག་གི་ལྟ་གྲུབ་ཡི་གེར་བཀོད་ནས“སྤྱི་ཆིངས”ལ་གྱུར་བ་ཞིག་རེད།  ཕྱི་ལོ ༢༠༠༩ལོའི་བར་ཆིངས་ཡིག་འདི་གཉིས་ལ་མིང་རྟགས་བཀོད་ཟིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ ༡༥༤འདུག འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱིའི་བཞི་ཆའི་གསུམ་ཟིན་ཡོད།  “སྤྱི་ཆིངས”འདི་གཉིས་ཀྱི་གང་ཡིན་ནའང“རང་ཐག་རང་གཅོད”ངོས་ལེན་བྱས་ཡོད་པའི་ཁར། ཕྱི་མ་འདི་བཞིན་ལམ་ལུགས་གཉིས་ཀྱི་ནང་དུ་ངོས་ལེན་ཡོད་པའི་བྱ་སྤྱོད་ཀྱི་ཚད་གཞི་ཞིག་ཡིན་པས། “གཉིས་ཕན”བསྐྲུན་སྟངས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་མ་འདྲ་བ་ཞིག་ཅིས་མ་ཡིན།

 
བོད་མིའི་ཁྲོད་བོད་དོན་གྱི་དམིགས་བྱར་ཧེ་བག་ཅུང་ཡོད་ནའང་། ཧེ་བག་དེ་བཞིན་གཅིག་གྲོགས་གཅིག་ཕན་དུ་འགྲོ་བཞིན་པར་མ་ཟད། རང་བཙན་ལྟ་བའི་འོག་གི་ལས་འགུལ་གྱིས་རང་སྐྱོང་གདམ་གར་གཞོགས་འདེགས་དང་ལེགས་འགྲུབ་ཐད་བསྐུལ་འདེད་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། དཔེར་ན། དེང་སྐབས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེར་འབྱོར་བཞིན་པའི་རྒྱ་ཡིག་གི་འཐབ་ཇུས་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་དྲི་བ་ཁག་ཏུའང་བོད་དོན་དེ་བཞིན་ཁྱེད་ཉིད་སྐུ་བཞུགས་ཐོག་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཐུབ་རྒྱུ་མ་རེད་ཅེས་ནན་བརྗོད་ཀྱིས་སེམས་འཚབ་སློང་བ་དང་འབྲེལ་གཞོན་ནུ་ཚོགས་པ་སོགས་ཀྱིས་མ་འོངས་པར་དྲག་པོའི་ལས་ཀ་བྱེད་སྲིད་དམ་ཞེས་དེ་ལ་འབྱུང་འགྱུར་ཁ་གཏད་གཅོག་ཐབས་ཀྱི་དྲིས་ལན་བཙལ་བཞིན་པ་ལྟ་བུ་ཡིན། 

ཧ་ལམ་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་སུ་བོད་དོན་འགྲུབ་ཐབས་གཙོ་བོ་ཞི་བའི་ལས་འགུལ་ལ་བརྟེན་འོས་ཚུལ་གཅིག་མཚུངས་སུ་ལྟ་བཞིན་པ་ཞིག་རེད། དེའང་དོན་དག་གཉིས་ལ་ཐུག་ཡོད་དེ། ༡ རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ཡི་ཞི་བའི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་དང་། ༢ བོད་ནང་དུ་བོད་མི་ཚོས་རྩིས་བརྒྱབ་པ་ལྟར་ན། སྤྱིའི་ཆ་ནས་དེང་སྐབས་བོད་མི་གཅིག་གིས་ཧ་ལམ་རྒྱ་མི ༢༣༤ལ་ཁ་གཏད་གཅོག་དགོས་པས། སྟོབས་ཤུགས་ཀྱི་ཆ་ནས་འགྲན་ཡ་ཁག་པོ་ཆགས་ཡོད།

དེ་བས། ཞི་བའི་ལས་འགུལ་དེ་བཞིན་ཁྲིམས་ལྟར་ཐག་གཅོད་ཡོང་ཐབས་ལ་ཁ་ཕྱོགས་དགོས་པའང་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ཀྱིས་ཐག་བཅད་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཁྲིམས་དེའང་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་ངོས་ལེན་ཡོད་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཆིངས་ཁག་ལ་བསྟུན་གང་ཐུབ་བྱེད་འོས་ཆགས་ཡོད། དེ་ལས་ལྡོག་ན། པེ་ཅིན་གྱི་སྟངས་འཛིན་འོག་གི་ཁྲིམས་ལུགས་ཁག་དགོས་དབང་ལྟར་འགྱུར་བ་སོང་ཆོག་ཆོག་ཅིག་ཡིན་པའང་ཞོར་དུ་ཤེས་དགོས་ཀྱི་ཡོད། ཚད་གཞི་འདིའི་ངོས་ནས་ལྟ་སྐབས། ཤར་ཏིར་ཀི་སི་ཐཱན་གྱི་ལྕམ་རའོ་བྷི་ཡས“རང་ཐག་རང་གཅོད”མ་དོར་བའི་སྲིད་ཇུས་ཤིག་འཛིན་བཞིན་པའང་པེ་ཅིང་ལ་གཏིང་རྒྱུས་ལོན་ཡོད་པའི་དབུ་ཁྲིད་ཅིག་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་བློ་མིག་ལ་ལྟ་ཆོག་པར་འདོད།

ཡང་ཅིག་བཤད་ན། སྔ་རྗེས་ཙམ་མ་གཏོགས་བོད་དོན་གྱིས་མཚོན་པའི་མི་རིགས་གནད་དོན་གཙོ་བོ་ཁག་ཐག་གཅོད་ལ་རང་ཐག་རང་གཅོད་བཀོལ་མི་སྲིད་པའང་མིན། དཔེར་ན། མི་རིགས་ས་ཁུལ་གྱི་རྒྱ་རིགས་གྲངས་འབོར་ས་གནས་མི་རིགས་ལས་མང་དུ་སླེབས་སྐབས། གཞི་ནས་ཐོབ་ཐང་འདི་བཀོལ་ནས་མི་རིགས་གནད་དོན་གཙང་སེལ་བྱས་པའི་རྣམ་པ་སྟོན་སྲིད་པས། སྐབས་དེར་ལྕེ་བརྒྱ་ཡོད་ཀྱང་བཤད་ས་དང་ལག་པ་སྟོང་ཡོད་ཀྱང་འཇུ་ས་ལྷག་མེད།

གཞན་ཞི་བ་དང་འཚེ་མེད་ཞི་བ་གཉིས་ལ་རྩ་བའི་ཆ་ནས་ཁྱད་པར་ཡོད་དེ། “ཞི་བ་དང་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་བར་ཁྱད་པར་ཡོད་དམ། མི་མང་པོས་ཚིག་གཉིས་པོ་དེ་དོན་གཅིག་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་འདུག འོན་ཀྱང་ཚིག་འདི་གཉིས་བར་ལ་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཡོད། ཞི་བ་ཡིན་ན་འཚེ་བ་མེད་པས་མ་ཁྱབ། འཚེ་བ་མེད་ན་ཞི་བ་ཡིན་པས་མ་ཁྱབ། འོན་ཀྱང་སྐབས་རེ་འཚེ་བ་ཡོད་ཀྱང་ཞི་བ་མིན་པའི་མ་ཁྱབ། ཡང་ན་འཚེ་བ་ཡོད་ཀྱང་དྲག་པོ་ཡིན་པས་མ་ཁྱབ། བྱས་ན་དྲག་པོ་དང་འཚེ་བའི་བར་ཁྱད་པར་གང་ཡོད་པར་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དགོས། དྲག་པོ་ཞེས་པ་ནི་སེམས་ཅན་གཞན་གྱི་ལུས་ཁམས་ལ་རྨས་སྐྱོན་གཏོང་བའི་བྱ་བ་གང་ཞིག་ལ་གོ་བ་ཡིན། འཚེ་བ་ནི་སེམས་ཅན་ལ་ལུས་ངག་ཡིད་གང་རུང་ཐོག་ནས་གནོད་པ་བྱེད་པའི་བྱ་བ་གང་ཞིག་ལ་གོ་བ་ཡིན། གལ་ཏེ་མི་ཞིག་ལ་ཚིག་ངན་ཞིག་བཤད་ནས་ཁོ་ལ་སྡུག་བསྔལ་བཟོས་ན་དེ་ལ་འཚེ་བ་ཟེར་ཆོག  འོན་ཀྱང་ཚིག་ངན་བཤད་པ་དེ་དྲག་པོའི་ལས་སུ་ངོས་འཛིན་མི་བྱེད། གང་ལ་ཟེར་ན་ལས་དེས་སྲོག་གཅོད་དམ་ལུས་ལ་རྨས་སྐྱོན་གཏོང་གི་མེད་པས་ཕྱིར།  རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རང་དབང་འཐབ་རྩོད་ནང་ཞུགས་ནས་སྡུག་རྩུབ་ཅན་གྱི་གཞུང་ཞིག་ལ་ཁ་གཏད་གཅོག་དུས། དྲག་པོའི་ལས་ཀ་སྤང་རྒྱུ་གལ་ཆེ་ཡང་འཚེ་བ་མེད་པའི་ལས་ཀ་སྤང་རྒྱུ་ནི་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་རེད། རྒྱ་གར་ གྱི་རང་དབང་འཐབ་རྩོད་པ་རྒན་དིས་དྲག་པོའི་ལས་ཀ་བྱས་མེད་ཀྱང་། འཚེ་བ་ཅན་གྱི་ལས་ཀ་བྱས་ཡོད་པར་བཤད་ཐུབ། ཁོང་གིས་འགོ་འཁྲིད་ནས་དབྱིན་ཇིའི་ཚོང་ཁང་ལ་ཉོ་ཚོང་སྤོང་བའི་ལས་འགུལ་སྤེལ་དུས་རྒྱ་གར་བ་ས་ཡ་མང་བོས་མཉམ་ཞུགས་བྱས་ནས། དབྱིན་ཇིའི་ཚོང་ལ་གྱོང་ཆེན་པོ་བཏང་བར་མ་ཟད། དབྱིན་ཇིའི་སྐྱེ་དམན་མང་བོར་བཟོ་གྲའི་ལས་ཀ་ཤོར་བ་རེད།  རྒན་དིའི་ཉོ་ཚོང་སྤོང་བའི་ལས་འགུལ་དེས་དབྱིན་ཇི་རྣམས་ལ་འཚེ་བ་བྱས་ཀྱང་ཞི་བའི་སྒོ་ནས་བྱས་པ་རེད། དེར་དྲག་པོ་རྩ་བ་ནས་ཟེར་མི་རུང་། བྱས་ཙང་ང་ཚོའི་འཐབ་རྩོད་ནང་ལའང་ཞི་བའི་ལས་འགུལ་འཚེ་བ་ཅན་འགའ་ཞིག་ སྤེལ་ཐུབ་ན་ཡག་པོ་ཡོང་ས་རེད།”(༡
སྨྱུག་ཐོགས་པས་བོད་མིས་མཉམ་རུབ་ཐད་ཀྱི་སློབ་སྦྱོང་འགོ་འཛུགས་བྱེད་རྒྱུ་འཕྱིས་མེད་ནའང་སྔ་མེད་ཅེས་ཐེངས་སྔ་མའི་རྩོམ་ཡིག་ནང་བཀོད་ཡོད་པས།  བོད་དོན་བསྐྱར་གླེང་། བོད་དོན་བསྐྱར་ཞིབ་དང་བོད་དོན་བསྐྱར་བསྡུར་སྤེལ་བའི་གོ་རིམ་ཁྲོད་ཐོན་པའི་དྲི་བ་དང་སྦྱར་བྱང་ཁག་ལ་ཕྱོགས་བསྡུས་དང་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་དགོས་མིན་ལ་ལྟ་རྒྱུ་ཡིན་པས། མཉམ་རུབ་དཔྱད་བསྡུར་ལ་ཕེབས་པར་དགའ་བསུ་ཡོད།

ཕྱི་ལོ ༢༠༡༠ཟླ ༨ཚེས ༡༣ཉིན་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོའི་གླིང་ནས་སྦྱར་བ་དགེའོ།

མཆན་འགྲེལ།
(༡  http://yarlungraging.blogspot.com/2010/07/blog-post.html