སུའུ་ཌན་ལྷོ་བྱང་བར་དམག་འཁྲུག་གི་ཉེན་ཁ།

ཨ་ཧྥི་རི་ཀའི་སུའུ་ཌན་རྒྱལ་ཁབ་ནང་འདས་པའི་ལོ་བཅུ་ཕྲག་འགའི་རིང་ཟིང་འཁྲུག་བྱུང་སྟེ་མི་ས་ཡ་གཉིས་ཙམ་རྐྱེན་ལམ་དུ་བཏང་མཐར། ཞི་འགྲིག་གྲོས་མོལ་བརྒྱུད་སུའུ་ཌན་ལྷོ་མར་རང་བཙན་ཐོབ་ནས་ལོ་གཅིག་འཁོར་ལ་ཉེ་བའི་སྐབས་འདིར། སུའུ་ཌན་ལྷོ་བྱང་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་བར་དམག་འཁྲུག་འབྱུང་མགོ་ཚུགས་འདུག

ཕྱི་ཚེས་༡༨ཉིན་སུའུ་ཌན་བྱང་མའི་སྲིད་འཛིན་ཨོ་མར་ལགས་(Omar al-Bashir) གྱིས་རྒྱལ་ས་ཀར་ཊོན་(Khartoun) ནས། ཕྱི་ཚེས་ ༡༠ ཉིན་གྱི་དོན་རྐྱེན་དང་འབྲེལ་བའི་གཏམ་བཤད་ཅིག་སྤེལ་ཏེ། སུའུ་ཌན་ལྷོ་མའི་གཞུང་ནི་དེ་སྔའི་སུའུ་ཌན་མི་མང་བཅིངས་འགྲོལ་ལས་འགུལ་བ་ (Sudan People’s Liberation Movement) ཡི་དབང་སྒྱུར་འོག་ཤོར་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་ཚོ་ནི་སུའུ་ཌན་ལྷོ་བྱང་གཉིས་ཀྱི་ནད་འབུ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་སྟབས། ནད་འབུ་དེ་དག་གཙང་སེལ་ཐོག་སུའུ་ཌན་ལྷོ་མའི་མི་མང་ལ་རང་དབང་སྤྲོད་རྒྱུ་ཡིན་ཚུལ་བསྒྲགས་ཡོད་པ་རེད། ཁོང་གིས་ “ཉི་མ་དེ་རིང་ནས་སུའུ་ཌན་ལྷོ་བྱང་གཞུང་གཉིས་གཅིག་རྒྱལ་གཅིག་ཕམ་གྱི་མཐའ་ལ་བསྐྱལ་རྒྱུ་ཡིན་”ཞེས་བསྒྲགས་ཡོད།

ཟླ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༡༠ ཉིན་སུའུ་ཌན་ལྷོ་མའི་དམག་དཔུང་གིས་སུའུ་ཌན་བྱང་མའི་རྒྱལ་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་རྡོ་སྣུམ་ས་ཁུལ་ཧིག་ལེག་(Heglig) ་བཙན་བཟུང་བྱས་ཡོད་པ་དང་། དོན་རྐྱེན་དེའི་དབང་གིས་ས་ཁོངས་བདག་དབང་དང་མཐའ་མཚམས་རྩོད་རྙོག་ཅན་གྱི་ས་གནས་གཞན་ཁག་ཅིག་ཏུའང་དམག་འཁྲུག་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་ངང་བྱུང་ཡོད་ཅིང་། དམག་འཁྲུག་ཁྲོད་སུའུ་ཌན་ནང་ཡོད་པའི་འཛམ་གླིང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ལས་ཁུངས་ལའང་འགད་རྫས་ཀྱིས་གཏོར་སྐྱོན་བཟོས་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཡོད། ད་ལྟའི་ཆར་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱིས་སོ་སོའི་ས་ན་དམག་འཁྲུག་ཆེན་པོ་ཞིག་སློང་རྒྱུར་གྲ་སྒྲིག་བྱེད་བཞིན་པར་མ་ཟད། མི་སེར་མང་པོ་དང་བླངས་ཐོག་རྒྱལ་ཁོངས་སོ་སོའི་དམག་གི་སྒྲིག་ཁོངས་སུ་ཞུགས་བཞིན་ཡོད་འདུག

འདས་པའི་ཉིན་འགའི་རིང་སུའུ་ཌན་ནང་ཡོད་པའི་ཨ་རིའི་གཞུང་ཚབ་སྐུ་ཞབས་ལེ་མན་(N.Lyman)ལགས་ཨ་རིའི་དམིགས་བསལ་འཐུས་མིར་བསྐོ་བཞག་གིས། སུའུ་ཌན་ལྷོ་བྱང་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་གཞུང་གི་དཔོན་རིགས་ཚོར་ཐུག་འཕྲད་ཐོག དམག་འཁྲུག་མཚམས་འཇོག་དང་ཞི་འགྲིག་གྲོས་མོལ་ཡོང་ཐབས་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་རེད། སྐུ་ཞབས་ལེ་མན་གྱིས་ “སུའུ་ཌན་ལྷོ་མས་ཧིག་ལེག་ས་ཁུལ་བཙན་བཟུང་བྱས་པ་དེ་ནི་ཕྱོགས་གཉིས་བར་འཁྲུག་རྩོད་འབྱུང་གཞིའི་དོན་རྐྱེན་ཚབས་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད ” ཅེས་བརྗོད་ཡོད་པ་རེད། རྒྱལ་ཚོགས་དང་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས། ཨ་ཧྥི་རི་ཀ་མཐུན་ཚོགས། ཨ་རི་སོགས་ཀྱིས་སུའུ་ཌན་ལྷོ་མས་ཧིག་ལེག་ས་ཁུལ་བཙན་བཟུང་བྱས་པ་དེ་ཁྲིམས་འགལ་ཡིན་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཡོད། ཕྱི་ཚེས་ ༡༩ ཉིན་བསྐྱར་དུ་རྒྱལ་ཚོགས་དྲུང་ཆེ་བྷན་ཀེ་མོན་གྱིས། སུའུ་ཌན་ལྷོ་མས་ཧིག་ལེག་བཙན་བཟུང་བྱས་པར་སྐྱོན་བརྗོད་དང་། དེའི་ཁུལ་གྱི་དམག་དཔུང་འཕྲད་དུ་ཕྱིར་འཐེན་བྱ་དགོས་པར་ནན་སྐུལ་བྱས་ཡོད་པ་དང་། དེ་བཞིན་སུའུ་ཌན་གཞུང་གིས་དགྲ་བོར་དམག་འཁྲུག་གཤོམ་བཞིན་པ་འཕྲལ་དུ་མཚམས་འཇོག་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་ཡོད།

གཟའ་ཕུར་བའི་ཉིན་སུའུ་ཌན་སྲིད་འཛིན་ཨོ་མར་ཀོར་ཌོ་ཧྥན་(Kordofan) མངའ་སྡེའི་རྒྱལ་སར་འབྱོར་ཏེ། ཁོང་གིས་དམག་ཆས་གོན་པའི་ཐོག་སུའུ་ཌན་ལྷོ་མ་དང་དམག་འཁྲུག་རྒྱག་རྒྱུའི་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད། ཉིན་དེའི་ཁོང་གི་གཏམ་བཤད་སྐབས། སུའུ་ཌན་བྱང་མའི་དགྲ་བོ་ཨང་དང་པོ་སུའུ་ཌན་ལྷོ་མ་ཡིན་པ་དང་། སུའུ་ཌན་བྱང་མའི་ས་མཐོ་གང་ཡིན་ཡང་སུའུ་ཌན་ལྷོ་མར་ཤོར་དུ་འཇུག་རྒྱུ་མིན་པ། སུའུ་ཌན་ལྷོ་མའི་གཞུང་འཛིན་ཤོག་ཁག་གི་དཔོན་རིགས་ཚོར་རྒྱལ་ཁབ་སྐྱོང་བའི་ནུས་འཇོན་མེད་པ་བཅས་ལ་བརྟེན། སུའུ་ཌན་ལྷོ་མའི་གཞུང་ཕམ་པར་རྒྱག་དགོས་ལུགས་བརྗོད་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཁོང་གིས་ “མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ལ་འགོག་རྐྱེན་ཉེས་ཆད་གཏོང་སྲིད་ཀྱང་། ངའི་བསམ་པར་རྒྱལ་ཚོགས་དང་ཨ་རི་གཉིས་ཀྱིས་སུའུ་ཌན་ལྷོ་མར་ཉེས་ཆད་གཏོང་གི་རེད་དྲན་གྱི་མེད། གང་ལྟར་ཁོང་ཚོར་ཉེས་ཆད་གཏོང་མིན་ཁྱེད་ཚོར་ཐུག” ཅེས་བསྒྲགས་ཡོད།

ད་ལྟའི་ཆར་སུའུ་ཌན་བྱང་མའི་ཕྱོགས་ནས་མཐའ་མཚམས་ཁག་ལ་དམག་ཤུགས་འབོར་ཆེན་གཏོང་གི་ཡོད་པ་མ་ཟད། དམག་འཐབ་གནམ་གྲུ་མང་པོ་གྲ་སྒྲིག་གིས་དམག་འཁྲུག་ཆེན་པོ་ཞིག་སློང་ཆོག་ཆོག་བྱས་ཡོད་པ་དང་། རྩོད་རྙོག་ཅན་གྱི་མཐའ་མཚམས་ཁག་ཅིག་ཏུ་ཕན་ཚུན་བར་དམག་འཁྲུག་འབྱུང་བཞིན་པ་ཙམ་མ་ཟད། མི་སེར་དང་དམག་དཔུང་བར་དུ་ཡང་དམར་གསོད་དོན་རྐྱེན་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་འདུག  དེ་རིང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༠ ཉིན་སུའུ་ཌན་གྱི་བྷི་ལའུ་གཙང་བོའི་ (Blue Nile) འགྲམ་ངོགས་ཀྱི་མང་ཚོགས་ཚོས་མཐའ་མཚམས་སུ་ཡོད་པའི་སུའུ་ཌན་ལྷོ་མའི་དམག་མི་ ༧༩ ཙམ་དམར་གསོད་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་འདུག

སུའུ་ཌན་དབྱིན་ཇིའི་འོག་ནས་ ༡༩༥༦ ལོར་རང་བཙན་ཐོབ་རྗེས། སུའུ་ཌན་བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཨ་རབ་མི་རིགས་དང་ཁ་ཆེ་ཆོས་ལུགས་པ་དག་གིས་ལྷོ་ཁུལ་གྱི་ཨ་ཧྥི་རི་ཀའི་མི་རིགས་ལ་གཉའ་གནོན་དང་། མི་རིགས་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱིས་དྲན་གཡོག་ལམ་ལུགས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ། སུའུ་ཌན་ལྷོ་བྱང་གཉིས་བར་དུས་རབས་ཕྱེད་ལྷག་རིང་ནང་འཁྲུག་བྱུང་ཤིང་། མང་ཚོགས་ས་ཡ་གཉིས་ལྷག་ཤི་རྨས་བྱུང་མཐར།  ༢༠༠༥ ལོར་ལྷོ་བྱང་གཉིས་གྲོས་མོལ་ཐོག་ཞི་བའི་གྲོས་མཐུན་ལ་མིང་རྟགས་བཀོད་དེ་ལྷོ་བྱང་གཉིས་མཉམ་གནས་དང་། ཡང་ན་སོ་སོར་རང་བཙན་བྱ་རྒྱུའི་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་དབང་ཆ་ཡོད་ཅེས་བཀོད་པ་ལྟར། སྔ་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༧ ནང་སུའུ་ཌན་ལྷོ་མར་རང་བཙན་ཐོབ་རྗེས། ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་ས་ཁོངས་བདག་དབང་དང་མཐའ་མཚམས་སོགས་ཀྱི་ཐད་མུ་མཐུད་རྩོད་རྙོག་ལྷག་ཡོད།