བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་ནི་ཤོག་བུའི་སྟག་ཨེ་ཡིན།

ཨོ་གླིང་། བློ་བཟང་ལུང་རྟོགས།

དེང་སྐབས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཆབ་སྲིད་པ་དང་། ཤེས་ཡོན་ཅན། ལྷག་བསམ་དཀར་པོའི་སེམས་ཤུགས་ཅན་མང་པོ་ཞིག་གིས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་སྐོར་ལ་དགོངས་ཚུལ་གསུང་གི་ཡོད། དེ་དག་གི་ཁྲོད་བཀའ་བློན་ཁྲི་ཟུར་དང་ཚོགས་གཙོ་ཟུར་པ་སོགས་མཐོ་རིམ་མི་སྣ་དང་། གུས་པ་བདག་ལྟ་བུའི་རྨོངས་པ་དག་གི་བསམ་ཚུལ་ཕྱོགས་གཉིས་སུ་གྱེས་ཡོད་པར་བརྟེན། སུ་ཞིག་བདེན་པ་དང་སུ་ཞིག་བདེན་པ་མིན་པའི་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཐབས་བྲལ། ཚད་ལྡན་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ལ་མཚོན་ན་མཐོ་རིམ་ཁྲིམས་ཁང་ནང་ཁྲིམས་དཔོན་མེད་པར་འགྱུར་བ་ཕལ་ཆེར་ཡོང་མི་སྲིད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པས་ན། མཐོ་རིམ་ཁྲིམས་ཁང་ནས་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཚིག་དོན་ལ་མཐར་ཐུག་གི་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་ནས་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཐུབ། དེ་བས། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་འདི་གཞི་ལ་བཞག་ནས་བསམ་ཚུལ་བཤད་ན་ཉན་མཁན་དེ་ཙམ་མེད་པར་བརྟེན་མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚད་ལྡན་ཁག་ཅིག་གི་རྩ་ཁྲིམས་ལ་བལྟས་ནས་དཔྱད་ཞིབ་བྱས་ན་ཕན་ཐོགས་ངེས་ཅན་ཡོང་པར་འདོད།

བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཚད་འཛིན།

མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོ་ཞིག་མང་གཙོར་གྱུར་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་མི་མང་ཁྲི་ཕྲག་མང་པོས་ལུས་སྲོག་ལོངས་སྤྱོད་དང་བཅས་པ་བློས་བཏང་ཡོད་པ་དང་། རྩ་ཁྲིམས་དེ་བཞིན་རྣམ་དཔྱོད་ལྡན་པའི་དབུ་ཁྲིད་རྣམས་ཀྱིས་མིི་མང་གི་མངོན་འདོད་གཞི་ལ་བཞག་ནས་དུས་ཡུན་རིང་མོ་ཞིག་ལ་གྲོས་བསྡུར་བྱས་པ་བརྒྱུད་གཏན་འབེབས་བྱུང་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། གཏན་འབེབས་བྱུང་བའི་རྩ་ཁྲིམས་དེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཞི་རྩའི་ཁྲིམས་ཡིན་པས་ན། གྲོས་ཚོགས་ཤིག་ནས་གཏན་འབེབས་བྱུང་བའི་ཁྲིམས་དང་གྲོས་ཆོད་ཡིན་ན་ཡང་རྩ་ཁྲིམས་དང་འགལ་ཚེ་ནུས་མེད་ཆགས་འགྲོ་པ་ཡིན། རང་ཅག་གི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ལྔ་བའི་ནང་དུ་ཡང་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཚད་འཛིན་ནི།  ཁྲིམས་ལུགས་དང༌། ཆབ་སྲིད་དབང་འཛིན་གྱི་བཀའ། སྒྲིག་གཞི་བཅས་གང་ཡང་བཅའ་ཁྲིམས་འདིའི་དོན་ཚན་གང་རུང་དང་འགལ་ཚེ་འགལ་བའི་ཆ་དེ་རྩ་འཛིན་མེད་པ་བྱ་རྒྱུ་ཟེར་བ་འདི་ཡང་གནད་འགག་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཡིན།  (Accordingly, even an Act passed by a Parliament is invalid if it is contrary to the Constitution)ལྷག་པར་དུ་རྩ་ཁྲིམས་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་སྐྱེས་ཚེས་ལག་ཁྱེར་ལྟ་བུ་ཡིན་པས་ན། དེ་ལ་གང་བྱུང་འགྲེལ་བརྗོད་དང་འགྱུར་བ་བཏང་བ་ཡིན་ན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྨང་གཞིའམ་ངོ་བོར་འགྱུར་བ་གཏོང་གི་ཡོད་པས་ན། རྒྱལ་ཁབ་མང་ཆེ་བའི་རྩ་ཁྲིམས་ལ་བསྐྱར་བཅོས་གཏོང་བར་མང་མོས་འོས་བསྡུ་ཁོ་ནའི་ལམ་ནས་མ་གཏོགས་ཐབས་ལམ་གཞན་མེད་པ་དང་། ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡར་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་མང་མོས་འོས་བསྡུ་དགོས་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། མང་མོས་ཉིས་བརྩེགས་དགོས་པ་སྟེ། རྒྱལ་ཁབ་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་མང་མོས་དང་། མངའ་སྡེ་མང་ཆེ་བའི་མང་མོས་དགོས་ཀྱི་ཡོད། ལྷག་པར་དུ། མངའ་སྡེ་གང་རུང་ལ་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་བསྐྱར་བཅོས་ཤིག་ཡིན་ན་རྒྱལ་ཁབ་དང་མངའ་སྡེ་མང་ཆེ་བའི་མང་མོས་ཡོད་པས་མ་ཚད། གང་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་མངའ་སྡེ་དེའི་ནང་ངེས་པར་དུ་མང་མོས་དགོས་ཀྱི་ཡོད། འདི་དག་ལ་ཞིབ་ཏུ་བསམ་ན་རྩ་ཁྲིམས་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་སྐྱེས་ཚེས་ལག་ཁྱེར་ཙམ་དུ་མ་ཟད། ཉེ་རིང་ཆགས་སྡང་བྲལ་ཞིང་། བྱམས་དང་སྙིང་རྗེ་ལྡན་པའི་ཕ་མ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པའི་འདུ་ཤེས་རང་དབང་མེད་པར་སྐྱེས་ཡོང་།

རྩ་ཁྲིམས་ལ་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་མཁན་སུ་རེད་དམ།

མཁས་དབང་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་ནས་རྩ་ཁྲིམས་ལ་སུས་ཀྱང་འགྲེལ་བཤད་རྒྱབ་ཆོག་གི་རེད། འོན་ཀྱང་། མཐར་ཐུག་གི་འགྲེལ་བཤད་གནང་མཁན་ཆེས་མཐོ་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་རེད་གསུང་པ་འདི་ཧ་ཅང་གི་གནད་འགག་ཆེན་པོ་རེད། ད་ལྟའི་བར་དུ་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཁྲི་ཟུར་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་དང་ཚོགས་ཟུར་པདྨ་འབྱུང་གནས་གཙོས་ཁྲིམས་ལུགས་མཁས་དབང་མང་པོས་བཅའ་ཁྲིམས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་གི་ཡོད་མོད། དོན་དངོས་ཐོག་བཅའ་ཁྲིམས་ལ་མཐར་ཐུག་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་མཁན་ནི་ཁྲིམས་ལུགས་དབང་འཛིན་ནམ་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ཁོ་ན་ཡིན་པས། ཁྲིམས་ཞིབ་པ་མེད་པའམ་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ངོས་ལེན་མེད་པའི་ཁོར་ཡུག་ཅིག་ནས་བཅའ་ཁྲིམས་ལ་མཐར་ཐུག་གི་འགྲེལ་བརྗོད་དང་ཐག་གཅོད་ཅིག་ཡོང་མི་སྲིད། དེ་བས་བཅའ་ཁྲིམས་དང་མཐུན་པའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤིག་དགོས་ན་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཡོད་པའམ་ངོས་ལེན་གནང་དགོས་ཀྱི་ཡོད།

ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་བཅའ་ཁྲིམས་ནང་གྲོས་ཚོགས་ནས་ཁྲིམས་ཁང་དང་ཁྲིམས་དཔོན་རྣམས་བསྐོ་བཞག་བྱེད་པ་དང་། ཁྲིམས་དཔོན་རྣམ་པའི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་ནི་ཁྲིམས་ལ་འགྲེལ་བཤད་གནང་རྒྱུ་དེ་རེད། ད་དུང་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཚིག་བརྗོད་ལ་འགྲེལ་བཤད་ཀྱི་ཚིག་མཛོད་དང་། བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཁྲིམས་སྲོལ་(CONSTITUTION LAW) སོགས་ཡོད་པ་འདི་དག་ཡོད་ཚད་ལ་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་མཁན་ཁྲིམས་དཔོན་རྣམ་པ་ཁོ་ནར་ཡོད་པའི་དབང་ཚད་ཡིན་པས། ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡར་མཚོན་ན་དྲི་བ་འདི་ལོ་ཆུང་བྱིས་པ་ཞིག་ལ་དྲིས་ན་ཤེས་པའི་ཚོད་ཡིན། ཁྲིམས་བཟོ་མཁན་གྲོས་ཚོགས། ལག་བསྟར་བྱེད་མཁན་འཛིན་སྐྱོང་གཞུང་། འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་མཁན་ཁྲིམས་ཁང་རེད། འདི་དག་གི་ཁྱད་པར་ཙམ་ཡང་མ་ཤེས་པའམ་ཤེས་འདོད་མེད་པའི་སྤྱི་འཐུས་མང་པོ་ཞིག་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཁང་ནང་སླེབས་ཡོད་པ་ནི་ང་ཚོ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་གྱོང་གུད་དམ་ཕམ་ཁ་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད། མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚད་ལྡན་ཞིག་ནས་འཚར་ལོངས་བྱུང་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན་འདི་དག་ཁྱེད་ཀྱི་གཤིས་ཀར་འཐིམས་ཡོད་པ་སྟེ། ཁྲིམས་འགལ་བྱེད་དུས་ཞེད་སྣང་བྱེད་དགོས་ས་དང་ཡིད་ལ་འཁོར་ཡོང་བ་ནི་ཉེན་རྟོག་པ་ཁྲིམས་དཔོན་རེད་མ་གཏོགས། ཁྲིམས་བཟོ་མཁན་གྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ཡིད་ལ་འཆར་མི་སྲིད་པ་ལྟ་བུ་རེད། དེང་སྐབས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཚང་མས་ཞེད་སྣང་བྱེད་ས་དེ་སྤྱི་འཐུས་ཚོ་ཡིན་པ་ཡང་ཕལ་ཆེར་ང་ཚོར་མང་གཙོའི་གཤིས་ཀ་འཇགས་མེད་པ་མངོན་གྱི་ཡོད།

ཞོར་འཕྲོས།

༧གོང་ས་མཆོག་དང་གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་པར།

སྤྱིར་བཏང་། ཡར་ཐོན་རྒྱལ་ཁབ་བམ་རྒྱལ་ཁབ་ཚད་ལྡན་ཞིག་ཡིན་ན་མི་སྒེར་གྱི་རིག་དངོས་ཀྱི་བདག་དབང་གལ་ཆེན་པོར་བརྩི་སྲོལ་ཡོད་པ་ལྟར། ༧གོང་ས་མཆོག་དང་གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་པར་གྱི་བདག་དབང་ངོ་མ་དེ་༧གོང་ས་མཆོག་ཡིན་པ་སྨྲོས་མེད་རེད། ལྷག་པར་དུ་༧གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་པར་མདུན་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་ལ་གནོད་གཞིར་འགྲོ་སྲིད་པའི་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་དམ་འབུལ་མ་ཞུས་སྔོན་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་སྙན་སེང་ཞུས་ཡོད་མེད་དང་། དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ནས་དེ་ལྟར་གནང་ཆོག་པའི་བཀའ་ཁྲོལ་བསྩལ་ཡོད་མེད་སོགས་ཀྱང་དྲི་བ་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད། དེང་སྐབས་ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་༧གོང་ས་མཆོག་གི་མཚན་གནས་བེད་སྤྱོད་ལོག་པར་གཏོང་མཁན་ཇེ་མང་ནས་ཇེ་མང་ལ་འགྲོ་བཞིན་པ་དང་། ༧གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་པར་མདུན་ནས་ཕལ་ཆེར་སྒྲིག་འགལ་གང་ཡིན་ཀྱང་བྱས་ཆོག་པ་ལྟ་བུའི་གཤིས་ཀ་ངན་པ་ཤིག་འཇགས་བཞིན་འདུག རྡོག་དོན་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་དང་པོའི་ནང་། ༧གོང་ས་མཆོག་ནི་འཇིག་རྟེན་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་དང༌། ས་སྟེང་ྋརྒྱལ་བསྟན་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་མངའ་བདག བོད་མི་ཡོངས་ཀྱི་མགོན་སྐྱབས། བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་འཁྲིད། བླང་དོར་ལམ་སྟོན་པ། བོད་མིའི་ངོ་བོ་དང༌། དེའི་ཆིག་སྒྲིལ་གྱི་མཚོན་རྟགས་ཡིན་པ་དང་། དོན་ཚན་འདི་ལ་འགྱུར་བ་གཏོང་བར་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་སྤྱི་འཐུས་རྩ་འབོར་བཞི་ཆ་གསུམ་ཡན་གྱིས་མོས་མཐུན་བྱས་པའི་ཁྲིམས་འཆར་དགོས་པའི་བརྟན་པོ་ཞིག་བཟོས་འདུག་པ་མ་གཏོགས། ད་ལྟའི་སྤྱི་འཐུས་རྣམས་པའི་བྱེད་བབས་ལ་བལྟས་ན་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་དང་པོ་དེར་ཡང་ལག་པ་འཆང་རྒྱུ་ཐེ་ཚོམ་མེད་པ་ལྟ་བུ་རེད། ལྷག་པར་༧གོང་ས་མཆོག་ཆིག་སྒྲིལ་གྱི་མཚོན་རྟགས་ཡིན་པར་ཡིད་ཆེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་བདེན་ན། ༧གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་པར་མདུན་ཆིག་སྒྲིལ་གཏོར་གཞིར་འགྲོ་བའི་ལས་འགུལ་སྤེལ་བ་འདི་བོད་མི་ཡོངས་ཀྱི་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་ཤིང་སེམས་ནང་བཟོད་ཐབས་བྲལ་བའི་གནང་སྟངས་ཤིག་མ་རེད་དམ། ཉེ་ཆར་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་སྐབས་ཆུ་ཚོད་ཁ་ཤས་ནང་བཅའ་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཅོས་བྱས་པའི་ཆེས་ཉེན་འཚབ་ཆེ་བའི་གནང་སྟངས་དེ་མཐོང་སྐབས། མང་གཙོ་ཚད་ལྡན་གྱི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་འཁོད་དོན་བཞིན་བཅའ་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཅོས་དེ་བཞིན་གྲོས་ཚོགས་བརྒྱུད་མང་མོས་འོས་བསྡུ་ཁོ་ནས་ལམ་ནས་གནང་དགོས་པའི་ཆ་རྐྱེན་ཅིག་མ་བསྐྲུན་པ་ཡིན་ཚེ། ང་ཚོའི་བཅའ་ཁྲིམས་འདི་བཞིན་སྐབས་དེ་དང་དེའི་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པའི་སེམས་ཚོར་ཙམ་གྱིས་ཀྱང་འགྱུར་གཏོང་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ཧ་ཅང་གསལ་པོར་གྱུར་ཡོད།

མཆན། གོང་བཀོད་རྩོམ་ཡིག་དེ་རྩོམ་པ་པོའི་དགོངས་ཚུལ་ཡིན་པ་ལས་འདི་ག་གསར་ཁང་གི་དགོངས་ཚུལ་ཡིན་པས་མ་ཁྱབ།