ལྔ། རྒྱལ་བསྟན་དག་ཐེར།
དགུང་གྲངས་རེ་གསུམ་ཐོག་(༡༣༥༤)ལོ་ཙཱ་ཆེན་པོ་བློ་གྲོས་དཔལ་སྐུ་གཤེགས་རྗེས། ཆོས་རྗེ་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་ཇོ་ནང་གི་གདན་སར་བསྐོས། གཙང་ཚོ་གསུམ་པོར་ལོ་གསུམ་དུ་སེར་བས་ལོ་ཐོག་བཅོམ་པ་ལ། བཀའ་ཤོག་བསྒྲགས་པ་ཙམ་གྱིས་གནོད་པ་ཞི། ཐང་པོ་ཆེ་བ་ཀུན་དགའ་འབུམ་(༡༣༣༡-༡༤༠༢)སོགས་འདུས་པ་འབུམ་ཕྲག་ཙམ་ལ་སེམས་འགྲེལ་སྐོར་གསུམ་ཆ་ལག་དང་བཅས་པ་རྒྱས་པར་གསུངས།
ལོ་དེའི་སྟོན་ཁར་ཆོས་རྗེ་རིན་ཚུལ་བས་ལྷ་སར་གདན་ཞུས་ལྟར་ཆིབས་ཁ་བསྒྱུར། ཕེབས་ཞོར་དུ་བླ་མ་དམ་པ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་(༡༣༡༢-༡༣༧༥)གྱིས་གདན་དྲངས་པ་བཞིན་ནུབ་ཆོས་ལུང་དུ་ཕེབས། དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་ཉིས་བརྒྱ་ལྷག་ལ་དུས་འཁོར་ཟབ་ཁྲིད་གནང༌། བླ་མ་དམ་པས་དབུས་བཤེས་གཉེན་དེ་དག་གིས་ནན་ཆེར་བསྐུལ་ངོར། བཀའ་བསྡུ་བཞི་པ་ཞེས་གྲགས་པ་རྫོགས་ལྡན་ལེགས་བཤད་གསར་བ་ངེས་དོན་ཟབ་མོའི་དགོངས་བཅུད་རྩ་འགྲེལ་སོགས་མཛད་པས། སྐྱོ་མ་སྔ་བཙན་འགའ་རེས་སྔོན་དགྲ་བཅོམ་པ་རྣམས་ཀྱིས་བཀའ་བསྡུ་མཛད་སྐབས། བདེན་དཔང་དུ་དགྲ་བཅོམ་པ་ལྔ་བརྒྱ་རེ་བཞུགས། ཁྱེད་ཀྱིས་བཀའ་བསྡུ་བཞི་བ་བྱེད་སྐབས་དཔང་པོར་དགྲ་བཅོམ་པ་དུ་ཡོད་ཅེས་དོགས་འདྲི་ཞུས་པའི་ཚེ། ཁོང་གིས། ངས་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་བཀའ་བསྡུ་བཞི་བ་བྱེད་སྐབས། དཔང་པོར་དགྲ་བཅོམ་པ་ཆེན་པོ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་དང་། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་འབའ་ཞིག་གི་གཞུང་ལུགས་ཆེན་པོ་ལྔ་བརྒྱ་ཡོད་ཅེས་གསུངས་པས་ལན་མེད་པར་གྱུར།
དེ་ཡང་བཀའ་བསྡུ་བཞི་པའི་དོན་བསྟན་རྩིས་ཆེན་པོའི་འགྲེལ་པའི་མཇུག་བྱང་18དུ། “འདིས་ནི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་རབ་འབྲིང་ཐ་གསུམ་དུ་གནས་པ་རྟོགས་པར་བྱས་ནས། རབ་རྫོགས་ལྡན་གྱི་ཆོས་ནི་དཔང་དུ་གྱུར་ཅིང་ཚད་མར་གྱུར་པའོ།། འབྲིང་གསུམ་ལྡན་གྱི་ཆོས་དང༌། ཐ་མ་གཉིས་ལྡན་གྱི་ཆོས་ཏེ། དེ་གཉིས་ནི་དཔང་དུ་གྱུར་པ་མ་ཡིན་པར་མཁས་པ་བསྟན་པ་ལ་བྱ་ར་མཛད་པ་རྣམས་ཀྱིས་དགོངས་པ་གལ་ཆེ་སྟེ། གང་ཟག་གི་བློ་སྐྱོན་གྱིས་བསྟན་པ་སྐྱོན་མེད་པ་ལ་སྐྱོན་བསྲེས་པ་དང་ལྷད་བཅུག་པ་རྣམས་བསལ་ནས། ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་པ་ཡང་དག་གི་ལམ་ལ་འགོད་པ་ནི་བཀའ་བསྡུ་བའི་དོན་ཡང་ཡིན་ཏེ། སྔར་བཀའ་བསྡུ་བ་གསུམ་སོང་ནས། འདི་ནི་བཞི་པ་ཡིན་ལ། བསྟན་རྩིས་ཆེན་པོ་ཡང་ཡིན་ཞིང༌། དད་གུས་དང༌། དག་སྣང་དང༌། མ་ཕོད་པའི་གྲོས་འདེབས་དང༌། ཞུ་འབུལ་དང༌། བྱམས་སྙིང་རྗེ་ལ་སོགས་ཐམས་ཅད་ཕྱོགས་མེད་རིས་མེད་དུ་གནས་ཀྱི། གང་གི་ཡང་ཕྱོགས་སུ་ལྷུང་བ་མེད་པའི་ཕྱིར། ཕྱོགས་མེད་རིས་མེད་ཅེས་བྱའོ། །སྔར་གྱི་བཀའ་བསྡུ་རྣམས་ལ་ནི་དགྲ་བཅོམ་མང་པོ་འདུས་པར་གྲགས་མོད། འདིར་དགྲ་བཅོམ་དུ་ཙམ་འདུས་ཞེ་ན། དགྲ་བཅོམ་ཆེན་པོ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་རྫོགས་ལྡན་གྱི་ཆོས་མཆོག་རྣམས་སུ་འདིའི་དོན་རབ་ཏུ་གསལ་བར་སྟོན་པའི་ལུང་ཟབ་མོ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་གདའ་བ་དེ་རྣམས་དགྲ་བཅོམ་ཆེན་པོ་དང་མཚུངས་པར་གདའ་བས། དེའི་ལུགས་བཞིན་བསྡུས་པའོ། །ཕྱིས་བསྡུས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་དེ་བཞིན་དུ་མཛད་པར་ཞུ་ཞིང༌། ལུང་གི་དགོངས་པ་ལེན་པ་ལ་མ་མཐུན་ན། སངས་རྒྱས་ཉིད་ཀྱི་རང་འགྲེལ་རྣམས་དཔང་དུ་མཛད་པར་ཞུ། ” ཞེས་དང་།
ཡང་བཀའ་བསྡུ་བཞི་པའི་བསྡུས་དོན་འགྲེལ་པའི་མཇུག་19ཏུ། “དེ་ལྟར་ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་པ་སྐྱོན་ཅན་རྣམས་སྤངས་ནས་སྐྱོན་མེད་ཉམས་སུ་བླངས་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་བསྒྲུབ་པ་ཡིན་ཞིང་དེས་རང་གཞན་གྱི་དོན་འགྲུབ་པའི་འཇིག་རྟེན་ཆོས་བརྒྱད་ལ་སོགས་རྣམ་གཡེང་ཐམས་ཅད་སྤོང་ལ་ཐར་པ་སྒྲུབས་ཤིག་ཅེས་བསྟན་ཏོ།། ཅེས་དང་། མཇུག་བྱང་དུ། “འདིས་རྫོགས་ལྡན་གྱི་གཞུང་དཔང་དུ་བྱས་ཏེ་ཆོས་མ་དག་པ་སུན་ཕྱུང་ནས། དམ་པའི་ཆོས་རྣམ་དག་བསྟན་པའི་ཕྱིར། བཀའ་བསྡུ་བ་ཡིན་ལ། སྤྱིར་བཀའ་བསྡུ་བར་འདོད་པས་ཀྱང༌། རྫོགས་ལྡན་གྱི་གཞུང་དང༌། ཁྱད་པར་དུ་རྒྱལ་བའི་རང་འགྲེལ་སོགས་དཔང་དུ་གྱིས་ལ། བསྟན་པ་གསལ་བར་མཛོད་ཅིག” ཅེས་ཀྱང་གདམས་སོ།།
ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་རབ་ཁྱད་འཕགས་དེ་དག་ལ། ས་སྐྱའི་འཇམ་མགོན་ཨ་མྱེས་ངག་དབང་ཀུན་དགའ་བསོད་ནམས་ཀྱིས་དུས་འཁོར་ཆོས་འབྱུང་20དུ། “ངེས་དོན་རྒྱ་མཚོ་བསྟན་པ་སྤྱི་འགྲེལ་བཀའ་བསྡུ་བཞི་པ་སོགས་ཀྱིས་གསལ་ཞིང་གསལ་བའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་ཕྱེ་བ་འདི་ལས་གུད་པའི་བྱང་ཤམྦྷ་ལ་ན་ཡང་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་ལ་འགྲེལ་མཛད་མེད་ངེས་སྙམ་པའི་ཡིད་ཆེས་ཡོད།”ཅེས་སྡོམ་ཚིག་བཀོད་ཡོད།
ཆོས་རྗེ་ཐང་ཆེན་པ་ཀུན་དགའ་འབུམ་གྱིས་ཡར་ལུང་ཕྱོགས་སུ་གདན་དྲངས། དེར་དགེ་འདུན་བརྒྱ་ཕྲག་དུ་མར་དབང་མདོར་བསྟན་སོགས་རྫོགས་ལྡན་གྱི་ཆོས་བཀའ་རྒྱ་ཆེར་གསུངས། རིམ་གྱིས་སྐྱོར་མོ་ལུང་གི་ཐད་ཀར་ཕེབས་སྐབས། ཆོས་རྗེ་དཔོན་སློབ་རྣམས་ཀྱིས། ཇོ་ཤཱཀ་རྣམ་གཉིས་ལ་ཡན་ལག་བདུན་པ་ཕུལ་བས་ལྷ་སའི་བར་ཁྱམས་ཐམས་ཅད་དང༌། ཁྱད་པར་དུ་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་མེ་ཏོག་སིལ་མའི་ཆར་ཆེན་པོ་བབ་པ་མི་རྣམས་ཀྱིས་དངོས་སུ་མཐོང་ནས་ཅི་ཞིག་གི་ལྟས་ཡིན་ཞེས་གླེང་སློང་ཆེན་པོ་བྱུང་།
དགུང་གྲངས་རེ་བཞི་(༡༣༥༥)བཞེས་སྐབས་སླར་ཡང་ཆོས་རྗེ་རིན་ཚུལ་བས་ཞབས་ཏོག་རྒྱ་ཆེན་པོས་གདན་དྲངས་པ་ལྟར་ཡུལ་དབུས་ལྷ་སར་ཕེབས། ལྷ་སར་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་ལ་དུས་འཁོར་དབང་ཆེན་དང་། ཟབ་ལམ་གྱི་ཁྲིད་རྒྱས་པར་མཛད། བྲག་ལྷ་ཀླུ་ཕུག་གམ་དེང་སང་བྲག་ལྷ་ཀླུ་སྒུག་ཏུ་གྲགས་པའི་ཕུག་པར་ཕེབས། ཐུགས་སྲས་ཀུན་སྤངས་ཆེན་པོ་ཆོས་གྲགས་དཔལ་དང་། བླ་མ་ཤར་བ་རིན་ཆེན་རྒྱལ་མཚན། ཇོ་ནང་ལོ་ཙཱ་བ་ས་བཟང་པཎ་ཆེན་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན། ཆོས་རྗེ་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་བ། མཁས་མཆོག་ཉ་དབོན་ཀུན་དགའ་དཔལ། དུས་འཁོར་བ་རྡོ་རྗེ་སྙིང་པོ། རྒྱལ་སྲས་ཐོགས་མེད་བཟང་པོ་སོགས་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་ལ། ནག་ཟླའི་ཚེས་གསུམ་ནས་སྣྲོན་ཟླའི་ཚེས་བརྒྱད་བར། འབུམ་དུས་འཁོར་རྫོགས་ལྡན་ལུགས་ཀྱི་འཆད་ཁྲིད་རྨད་དུ་བྱུང་བ་མཛད་ཅིང་། ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་བཀའ་བསྡུ་བཞི་བ་དངོས་སུ་མཛད་དེ། རྒྱལ་བསྟན་དག་ཐེར་མཛད་པས། བདག་མེད་ལྷ་མོ་བཅོ་ལྔའི་ཞལ་གཟིགས། ཡོངས་ཀྱི་དགེ་བའི་གཤེས་གཉེན་བརྒྱ་ཕྲག་གསུམ་ལྷག་གིས་རྗེས་སུ་ཡི་རང་སྟེ་མངོན་པར་བསྟོད།
དེ་ཡང་འབུམ་དུས་འཁོར་རྫོགས་ལྡན་ལུགས་སུ་འཆད་སྐབས་ཀྱི་རྣམ་ཐར་21ལས། “དེ་རྣམས་ལ་ཕྱི་རོལ་བཤད་ལུགས་ནི། བསྟན་རྩིས་ཆེན་པོ་བཀའ་བསྡུ་བཞི་པ་དང་། རྒྱལ་བའི་རང་འགྲེལ་རྣམས་དང༌། གསང་སྔགས་ཟབ་མོའི་གནམ་འཕང་མཐོན་པོ་བཅད་ནས་བཤད་པ་ནི། ཤིང་རྟ་ཆེན་པོ་དབུ་མ་པ་སློབ་དཔོན་དབྱིག་གཉེན་ལ་སོགས་པ་རྣམས་དང་འཆད་ཚུལ་གཅིག་ཏུ་སྣང་བས། དབུ་མ་པ་ཆེན་པོ་དེ་དག་གི་འཆད་ཚུལ་བཞིན་དུ་སྐྱོན་མེད་ཡོན་ཏན་ཚང་བ་རྫོགས་ལྡན་གྱི་ལུགས་སུ་བཤད་ཅིང༌།” ཞེས་དང་།
ཡང་།22 “སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ས་བཅུ་པ་རྣམས་ཀྱི་ལུང་དང་སོ་སོ་སྐྱེ་བོའི་པཎྜི་ཏ་རྣམས་ཀྱིས་ལུང་རིགས་མཉམ་ཉིད་དུ་འདོད་པའི་སྐྱོན་ལས་གྲོལ་བར་བཤད། སངས་རྒྱས་རང་ཉིད་ཀྱིས་འཁོར་ལོ་ཐ་མ་ངེས་དོན་དུ་གསུངས་པ་དེ་ཡང་དག་ཡིན་པར་བཤད་ཀྱང༌། དེ་ལ་སོ་སོ་སྐྱེ་བོའི་པཎྜི་ཏ་ཕལ་པའི་ལུང་གིས་གནོད་པར་འདོད་པའི་སྐྱོན་ལས་གྲོལ་བར་བཤད། བཤད་པ་ཐམས་ཅད་རྫོགས་ལྡན་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་འགྱུར་དང་མཐུན་པར་བཤད་ཀྱང༌། གསུམ་ལྡན་མར་བཅད་ཀྱི་བསྟན་འགྱུར་གྱི་སྐྱོན་ལས་གྲོལ་བར་བཤད། བཀའ་བསྟན་བཅོས་རྣམ་དག་ཐམས་ཅད་ལས་ལེགས་པར་གསུངས་པ་ལྟར་དོན་དམ་གཞན་སྟོང་དང་ཀུན་རྫོབ་རང་སྟོང་དུ་བཤད་ཀྱང་སངས་རྒྱས་སྲས་བཅས་ལ་སྔར་མ་གྲགས་པའི་ཆོས་སྐད་གསར་བྱུང་དུ་འདོད་པའི་སྐྱོན་ལས་གྲོལ་བར་བཤད། གསུམ་ལྡན་མར་བཅད་ཀྱི་ཆོས་སྐད་ནོར་བ་ཐམས་ཅད་དང་འགལ་བར་བཤད་ཀྱང༌། རྒྱལ་བ་སྲས་བཅས་ཀྱི་ཆོས་སྐད་རྣམ་དག་དང་འགལ་བར་འདོད་པའི་སྐྱོན་ལས་གྲོལ་བར་བཤད།” ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ།།
བྲག་ལྷ་ཀླུ་སྒུག་གམ་བྲག་ལྷ་ཀླུ་སྦུག་ཀྱང་ཟེར། ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལའི་ནུབ་ངོས་ཀྱི་ལྕགས་པོ་རི་དང་ཕོ་བྲང་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་ཡོད་ཅིང་། དུས་རབས་བདུན་པའི་ནང་རྒྱལ་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་རིགས་མཐུན་གྱི་བཙུན་མོ་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ། མི་ཉག་རྒྱལ་པོའི་སྲས་མོ་མི་ཉག་རུ་ཡོང་བཟས་བྲག་ལྷ་མགོན་པོའི་ལྷ་ཁང་དུ་བཞེངས། བྲག་ཕུག་ནང་གི་རྟེན་གཙོར་ཇོ་བོ་ཤཱཀྱ་མུ་ནི་དང་། ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་འབུར་གཟུགས་སུ་བཞུགས། ངག་རྒྱུན་དུ་འབུམ་དུས་འཁོར་རྫོགས་ལྡན་ལུགས་སུ་འཆད་སྐབས་བཞེངས་པ་རེད་ཟེར་བ་དང་། ཡང་བཤད་སྲོལ་གཞན་ཞིག་ལ་རང་བྱོན་དུ་ཕེབས་པ་རེད་ཟེར། གང་ལྟར་ད་ལྟའི་ཆར་ཡང་བྲག་ཕུག་དེའི་ནང་དུ་དངོས་སུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ལ། མཚན་བྱང་ལ་ཇོ་ནང་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་པའི་སྐུ་བརྙན་རང་བྱོན་ཞེས་བྲིས་འདུག
དེ་དུས་བུ་སྟོན་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པས་བསྟན་པ་གད་དར་ཞིག་བྱེད་པ་ཐུགས་ལ་འདོགས་ཞེས་གསུང་འཕྲིན་ཅིག་བསྐུར་འབྱོར་བྱུང་བས། ཐུགས་ཤིན་ཏུ་དགྱེས་ཏེ་རང་འདྲའི་བུ་ཆེན་རྣམས་ཀྱིས་དབུས་འཁོར་ཚོགས་རྒྱ་མཚོ་ལྟ་བུས་བསྐོར་ཏེ་ཞ་ལུར་ཕེབས། འཇམ་དབྱངས་དཀར་པོ་(རྒྱལ་མཚན་གྲགས་པ་)སོགས་སྐྲག་སྟེ་བུ་སྟོན་རིན་པོ་ཆེར་ཞུས་པས། ཁོང་གིས་གླེགས་བམ་ཞིག་ལོང་ལ་ཞལ་ཕྱེ་ཤིག་རྟེན་འབྲེལ་ཞིག་བརྟག་དགོས་གསུངས། གཟིམ་གཡོག་པས་གླེགས་བམ་ཞིག་གི་ཞལ་ཕྱེས་ནས་འཕགས་པ་རྔ་བོ་ཆེ་ཆེན་པོའི་མདོ་རེད་ཅེས་ཞུས་ཚེ། འོ་ན་ཐོན་ཅིག་གསུངས། གཟིམ་གཡོག་པས། “ཉེ་བའི་གྲོང་ཁྱེར་ཕྲེང་བ་ཆེན་པོ་ཞེས་བྱ་བར་ཀ་ཡོ་རི་ཞེས་བྱ་བའི་རིགས་རྒྱུད་དེར་སྐྱེས་ནས་ངའི་མིང་འཆང་བའི་དགེ་སློང་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཏེ།”ཞེས་བཏོན་པས། ཁོང་གིས་ད་ཆོག་གསུངས། རྟེན་འབྲེལ་འགྲིག་གམ་ཞུས་པས། དེ་ནི་ཁོང་ལུང་བསྟན་པའི་ཚིག་དེ་རེད། རྟེན་འབྲེལ་མི་ལེགས། ང་ཁམས་མི་བདེ་ཞེས་ཞུས། འབུལ་བ་རྒྱ་ཆེན་ཁྱོགས་ལ་ཕེབས་སྐྱེལ་ཞུས་གསུངས་པ་ལྟར་བྱས་ཚེ། ཀུན་མཁྱེན་ཆེན་པོས་ཐལ་སྐད་ཅིག་མཛད་པས་བུ་སྟོན་ཆོས་རྗེའི་གཟིམ་ཁང་ཧྲུག་གེར་བཀས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོངས་སུ་གྲགས་སོ།།
ལོ་དེར་ཀུན་མཁྱེན་ཆེན་པོའི་དངོས་སློབ་ཏ་དབེན་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་(༡༣༢༣-༡༣༧༥?)གྱིས་སྔ་ཕྱིར་གདན་ཞུ་བྱས་པ་བཞིན་ཀུན་མཁྱེན་ཆེན་པོ་དང་། ཆོས་རྗེ་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་དཔོན་སློབ་གཉིས་གདན་ས་ཆེན་པོ་ངམ་རིང་དུ་ཕེབས། དུས་འཁོར་རྒྱུད་འགྲེལ་སོགས་རྫོགས་ལྡན་ལུགས་ཀྱི་ཆོས་འཁོར་རྒྱ་ཆེར་བསྐོར། བྱང་བདག་ཁྲི་དཔོན་བཞི་བ་རྡོ་རྗེ་མགོན་པོ་སོགས་ཆེ་དགུ་རྣམས་ཞལ་མཐུན་གྱིས་ཆོས་རྗེ་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་ངམ་རིང་གི་མཁན་རབས་ལྔ་བར་མངའ་གསོལ་མཛད། ཁོང་གིས་ཀུན་མཁྱེན་ཆེན་པོའི་དགོངས་བཞེད་བཞིན་དུས་འཁོར་རྒྱུད་འགྲེལ་དང་། ཕར་ཚད་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་སྡེ་སྣོད་ཀྱི་བཤད་པ་ཡུན་རིང་དུ་མཛད། ཆོས་སྡེའི་བླ་བྲང་དང་། འདུ་ཁང་། ཤར་ནུབ་ཀྱི་བྲང་ཁང་བཅས་གསར་བཞེངས་མཛད་ཅིང་དུས་མཆོད་བཟང་པོའི་སྲོལ་བཙུགས། བཀའ་ཆེན་གྱི་གྲྭ་སྐོར་བ་ལ་གསེར་འགྱེད་མཛད། བསྟན་འགྱུར་གསེར་བྲིས་དང་དེའི་དཀར་ཆག་དྲི་མེད་འོད་ཀྱི་ཕྲེང་བ། ངམ་རིང་བཅའ་ཡིག་ཆེན་མོ་སོགས་ལྗགས་རྩོམ་གནང་། རྗེ་ཙོང་ཁ་བ་ངམ་རིང་དུ་ཕེབས་ནས་གྲྭ་སྐོར་མཛད་སྐབས། ཆོས་རྗེ་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་སླར་ཡང་ཆོས་སྡེའི་མཁན་རབས་བདུན་པའི་ཁྲིར་ཕེབས་ནས་ཆོས་སྡེ་འཛིན་སྐྱོང་གནང་བཞིན་པའི་སྐབས་ཡིན།
ངམ་རིང་ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོ་ནི། དེང་གི་ངམ་རིང་རྫོང་སྲིད་གཞུང་གི་ཤར་ངོས་ངམ་གྲོག་རིང་མོའི་རི་འདབས་སུ་ཡོད། ཐོག་མར་དཔོན་ཆེན་ཡོན་བཙུན་གྲགས་པ་དར་(བྱང་བདག་ཁྲི་རབས་དང་པོ།)གྱིས་བདག་རྐྱེན་འོག་(༡༢༧༦)ཕྱག་བཏབ། ངམ་རིང་བྱམས་པ་གླིང་དང་མཁས་མང་རིག་པའི་འབྱུང་གནས་ཞེས་པའི་མཚན་སྙན་ཡོད་ཅིང་། གཙང་སྟོད་ཕྱོགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་གྲྭ་ས་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཡིན། འོན་ཀྱང་ཕྱི་ལོ་ ༡༦༤༠ ཡས་མས་སུ་རྒྱལ་བ་ལྔ་བས་གྲུབ་མཐའ་བཙན་བསྒྱུར་བྱས་ནས། དགའ་ལྡན་བཤད་སྒྲུབ་འཕེལ་རྒྱས་གླིང་ཞེས་བཏགས། ཆོས་སྡེ་འདི་ཐོག་མར་ས་ལུགས་དང་། དེ་ནས་ས་ཇོ་ཟུང་འབྲེལ། ཐ་མར་དགེ་ལུགས་ཡིན།
དགུང་གྲངས་རེ་དྲུག་(༡༣༥༧)ཐོག་ཆོས་རྗེ་རིན་ཚུལ་བའི་གདན་ས་སྨན་ཆུ་རི་ཁྲོད་དུ་ཕེབས་ནས་དུས་འཁོར་དང་། སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་མཛད་པའི་དབུ་མ་ཆོས་དབྱིངས་བསྟོད་པ། རྒྱུད་བླ་མ་སོགས་ངེས་དོན་ཕྱིར་མི་ལྡོག་པའི་ཆོས་འཁོར་རྒྱ་ཆེར་བསྐོར། དབུ་མ་ཆོས་དབྱིངས་བསྟོད་པའི་མཆན་འགྲེལ་མཛད་ཅིང་། དེའི་མཇུག་མཆན་23དུ།
“རྒྱལ་བའི་སྲས་པོ་འཕགས་མཆོག་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས།།
ཆོས་དབྱིངས་བསྟོད་འདིས་དབུ་མའི་ཡིན་ལུགས་བསྟན།།
དེ་རྗེས་འབྲང་འདོད་དབུ་མ་ཁས་ལེན་རྣམས།།
སླན་ཆད་དབུ་མ་འདི་བཞིན་མཁྱེན་པར་མཛོད།།
ཆོས་མཆོག་ཁྱད་འཕགས་བླ་མའི་བཀའ་དྲིན་ལས།།
མཆན་བུས་བཀྲོལ་འདི་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས།།
སྨན་ཆུའི་རི་ཁྲོད་དབེན་པར་བཀོད་པ་ཡིན།།
གང་མཆིས་དགེ་བས་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ལ་རོལ།།”
ཞེས་ངེས་དོན་དབུ་མའི་གཞུང་ལུགས་ཟབ་མོ་ངོ་སྤྲོད་དང་འབྲེལ། སླད་ཕྱིན་དབུ་མའི་གཞུང་ལ་སློབ་གཉེར་གནང་ཕྱོགས་དང་ཐུགས་སྨོན་བཅས་མཛད།
དྲུག རིས་མེད་འགྲོ་དོན།
དགུང་གྲངས་རེ་དགུའི་(༡༣༦༠)ཐོག་ལྷ་སར་བཞུགས་སྐབས། གཙང་སྨད་གཞིས་རྩེ་དང་། རྒྱལ་མཁར་རྩེ་ནས་དཔོན་འཕགས་པ་དཔོན་གཡོག ཡར་འབྲོག་ཁྲི་དཔོན་རྡོར་རྒྱལ་བཅས་ནས་གདན་འདྲེན་རིམ་པར་ཞུས་པ་ལྟར་ལྷ་ས་ནས་ཕེབས་སྐབས། ཕྱོགས་སོ་སོའི་མཇལ་བ་ཁྲི་ཕྲག་མང་པོ་ར་མོ་ཆེ་ནས་ཉང་བྲན་བྲག་གདོང་(སྐུ་མཁར་མ་རུའམ། ཕ་བོང་ཁ་ཟེར།)གི་བར་ཕྲེང་མ་ཆད་པར་བསྒྲིགས་པ་ལ། འདོ་ལིའི་སྟེང་ནས་བྱིན་བརླབས་དང་། ཡིག་དྲུག་གི་ལུང་། སེམས་བསྐྱེད་བཅས་ཀྱིས་ཚིམས་པར་མཛད། ཤམ་པོ་རྩེ་ལྔར་བདེ་གཤེགས་སྙིང་པོའི་དོན་རྟོགས་པ་མང་དུ་འབྱུང་ཞེས་ལུང་བསྟན།
ཕྱིས་སུ་ཉ་དབོན་ཀུན་དགའ་དཔལ་གྱིས་བརྩེ་ཆེན་ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོ་ཕྱག་བཏབ། ངེས་དོན་གྱི་བསྟན་པ་འཛིན་པའི་སྐྱེས་ཆེན་མང་དུ་བྱོན། རིམ་གྱིས་སྙེ་ཐང་། སྟོད་ལུང་རྣམ་རྒྱལ། སྣ་དཀར་རྩེ། ར་ལུང་། གནས་རྙིང་། ལྕང་ར། གསེར་སྡིངས། ཞྭ་ལུ། མགུར་མོ། སྣར་ཐང་། ཁྲོ་ཕུ། བོ་དོང་ཨེ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་སུ་ཕེབས། གང་དུ་ཕེབས་སར་བླ་མ་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་རྣམས་དང་། མི་ཆེན་དཔོན་ཆེན་སོགས་སྐྱེ་བོ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོར་ཁམས་བསྟུན་གྱི་ཟབ་ཆོས་བསྩལ་ཏེ་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ལ་བཀོད་ནས་ཇོ་ནང་དུ་ཕེབས།
དགུང་གྲངས་བདུན་ཅུའི་(༡༣༦༡)ཐོག་སླར་ཡང་དབུས་ཀྱི་སློབ་ཆེན་རྣམས་ཀྱིས་གདན་དྲངས་ཏེ་འདོ་ལིར་བཞུགས་ནས། ཁུ་ལུང་མདའི་གནས། བདེ་གནས། དགེ་འདུན་སྒང་། གནམ་རྩེ་ལྡང་། སྟོད་ལུང་རྣམ་རྒྱལ། དཀྱིལ་འཁོར་གདིངས། དབེན་ཚ་ལྟག་སོགས་རིམ་གྱིས་བརྒྱུད་དེ་ལྷ་སར་ཕེབས། ཕེབས་ལམ་ཐམས་ཅད་དུ་བླ་མ་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་རྣམས་ཀྱིས་དབུས་སེར་སྐྱ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོར་སེམས་བསྐྱེད་དང་། དུས་འཁོར་གྱི་དབང་རྒྱུད་མན་ངག་དང་བཅས་པ་གནང་།
ལྷ་སར་ཟླ་བ་བདུན་གྱི་བར་དུ་བཞུགས། ཇོ་བོའི་དྲུང་དུ་མཆོད་པའི་སྤྲིན་རྒྱ་མཚོས་མཆོད་ནས་བསྟན་པ་དང་སེམས་ཅན་ཁོ་ནའི་ཆེད་དུ་ཐུགས་སྨོན་མཛད། དབུས་གཙང་གཉིས་ཀྱི་མཁས་པ་ཕལ་མོ་ཆེ་འདུས་པ་ལ། དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་དབང་ཆེན་དང་། རྒྱུད་འགྲེལ་མན་ངག ངེས་དོན་གྱི་མདོ་སྡེ་ཁག་དང་། ཁྱད་པར་དུ་ཟབ་ལམ་རྡོ་རྗེའི་རྣལ་འབྱོར་གྱི་ཉམས་ཁྲིད་གནང་བས། ལྷ་སའི་གཙུག་ལག་ཁང་གི་སྐོར་ལམ་རྣམས་ཀྱང་ཁྲིད་པའི་ཉམས་འུར་གྱི་གར་གྱིས་བཀང་། གསང་ཕུ་གླིང་སྟོད་སྨད། བདེ་བ་ཅན། ཚལ་དང་གུང་ཐང་སོགས་དགོན་སྡེ་ཕལ་མོ་ཆེར་ཕེབས། གར་ཕེབས་ཐམས་ཅད་དུ་ཟབ་ལམ་རྡོ་རྗེ་རྣལ་འབྱོར་གྱི་ཁྲིད་དང་། སྐྱེ་བོའི་ཚོགས་ལ་སེམས་བསྐྱེད་དང་། ཡིག་དྲུག་གི་ཆོས་ཁོ་ན་གནང་། ཚལ་པ་ཁྲི་དཔོན་སོགས་དཔོན་སྐྱ་མང་པོ་ཡང་དག་པའི་ལམ་ལ་བཀོད། སྐྱེ་བོའི་ཚོགས་འབུམ་ཕྲག་མང་པོར་སེམས་བསྐྱེད་དེ་བྱང་ཆུབ་ཏུ་སྨིན་པར་མཛད།
ལྷ་སར་བཞུགས་རིང་གདོན་གྱི་གནོད་པ་ལ་བཀའ་ཤོག་བསྒྲགས་པ་ཙམ་གྱིས་ཕན་པས་བཀའ་ཤོག་ཞུ་བ་ཉིན་རེ་བཞིན་ཤིན་ཏུ་མང་སྟེ་མང་དུས་བརྒྱ་ཙམ་རེ་བྱུང་སྐད། ཟབ་ལམ་སྦྱོར་དྲུག་གི་ཁྲིད་ལན་བདུན་གནང་བ་ལ་ཁྲིད་སྔ་མ་རྣམས་ལ་སྟོང་ཕྲག་ཙམ་དང་། ཁྲིད་རྟིང་མ་ཁྲིད་མོ་ཆེར་གྲགས་པར་ཁྲི་ཕྲག་བརྒལ་བ་བྱུང་། གྲངས་སུ་མ་བཅད་པ་ལ་ཟབ་ལམ་སྒོམ་མཁན་དཔག་ཏུ་མེད། སོར་བསམ་གྱི་ཁྲིད་ཐོབ་པས་ཉམས་རྟོགས་བཟང་པོ་དང་ལྡན་པ་ཤ་སྟག་ཉིས་སྟོང་ལྷག་བྱུང་། མདོ་ཁམས་སོགས་གང་ས་ནས་འདུས་པའི་སྐྱེ་བོ་ཁྲི་འབུམ་མང་པོར་མཆོག་དབང་གོང་མ་གནང་བས་མི་རྣམས་ལ་ལྟ་ཅི་སྨོས། ལམ་ཁའི་ཁྱི་ཚུན་ཆད་ལ་ཡེ་ཤེས་ཕེབས་པའི་རྣམ་འགྱུར་མང་དུ་བྱུང་ཞིང་། ཐ་ན་གྲོང་མཐའི་སྤྲང་བོ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་ཆོས་ལ་དད་པ་སྐྱེས་ནས་ལམ་སྲང་རྣམས་སུ་དབེན་གསུམ་སྒོམ་མཁན་མང་དུ་བྱུང་།
ལྷ་ས་ནས་ཕྱིར་ཇོ་ནང་དུ་ཕེབས་སྐབས། ཕྱག་འབུལ་དང་ཕེབས་སྐྱེལ་དུ་འོང་བའི་དད་ལྡན་སེར་སྐྱ་མང་ཚོགས་གཙུག་ལག་གི་མདུན་ཐང་དང་། བར་སྐོར། ཁྲོམ་གཟིགས་སྒང་བཅས་སུ་མི་ཤོང་བ་ཙམ་བྱུང་། དེ་དག་ལ་ཐུགས་བརྩེས་དགེ་སྡིག་བླང་དོར་གྱི་ལམ་སྟོན་དང་བྱིན་རླབས་གནང་།
ཇོ་ནང་རི་ཁྲོད་ཆེན་མོར་འབྱོར་རྗེས་སློབ་དཔོན་དཀོན་མཆོག་རྒྱལ་མཚན་པ་ཇོ་ནང་གི་གདན་སར་བསྐོས་ཤིང་། ཕྱོགས་རིས་ནས་འདུས་པའི་བུ་སློབ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོར་རྒྱུད་འགྲེལ་མན་ངག་དང་བཅས་པ་གསུངས། སློབ་མའི་ཐུ་བོ་རྣམས་ལ་ཡང་ཆོས་ཀྱི་ལྷག་མ་མ་ལུས་པར་སྩལ། ལོ་མཚམས་པ་རྣམས་ཀྱི་བུག་སྒོ་སོ་སོར་ཡུད་ཀྱིས་ཕེབས་ནས། གེགས་སེལ་དང་གདམས་པ་གནང་སྟེ་བདེན་པ་མཐོང་བར་མཛད།
བདུན། འཁྱག་ས་ནས་དྲོ་ས་སྙེག་པ།
རེ་ཞིག་ཚེ་བོད་ཡུལ་འདིར་དབྱར་དྲོ་དགུན་འཁྱག་པས་ངའི་བག་མི་སྤྲོ། ད་ལོར་དྲོ་ས་ཞིག་ལ་བསྙེག་དགོས་གསུངས། ཉེ་གནས་དངོས་གྲུབ་དཔལ་སོགས་ཀྱིས། དྲོ་ས་གང་དུ་གཤེགས་ཞུས་པས། བདེ་བ་ཅན་དུ་འགྲོ་གསུངས་པས་གཟིམ་ཁང་བདེ་བ་ཅན་དུ་གོ ཆེ་བགྲེས་རྣམས་བོས་གསང་གྲོས་ཤིག་བྱེད་དགོས་གསུངས། དེ་དག་སྐུ་དྲུང་དུ་འཛོམས་པར་རྒྱལ་བསྟན་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་ངེས་དོན་བསྟན་པའི་འཕེལ་འགྲིབ་དང་། དེ་འཛིན་སྐྱེས་བུ་ཇི་ལྟར་འབྱོན་ཚུལ་སོགས་ལུང་བསྟན་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་གནང་།
དེ་ལྟར་རེ་ཞིག་ཞིང་འདིའི་གདུལ་བྱ་རྫོགས་པའི་ཚུལ་གྱིས་ཡོངས་སུ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི། འཕགས་པ་རྔ་བོ་ཆེ་ཆེན་པོའི་མདོ་24ལས། “དེས་དེ་ལྟར་བྱས་ནས་ལོ་བརྒྱར་ཆོས་ཀྱི་ཆར་ཕབ། ཆོས་ཆེན་པོའི་རྔ་བོ་ཆེ་བརྡུངས། ཆོས་ཀྱི་དུང་བུས། ཆོས་ཀྱི་མཆོད་སྦྱིན་བྱས། ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་བཙུགས་ནས་རྣམ་པར་འཕྲུལ་པ་ཆེན་པོས་དུས་བྱེད་པར་འགྱུར་རོ།།” ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། ལོ་དེའི་བོད་ཟླ་བཅུ་གཅིག་པའི་ཚེས་བཞིའི་ཉིན་ཇོ་ནང་དུ་སླེབས་པའི་ཁྲིད་གསར་པ་རྣམས་ལ། བླ་མའི་རྣལ་འབྱོར་རྒྱས་པ་ཅིག་གནང་ནས་འདི་ལ་རྟེན་འབྲེལ་ཐམས་ཅད་བསྒྲིག་དགོས། གལ་པོ་ཆེ་ཡིན་པས་སྒོམས་ཤིག དེ་ནས་གདན་ས་པས་གནང་ངོ་གསུངས། ཚོགས་མང་ལ་ངེས་དོན་རྒྱ་མཚོ་ཁྱེད་ཚོའི་ཆོས་སྐལ་ཡིན་གསུངས་ནས་ཉིན་གསུམ་རིང་ཞིབ་ཁྲིད་གནང་། སྐུའི་གཟི་མདངས་སྔར་ལས་རྒྱས་བཞིན་འུ་ཅག་གི་ཆོས་བཤད་མཚམས་འདི་ནས་འཇོག་གསུངས་ནས་ཆོས་འཕྲོར་བཞག སྐུ་འབུམ་དུ་ཕེབས་ནས་བསྐོར་བ་མཛད་ཅིང་། བླ་བྲང་གི་གཟིམ་ཁང་ཀ་བཞི་མར་ཕེབས། རྒྱུན་ལྡན་བཞིན་སློབ་ཚོགས་ཐམས་ཅད་ལ་ཐུགས་དགྱེས་པའི་སྒོ་ནས་གསུང་མོལ་ལྷུག་པར་མཛད། སྐུ་བསྙུང་བའི་རྣམ་པ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་པར་ཚེས་དྲུག་གི་སྲོད་ཐུན་དང་བོར་འོད་གསལ་ལ་མཉམ་པར་བཞག་ནས་ཚུར་མཐོང་གཟུགས་སྐུའི་བཀོད་པ་ཆོས་དབྱིངས་སུ་བསྡུ་བར་མཛད་དོ།།
ཞག་བདུན་གྱི་བར་དུ་སྐུའི་གཟི་མདངས་ཇེ་ཆེར་སོང་ཞིང་ཞལ་འཛུམ་བག་ངང་ཐུགས་དམ་ལ་བཞུགས། ཐུགས་དམ་གྲོལ་བའི་ཚེ་སྐུའི་གསང་གནས་སྦུབས་སུ་ནུབ། དབུའི་གཙུག་ཏོར་འཕགས་པ་ལ་ཟླ་བ་བདུད་རྩི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་དབུ་གཙུག་ནས་ལུད་ཅིང་། ཕྱི་ནང་རྟེན་འབྲེལ་གནད་གཅིག་པས་ཇོ་མདར་ཇ་སྦྱོར་གཅིག་ཙམ་གྱི་ཡུན་གཙང་པོ་གྱེན་དུ་ལོག་ནས་ཆད་དེ་བར་ལ་མི་འགའ་རེས་འགྲོ་འོང་བྱས།
དེ་ནས་སྤུར་སྦྱང་བའི་ཚེ་དུ་བ་ཐམས་ཅད་འཇའ་འོད་དུ་སོང་། འོད་གསལ་རྫ་མ་ལྟ་བུས་ཁྱབ་ཅིང་བར་སྣང་ལ་རོལ་མོའི་སྒྲ་དང་དྲི་བཟང་སོགས་ངོ་མཚར་བའི་ལྟས་སྣ་ཚོགས་དང་། ཁྱད་པར་དུ་སློབ་ཆེན་འགའ་རེས་གཟིམ་ཁང་བདེ་བ་ཅན་དུ་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་སྐུ་མདོག་དཀར་པོ་ཆོས་གོས་ངུར་སྨྲིག་གསོལ་བ། ཡང་ལ་ལས་སྐུ་མདོག་སེར་པོ་ཕྱག་གཉིས་རྡོར་དྲིལ་ཐུགས་ཀར་བསྣམས་པ། ཡང་ཁ་ཅིག་གིས་སྐུ་མདོག་དམར་པོ་སེངྒེས་བཏེགས་པའི་ཁྲི་སྟེང༌དུ་ཞལ་འཛུམ་ངང་བཞུགས་པ་སོགས་གཟིགས་སྣང་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་བྱུང་།
གདུང་རུས་ལ། སྒལ་ཚིགས་སུ་དུས་འཁོར་ཕྱག་མང་། དཔྲལ་བར་རྟ་མགྲིན་ཡང་གསང་། དཔུང་གཡས་སུ་མི་གཡོ་བ། ལྟག་པར་སངས་རྒྱས་ཐོད་པ། ཕྱག་མཛུབ་ལ་སྤྱན་རས་གཟིགས་སོགས་ལྷ་སྐུ་འབུར་དོད་མང་པོ་རང་བྱོན་དང་། སྟོང་ཆེན་ཡིག་ལྔ་སོགས་གསུང་རྟེན་མང་པོ། དུང་དཀར་གཡས་འཁྱིལ་སོགས་ཐུགས་རྟེན་བཅས་མདོར་ན་སྐུ་རུས་ཧྲིལ་བོ་རིང་བསྲེལ་ཡུངས་འབྲུ་ལྟ་བུའི་ཕུང་པོར་གྱུར་ཏོ།།
ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་གང་ཉིད་མ་འོངས་པར་སངས་རྒྱས་ཡེ་ཤེས་འབྱུང་གནས་འོད་ཅེས་བྱ་བའི་ངོ་བོར་འཚང་རྒྱ་བའི་ཚུལ་ཡང་། མདོ་དེ་ཉིད་25ལས། “དེ་ནས་ཕྱིས་སངས་རྒྱས་སུ་འགྱུར་ཏེ། སངས་རྒྱས་སྟོང་ཡོངས་སུ་མྱ་ངན་ལས་འདས་ནས་བསྐལ་པ་དྲུག་ཅུ་རྩ་གཉིས་འདས་ནས་རང་སངས་རྒྱས་འབུམ་ཡོངས་སུ་མྱ་ངན་ལས་འདས་ཤིང་། གཞན་ཡང་མགོན་པོ་བརྒྱད་ཡོངས་སུ་མྱ་ངན་ལས་འདས་ནས་དེའི་འོག་ཏུ་ངའི་མིང་འཆང་བའི་དགེ་སློང་འཇིག་རྟེན་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་མཐོང་ན་དགའ་བ་འདི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཞིང་འཇིག་རྟེན་འདི་ཉིད་དུ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དགྲ་བཅོམ་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཡེ་ཤེས་འབྱུང་གནས་འོད་ཅེས་བྱ་བར་འགྱུར་རོ།།” ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ།།
དེ་ལྟར་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་པ་དེ་དག་སྡོམ་སུ་བསྡུས་ན། མཛད་ཆེན་བཞི་རུ་བསྡུ་ཆོག སྤྱིར་བཏང་ཞེ་ས་མ་ཞུས་ན་མཛད་པ་ཟེར་བ་ནི་བྱ་བ་བྱས་པའི་དོན་དང་དེར་ཞེ་ས་སྦྱར་ནས་མཛད་པ་ཞེས་ཟེར། དེས་ན་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་མཁས་པའི་མཛད་པ་འཆད་རྩོད་རྩོམ་གསུམ། བཙུན་པའི་མཛད་པ་སྡོམ་གསུམ་རྣམ་དག བཟང་པོའི་མཛད་པ་གཞན་དོན་ཁུར་ཁྱེར་སོགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་བསྟན་འགྲོའི་དོན་དུ་མཛད་པ་མཐའ་ཡས་པར་བསྐྱངས་པ་ལས། འདིར་ཡོངས་སུ་གྲགས་པའི་མཛད་ཆེན་བཞི་ནི། ༡༽གངས་ལྗོངས་ཀྱི་ཀུན་མཁྱེན་ཏེ་བོད་དབུས་གཙང་གཉིས་སུ་གཞུང་བརྒྱའི་གྲྭ་སྐོར་མཛད་པས་ཀུན་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་ཏེ་ཀུན་མཁྱེན་དུ་གྲགས་པ། ༢༽ལྷུན་པོ་བཞེངས་པས་རྒྱ་མཚོ་བརྡོལ་བ་སྟེ་སྐུ་འབུམ་མཐོང་གྲོལ་ཆེན་མོ་གསར་བཞེངས་དང་འབྲེལ་མཐར་ཐུག་གྲུབ་མཐའི་བགྲོ་གླེང་མཛད་པས་རྩོད་བྲལ་དུ་གྱུར་བ། ༣༽བཀའ་བསྡུ་བཞི་བ་རྩ་འགྲེལ་སོགས་བརྩམས་ཏེ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་བཀའ་བསྡུ་བཞི་བ་མཛད་ནས་རྒྱལ་བསྟན་དག་ཐེར་གནང་བ། ༤༽དུས་འཁོར་བསྟན་པའི་བཀའ་བབ་སྟེ་དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་རྒྱུད་འགྲེལ་ལ་འཁྲུལ་སེལ་འགྱུར་བཅོས་དང་། སྔོན་མེད་ཀྱི་མཆན་འགྲེལ་སོགས་མཛད་པ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་མཐའ་དབུས་ཐམས་ཅད་རྡོ་རྗེའི་རྣལ་འབྱོར་སྒྲུབ་པ་པོས་ཁྱབ་པར་མཛད་པས། དུས་འཁོར་བསྟན་ལ་སྟོན་པ་གཉིས་པ་ཞེས་གྲགས་པ་སྟེ། འདི་དག་ནི་འཇིག་རྟེན་ནམ་དམངས་ཁྲོད་ལ་ཡོངས་སུ་གྲགས་པའི་མཛད་ཆེན་བཞི་རུ་བགྲང་ཆོག་པ་ཡིན་ནོ།།
ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐྱེས་རབས་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ན། དྲང་སྲོང་པདྨའི་ཕྲེང་བ་ནས་ཀུན་མཁྱེན་ཆེན་པོའི་བར་སྐྱེས་རབས་སོ་གཅིག་བྱོན་ཚུལ་ནི་ཀུན་སྤངས་ཆོས་གྲགས་དཔལ་གྱིས་མཛད་པའི་《ཆོས་རྗེ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་སྐྱེས་རབས་ཁྱད་འཕགས་》ལྟར་ལགས་ཤིང་། ཡོངས་གྲགས་སུ་ཁོང་གི་སྐུ་སྐྱེ་ཕྱི་མ་འདི་ཡིན་ཟེར་བ་མེད་ལ། སྐུ་མྱ་ངན་ལས་འདའ་ཁར་བདེ་བ་ཅན་དུ་ཕེབས་པར་ཞལ་བཞེས་གནང་ཡོད། འོན་ཀྱང་གྲུབ་ཆེན་ཐང་སྟོང་རྒྱལ་པོས་(༡༤༦༡-༡༤༨༠)ཁོང་ཉིད་ཀུན་མཁྱེན་ཆེན་པོའི་སྤྲུལ་བ་ཡིན་པ་ཞལ་གྱིས་བཞེས་ཚུལ། ལོ་ཆེན་འགྱུར་མེད་བདེ་ཆེན་(༡༥༤༠-༡༦༡༥)གྱིས་མཛད་པའི་ཐང་རྒྱལ་རྣམ་ཐར་26དུ། “ང་སྐྱེ་བ་སྔ་མ་ལ་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་ཟེར། སྐྱེ་བ་འདི་ལ་སྨྱོན་པ་བརྩོན་འགྲུས་ཟེར། ཕྱི་མ་ཁྱབ་བདག་གསང་བ་འདུས་པ་ཟེར། འདི་སྣང་བ་ལ་རང་དབང་ཐོབ་པའི་རྟགས་སུ་འདུག་གསུངས་པས། རོང་སྟོན་དང་གྲུབ་ཆེན་གྱི་བར་དུ་མཁས་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དངོས་གྲུབ་ཀྱིས་བརྒྱན་པ། ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་ཞེས་མཚན་ཡོངས་སུ་གྲགས་པས། ཇོ་ནང་གི་མཆོད་རྟེན་དཔལ་ཡོན་ཅན་བཞེངས་ཤིང་། ཐུབ་པའི་ལུང་རྟོགས་ཀྱི་བསྟན་པ་གངས་ཀྱི་རི་བོ་ལ་ཉི་མ་ཤར་བ་ལྟར་མཛད་པ་དེར་སྐུའི་སྐྱེ་བ་བཞེས་ནས་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་རྒྱ་ཆེན་པོ་མཛད་དོ།། དེའི་སྐུའི་སྐྱེ་བ་ཕྱི་མ་ལྕགས་ཟམ་པ་ཐང་སྟོང་རྒྱལ་པོ་འདི་ཉིད་གང་དུ་འཁྲུངས་པའི་ཡུལ་ནི།” ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་དང་། འཇམ་དབྱངས་མཁྱེན་བརྩེ་ཆོས་ཀྱི་བློ་གྲོས་(༡༨༩༣-༡༩༥༩)ཀྱིས་མཛད་པའི་བདེ་གཤེགས་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་རྣམ་ཐར་གསོལ་འདེབས་27ལས་ཀྱང་།
“སླར་ཡང་གྲུབ་ཐོབ་བརྩོན་འགྲུས་བཟང་པོ་སོགས།།
གང་འདུལ་སྤྲུལ་བའི་རྣམ་རོལ་མཐའ་ཡས་པས།།
འགྲོ་བ་སྨིན་གྲོལ་བསྟན་པ་རྒྱས་པར་མཛད།།
ཐུགས་བསྐྱེད་བསམ་ཡས་ཁྱེད་ལ་གསོལ་བ་འདེབས།།”
ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ།།
བརྒྱད། རྗེས་འཇུག་དང་ཤུལ་བཞག་རིག་གནས།
ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་ལ་སློབ་ཚོགས་གྲངས་མེད་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་བྱོན་པ་ལས་སློབ་མའི་གཙོ་བོ་ཁག་ནི། ཀུན་སྤངས་ཆོས་གྲགས་དཔལ་དང་། ས་བཟང་ལོ་ཙཱ་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན། ལོ་ཙཱ་བློ་གྲོས་དཔལ་བཟང་། ཆོས་རྗེ་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ། ཉ་དབོན་ཀུན་དགའ་དཔལ། རྒྱལ་སྲས་རིན་ཚུལ་བ་སོགས་རང་འདྲའི་བུ་ཆེན་བཅུ་བཞི་དང་། བཀའ་བབ་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ན། འདུལ་བའི་སྡེ་སྣོད་ཀྱི་བཀའ་བབ་དཀོན་མཆོག་རྣམ་རྒྱལ། མདོ་སྡེའི་སྡེ་སྣོད་ཀྱི་བཀའ་བབ་ས་བཟང་ལོ་ཙཱ་བ་མ་ཏི་པཎ་ཆེན། མངོན་པའི་སྡེ་སྣོད་ཀྱི་བཀའ་བབ་མཁན་ཆེན་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ། ཚད་མའི་བཀའ་བབ་ཉ་དབོན་ཀུན་དགའ་དཔལ། ཕར་ཕྱིན་གྱི་བཀའ་བབ་ཆོས་རྗེ་ནམ་མཁའ་ཡེ་ཤེས། སྦྱོར་དྲུག་གི་བཀའ་བབ་རྒྱལ་སྲས་རིན་ཚུལ་བ། ལུང་རིགས་ཀྱི་བཀའ་བབ་མཁས་པ་ཆེན་པོ་ཞང་སྟོན་བསོད་ནམས་གྲགས་པ་སྟེ་བཀའ་བབ་ཆེན་པོ་བདུན་དང་། གཞན་ཡང་བླ་མ་དམ་པ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན། མཁན་ཆེན་བསོད་ནམས་གྲགས་པ། ལོ་ཆེན་བྱང་ཆུབ་རྩེ་མོ། དུས་འཁོར་བ་རྡོ་རྗེ་སྙིང་པོ། གཡག་སྡེ་པཎ་ཆེན། རྒྱལ་སྲས་དངུལ་ཆུ་ཐོགས་མེད། མཆིམས་བློ་བཟང་གྲགས་པ། ཤངས་པ་རྡོ་རྗེ་སོགས་མཁས་ཤིང་གྲུབ་པའི་དབང་ཕྱུག་ཆེས་མང་པོ་དང་། གྲུབ་ཐོབ་དབུས་པ། བླ་མ་མཁའ་སྤྱོད་པ། གྲུབ་ཆེན་རྟ་ར་བ། སྒྲུབ་པ་མོ་འོད་གསལ་འབུམ། ཡེ་ཤེས་རྒྱན། ཞང་བཙུན་མ་ཆོས་མཚོ། འུ་ལུ་སོགས་ལོ་མང་པོར་འདག་འབྱར་ལ་བཞུགས་ཤིང་། ཚེ་ལུས་གཅིག་ལ་ཟུང་འཇུག་གི་གོ་འཕང་ཐོབ་པའི་སྒོམ་ཆེན་ཕོ་མོ་ཡང་མང་དུ་བྱོན་ནོ།།
གསུང་རབ་མང་པོ་ཞིག་དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་ནང་གི་གྲུབ་མཐའ་གསར་བརྗེར་གྲགས་པའི་མེ་དཔུང་གིས་ལྷག་མེད་དུ་བསྲེགས་ཟིན་ཅིང་། འགའ་རེ་འབྲས་སྤུངས་གནས་བཅུ་ལྷ་ཁང་སོགས་སུ་བཙོན་འཇུག་བྱས་ནས་མི་ལོ་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུ་ལྷག་གི་རྗེས་སུ། གཟན་དཀར་མཆོག་སྤྲུལ་རིན་པོ་ཆེའི་བཀའ་དྲིན་འོག་ཇོ་ནང་གསུང་རབ་སྐོར་ཞིག་བཙོན་གྲོལ་བྱུང་ཞིང་། ད་ལྟ་དངོས་སུ་སྐྱེ་འགྲོའི་བསོད་ནམས་ཀྱི་དཔལ་དུ་བཞུགས་པ་དཔལ་བརྩེགས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་ཞིབ་འཇུག་ཁང་ནས་བསྒྲིགས་པ་ལ་དེབ་བཅུ་གསུམ་བཞུགས་ཤིང་། ཆོས་ཚན་གྱི་དབང་དུ་བྱས་ན། ལྟ་གྲུབ་སྐོར་ལ། རི་ཆོས་ངེས་དོན་རྒྱ་མཚོ་སོགས་ཆོས་ཚན་ཉེར་བརྒྱད། ཤེར་ཕྱིན་སྐོར་ལ། མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རྒྱན་གྱི་འགྲེལ་པ་མདོ་ལུགས་མ་སོགས་ཆོས་ཚན་དགུ། དུས་འཁོར་སྐོར་ལ། རྒྱུད་འགྲེལ་གྱི་བསྡུས་དོན་ཡོངས་འདུ་ལྟ་བུ་སོགས་ཆོས་ཚན་ཞེ་དྲུག སྤྲིང་ཡིག་སྐོར་ལ། ཆོས་རྗེ་བླ་མ་རྡོ་རྗེ་དཔལ་ལ་གདམས་པ་སོགས་ཆོས་ཚན་བཅུ། ཞུས་ལན་དང་ཞལ་གདམས་སྐོར་ལ། གཡག་སྡེ་པཎ་ཆེན་གྱི་དྲིས་ལན་ཆོས་ཚན་བཅུ་དགུ། གསོལ་འདེབས་ཀྱི་སྐོར་ལ། བསྟན་པ་སྤྱི་འགྲེལ་ཞེས་བྱ་བའི་གསོལ་འདེབས་སོགས་ཆོས་ཚན་ཉེར་བཞི། སྐུ་འབུམ་ཆེན་མོའི་སྐོར་ལ། རྒྱལ་བའི་མཆོད་རྟེན་དཔལ་ཡོན་ཅན་གྱི་བཞེངས་ཚུལ་ལ་བསྟོད་པ་འཁོར་བ་དོང་སྤྲུག་སོགས་ཆོས་ཚན་གསུམ། བསྟོད་ཚོགས་སྐོར་ལ། དོན་དམ་དབྱིངས་རིག་དབྱེར་མེད་ལ་བསྟོད་པ་སོགས་ཆོས་ཚན་ཉེར་ལྔ། ཟབ་ལམ་འཕོ་བའི་སྐོར་ལ། འཕོ་བའི་མན་ངག་ཁྱད་འཕགས་རབ་ཏུ་རྒྱས་པ་སོགས་ཆོས་ཚན་གསུམ། རྒྱུད་སྡེ་གཞན་གྱི་སྐོར་ལ། དགྱེས་རྡོར་དབང་གི་ལེགས་བཤད་ལུང་དང་མཐུན་པ་སོགས་ཆོས་ཚན་གཉིས། རྡོ་རྗེ་ཕྲེང་བའི་སྐོར་ལ། དབང་གི་ཆོ་ག་རྣམ་པར་བསྡུས་པའི་རྡོ་རྗེའི་ཕྲེང་བ་སོགས་ཆོས་ཚན་གསུམ། བསྐང་གསོལ་སྐོར་ལ། ཡི་དམ་རྒྱུད་སྡེ་བཞིའི་བསྐང་བ་བདེ་སྟོང་ཡེ་ཤེས་རོལ་བ་སོགས་ཆོས་ཚན་བདུན། རྣམ་ཐར་སྐོར་ལ། མཁས་བཙུན་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོའི་རྣམ་ཐར་དངོས་གྲུབ་འབྱུང་གནས་ཏེ་ཆོས་ཚན་གཅིག སྣ་ཚོགས་སྐོར་ལ། སྔགས་ཀླག་ཐབས་སོགས་ཆོས་ཚན་ཉེར་བརྒྱད། སྨོན་ལམ་སྐོར་ལ། དུས་འཁོར་རིམ་གཉིས་སྨོན་ལམ་སོགས་ཆོས་ཚན་བཅུ་གཅིག བཀྲ་ཤིས་ཀྱི་སྐོར་ལ། དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་བཀྲ་ཤིས་དགེ་ལེགས་རྒྱ་མཚོའི་སྒྲ་དབྱངས་སོགས་ཆོས་ཚན་ལྔ་བཅས་བསྡོམས་ཆོས་ཚན་ ༢༢༡ བཞུགས་ལ། དུས་འཁོར་མཆན་འགྲེལ་འདིའི་ནང་དུ་ཚུད་མེད།
ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་ལ་ཤེས་ནས་དད་པ་ཐོབ་པའི་རིས་མེད་སྐྱེས་ཆེན་ཁག་ཅིག་གིས། བརྩམས་པའི་ཀུན་མཁྱེན་ཆེན་པོའི་བསྟོད་གསོལ་དང་། རྣམ་ཐར། བླ་མའི་རྣལ་འབྱོར་སོགས་མང་དུ་བཞུགས་པ་ལས་འདིར་དཔེ་མཚོན་ཙམ་སྨྲོས་ན། རོང་སྟོན་ཤེས་བྱ་ཀུན་རིག་(༡༣༦༧-༡༤༤༩)གིས་མཛད་པའི་ཀུན་མཁྱེན་ཆེན་པོ་དོལ་པོ་བ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་ལ་བསྟོད་པ་ཟབ་དོན་རིན་ཆེན་ཕྲེང་བ། ཞྭ་དམར་བཞི་པ་ཆོས་གྲགས་ཡེ་ཤེས་(༡༤༥༣-༡༥༢༤)ཀྱིས་མཛད་པའི་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་བ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་ཡོན་ཏན་ལ་བསྔགས་པ་ཤློ་ཀ་བཅུ་གཅིག་པ། ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་བརྒྱད་པ་མི་བསྐྱོད་རྡོ་རྗེས་(༡༥༠༧-༡༥༥༤)མཛད་པའི་ཇོ་ནང་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་ལ་བསྟོད་པ། ཀུན་སྤངས་ཆོས་གྲགས་དཔལ་གྱིས་མཛད་པའི་ཆོས་རྗེ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་སྐྱེས་རབས་རྣམ་ཐར་ཁྱད་འཕགས། ལོ་ཙཱ་ཆེན་པོ་བློ་གྲོས་དཔལ་གྱིས་མཛད་པའི་ཀུན་མཁྱེན་གསོལ་འདེབས་དངོས་གྲུབ་འབྱུང་གནས་མ། རིག་པའི་དབང་ཕྱུག་ཉ་དབོན་ཀུན་དགའ་དཔལ་གྱིས་མཛད་པའི་བསྟོད་གསོལ་རྒྱལ་མདུན་མ། ཇོ་གདན་གཉག་ཕུ་བ་བསོད་ནམས་བཟང་པོས་(༡༣༤༡-༡༤༣༣)མཛད་པའི་ཆོས་རྗེ་ཀུན་མཁྱེན་རིན་པོ་ཆེའི་བསྟོད་པ་མཇལ་ཚད་དོན་ལྡན་མ། ཆོས་རྗེ་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་མཛད་པའི་ཆོས་རྗེ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་བསྟོད་པ། ས་བཟང་མ་ཏི་པཎྜི་ཏས་མཛད་པའི་ཆོས་རྗེ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་བསྟོད་པ། ཞང་སྟོན་བསོད་ནམས་གྲགས་(༡༢༩༢-༡༣༧༠)པས་མཛད་པའི་ཆོས་རྗེ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་བསྟོད་པ་ཁྱད་འཕགས། ཞེ་ཆེན་རྒྱལ་ཚབ་བཞི་བ་པདྨ་རྣམ་རྒྱལ་(༡༨༧༡-༡༩༢༦) གྱིས་མཛད་པའི་ཀུན་མཁྱེན་ཇོ་ནང་པ་ཡབ་སྲས་བརྒྱུད་པའི་གསོལ་འདེབས། འཇམ་མགོན་ཀོང་སྤྲུལ་བློ་གྲོས་མཐའ་ཡས་(༡༨༡༣-༡༨༩༩)ཀྱིས་མཛད་པའི་ཆོས་རྗེ་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་པ་ལ་བསྔགས་པ་གཞོམ་མེད་སྒྲ་དབྱངས། འཇམ་དབྱངས་མཁྱེན་བརྩེ་ཆོས་ཀྱི་བློ་གྲོས་(༡༨༩༣-༡༩༥༩)ཀྱིས་མཛད་པའི་ཀུན་མཁྱེན་ཇོ་ནང་པ་ཆེན་པོར་རྒྱང་འབོད་ངེས་དོན་བྱིན་རླབས་མྱུར་དུ་འགུགས་པའི་ཕོ་ཉ་དང་། བདེ་གཤེགས་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་རྣམ་ཐར་དང་མཐུན་པའི་གསོལ་འདེབས་ངེས་དོན་བྱིན་རླབས་ཆར་འབེབས། ཀུན་མཁྱེན་དོལ་བོའི་བླ་སྒྲུབ་སོགས་མང་དུ་བཞུགས་ཀྱང་རེ་ཞིག་དེ་ཙམ་མོ།།
དེ་ལྟ་བུའི་སྐྱེས་བུ་མཆོག་དེའི་མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་ལ། ཁོང་གིས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་ཁྱད་འཕགས་རྣམས་ཀྱི་མཛད་བྱང་ལྟར་ན། བསྟན་རྩིས་ཆེན་པོ་པ་རྟོན་པ་བཞི་ལྡན། དོལ་པོ་པ་རྟོན་པ་བཞི་ལྡན། བཙུན་པ་དོལ་པོ་པ། ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་དཔལ་བཟང་པོ། རྒྱལ་ཁམས་ཀྱི་བསོད་སྙོམས་པ། སྙོམ་ལས་ཅན། རྡོ་རྗེ་འཛིན་པ་དོལ་པོ་པ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་དཔལ་བཟང་པོ། ཤཱཀྱའི་དགེ་སློང་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན། རྒྱལ་ཁམས་པ་རྟོན་པ་བཞི་ལྡན། ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་དོལ་པོ་པ། སྤྲང་པོ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན། རྒྱལ་ཁམས་ཕྱོགས་མེད་རིས་མེད་པ་རྟོན་པ་བཞི་ལྡན་ཞེས་གསུངས་ཤིང་། འཇིག་རྟེན་འདིའི་ཐོག་གོང་དུ་འཕགས་པ་རྔ་བོ་ཆེའི་མདོ་ལས་ལུང་བསྟན་པ་ལྟར། ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་ཞེས་ཡོངས་སུ་གྲགས་སོ།།
མཚམས་འདིར་འཕགས་པ་རྔ་བོ་ཆེའི་མདོ་དང་། ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་ཚེའི་རྣམ་ཐར་གཉིས་སྡོམ་དུ་བཀོད་དེ་མཇུག་བསྡུ་བ་ལ། རྔ་བོ་ཆེ་ཆེན་པོའི་མདོར། དང་པོ། མདོ་སྡེ་དེའི་ཐུན་མིན་ཟབ་ཁྱད་དང་། དེའི་སྣོད་ཀྱི་ཁྱད་པར་གསལ་བར་བསྟན། གཉིས་པ། ངེས་དོན་མདོ་སྡེ་དེའི་བརྗོད་བྱ་སྟོང་གཞི་དོན་དམ་བདེ་གཤེགས་སྙིང་པོའི་ཡིན་ལུགས་རྒྱས་པར་གསུངས། གསུམ་པ། མ་འོངས་པར་མདོ་སྡེ་དེ་ཉིད་འཆད་སྤེལ་མཛད་པའི་སྐྱེས་བུ་མཆོག་དེ་དུས་ནམ་ཞིག་ལ་ཡུལ་གང་དུ་འཁྲུངས་པ་དང་། དེའི་མཚན་གྱི་ཁྱད་པར་སོགས་གསལ་བོར་ལུང་གིས་བསྟན། བཞི་བ། དེ་ལྟ་བུའི་སྐྱེས་བུ་མཆོག་དེའི་སྐུ་ཚེའི་ཚད་དང་། མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་བཅས་གསལ་ཞིང་རྒྱས་པར་གསུངས་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། མ་འོངས་པར་སངས་རྒྱས་གང་གི་ངོ་བོར་འཚང་རྒྱ་བའི་ཚུལ་བཅས་གོ་རིམ་ལྡན་ལ་ཞིབ་ཅིང་རྒྱས་པར་གསུངས་ཡོད་པས། ངེས་དོན་མདོ་སྡེ་དེའི་རྩ་བའི་བརྗོད་བྱ་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་དང་། ཁོང་གི་ཐུན་མིན་ལྟ་གྲུབ་གཞན་སྟོང་དབུ་མ་ཆེན་པོ། གནས་ཆེན་ཀ་ཡོ་རི་བཅས་རེད་ཅེས་བཤད་ཀྱང་དོན་ལ་གནས་པར་སེམས་སོ།།
དེ་བས་ཀྱང་གནའ་དེང་གི་སྐྱེ་བོ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གིས། གང་ཟག་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་གི་མིང་གི་ཟུར་ཙམ་རེ་མདོ་རྒྱུད་ཁག་ནས་བཙལ་ཏེ། འདི་དང་འདིས་གང་ཟག་དེ་དང་དེ་ལུང་གིས་བསྟན་པ་རེད་ཅེས་ལུང་དོན་བཙན་འགྲེལ་དང་། ཐབས་ཟད་ཨུ་ཚུགས་ཀྱིས་ངལ་བ་ལྷུར་ལེན་པ་དེ་དག་དང་ནམ་ཡང་བསྡུར་ཐབས་མེད་དོ།།
མཐར་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་མཛད་པའི་སྨོན་ལམ་ཁྱད་འཕགས་འདིས་《དྲུག་བརྒྱ་དྲུག་ཅུའི་རྗེས་དྲན་》མཇུག་བསྡུ་བར་བྱ་སྟེ།
བདག་ནི་ཚེ་རབས་ཐམས་ཅད་དུ།།
བསྟན་པ་གསལ་བར་བྱེད་གྱུར་ཅིག།
བསྟན་པ་གསལ་བར་མི་ནུས་ནའང༌།།
བསྟན་པའི་ཁུར་ཆེན་འཁུར་བར་ཤོག།
ཁུར་ཆེན་ཁུར་བར་མི་ནུས་ནའང༌།།
བསྟན་པའི་སེམས་ཁྲལ་བྱེད་པ་དང༌།།
བསྟན་པ་ཉམས་ཀྱི་དོགས་པ་ཡིས།།
བྱ་ར་ཙམ་ཡང་བྱེད་པར་ཤོག།
བེ་རི་རིག་པའི་རྡོ་རྗེས། བོད་རྒྱལ་ལོ་ ༢༡༤༨ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༡ ཉིན།
ཟུར་མཆན།
1 འབའ་མདའ་བ་ཐུབ་བསྟན་དགེ་ལེགས་རྒྱ་མཚོའི་གསུང་འབུམ། པོད། བ། འཛམ་ཐང་དབུ་མེད་ལག་བྲིས། ཤོག ༦༦༨
2 སྡེ་དགེ་བཀའ་འགྱུར། མདོ་སྡེ། གླེགས་བམ། ཛ ཤོག ༨༧ ཉ-༨༨ ཉ
3 སྡེ་དགེ་བཀའ་འགྱུར། མདོ་སྡེ། གླེགས་བམ། ཛ ཤོག ༨༩ ས-༩༠ ཉ
4 སྡེ་དགེ་བཀའ་འགྱུར། མདོ་སྡེ། གླེགས་བམ། ཛ ཤོག ༩༡ ས-༩༢ ཉ
5 སྡེ་དགེ་བཀའ་འགྱུར། མདོ་སྡེ། གླེགས་བམ། ཛ ཤོག ༡༢༢ ས
6 གཡུ་སྒྲ་སྙིང་པོ་སོགས། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༥ ཤོག ༢༥༦
7 པདྨ་གླིང་པ། ཨོ་རྒྱན་བཀའ་ཐང་། འབྲུག་དབུ་ཅན་ལག་བྲིས་མ། ཤོག ༨༡༦-༨༡༧
8 མདོ་ཁམས་མི་ཉག་རབ་སྒང་གི་བྱུང་བ་རགས་བསྡུས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་མྱུ་གུ ཤོག ༨༡-༨༢
9 འཕགས་པ་སྤྲིན་ཆེན་པོའི་མདོ། སྡེ་དགེ མདོ་སྡེ། ཝ ཤོག ༡༨༧ས-༡༨༨ཉ
10 སི་ཏུ་པ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་གངས་ལྗོངས་དབུས་གཙང་གནས་བསྐོར་ལམ་ཡིག་ནོར་བུ་ཟླ་ཤེལ་གྱི་སེ་མོ་དོ། བཀྲ་ཤིས་ལྗོངས་པར་མ། ཤོག་ངོས་ཉིས་བརྒྱ་སོ་བཞི་ ཉ ཐིག་ཕྲེང་ ༡-༢
11 དགེ་བཀའ་འགྱུར། མདོ་སྡེ། གླེགས་བམ། ཛ ཤོག ༡༢༣ ས-༡༢༤ ས
12 དུས་འཁོར་རྒྱུད་འགྲེལ་ངོ་མཚར་རྟོགས་བརྗོད།
13 རི་ཆོས་ངེས་དོན་རྒྱ་མཚོ། ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས། བོད་ཀྱི་གཙུག་ལག་གཅེས་བཏུས་པོད་ཕྲེང་།༧ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ རྒྱ་གར་ལྡི་ལི། ཤོག ༡༠༥
14 ཇོ་ནང་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་པ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་གསུང་འབུམ། མེས་པོའི་ཤུལ་བཞག ༡༩༩ དཔལ་བརྩེགས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་ཞིབ་འཇུག་ཁང་། ༢༠༡༡ ཤོག ༡
15 ཇོ་ནང་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་པ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་གསུང་འབུམ། མེས་པོའི་ཤུལ་བཞག ༡༩༩ དཔལ་བརྩེགས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་ཞིབ་འཇུག་ཁང་། ༢༠༡༡ ཤོག ༣༦༦-༣༦༧
16 སྡེ་དགེ་བཀའ་འགྱུར། མདོ་སྡེ། གླེགས་བམ། ཛ ཤོག ༡༢༢ ས-༡༢༣ ཉ
17 ཆོས་རྗེ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་སྐྱེས་རབས་ཁྱད་འཕགས། ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོའི་གསུང་འབུམ། ཛཾ་ཐང་པར་མ། གླེགས་བམ། ཀ ཤོག ༡༢༧ ཉ
18 ཇོ་ནང་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་པ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་གསུང་འབུམ། མེས་པོའི་ཤུལ་བཞག ༢༠༢ དཔལ་བརྩེགས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་ཞིབ་འཇུག་ཁང་། ༢༠༡༡ ཤོག ༩༣
19 ཇོ་ནང་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་པ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་གསུང་འབུམ། མེས་པོའི་ཤུལ་བཞག ༢༠༢ དཔལ་བརྩེགས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་ཞིབ་འཇུག་ཁང་། ༢༠༡༡ ཤོག ༡༠༧-༡༠༨
20 དུས་འཁོར་ཆོས་འབྱུང་ལེགས་བཤད་ངོ་མཚར་དད་པའི་ཤིང་རྟ། ཤིང་པར། ཤོག ༡༠༢ ཉ
21 ཇོ་ནང་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་པ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་གསུང་འབུམ། མེས་པོའི་ཤུལ་བཞག ༢༠༡ དཔལ་བརྩེགས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་ཞིབ་འཇུག་ཁང་། ༢༠༡༡ ཤོག ༤༨༢, ༤༩༡-༤༩༢
22 ཇོ་ནང་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་པ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་གསུང་འབུམ། མེས་པོའི་ཤུལ་བཞག ༢༠༡ དཔལ་བརྩེགས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་ཞིབ་འཇུག་ཁང་། ༢༠༡༡ ཤོག ༤༩༡-༤༩༢
23 ཇོ་ནང་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་པ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་གསུང་འབུམ། མེས་པོའི་ཤུལ་བཞག ༢༠༡ དཔལ་བརྩེགས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་ཞིབ་འཇུག་ཁང་། ༢༠༡༡ ཤོག ༣༦༥
24 སྡེ་དགེ་བཀའ་འགྱུར། མདོ་སྡེ། གླེགས་བམ། ཛ ཤོག ༡༢༤ ས-༡༢༥ ཉ
25 སྡེ་དགེ་བཀའ་འགྱུར། མདོ་སྡེ། གླེགས་བམ། ཛ ཤོག ༡༢༥ ཉ
26 ཐང་རྒྱལ་རྣམ་ཐར། ལོ་ཙྭ་བ་འགྱུར་མེད་བདེ་ཆེན། སྡེ་དགེ་པར་མ། ཤོག ༦ ས
27 འཇམ་དབྱངས་མཁྱེན་བརྩེ་ཆོས་ཀྱི་བློ་གྲོས་ཀྱི་གསུང་འབུམ། པོད། ༣ སྣ་རིང་འཕྲུལ་པར། ཤོག ༢༤༢-༢༤༣
རྫོགས་སོ།།
དྲུག་བརྒྱ་དྲུག་ཅུའི་རྗེས་དྲན། ཚན་པ་དང་པོ།
