རྒྱ་གར་སྲིད་བློན་སོག་ཡུལ་ནང་སྐོར་སྐྱོད་གནང་།

ཁ་སང་ནཱ་རེན་ཌ་མུ་དྷེས་སོག་ཡུལ་བསྐྱོད་དེ་སྲིད་འཛིན་དང་སྲིད་བློན་སོགས་ལ་ཐུག་འཕྲད་གྲོས་མོལ་བརྒྱུད་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་གཅིག་གི་ཚོང་དོན་གྲོས་མཐུན་བཞག་ཡོད་འདུག

རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་ནཱ་རེན་ཌ་མུ་དྷེ་རྒྱ་ནག་ནང་སྐོར་སྐྱོད་གྲུབ་རྗེས་སོག་ཡུལ་དུ་བསྐྱོད་ཡོད་པ་དང་། ཁ་སང་ཚེས་ ༡༧ ཉིན་སོག་པོའི་རྒྱལ་ས་ཨུ་ལན་བྷ་ཌར་གྱི་སྲིད་འཛིན་ལས་ཁུངས་སུ། སོག་པོའི་སྲིད་འཛིན་ཨིལ་བྷེག་རྡོར་རྗེ་ (Tsakhiagiin Elbegdorj ) དང་། སྲིད་བློན་སི་ཁང་བྷེ་ལེགས་ (Chimed Saikhanbileg) བཅས་དང་ཐུག་སྟེ། རྒྱ་གར་དང་སོག་ཡུལ་བར་ཐབས་ཇུས་འབྲེལ་ལམ་གོང་འཕེལ་གཏོང་ཐབས་དང་། འགྲུལ་སྐྱེལ་གནམ་གྲུའི་བར་མཉམ་ལས་ཞབས་ཞུ་བསྒྲུབ་རྒྱུ་གཙོས། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་བར་གྱི་གསོ་རིག་མཉམ་འབྲེལ་བྱ་རྒྱུ་དང་། རྒྱ་གར་ནང་སྲིད་ལྷན་ཁང་དང་སོག་ཡུལ་གྱི་ཁྲིམས་སྐྱོང་ལྷན་ཁང་བར་མཉམ་ལས་བྱས་ཏེ་མཐའ་སྲུང་དམག་མི་དང་ཉེན་རྟོག་པར་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲོད་རྒྱུ། དེ་བཞིན་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་པོས་སོག་ཡུལ་གྱི་བདེ་སྲུང་ལྷན་ཁང་འོག་དྲ་རྒྱའི་བདེ་འཇགས་ཐོག་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲོད་མཁན་གྱི་ལྟེ་གནས་ཤིག་འཛུགས་རྒྱུ་མ་ཟད། རྒྱ་གར་གྱི་ཕྱི་སྲིད་ལྷན་ཁང་གི་ཕྱི་འབྲེལ་ཞབས་ཞུ་ཁང་དང་སོག་ཡུལ་གྱི་ཕྱི་འབྲེལ་ལྟེ་གནས་ཁང་བར་མཉམ་ལས་བྱ་རྒྱུ། རྒྱ་གར་གྱི་བསྐྱར་སྤྱོད་ནུས་ཁུངས་ལྷན་ཁང་དང་སོག་ཡུལ་གྱི་བསྐྱར་སྤྱོད་ནུས་ཁུངས་ལྷན་ཁང་བར་རོགས་རམ་བྱ་རྒྱུ་དང་། རྒྱ་གར་གྱི་ཊ་ཊ་དྲན་རྟེན་སྨན་ཁང་(Tata Memorial Centre of India) དང་སོག་ཡུལ་རྒྱལ་ཡོངས་སྐྲན་ནད་གསོ་རིག་སློབ་གྲྭའི་བར་མཉམ་ལས་བྱ་རྒྱུ་སོགས་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་གཅིག་གི་ཚོང་དོན་གྲོས་མཐུན་ཁག་ ༡༣ བཞག་ཡོད་པ་མ་ཟད། དེ་བཞིན་དེ་སྔོན་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་བར་བཞག་པའི་མཛའ་འབྲེལ་གྲོས་མཐུན་བསྐྱར་གསོ་དང་། རྒྱ་གར་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ལྷན་ཚོགས་ཁོངས་འཇུག་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཕྱོགས་ཐད་གྲོས་མོལ་བྱས་ཡོད་འདུག

ནཱ་རེན་ཌ་མུ་དྷེས་ཚོང་གི་ཚད་ཐིག་ (BS) ཞེས་པའི་ཐོག་བརྗོད་དོན། “དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་འགྲུལ་བཞུད་ནི་རྒྱང་ཐག་ག་ཚོད་ཕྱིན་མིན་ལ་གཞི་མ་བཞག་པར་དམིགས་ཡུལ་ག་ཚོད་བསྒྲུབས་ཡོད་མེད་གཞིར་འཇོག་གི་ཡོད་སྟབས། སོག་ཡུལ་གྱི་སྐོར་སྐྱོད་དེ་དུས་ཡུན་རིང་པོ་མིན་ཡང་གྲུབ་འབྲས་ཐོན་ཡོད། རྒྱ་གར་བ་དང་སོག་པོས་འཛམ་གླིང་མི་མང་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་བློ་སེམས་གཉིས་མཐུན་པ་ཡིན་ན་རྒྱང་ཐག་ལེ་བར་ག་ཚོད་ཆོད་ཀྱང་། དེ་ལ་ཟློག་ཐབས་ཤིག་ཡོད་པ་མ་ཟད་འབྲེལ་ཐག་ཆོད་དཀའ་བ་ཞིག་ཡིན་པའང་གསལ་སྟོན་བྱས་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོ་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་ནི་འབྲེལ་ལམ་གཞན་དང་བསྡུར་ས་མེད་པའི་རྩ་ཆེའི་འབྲེལ་ལམ་ཞིག་ཆགས་ཡོད།”ཅེས་བརྗོད་འདུག

སོག་པོའི་སྲིད་བློན་སི་ཁང་བྷེ་ལེགས་ཀྱིས། “ང་ཚོས་རྒྱ་གར་ནི་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་གསུམ་པ་དང་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་བརྟེན་ས་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོ་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་བར་ས་བབས་གནས་སྟངས་དབང་གིས་ཕན་ཚུན་རྒྱང་ཐག་རིང་པོ་ཆོད་ཡོད་ཀྱང་། ང་ཚོའི་འབྲེལ་ལམ་ནི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་སྟབས། རྒྱལ་ཁབ་སུས་ཀྱང་ཁ་བྲལ་གཏོང་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད།”ཅེས་བརྗོད་འདུག

ཨ་རིའི་ (The Wall Street Journal ) དང་དེ་རིང་གི་རྒྱ་གར་ཐོག་གནས་ཚུལ་སྤེལ་དོན་ལྟར་ན། ༡༩༥༥ ལོའི་ཟླ་ ༡༢ ཚེས་ ༢༤ ཉིན་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་སོག་ཡུལ་དང་འབྲེལ་བ་བཙུགས་རྗེས། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་ཡག་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད་སྟབས། ༡༩༥༧ ལོར་རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་འཛིན་ར་ཋ་ཁེར་ཤི་ཎན་ (S Radhakrishnan) སོག་ཡུལ་དུ་བསྐྱོད་ཡོད་པ་དང་། ༡༩༥༩ ལོར་སོག་ཡུལ་གྱི་སྲིད་བློན་ཚེ་བརྟན་བྷལ་ (Yumjaagin Tsedenbal) རྒྱ་གར་ནང་སྐོར་སྐྱོད་བྱས་ཏེ། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་གསར་འཛུགས་བྱས་ཡོད་འདུག

༡༩༧༠ ལོར་སོག་ཡུལ་རྒྱལ་སར་རྒྱ་གར་གྱི་གཞུང་ཚབ་ཁང་བཙུགས་ཏེ་བསོད་ནམས་ནོར་བུ་གཞུང་ཚབ་ཆེན་མོར་བསྐོ་བཞག་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་སོག་ཡུལ་ལ་དེ་ཙམ་དོ་སྣང་སྤྲད་མེད་སྟབས། རྒྱ་ནག་དང་སོག་ཡུལ་བར་འབྲེལ་ལམ་ཡག་ཏུ་ཕྱིན་ནས་ལོ་རེར་ཨ་སྒོར་ས་ཡ་ ༣༧ ལྷག་གི་ཚོང་འབྲེལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྟབས། རྒྱ་གར་གྱི་མཁས་པ་ཚོས་སོག་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་ཆུང་ཆུང་ཡིན་ཡང་ཐོན་ཁུངས་ཡག་པོ་ཡོད་པར་བརྟེན། རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་སྣང་མེད་གཏོང་མི་རུང་བའི་བསམ་ཚུལ་བཤད་ཡོད་པ་མ་ཟད། ༡༩༩༠ ལོའི་རྒྱ་གར་གྱི་སོག་ཡུལ་གཞུང་ཚབ་པ་སྐུ་ཞབས་བ་ཀུ་ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་སོག་ཡུལ་དང་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཡག་པོ་ཉར་དགོས་པའི་ལམ་སྟོན་གནང་ཡོད་སྟབས། ༢༠༡༡ ལོར་རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་འཛིན་པར་ཌི་བྷ་ (Pratibha Patil) སོག་ཡུལ་ལ་ཕྱིན་ནས་འབྲེལ་ལམ་བསྐྱར་གསོ་བྱས་ཡོད།

ཁ་སང་སྔ་དྲོ་རནཱ་རེན་ཌ་མུ་དྷེས་སོག་ཡུལ་གྱི་ནང་པའི་དགོན་པ་དགའ་ལྡན་དགོན་པར་བསྐྱོད་དེ་མཁན་པོ་ཧམ་བྷ་བླ་མ་མཆོག་ལ་རྒྱ་གར་ནས་འཁྱེར་བའི་བྱང་ཆུབ་ལྗོན་ཤིང་གི་སོན་རྩ་ཞིག་གནང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ནང་ཆོས་ཀྱི་གལ་འགངས་ཐད་ལ་གཏམ་བཤད་དང་། དེའི་རྗེས་སོག་ཡུལ་ནང་ཨ་དྷར་བེ་ཧ་རེ་བ་ཇེ་བྷ་ཡེ་བརྡ་འཕྲིན་ཚན་རྩལ་གྱི་ལྟེ་ གནས་ཁང་ཞེས་པ་ཞིག་དབུ་འབྱེད་བྱས་རྗེས། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་སྲིད་བློན་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་རྟ་རྩལ་འགྲན་སར་རྩེད་མོ་བརྩེད་ཡོད་པ་མ་ཟད། སྐབས་དེར་སོག་ཡུལ་གྱི་སྲིད་བློན་གྱིས་ནཱ་རེན་ཌ་མུ་དྷེར་སོག་པོའི་སྒྲ་སྙན་ (morin khuur) ཞེས་པ་དང་། རྟ་མཆོག་ཁན་ཌ་ཁཱ་ (Kanthaka) ཞེས་པ་ཞིག་སྤྲད་ཡོད་འདུག ཉིན་རྒྱབ་ནཱ་རེན་ང་མུ་དྷེས་སོག་ཡུལ་གྱི་གྲོས་ཚོགས་ནང་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་དང་མ་འོངས་ལས་དོན་ཞེས་པའི་ཐོག་གཏམ་བཤད་བྱས་ཡོད་སྐོར་སོགས་བཀོད་འདུག

རྒྱ་གར་བང་ཆེན་གྱིས། དེ་སྔོན་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་ཉི་ཧོང་དང་མཐོང་དཀོན་པའི་ལྕགས་གཏེར་ཐོན་སྐྱེད་བྱ་རྒྱུ་མཉམ་ལས་གྲོས་མཐུན་བཞག་ཡོད་པ་མ་ཟད། ད་ཐེངས་སོག་ཡུལ་གྱི་འབྲེལ་ལམ་བཙུགས་ནས་གྲོས་མཐུན་མང་དག་ཅིག་བཞག་ཡོད་པ་དེ་ནི། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཨེ་ཤ་ཡ་སྣེ་འཁྲིད་རྒྱུར་འགོག་རྒོལ་བྱ་ཆེད་ཡིན་ཞེས་བྲིས་འདུག

མུ་དྷེས་རྒྱ་ནག་དང་སོག་ཡུལ་གྱི་རྒྱལ་དོན་སྐོར་སྐྱོད་ཁག་བསྒྲུབས་རྗེས། དེ་རིང་སྔ་དྲོ་ལྷོ་ཀོ་རི་ཡར་བསླེབས་ཡོད་འདུག

གསར་འགོད་པ། དོན་གྲུབ།