ཆིག་སྒྲིལ་གྱི་ལྡེ་མིག

ཨ་མཆོད་འཇམ་དཔལ་ཚུལ་ཁྲིམས།

ཉེ་ཆར་དམིགས་བསལ་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་གཉིས་པའི་ཐོག་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་འབོད་སྒྲ་གཅིག་གི་འོག་ལ་འགྲོ་དགོས་པའི་བཀའ་སློབ་གནང་ཡོད་ཀྱང་དོན་དམ་པའི་འབོད་ཚིག་གཅིག་གི་འོག་ལ་འགྲོ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་དཀའ་མོ་རེད། དབུ་མའི་ལམ་འདི་མ་བྱུང་བའི་ཡར་སྔོན་དུ་བོད་གཞུང་དམངས་གཉིས་ཀ་ལངས་ཕྱོགས་གཅིག་པ་ཡིན་པས་གཞུང་དམངས་རྡོག་རྩ་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་དགོས་ཞེས་བཤད་ན་དཀའ་མོ་ཞིག་མིན་ཡང་། ད་ནི་དུས་ཚོད་འགྱུར་ཟིན་པས་དེ་འདྲ་ཡོང་དཀའ། ཕྱོགས་ཁག་གཉིས་ཀྱིས་ཕན་ཚུན་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་རང་དོན་ཁོག་བཅུག་དང་། གནས་ཚུལ་མ་རྟོགས་མཁན། ཕུགས་ཀྱི་བསམ་བློ་མི་ཐོངས་མཁན། ཚོར་བའི་རྗེས་འབྲང་བ་སོགས་མཚན་སྨད་ཅི་ཙམ་བེད་སྤྱད་རུང་དེ་ནང་ཁུལ་དམ་ཚིག་ལ་གས་ཆག་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བའི་རྒྱུ་ཞིག་ལས། གཅིག་གིས་རང་གི་ལྟ་བ་དོར་ནས་གཞན་དག་དང་གཅིག་ཏུ་འཐིམ་འགྲོ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་དཀའ་མོ་ཡིན་པ་དེ་དངོས་ཡོད་རེད། དེ་འདྲ་ཡོང་རྒྱུར་རེ་སྒུག་བྱས་པ་གླེན་པའི་རྟགས་དང་། དེ་ལྟར་མ་བྱུང་ན་ཁྲེལ་མེད་དང་བསམ་མེད་དུ་བརྩི་བ་རང་ཉིད་བསམ་མེད་ཡིན་པའི་རྟགས་རེད། དེ་ནི་གཡོལ་དུ་མེད་པའི་བདེན་དོན་རེད། གནད་དོན་འདི་ཕན་ཚུན་གཉིས་དང་ལྷག་པར་དུ་དབུ་མ་བ་དག་དང་གཞུང་གི་དབང་འཛིན་པ་དག་གིས་མཁྱེན་དགོས།

འོ་ན་ད་ནི་ང་ཚོར་གཞུང་དམངས་གཉིས་འབོད་སྒྲ་གཅིག་གི་འོག་ཏུ་འགྲོ་ཐུབ་པའི་ཐབས་ལམ་ཞིག་མེད་པ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། ངའི་བསམ་པར་མེད་པ་མིན་པར་ཡོད་དེ། བོད་གཞུང་གི་ལངས་ཕྱོགས་དེ་དབུ་མ་དང་རང་བཙན་གང་ལ་ཡང་ཉེ་རིང་མི་བྱེད་པའི་བཏང་སྙོམས་ཤིག་བཟུང་སྟེ། འཐབ་རྩོད་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་རང་ཐག་རང་གཅོད་ལ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རེད། འདི་ནི་དབུ་མ་དང་རང་བཙན་གཉིས་ཀ་ལ་བསྟུན་ཐུབ་པ་མ་ཟད། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་རྒྱབ་རྟེན་ཡང་ཡོད་པས། དོན་དམ་པའི་སྟོབས་ཤུགས་ཤིག་ཡིན་པར་ངས་བསམ། འདི་ནི་དབུ་མ་དང་བསྒྲིག་ཐུབ་ལ་རང་བཙན་དང་བསྟུན་ཐུབ། དེར་མ་ཟད་བོད་ནང་གི་འབོད་སྒྲ་དང་ཡང་བསྟུན་ཐུབ། འདིའི་ནང་དུ་གཞོན་སྐྱེས་ཀྱི་ཚོར་བའི་འབོད་སྒྲ་ཤོང་ཐུབ་ལ། རྒན་རབས་ཀྱི་མྱོང་བའི་རིགས་ལམ་ཤོང་ཐུབ། འདི་ནི་ཆིག་སྒྲིལ་གྱི་ལྡེ་མིག་ཡིན།

གཞུང་ཞིག་གི་སྲིད་ཇུས་ཡིན་ན་དེའི་འོག་ན་འབངས་སུ་གཏོགས་པའི་རིས་སུ་མ་ཆད་པའི་མི་མང་གི་མངོན་འདོད་ཐམས་ཅད་ཤོང་བའི་གུ་ཡངས་པ་འདི་འདྲ་ཞིག་དགོས་པ་ལས་ཕྱོགས་གཅིག་གི་འདོད་ཚུལ་ཙམ་ལ་ལྷུང་བ་ནི་སྲིད་གཞུང་བཟང་པོ་ཞིག་གི་ཁྱད་ཆོས་མིན། ད་ལྟའི་ང་ཚོའི་གཞུང་གི་ལངས་ཕྱོགས་དེ་ཡང་དེ་འདྲ་བ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བཞིན་འདུག གང་ལགས་ཤེ་ན་ད་ནི་གཞུང་དང་འབྲེལ་བ་ཐོགས་པའི་སྐྱེ་བོ་ཞིག་ཕར་ཞོག མི་སེར་དཀྱུས་མ་ཞིག་གིས་ཀྱང་མང་ཚོགས་དཀྱིལ་དུ་བོད་གཞུང་ཞེས་པའི་ཚིག་འདི་ཙམ་ཡང་བློ་ཁོག་ཅིག་མ་བསྐྱེད་པར་འབོད་རྒྱུར་འཚེར་སྣང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཅི་སྟེ་སུ་ཞིག་གིས་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་ཞེས་བོས་ན་ནང་སྙིང་མེད་པའི་མི་རེ་ཟུང་གིས་དེ་མ་ཐག་ཏུ་ཁྱོད་ཀྱིས་སྐད་ཆ་དེ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ལངས་ཕྱོགས་དང་མཐུན་མི་འདུག་ཅེས་མི་ཤེས་ཤེས་མདོག་གིས་ཁ་རྡུང་གཏོང་བར་འཛེམས་བག་མི་བྱེད་པའི་གནས་སྟངས་ཡ་ང་བ་ཞིག་ལ་གྱུར་འདུག འདི་ནི་གཞུང་གི་ལངས་ཕྱོགས་ལ་ཤོང་རྒྱ་མེད་པའི་དབང་གིས་རེད།

རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ངོ་བོ།

དེས་ན་སྐབས་སུ་བབ་པ་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཅེས་པ་དེ་མཚམས་སྦྱོར་ཅུང་ཟད་བྱེད་དགོས། སྤྱིར་ན་གུས་པ་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྲིད་དོན་ཚན་རིག་ལ་སྦྱང་པ་བྱས་པའི་མཁས་པ་ཞིག་མིན་པས་ཞིབ་ཚགས་པོ་ཞིག་དང་གཏིང་ཟབ་མོ་ཞིག་ཞུ་མི་ཐུབ་པས་འདིའི་ཐོག་ལ་གཞུང་གི་ངོས་ནས་མང་ཚོགས་ལ་ཟབ་སྦྱོང་སློབ་སྟོན་མང་དུ་བྱེད་དགོས། རང་ཐག་རང་གཅོད་ཅེས་པ་ནི་དབྱིན་ཡིག་ནང་(self-determination) ཞེས་པ་དེའི་ཐད་དུ་བསྒྱུར་བའི་བོད་ཚིག་ཡིན། ཚིག་འདི་སྔོན་མ་ནས་རང་རེས་དབྱིན་ཚིག་འདིའི་ཐད་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཟིན་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ལས་ཁོ་བོས་གསར་བཟོ་བྱས་པ་ཞིག་མིན།

རང་ཐག་རང་གཅོད་ཅེས་པ་འདི་ཐོག་མར་གསར་གཏོད་པ་པོ་ནི་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་ཝུཌརོ་ཝིལསོན་(Woodrow Wilson)་ཞུ་བ་ཡིན་འདུག ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༡ ལོར་བཟོས་པའི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་གཞི་འཇོག་ས་གཙོ་བོ་དེ་ཡང་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་ཁོ་ན་ཡིན་འདུག་ཅིང་། རང་ཐག་རང་གཅོད་ཟེར་བ་འདི་འཛམ་གླིང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ནང་དུ་ཚང་མའི་སེམས་སུ་ཁྲིགས་སེ་ཡོད་པའི་བལྟ་གྲུབ་ཅིག་ཡིན་འདུག་པས་འདིའི་སྐོར་ལ་མི་སུ་ཡིན་རུང་མགོ་རྨོངས་པའི་གཞི་རྩ་མེད། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་རང་ཅག་གི་དབུ་མའི་ལམ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན་དེ་ལྟར་མིན་པར་མི་སུས་ཀྱང་འགྲེལ་བཤད་གང་དུ་རྒྱབ་ཆོག་ཆོག་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་འདུག་པས་སྐབས་རེར་དབུ་མའི་ལམ་པ་དག་ལ་མི་དམངས་ལ་མགོ་སྐོར་གཏོང་གིན་ཡོད་པའི་སྙོན་འཛུགས་ཡོང་གི་ཡོད་པ་དེ་ཡང་གནད་དོན་འདི་ལ་ཐུག་པ་རེད། གཤམ་དུ་ཁོ་བོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་ནང་དུ་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཅེས་པའི་འགྲེལ་བཤད་ཅི་ཡིན་འཛམ་གླིང་ཝེ་ཁི་རིག་མཛོད་ལ་གསལ་བ་དེ་བོད་ཡིག་ཏུ་དོན་བསྒྱུར་བྱས་ནས་འགོད་རྒྱུ་ཡིན།

རང་ཐག་རང་གཅོད་ནི་མི་རིགས་ཁག་གི་རང་ཐག་རང་གཅོད་དམ་མདོར་བསྡུས་ན་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ནི་དེང་རབས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལུགས་ནང་དུ་ཁྲིམས་གཞི་གཙོ་བོའི་ཀ་བ་ལྟ་བུ་ཡིན་ཞིང་། མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ལ་དེའི་བཅའ་ཁྲིམས་གྱི་འབྲུ་དོན་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་སུ་བཅོས་བསྒྱུར་དབང་ཚད་ཡོད། དྲང་བདེན་དང་འདྲ་མཉམ་གྱི་རྩ་དོན་གཞིར་བཞག་མི་རིགས་ཚང་མར་ཕྱིའི་ཐེ་གཏོགས་དང་གནོན་ཤུགས་མེད་པར་རང་རང་ཆབ་སྲིད་གནས་བབ་རང་བཙན་ནམ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆབ་སྲིད་གནས་བབ་གཞན་གང་ཡིན་རུང་རང་དབང་གིས་འདེམས་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད། དེ་ནི་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་རོསི་ཝོལཊི་དང་། དབྱིན་ཇིའི་སྲིད་བློན་ཆརཆ་ཧིལ་རྣམ་པ་གཉིས་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༡ ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༡༤ ཉིན་མཚན་རྟགས་བཀོད་ནས་དམ་བཅས་པའི་དོན་ཚན་ལྔ་ཅན་གྱི་ཨཊལཱན་ཀྲིག་བཅའ་ཁྲིམས་དང་མཐུན་ཡོད།  བཅའ་ཁྲིམས་དེར་མི་རིགས་ཀྱིས་ཐག་གཅོད་ཇི་ལྟར་བྱེད་དགོས་པ་དང་། གྲུབ་འབྲས་ཇི་ལྟར་ཡིན་དགོས་པ་དཔེར་ན་རང་བཙན་གཙང་མ། མནའ་མཐུན། སྲུང་སྐྱོབ་མངའ་ཁུལ། རང་སྐྱོང་གི་རྣམ་པ་ཞིག ཡང་ན་སིམ་སྒྲིལ་གཏོང་བ་སོགས་གང་ཞིག་ཡིན་དགོས་པའི་གསལ་ཁ་མེད། དེར་མ་ཟད་མི་རིགས་ཁག་གི་བར་ཁྱད་གང་ཡིན་དང་། མཐའ་ན་མི་རིགས་ཞེས་པ་གང་འདྲ་ཞིག་ལ་གོ་དགོས་པ་ཡང་གསལ་ཁ་བྱུང་མེད། ངོ་མ་བཤད་ན་དེའི་ནང་དུ་སྡེ་ཁག་གང་ཞིག་གིས་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་འདི་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་ཇི་ལྟར་ལེན་ཆོག་དང་མི་ཆོག་གི་ཞིབ་ཆ་གང་ཡང་འཁོད་མེད།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ཟླ་ ༡༢ ཚེས་ ༤ ཉིན་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱིས་‘མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་མང་ལ་རང་བཙན་སྤྲོད་དགོས་པའི་བསྒྲགས་གཏམ’་ཞེས་འབོད་པའི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་ཆོད་ཨང་ ༡༥༡༤ པས་མི་སེལ་སྤེལ་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་དང་ ‘མི་དམངས’དག་ལ་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་འགྲེལ་བཤད་ཇེ་གསལ་དུ་བཏང་ནས་ཐོབ་ཐང་སྤྲད་ཡོད། དེའི་དོན་ཚན་ ༥ པའི་ནང་དུ་ད་བར་རང་བཙན་སྤྲད་མེད་པའི་ས་ཁུལ་ཁག་ལ་རང་དབང་ཆ་ཚང་བ་ལོངས་སུ་སྤྱོད་ཆེད་ཁ་དོག་དང་དང་རིགས་རུས་སོགས་དང་། དེ་མིན་གྱི་ཆ་རྐྱེན་གཞན་གང་ཡང་མེད་པར་ཁོ་བོ་ཅག་གིས་ཇི་ལྟར་འདོད་པ་ལྟར་གྱི་རང་བཙན་སོགས་སྤྲོད་པའི་ལས་རིམ་མྱུར་དུ་མགོ་འཛུགས་དགོས་ཞེས་གསལ་ཡོད། དེར་མ་ཟད་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ། ༡༢ ། ༡༥ ཉིན་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་ཐོག་བཞག་པའི་གྲོས་ཆོད་ ༡༥༤༡ པའི་རྩ་དོན་ཞེས་འབོད་པ་དེའི་ལེའུ་ ༧༣ ནང་གསེས་ང་བའི་ནང་ཇི་ལྟར་འཁོད་པ་དེ་ལྟར་གྱི་ས་ཁུལ་ཞིག་ལ་ཆབ་སྲིད་དང་། དཔལ་འབྱོར། ཤེས་ཡོན་སོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཀྱིས་རང་བཙན་བྱེད་པའི་དུས་ལ་བབ་ཡོད་མེད་སྐོར་འཁོད་པའི་དྲི་བ་དེ་དག་རང་བཙན་སྤྲོད་པར་དུས་འགྱང་བྱེད་པའི་ཆ་རྐྱེན་ལ་ནམ་ཡང་བརྩི་མི་ཉན་ཞེས་འཁོད་ཡོད། གྲོས་ཆད་ཨང་ ༡༥༤༡ པ་ལག་ལེན་སྟར་ཆེད་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༡ ལོར་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱིས་མི་སེར་སྤེལ་བའི་བྱ་བ་མེད་པར་གཏོང་བའི་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་ཟེར་བ་ཞིག་གསར་འཛུགས་བྱས་ཏེ་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་རྩ་དོན་ཐོག་མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་ཁག་གིས་རང་བཙན་བྱེད་པའམ། ཟླ་སྒྲིལ་བྱེད་པ། ཡང་ན་ལྷན་སྦྱར་གྱི་གནས་བབ་ངང་སྡོད་པ་སོགས་གང་ཞིག་བདམས་པ་དེ་ལྟར་ཡོང་ཐབས་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ཅེས་གསལ།

མདོར་བསྡུས་ན་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་དོན་ནི་ཕྱིའི་ཤུགས་རྐྱེན་མེད་པར་རང་དབང་གིས་བདམས་པའི་རང་ཉིད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་མདུན་ལམ་དེ་ལ་གོ་བ་རེད། མི་རིགས་སྤྱིའི་མངོན་འདོད་ལ་གུས་བརྩི་བྱེད་དགོས་ཤིང་། མི་མང་རྣམས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱིས་རང་ཉིད་སྐྱོང་དགོས། རང་ཐག་རང་གཅོད་ནི་ཚིག་ཚོགས་ཙམ་ཞིག་མིན་པར་ལག་ལེན་ལ་དབབ་རྒྱུའི་ལས་འགུལ་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད།

ང་ཚོ་ནི་མི་མང་ཡིན་ལ་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་མི་མང་ཞིག་ཡིན།

རང་ཐག་རང་གཅོད་ཅེས་པ་འདི་སུ་ཞིག་ལ་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་དང་། སུ་ཞིག་ལ་མེད་པའི་ས་མཚམས་དེ་སུ་ཞིག་དེ་‘མི་མང’་ཞེས་པ་དེ་ཡིན་མིན་ལ་ཐུག་ཡོད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༠ ལོར་འཛམ་གླིང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་དང་ཚན་རིག་ལེགས་བྱང་བཅས་ཀྱི་རྩ་འཛུགས་ཀྱིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ཡིག་ཁག་ཏུ་‘མི་མང་ཞིག་ཡིན་ན་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོད’ཅེས་པའི་ནང་གི་‘མི་མང’ཞེས་པའི་འགྲེལ་བཤད་ཞིབ་པར་བཏང་ཡོད།

དེ་ཡང་དང་པོ། རང་ཐག་རང་གཅོད་ཐེ་བའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ཀྱི་ནང་དུ་གསལ་བའི་མི་མང་ཞེས་པ་ལ་གཤམ་གསལ་ཆ་རྐྱེན་དག་ཚང་དགོས་པ་ནི། ཀ༽ མི་ཚོགས་གང་ཞིག་ལ་ཐུན་མོང་གི་རྒྱལ་རབས་ཡོད་པ། ཁ༽ཐུན་མོང་གི་རིགས་ཡོད་པ། ག༽ ཐུན་མོང་གི་ལེགས་བྱང་ཡོད་པ། ང༽ ཐུན་མོང་གི་སྐད་ཡིག་ཡོད་པ། ཅ༽ ཐུན་མོང་གི་ཆོས་ལུགས་ཡོད་པ། ཆ༽ཐུན་མོང་གི་ས་ཆ་ཡོད་པ། ཇ༽ཐུན་མོང་གི་དཔལ་འབྱོར་འཚོ་སྟངས་ཡོད་པ་བཅས་ཡིན་དགོས། གཉིས་པ། མི་ཚོགས་དེ་ལ་གྲངས་མང་ཉུང་ལ་མ་ལྟོས་པར་གྲངས་ཀ་ངེས་ཅན་ཞིག་དགོས་པ་ལས་སྐྱིད་སྡུག་ཚོགས་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་གིས་མི་ཆོག གསུམ་པ། མི་ཚོགས་དེ་ལ་འདིར་འགྲེལ་བཤད་བྱས་པའི་མི་དམངས་ཞེས་པ་དེ་ལ་ངོས་འཛིན་འདོད་ཀྱི་འདུན་པ་ཡོད་དགོས། བཞི་པ། མི་ཚོགས་དེ་ལ་རང་ཉིད་ཀྱི་མངོན་འདོད་དེ་དག་ཕྱིར་འདོན་སའི་བརྒྱུད་ལམ་དུ་གྱུར་བའི་སྒྲིག་འཛུགས་སམ་ཡང་ན་བརྒྱུད་ལམ་གཞན་ཞིག་ཡོད་དགོས་པ་བཅས་རེད།

ང་ཚོ་བོད་ལ་གོང་གི་ཆ་རྐྱེན་དེ་དག་ཡོངས་སུ་ཚང་ཡོད་ལ། དེར་ངོས་འཛིན་གསལ་བོར་རིམ་པར་ཐོབ་ཡོད་པ་ནི། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ ལོར་སཊར་སི་བག་ལ་གླིང་ཆེན་བཞིའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལུགས་ཆེད་མཁས་པ་ལས་གྲུབ་པའི་གཏན་འཇགས་མི་དམངས་ཀྱི་གྱོད་དོན་ཞེས་པ་དཔྱད་བསྡུར་མཐར་ཕྱིན་པ་བྱས་བོད་མི་ནི་མི་དམངས་ཤིག་ལ་ངོས་འཛིན་པའི་ཆ་རྐྱེན་ཚང་བར་ངོས་འཛིན་ཞུས་ཡོད། དེ་བཞིན། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༣ ལོར་ལོན་ཌོན་དུ་ཚོགས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་རྩོད་པའི་ཚོགས་ཆེན་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༥ དང་ ༡༩༩༦ སོ་སོར་ཚོགས་པའི་བོད་ཀྱི་ཆེད་དུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་རྩོད་པའི་ཚོགས་ཆུང་རིམ་པ། མཁས་པའི་ལྷན་ཚོགས་གཉིས། དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༦ ལོར་སུ་སིར་ཚོགས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྲིད་དོན་ཞིབ་འཇུག་པ་དང་ཁྲིམས་དོན་མཁས་དབང་གི་བོད་དང་ཤར་ཏི་མུར་ནུབ་ས་ཧ་ར་བཅས་ཀྱི་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་གནད་དོན་སྐོར་གྲོས་གླེང་བྱེད་པའི་ཚོགས་འདུ་སོགས་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་ཁ་གཅིག་མཐུན་བྱུང་ཡོད། དེའི་ཕྱིར་ང་ཚོ་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་སུ་གསལ་བའི་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཅེས་པ་དེ་རྩོད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པའི་མི་མང་ཞེས་པ་དེ་ཡིན་པ་ལ་སུས་ཀྱང་བསྙོན་དུ་མེད། འཛམ་གླིང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་དེ་ལྟར་ངོས་འཛིན་ཞུས་ཡོད།

ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་རྒྱབ་རྟེན།

འོ་ན། ང་ཚོ་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་རང་ཉིད་ཀྱིས་འགྲེལ་བཤད་བྱས་བཞག་པའི་མི་མང་ཞེས་པ་དེ་ཡིན་ན་ང་ཚོ་ལ་རག་རྒྱུ་ཅི་ཞིག་ཡོད་ཅེ་ན། ༡༩༦༠ ལོའི་ཟླ་ ༡༢ ཚེས་ ༤ ཉིན་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་གི་‘མི་མང’ཡོངས་ལ་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པའི་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད། དོན་དག་དེ་‘མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་མང་ལ་རང་བཙན་སྤྲོད་དགོས་པའི་བསྒྲགས་གཏམ’ཞེས་འབོད་པའི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་ཆོད་ཨང་ ༡༥༡༤ པའི་ནང་དུ་གསལ་བོར་འཁོད་ཡོད། དེར་མ་ཟད་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༡ ལོ་དང་ ༡༩༦༥ ལོ་སོ་སོར་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་རང་གི་ཐོག་ཏུ་བོད་ལ་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པའི་གྲོས་ཆོད་རིམ་པ་གཉིས་བཞག་ཡོད། དེ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་མཁན་རྒྱལ་ཁབ་ ༦༠ ཙམ་ཡོད་འདུག

དགོད་བྲོ་བའི་དོན་དག་ཅིག་ལ། ༡༩༣༡ ལོར་མའོ་ཙེ་ཏུང་གིས་གྲོས་མགོ་བཏོན་ནས་བཞག་པའི་ཁང་སི་མི་མང་སྤྱི་མཐུན་གྲོས་ཆོད་ཅེས་པའི་ནང་དུ་མའོ་ཙེ་ཏུང་རང་ཉིད་ཀྱིས་ “ཀྲུང་གོ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་སྲིད་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་གི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དག་ལ་རང་ཐག་རང་གཅོད་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ལ། ཁོ་ཚོས་རྒྱ་ནག་ལས་ལོགས་སུ་རང་བཙན་རྒྱལ་ཁབ་འཛུགས་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་ཡང་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། སོག་པོ་དང་བོད་སོགས་རྒྱ་ནག་གི་མངའ་ཁུལ་ན་ཡོད་པའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དག་གིས་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱིས་མཚོན་པའི་ཐོབ་ཐང་ཆ་ཚང་ལོངས་སུ་སྤྱོད་ཆོག དེ་ཡང་ཁོ་ཚོས་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ནང་དུ་ཞུགས་པ་འམ་དེ་ལས་གྱེས་ཏེ་རང་ཉིད་ཀྱི་སྲིད་གཞུང་འཛུགས་པ་གང་ཡང་འདེམས་ཆོག” ཅེས་འཁོད་འདུག

དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་མང་ཚོགས་ལ་གཏམ་བཤད་ཅིག་གི་སྐབས་སུ་སྲིད་འཛིན་ཅང་ཀེ་ཤེག་གིས་ “གོ་མིན་ཏང་གིས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ལམ་ལུགས། གོམས་གཤིས་དང་ཆོས་ལུགས་བཅས་ལ་གུས་བརྩི་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། དེ་རིང་ངས་གསལ་བོར་བརྗོད་འདོད་པ་ཞིག་ལ་ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱིས་བསྐུལ་བའི་དམར་ཤོག་ཀྱི་སྲིད་གཞུང་འདི་མཐར་སྐྲོད་བཏང་ནས་བོད་རིགས་རྣམས་ལ་རང་གི་བསམ་འདུན་བརྗོེད་པའི་རང་དབང་བྱུང་བའི་རྗེས་སུ་ང་ཚོའི་གཞུང་གིས་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་ཐོག་ནས་བོད་ཀྱི་མངོན་འདོད་དེ་བསྐང་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན” ཞེས་གསུངས་འདུག དེ་བཞིན། རྒྱ་ནག་གི་མགོ་ཁྲིད་རིམ་བྱུང་གིས་བོད་འདི་དམིགས་བསལ་ཅན་ཡིན་པ་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པའི་བཤད་པ་མང་པོ་ཡོད་འདུག

འོ་ན་ང་ཚོས་གང་རྩོད་དགོས།

ང་ཚོས་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱིས་བསྙེས་ས་དང་། ལོ་རྒྱུས་ཀྱིས་གཞིགས་ས། ལག་ལེན་གྱིས་འཇུ་ས། མ་འོངས་བར་སྙེག་ས་སོགས་ཡན་ལག་སྣ་མང་འཛོམས་པའི་ཕུང་པོ་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཅེས་པ་འདི་ལ་ཅིའི་ཕྱིར་མི་རྩོད། རྩོད་ན་ཇི་ལྟར་རྩོད། དེ་ནི་ང་ལྟ་བུ་ཞིག་གིས་ལམ་སྟོན་བྱེད་འོས་པ་ཞིག་དང་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་མིན། ནམ་ཞིག་བོད་གཞུང་གི་ལང་ཕྱོགས་དེ་འདིའི་ཐོག་ཏུ་སོང་ན་དེ་དུས་རྣམ་དཔྱོད་ཅན་གྱི་རིག་པའི་དཔའ་བོ་མང་དུ་འབྱུང་ངེས་རེད། དེ་དུས་གང་ཞིག་བྱེད་དགོས་པ་དང་གང་ལྟར་བྱེད་དགོས་པའི་ལམ་ཁ་རང་བཞིན་གྱིས་དོད་ཡོང་གི་རེད།

འདིར་ང་རང་གིས་ཞལ་འདེབས་ཙམ་གྱི་ཚུལ་དུ་རང་ཉིད་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་འབུལ་རྒྱུ་གཅིག་ནི། ང་ཚོས་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ལྟ་རྟོག་འོག་བོད་ནང་དུ་མི་མང་བསམ་ཚུལ་བསྡུ་ལེན་བྱེད་པར་འབད་བརྩོན་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཐབས་ལམ་གཅིག་ཡིན་རྒྱུ་རེད་སྙམ། ལོ་རྒྱུས་ཐོག་མི་མང་གི་བསམ་ཚུལ་བསྡུ་ལེན་གྱི་ཐབས་ལམ་བརྒྱུད་དེ་མི་རིགས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་སེལ་བའི་དཔེར་མཚོན་མང་པོ་འཇོག་རྒྱུ་ཡོད། ༢༠༡༢ ལོར་སུ་ཌན་མི་མང་ལ་བསམ་ཚུལ་བསྡུ་ལེན་གྱིས་ལྷོ་སུ་ཌན་རང་བཙན་བྱེད་རྒྱུར་ཐག་ཆོད་པ། ༡༩༩༥ ལོར་ཁུ་བྷེག་མི་མང་ལ་བསམ་ཚུལ་བསྡུ་ལེན་གྱིས་ཁུ་བྷེག་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཁེ་ན་ཌའི་འོག་ཏུ་སྡོད་སྒྱུར་ཐག་ཆོད་པ། ༡༩༦༧ ལོར་ཨོསི་ཊེར་ལིཡ་མི་མང་བསམ་ཚུལ་བསྡུ་ལེན་གྱིས་ཡུལ་བདག་མི་རིགས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་ཕན་ཐོགས་བྱུང་བ་སོགས་ལས་འགུལ་འདིས་གྲུབ་འབྲས་གཟེངས་སུ་ཐོན་པ་སྤྲད་པའི་ལོ་རྒྱུས་མང་པོ་ཡོད།  

ད་སྐབས་དབུ་མ་བ་དག་གིས་ཁོ་བོ་ཅག་གི་ལངས་ཕྱོགས་འདི་བོད་མི་མང་ཆེ་བའི་མངོན་འདོད་ཡིན་མདོག་དང་། རང་བཙན་པ་དག་གིས་ཀྱང་དེ་ལྟར་བཤད་ཀྱིན་ཡོད། ཡིན་ན་ཡང་དབུ་མའི་བསམ་ཚུལ་འཛིན་མཁན་མང་དག་ཅིག་གིས་བསམ་ཚུལ་དེ་ངེས་པ་དང་དད་པ་གཉིས་ལས་དད་པ་གཙོ་བོའི་ཐོག་ནས་འཛིན་གྱི་ཡོད་པ་དང་། རང་བཙན་པ་མང་དག་ཅིག་གིས་བསམ་ཚུལ་དེ་ངེས་པ་དང་ཚོར་བ་གཉིས་ལས་ཚོར་བ་གཙོ་བོའི་ཐོག་ནས་བཟུང་བ་ཞིག་ཡིན་པར་འདོད། ནམ་ཞིག་མི་མང་བསམ་ཚུལ་བསྡུ་ལེན་འདི་བྱས་པའི་གྲུབ་འབྲས་བྱུང་བའི་ཉིན་ནས་བཟུང་དབུ་མ་དང་རང་བཙན་གྱི་རང་རང་ལངས་ཕྱོགས་དེ་བོད་མི་མང་གི་ལངས་ཕྱོགས་ཡིན་སྟབས་རྩོད་གླེང་དེ་རང་བཞིན་གྱིས་མེད་པར་འགྱུར་ངེས། དེའི་དུས་སུ་དབུ་མ་དང་རང་བཙན་གྱི་ལྟ་བའི་འགལ་ཟླ་ལས་འཕྲོས་པའི་ལབ་གླེང་སྣ་ཚོགས་པ་དག་ཀྱང་འཇའ་ལྟར་ཡལ་བར་འགྱུར་བས་དེ་དུས་དོན་དམ་པའི་གཞུང་དམངས་རྡོག་རྩ་ཆིག་སྒྲིལ་ཞིག་དང་འབོད་ཚིག་གཅིག་གྱུར་ཞིག་འབྱུང་ཐུབ་བོ། །