སེ་རི་ཡའི་དམངས་གཙོ་བཅོས་སྒྱུར་གྱི་བསམ་ཤོག་ཐོག་མ།

གཟའ་ཉི་མའི་ཉིན་སེ་རི་ཡའི་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་བསམ་ཤོག་ཅིག་བསྡུས་ཏེ། བྷ་ཤར་སྲིད་གཞུང་གིས་བཟོས་པའི་རྩ་ཁྲིམས་ཟིན་བྲིས་ཤིག་ལ་མང་ཚོགས་འདོད་མོས་ཡོད་མེད་ཚོད་ལྟ་བྱས་པར། བསམ་ཤོག་འཕེན་མཁན་ཉུང་ངུ་ཞིག་ལས་བྱུང་མེད་ལ། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་ནས་ཀྱང་བྷ་ཤར་གྱི་བྱེད་སྟངས་དེ་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་ཐོབ་མེད།

ཟླ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༢༦ ཉིན་སེ་རི་ཡའི་བྷ་ཤར་སྲིད་གཞུང་གིས་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་བསམ་ཤོག་ཅིག་བསྡུས་ཡོད་ཅིང་། དེ་ནི་ཉེ་ཆར་བྷ་ཤར་གཞུང་ཕྱོགས་ཀྱིས་བཟོས་པའི་རྩ་ཁྲིམས་ཟིན་བྲིས་གཏན་འབེབས་བྱ་རྒྱུར་མང་ཚོགས་མོས་མཐུན་ཡོད་མེད་ཐད་ཡིན་ཞིང་། གཞུང་ཕྱོགས་ནས་ཐེངས་འདིར་བསམ་ཤོག་བསྡུས་པ་དེ་ནི། སེ་རི་ཡའི་(Syria) སྲིད་འཛིན་བྷ་ཤར་(Bashar al-Assad) སྲིད་གཞུང་གིས། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འབོད་སྐུལ་དང་སེ་རི་ཡའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་འདོད་མོས་ལྟར། དམངས་གཙོ་བཅོས་སྒྱུར་གྱི་གོམ་སྟབས་མདུན་སྤོ་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་པར་བསྒྲགས་ཡོད་ཅིང་། རྩ་ཁྲིམས་གསར་པའི་འབྲུ་དོན་གལ་ཆེན་ཁག་ནི། ད་སྔའི་ཁོང་གི་དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་གཞུང་འཛིན་ཚོགས་པ་བྷཐི་ (Baath Party) ལམ་ལུགས་ལ་བཅོས་སྒྱུར་གྱིས་སྣ་མང་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ་ལས་གྲུབ་པའི་གྲོས་ཚོགས་གསར་འཛུགས་བྱ་རྒྱུ།  སྔར་གྱི་གནས་ཚུལ་རྩིས་མེད་འོག་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་སྲིད་འཛིན་ལས་ཡུན་ལ་དུས་བཀག་བཟོས་ཏེ། མི་གཅིག་ལ་བསྟུད་མར་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་ཀྱང་ལོ་བདུན་ཚན་གཉིས་ལས་སྲིད་འཛིན་བྱ་མི་ཆོག་པ་བཅས་ཡིན་འདུག གནད་དོན་དེའི་ཐད་ཕྱོགས་འགལ་ཚོགས་པ་དག་གིས་བྷ་ཤར་གྱིས་རྩ་ཁྲིམས་གསར་པར་ཁ་གཡར་ཏེ། ཁོ་རང་འདས་པའི་ལོ་ ༡༡ རིང་སྲིད་འཛིན་བྱས་པ་རྩིས་མེད་ཐོག འབྱུང་འགྱུར་གྱི་ལོ་བདུན་ཚན་དང་པོ་དང་། གཉིས་པ་བཅས་ལོ་ ༡༤ རིང་མུ་མཐུད་སྲིད་དབང་སྒེར་འཛིན་བྱ་རྒྱུའི་ལམ་ཁ་བཟོ་བཞིན་ཡོད་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་དང་། རྒྱལ་ཡོངས་བསམ་ཤོག་ལ་ངོས་ལེན་མེད་པའི་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད།

རེས་གཟའ་ཉི་མར་སེ་རི་ཡའི་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་བསམ་ཤོག་བསྡུས་སྐབས། གཞུང་གི་གོ་སྒྲིག་འོག་མངའ་སྡེ་ཚང་མའི་ནང་འཕྲལ་སེལ་འོས་བསྡུ་ལྷན་ཁང་ ༡༣༠༠༠ ཙམ་བཙུགས་ཏེ་མི་མང་ས་ཡ་ ༡༤།༦ ཙམ་གྱིས་ཆ་ཤས་ལེན་རྒྱུར་ཚོད་དཔག་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། འོས་བསྡུ་དངོས་གཞིའི་སྐབས་བསམ་ཤོག་འཕེན་མཁན་ཆེས་ཉུང་ངུ་ཞིག་ལས་བྱུང་མེད་པ་མ་ཟད། ས་གནས་མང་པོའི་ནང་མུ་མཐུད་ཟིང་འཁྲུག་བྱུང་སྟེ་དམག་མི་དང་མི་ཟེར་ ༥༩ ཙམ་རྐྱེན་ལམ་དུ་ཕྱིན་ཡོད་འདུག ཉིན་དེའི་གནས་ཚུལ་སྐོར་ལ་བྷི་བྷི་སིའི་གསར་འགོད་པ་ལེ་ནཱ་(Lina Sinjab) ཡིས་བརྗོད་པ་ལྟར་ན། བསམ་ཤོག་བསྡུས་པའི་ཉིན་དེར་སེ་རི་ཡའི་ས་ཁུལ་གང་སར་འགད་རྫས་འཐོར་པ་དང་མེ་མདའ་རྒྱག་པ་སོགས་ཀྱི་སྒྲ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པ་སྐོར་བརྗོད་འདུག ཊུར་ཀེའི་(Turkey) ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ཨ་མེ་ཊི་(Ahmet Davutoglo) ཡིས་ཀྱང་ “ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ཁྱེད་ (བྷ་ཤར) ཀྱིས་རྒྱལ་ཡོངས་བསམ་ཤོག་བསྡུ་བཞིན་ཡོད་པར་བརྗོད་ཀྱང་། ཕྱོགས་གཞན་ནས་དྲག་ཆས་དམག་དང་ཁྲབ་ལྡན་འཐབ་འཁོར་བཏང་སྟེ་མང་ཚོགས་སྟེང་དྲག་གནོན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ཁྱེད་ཀྱིས་ད་དུང་མང་ཚོགས་ཚོ་ཉིན་གཉིས་པར་བསྐྱར་དུ་ས་གནས་དེ་རང་ལ་བསམ་ཤོག་བླུག་པར་འགྲོ་རྒྱུ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག་གམ”ཞེས་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཡོད།

བྷ་ཤར་གཞུང་གིས་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་བརྒྱུད་སྐུལ་འོག་ཡོད་པའི་འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་པ་ཚོར་ཁ་གཏད་གཅོག་གི་ཡོད་པ་ལས་མང་ཚོགས་སྟེང་དྲག་གནོན་བྱེད་ཀྱི་མེད་ཚུལ་བརྗོད་ཡོད་ལ།  སེ་རི་ཡའི་སྲིད་བློན་སཱ་ཧྥར་(Adel Safar) གྱིས་གསར་འགོད་པར། “ཕྱོགས་འགལ་ཚོགས་པ་དག་ནི་ནུབ་ཕྱོགས་པ་དང་ཕྱི་གླིང་པའི་གྲོས་འཆར་སྒྲུབ་མཁན་རྐྱང་ཡིན་ཞིང་། ཁོང་ཚོར་སེ་རི་ཡའི་བཅོས་སྒྱུར་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་རེད། ཁོང་ཚོས་སེ་རི་ཡའི་རྒྱལ་ཁོངས་བརྟན་བརླིང་ལ་གཏོར་བཤིག་གཏོང་རྒྱུ་དེ་རེད་” ཅེས་བརྗོད་ཡོད།

ཕྱི་ཚེས་ ༡༩ ཉིན་རྒྱ་ནག་ཕྱིད་སྲིད་བློན་ཆེན་གཞོན་པ་དང་སྲིད་འཛིན་བྷ་ཤར་གཉིས་སེ་རི་ཡའི་རྒྱལ་ས་ཌ་མཱ་སི་ཀུ་སིར་ཐུག་འཕྲད་ཐོག རྒྱ་ནག་ཕྱོགས་ནས་བྷ་ཤར་སྲིད་གཞུང་གིས་བཏོན་པའི་དམངས་གཙོའི་བཅོས་སྒྱུར་གྱི་ལས་དོན་ཁག་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་ཚུལ་བརྗོད་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཕྱི་ཚེས་ ༢༠ ཉིན་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཉིན་རེའི་ཚགས་ཤོག་སྟེང་། ནུབ་ཕྱོགས་པས་སེ་རི་ཡའི་རྒྱལ་ཁོངས་སུ་ནང་འཁྲུག་སློང་བཞིན་ཡོད་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་དང་། གལ་སྲིད་སེ་རི་ཡའི་ཕྱོགས་འགལ་ཚོགས་པ་ཁག་ལ་ནུབ་ཕྱོགས་པས་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཚེ། སེ་རི་ཡའི་ནང་རྒྱ་ནག་གི་དམག་འཁྲུག་ཆེན་པོ་འབྱུང་སྲིད་པ་དང་། གལ་སྲིད་གནས་ཚུལ་དེ་འདྲ་བྱུང་ཚེས་འགན་ཡོངས་རྫོགས་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་འཁུར་དགོས་ཚུལ་སོགས་བཀོད་ཡོད་འདུག  

སེ་རི་ཡའི་ཟིང་འཁྲུག་ཞི་འཇགས་ཡོང་རྒྱུར་རྒྱལ་ཚོགས་དང་ཨ་རབ་མཐུན་ཚོགས། དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྲིད་གཞུང་མང་པོ་ཞིག་གིས། སྲིད་འཛིན་བྷ་ཤར་དང་ཁོང་གི་དྲག་པོའི་གཞུང་ལ་འབོད་སྐུལ་དང་གནོན་ཤུགས་རིམ་པར་སྤྲད་ཡོད་ཀྱང་། ལེ་བྷེ་ཡའི་སྲིད་དབང་སྒེར་འཛིན་པ་གྷ་ཌཱ་ཧྥེ་ལ་ཎ་ཊོ་དང་རྒྱལ་ཚོགས་དམག་གིས་ཁ་གཏད་བཅག་པའི་སྲིད་ཇུས་དེ་སེ་རི་ཡའི་ནང་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུར་སྲིད་གཞུང་ཁག་གི་དགོངས་ཚུལ་རྩེ་མཐུན་བྱུང་མེད། ཨ་རབ་མཚོ་ཁུག་རྒྱལ་ཁབ་དག་གིས་སེ་རི་ཡའི་ཟིང་འཁྲུག་མཚམས་འཇོག་ཡོང་རྒྱུར་རྒྱལ་སྤྱིའི་དྲག་ཤུགས་སྤྱད་དེ། བྷ་ཤར་སྲིད་འཛིན་གྱི་ལས་གནས་ནས་བཙན་གྱིས་ཕྱིར་འཕུད་གཏོང་དགོས་ཚུལ་རྗོད་ཀྱི་ཡོད། ཨ་རིའི་ཕྱི་འབྲེལ་དྲུང་ཆེ་ཧཱེ་ལཱ་རེ་ཡིས་ “སེ་རི་ཡའི་མི་མང་གི་ངོ་རྒོལ་དེར་རྒྱུ་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ཡོད་སྟབས་ཕྱི་ཕྱོགས་ནས་ཐེ་གཏོག་བྱེད་ཁག་པོ་ཡོད། གལ་སྲིད་ཕྱི་ཕྱོགས་ནས་ཐེ་ཇུས་བྱས་ཚེས་མེ་ཐོག་སྣུམ་བླུགས་ཆགས་རྒྱུ་ལས་མེད”ཅེས་བརྗོད་ཡོད། ཡང་རཱ་ཤི་ཡའི་སྲིད་བློན་པུ་ཊེན་ (Vladimir Putin) གྱིས་ “རྒྱལ་ཚོགས་བདེ་འཇགས་ལྷན་ཁང་གིས་ཐག་གཅོད་མ་བྱུང་བར་ཨ་རི་དང་སྲིད་གཞུང་དག་གིས་སེ་རི་ཡའི་ནང་དམག་བཤམ་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་མི་བྱ་བའི་རེ་བ་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད ” ཅེས་བརྗོད་འདུག

སྲིད་དོན་དཔྱད་བརྗོད་པ་ཌ་ཝེ་ཌེ་ (Davide Sanger) ཡིས་སེ་རི་ཡའི་གནད་དོན་དང་ཨོ་བྷ་མའི་ཆབ་སྲིད་ལྟ་གྲུབ་སྐོར་ནས་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པ་ལྟར་ན། ཨོ་བྷ་མས་སེ་རི་ཡ་དང་ཨེ་རན་ (Iran) གྱི་གནད་དོན་ཐད་དེ་སྔའི་ཨེ་རག་དང་ཨབ་གྷན། ལེ་བྷེ་ཡ་བཅས་ཀྱི་སྟེང་བཟུང་པའི་རྒྱག་གཅིག་མཆོང་གཅིག་གི་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་མ་བྱས་པར། མངོན་གསལ་མ་ཡིན་པའི་སྲིད་ཇུས་ཤིག་བཟུང་ཡོད་པ་དེ་ལ་རྒྱུ་རྐྱེན་གཉིས་གླེང་ཡོད་ཅིང་། གཅིག ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་གྱི་འོས་བསྡུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་སྐབས་འདིར། ཨོ་བྷ་མ་དམག་འཁྲུག་གི་ནག་ཉེས་ལ་གཡོལ་གྱི་ཡོད་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་སེ་རི་ཡ་དང་ཨེ་རན་སོགས་ཀྱི་རྩོད་རྙོག་མཇུག་སྐྱོང་མ་ཐུབ་པར་སྲིད་འཛིན་གསར་རྙིང་གི་མདུན་ཅོག་སྟེང་ལྷག་བསྡད་པ་ཡིན་ན། གནས་ཚུལ་ཐོག་རྒྱུས་མངའ་ཡོད་མེད་ཀྱི་དབང་གིས་ཨོ་བྷ་མ་བསྐྱར་དུ་སྲིད་འཛིན་ལ་འདེམ་རྒྱུར་རེ་བ་ཆེ་བ། གཉིས། ཨ་རིའི་གཞུང་གིས་སེ་རི་ཡའི་ཟིང་ཛ་དྲག་གི་ཟིང་འཁྲུག་ཁྲོད་ནས་ཁེ་བཟང་ཞིག་འཚོལ་གྱི་ཡོད་པ་ལས། སེ་རི་ཡའི་ཟིང་འཁྲུག་ཞི་འཇགས་བྱུང་སྟེ་ཨ་རི་ལོགས་སུ་འཐོན་རྒྱུ་དེ་ཨོ་བྷ་མའི་དམིགས་ཡུལ་མིན་ཚུལ་བརྗོད། གཟའ་ཉི་མའི་བསམ་ཤོག་བསྡུས་ཟིན་རྗེས་སེ་རི་ཡའི་གཞུང་འབྲེལ་བརྙན་འཕྲིན་ནས་ཐེངས་འདིའི་རྒྱལ་ཡོངས་བསམ་ཤོག་ཁྲོད་ཀྱི་བརྒྱ་ཆ་ ༨༩ ཡིས། རྩ་ཁྲིམས་གསར་པའི་ཟིན་བྲིས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱུང་ཡོད་ཚུལ་བསྒྲགས་ཡོད་འདུག

གསར་འགོད་པ། བནྡེ་སྐྱབས།