བོད་དང་རྒྱ་གར་བར་གྱི་སྲིབ་སྐྱིད་ལའི་ཚོང་ལམ་སྒོ་འབྱེད་དགོས་པའི་རེ་སྐུལ་ཞུས་འདུག

བོད་དང་རྒྱ་གར་ས་མཚམས་སུ་རྒྱ་དཀར་ནག་གི་དམག་མིི་གདོང་ཐུག་དང་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱི་རྐྱེན་པས་གནས་སྐབས་སྒོ་བརྒྱབ་པའི་རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་ཧི་མ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་ཁུ་ནུ་རྫོང་དང་བོད་མངའ་རིས་རྩ་མདའ་རྫོང་ཁོངས་སྲིབ་སྐྱིད་གྲོང་ཚོའི་དབར་གྱི་སྲིབ་སྐྱིད་ལའི་ (Shipki-La) ཚོང་ལམ་དེ་ཉིད་འདི་ལོར་སྒོ་འབྱེད་རྒྱུའི་རེ་བ་བྱེད་ཀྱི་འདུག

The road at Khab that leads up to the Shipki-La Pass | Wikimedia commons

ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༧ ཉིན་རྒྱ་གར་གྱི་ཧིན་དྷུ་སི་ཐན་གསར་ཤོག་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བ་ལྟར་ན། རྒྱ་གར་ཕྱོགས་ཀྱི་གར་ཞྭ་དང་སྤི་ཏི། ཁུ་ནུ་བཅས་ཀྱི་ཚོང་པ་རྣམས་ཀྱིས་ལོ་རེའི་ཕྱི་ཟླ་ ༦ ནས་ ༡༡ བར་སྲིབ་སྐྱིད་ལ་བརྒྱུད་ནས་བོད་ནང་ཚོང་རྒྱག་གི་ཡོད་ཅིང་། དེ་ནི་ཁུལ་དེའི་མི་མང་གི་འཚོ་རྟེན་གཙོ་བོའི་གྲས་ཤིག་ཡིན་ནའང་། འདས་པའི་ལོ་གཉིས་ནང་ཚོང་དོན་གཉེར་མ་ཐུབ་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ས་གནས་མི་མང་གི་དཔལ་འབྱོར་ལ་དོ་ཕོག་ཤུགས་ཆེན་ཐེབས་པར་བརྟེན། འདི་ལོར་ཁུལ་དེའི་ཚོང་པའི་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་རེ་སྐུལ་བཞིན་ཧི་མ་ཅལ་མངའ་སྡེ་གཞུང་གིས་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་ལ་ཚོང་དོན་སླར་གསོ་དགོས་པའི་རེ་སྐུལ་ཞུས་ཡོད་འདུག དེ་ཡང་དུས་རྒྱུན་ས་གནས་ཀྱི་ཚོང་པའི་སྒྲིག་འཛུགས་རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག་གི་ཚོང་པའི་ལྷན་ཚོགས་ (Indo-China Trade Association) ཞེས་པའི་ཚོགས་གཙོ་ཧི་ཤེ་ནེ་གི་ (Hishey Negi) ཡིས། ཚོང་པ་རྣམས་ལ་མཚོན་ན་འདས་པའི་ལོ་གཉིས་དེ་ཁག་པོ་བྱུང་ཡོད། ང་ཚོ་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་གཞུང་ལ་གལ་ཏེ་གནས་སྟངས་ཀྱིས་ཆོག་གི་ཡོད་ནའང་། འདི་ལོར་ཚོང་ལམ་སླར་གསོ་དགོས་པའི་རེ་སྐུལ་ཞུས་ཡོད། ལོ་གཉིས་རིང་ཚོང་ལམ་སྒོ་བརྒྱབ་པ་དེས་ས་གནས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ལ་དོ་ཕོག་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཡོད། ཅེས་བརྗོད་ཡོད་འདུག

དེར་མཚུངས་ཁུ་ནུ་རྫོང་ལས་ཁུངས་ངོས་ནས་ཀྱང་ཚོང་པ་རྣམས་ཀྱི་རེ་སྐུལ་གཞུང་ལ་སྙན་གསེང་ཞུས་ཡོད་པ་དང་། གཞུང་ནས་ཆོག་མཆན་འཐོབ་ཚེ་ཚོང་པ་རྣམས་ལ་ཚོང་གཉེར་ལམ་ཡིག་སྤྲོད་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་བཤད་འདུག་ལ། དེ་སྔ་ཀང་ར་རྫོང་དཔོན་གཞོན་པ་ཡིན་ཞིང་ད་ལྟ་ཧི་མ་ཅལ་མངའ་སྡེ་གཞུང་གི་བཟོ་གྲྭའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་འགན་འཛིན་གྱི་གྲས་སུ་ཡོད་པ་སྐུ་ཞབས་ར་ཀེ་ཤི་པྲ་ཇ་པ་ཏི་ (Rakesh Kumar Prajapati) ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་། སྲིབ་སྐྱིད་ལའི་གནད་དོན་དེ་དབུས་གཞུང་ལ་སྙན་གསེང་ཞུས་ཡོད་པ་མ་ཟད། དབུས་གཞུང་ནས་དེའི་སྐོར་དོགས་འདྲི་བྱས་པ་ཁག་ལའང་ལན་འདེབས་བྱས་ཚར་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་འདུག

སྲིབ་སྐྱིད་ལ་ནི་བོད་ཀྱི་ཁ་འབབ་བཞིའི་ཡ་གྱལ་གླང་ཆེན་ཁ་འབབ་རྒྱ་གར་ནང་རྒྱུག་པའི་མགོ་ཁུངས་ཡིན་ཞིང་། རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ས་བཙན་བཟུང་མ་བྱས་གོང་ནས་སྤི་ཏི་ཁུ་ནུ་ཁུལ་དང་བོད་མངའ་རིས་ཁུལ་གྱི་ཚོང་ལམ་ལྟེ་བའི་གྲས་ཤིག་ཡིན་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༢ ལོར་རྒྱ་དཀར་ནག་དབར་དམག་འཁྲུག་བྱུང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ཚོང་ལམ་དེ་སྒོ་བརྒྱབ་ཡོད་པ་དང་། མཐར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༤ ལོར་ཚོང་ལམ་བསྐྱར་གསོ་བྱུང་སྟེ་རྒྱ་གར་ནས་བོད་ལ་ལག་ཐག་བལ་གདན་དང་། ཉལ་གོས། སྨན་རྩྭ་རིགས། ཅ་དངོས་ཙག་ཙིག་དང་། དེ་བཞིན་འབྲས་དང་འབྲུ་རིགས་གཞན། སྣུམ། ཐ་མག་དང་ཤིང་ཏོག་སྐམ་པོའི་རིགས་བཙོང་བ་དང་། བོད་ནས་རྒྱ་གར་ལ་ལུག་གི་བལ་དང་པགས་པ། གཡག་རྔ། མར། ཚྭ། ར་ལུག་སོགས་དབོར་འདྲེན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད་འདུག

Indo-Tibet border Nathula in Sikkim, India

སྤྱིར་འདས་པའི་ལོ་ངོ་ ༣༠ ལྷག་རིང་རྒྱ་མཚོའི་ལས་མཐོ་ཚད་ཧྥི་ཊི་ ༡༨༥༩ ཡོད་པའི་སྲིབ་སྐྱིད་ལའི་ཚོང་ལམ་དེ་ཡོངས་སུ་སྒོ་བརྒྱབ་པའི་གནས་ཚུལ་འདས་པའི་ལོ་གཉིས་ལ་མ་གཏོགས་བྱུང་མེད་ནའང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ ལོར་བོད་དང་རྒྱ་གར། འབྲུག་བཅས་ཀྱི་མདོར་ཁེལ་བའི་འབྲོག་ལམ་ (Doklam) དུ་རྒྱ་དཀར་ནག་གི་དམག་མིའི་དབར་གདོང་ཐུག་བྱུང་བའི་རྐྱེན་གྱིས། ལོ་དེར་སྲིབ་སྐྱིད་ལར་ཚོང་པ་ཇེ་ཉུང་དུ་སོང་བ་མ་ཟད། ཧིན་སྒོར་འབུམ་ ༥༩།༢༡ གྱིས་མ་གཏོགས་ཚོང་བརྒྱབ་མེད་པ་རེད། དེ་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦ ལོའི་ཧིན་སྒོར་བྱེ་བ་ ༨།༥༩ དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༥ ལོའི་ཧིན་སྒོར་བྱེ་བ་ ༩།༧༢། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལོའི་ཧིན་སྒོར་བྱེ་བ་ ༧།༣༢ བཅས་དང་བསྡུར་ན་རྦད་དེ་མར་ཆག་ཡོད་པ་རེད། འབྲོག་ལམ་གྱི་དོན་རྐྱེན་བྱུང་རྗེས་སྲིབ་སྐྱིད་ལའི་ཚོང་དོན་ལ་དེ་ཙམ་ཡར་རྒྱས་མ་ཕྱིན་པར། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ལོར་ཧིན་སྒོར་བྱེ་བ་ ༢།༥༢ དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོར་ཧིན་སྒོར་བྱེ་བ་ ༣ གྱིས་མ་གཏོགས་ཚོང་བརྒྱབ་ཐུབ་མེད་པ་རེད་འདུག

ད་ལྟའི་ཆར་བོད་དང་རྒྱ་གར་དབར་ལ་སྐམ་སའི་ཚོང་ལམ་གསུམ་ཡོད་པའི་ཁྲོད་ནས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༢ ལོའི་རྒྱ་དཀར་ནག་གི་དམག་འཁྲུག་རྗེས་ཆེས་ཐོག་མར་ཕྱེས་པའི་ཚོང་ལམ་དེ་ནི། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༢ ལོར་བསྐྱར་གསོ་བྱུང་བའི་བོད་མངའ་རིས་སྤུ་ཧྲེང་རྫོང་དང་རྒྱ་གར་གྱི་བྱང་ཕྱོགས་ཨུ་ཏ་ར་ཁན་ཌི་ (Uttarakhand) མངའ་སྡེའི་དྷར་ཅུ་ལ་ (Darchula) རྫོང་གི་ས་མཚམས་སུ་ཆགས་པའི་ལི་པུ་ལེག་ (Lipulekh) ཅེས་པ་དེ་ཡིན་ཞིང་། དེ་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་ཚོང་ལམ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་རྒྱ་གར་གྱི་ཧིན་དྷུའི་ཆོས་ལུགས་རྗེས་འབྲང་བ་རྣམས་གངས་རིན་པོ་ཆེར་གནས་མཇལ་དུ་སྐྱོད་པའི་ལམ་བུ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད། ཚོང་ལམ་གཉིས་པ་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༤ ལོར་བསྐྱར་གསོ་བྱུང་བའི་སྲིབ་སྐྱིད་ལ་དང་། གསུམ་པ་ནི་ལོ་ངོ་ ༤༤ རིང་སྒོ་བརྒྱབ་རྗེས་མཐར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༦ ལོར་བསྐྱར་གསོ་བྱས་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་མངའ་སྡེ་འབྲས་ལྗོངས་དང་བོད་ཀྱི་གྲོ་མོ་དང་ས་འབྲེལ་ཡིན་པའི་རྣ་ཐོས་ལ་ཡིན་ཞིང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༥ ལོའི་ཟླ་ ༦ བར་རྣ་ཐོས་ལ་དེ་ཉིད་ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ་པའི་ས་ཚིགས་ཤིག་དང་། རྒྱ་གར་གྱི་གངས་རིན་པོ་ཆེ་གནས་མཇལ་བ་རྣམས་ཀྱི་བགྲོད་ལམ་དུའང་གཏན་འབེབ་བྱས་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ནས་བཟུང་སྐམ་སའི་ཚོང་ལམ་གསུམ་ཀ་སྒོ་བརྒྱབ་སྟེ་ད་དུང་སྒོ་ཕྱེས་མེད་པ་རེད་འདུག