ཉེ་ལམ་ཕྱི་ཟླ་བཞི་པའི་ཚེས་ ༡༤ ཉིན། སྐུའི་གཅེན་པོ་རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་མཆོག་གི་མི་ཚེའི་ལོ་རྒྱུས་༼ཀ་ལོན་སྦུག་གི་ཐུག་བཟོ་བ།༽ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་ཨ་རིའི་དཔར་སྐྲུན་ཁང་ཞིག་གིས་འགྲེམ་སྤེལ་བྱས་མ་ཐག བོད་པ་དང་བོད་དོན་ལ་དོ་སྣང་ཡོད་རིགས་ཡོངས་ཀྱིས་ཧབ་ཐོབ་ཀྱིས་ཀློག་གི་ཡོད་ཀྱང་། དབྱིན་ཡིག་མི་ཤེས་མཁན་ཚོར་ཀློག་པའི་སྐལ་བ་མི་ལྡན་སྟབས། ཨ་རིར་གནས་སྡོད་ཕྱོར་ཚང་འཇམ་དབྱངས་བཀྲ་ཤིས་ལགས་དང་ལྷན་དུ་དེབ་དེའི་སྐོར་ལ་དྲ་ཐོག་ནས་གླེང་མོལ་བྱས་པའི་ནང་དོན་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ཕབ་པ་དང་། གནས་ཚུལ་རེ་ཟུང་ཐོག་བསྐྱར་དུ་རྩད་ཞིབ་བྱས་ཏེ་འདིར་བཀོད།
དོན་འགྲུབ་བཀྲ་ཤིས། ཉེ་ལམ་༧གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུའི་གཅེན་པོ་རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་མཆོག་གི་མི་ཚེའི་ལོ་རྒྱུས་༼ཀ་བློན་སྦུག་གི་ཐུག་བཟོ་བ།༽ཞེས་པ་དེ་ཉེ་ལམ་ཨ་རིའི་ (Public affairs) དཔར་སྐྲུན་ཁང་གིས་དཔར་འགྲེམ་བྱས་སོང་། ཁྱེད་རང་གིས་དྲ་ཐོག་ནས་དཔེ་དེབ་དེ་ཉོས་ནས་བཀླགས་ཚར་ཡོད་སྟབས། ཁྱེད་རང་ཧ་ལམ་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་གི་དེབ་དེ་ཀློག་མཁན་སྔ་ཤོས་གྲས་ཡིན་རྒྱུ་རེད།
འཇམ་དབྱངས་བཀྲ་ཤིས། དེབ་འདི་ཉེ་ལམ་ཨ་རིའི་ཕབ་ལི་ཁི་ཨ་ཧྥེར་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་ཕྱི་ལོགས་སུ་འགྲེམས་སྤེལ་བྱས་མ་ཐག ཨེ་མ་རྫོན་(Amazon)སོགས་ཀྱི་དྲ་ཐོག་ནས་ཀྱང་ཉོ་ཐུབ་ཀྱི་འདུག ནམ་རྒྱུན་དབྱིན་ཡིག་གི་དཔེ་དེབ་རིགས་དྲ་ཐོག་ནས་ཉོ་བཞིན་ཡོད། དེབ་འདི་ལ་མཚོན་ན་དྲ་ཐོག་ནས་དེབ་གཟུགས་མངགས་ཉོ་བྱེད་ཐུབ་པ་མ་ཟད། འཕྲུལ་དེབ་ཀྱང་ཉོ་ཐུབ་པའི་ཆ་རྐྱེན་འདུག་སྟབས། འཕྲུལ་དེབ་ཉོས་ན་ཕྱི་ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༡༣ ཉིན་གྱི་མཚན་མོ་ནས་སོ་སོའི་སོ་སོའི་དེབ་ཀློག་སྤྱད་ཀྱི་མཉེན་ཆས་ནང་འབྱོར་འདུག རིན་གོང་ཡང་དེབ་གཟུགས་ལས་ཧ་ལམ་ཕྱེད་ཙམ་གྱིས་ཁེ་བ་འདུག དེར་བརྟེན་ཕྱི་ཟླ་ ༥ པའི་ཟླ་མཇུག་ཙམ་ལ་དེབ་ཧྲིལ་བོ་བཀླགས་ཚར་སོང་།
རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་ཀྱི་དེབ་འདི་ལ་མཚོན་ན། སྤྱི་ཚོགས་ནང་རེ་སྒུག་བྱེད་སྡོད་མཁན་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡོད་པ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག དེ་གང་རེད་ཟེར་ན། གཅིག་ནས་ཁོང་༧གོང་ས་མཆོག་གི་གཅེན་པོ་རེད། བོད་ཀྱི་དུས་འགྱུར་མགོ་བཙུགས་པ་ནས་ད་ལྟའི་བར་གྱི་མི་སྣ་གལ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། གཉིས་ནས་ཁོང་ལ་སྤྱི་ཚོགས་ནང་རྒྱལ་གཅེས་པ་དང་རྒྱལ་བཙོང་བ་ཞེས་བཟང་ཕྱོགས་ངན་ཕྱོགས་གཉིས་ཐད་ནས་གླེང་མཁན་ཡོད་པ་རེད། གསུམ་པ། ད་སྔ་བོད་པའི་འཐབ་རྩོད་ཁྲོད་ཀྱི་མི་སྣ་རྒན་གྲས་སྐོར་ཞིག་གིས་ལོ་རྒྱུས་བྲིས་ཡོད་པ་དེ་དག་སྤྱི་ཚོགས་ནང་གླེང་སློང་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་དང་བསྟུན་ཏེ། སྐུ་གཅེན་རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་མཆོག་གིས་ལོ་རྒྱུས་ཤིག་བྲིས་ན་གང་འདྲ་ཡོད་ངམ། ཞེས་མང་ཚོགས་ནང་ཨམ་ཅོག་ཀྲོང་ཀྲོང་བྱས་སྡོད་མཁན་མང་པོ་ཡོད་པ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག
དོན་འགྲུབ་བཀྲ་ཤིས། དེབ་འདིའི་རྩོམ་པ་པོ་ལྕམ་སྐུ་(Anne F. Thurston)ལ་མཚོན་ན་སྔོན་ཆད་དེབ་མང་པོ་ཞིག་བྲིས་ཡོད་པ་དག་ལས། སྐད་གྲགས་ཆེ་ཤོས་གཅིག་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་གི་མགོ་ཁྲིད་ཟུར་བ་མའོ་ཙེ་ཏུང་གི་སྐོར་ལ་<< The Private Life of Chairman Mao>>ཞེས་པ་ཞིག་བྲིས་ཡོད་པ་དེ་རེད། དེབ་དེའི་ནང་དོན་གྱི་ཆ་ནས་མའོ་ཙེ་ཏུང་གི་གསང་རྣམ་དང་ཚུལ་མིན་ཆགས་སྤྱོད་རིགས། འབྲི་སྟངས་ཀྱི་ཆ་ནས་ལོ་ངོ་ ༢༠ ལྷག་རིང་མའོ་ཙེ་ཏུང་ལ་མཉམ་གཤིབ་བྱས་མྱོང་མཁན་མའོ་སྒེར་གྱི་སྨན་པ་(Li Zhisui)ཟེར་བ་དང་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་བྲིས་པ་ཞིག་རེད། ད་རེབ་རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་འདི་ལ་མཚོན་ན་འབྲི་སྟངས་དང་ནང་དོན་གྱི་ཆ་ལ་དམིགས་བསལ་དེ་འདྲ་མཐོང་གི་འདུག་གམ།
འཇམ་དབྱངས་བཀྲ་ཤིས། སྤྱིར་བཏང་རྩོམ་པ་པོ་ཨེན་ཐོར་སི་ཊོན་མོ་རང་ཨ་རིའི་མ་རའེ་ལན་ཌའི་མངའ་སྡེའི་(Johns Hopkins University)ཞེས་པའི་གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་ཞིག་གི་དགེ་རྒན་རེད། རྒྱ་ནག་དང་ཨེ་ཤ་ཡའི་སྐོར་གྱི་ཉམས་ཞིབ་པ་ཞིག་རེད། མོས་སྔོན་ཆད་རྒྱ་ནག་སྐོར་ལ་<< Enemies of the People>>ཟེར་བ་སོགས་ཀྱི་དེབ་མང་པོ་བྲིས་ཡོད་ཀྱང་། སྐད་གྲགས་ཆེ་ཤོས་འདྲ་བོ་དེ་མའོ་ཙེ་ཏུང་གི་སྐོར་དེ་རེད། དེབ་དེ་མའོ་ཙེ་ཏུང་གི་སྨན་པས་བརྒྱ་ཆ་མང་ཆེ་བ་བྲིས་ཚར་ཡོད་པ་ཞིག་ལ་མོ་རང་གིས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས་པ་རེད།
གཞན། སྐུ་དྲག་དང་བླ་དཔོན་དེ་ཚོར་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་ནས་ཐེར་འདོན་མང་པོ་བྱས་འདུག དཔེར་ན། སྔོན་ཆད་བོད་པ་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་བའི་རྗེས་ལ་དྷ་རམ་ས་ལར་བོད་གཞུང་འཛུགས་སྐབས། གཡུ་ཐོག་དང་ཟུར་ཁང་སོགས་ཀྱིས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེར་འབོད་སྐུལ་ཞུས་ཏེ་རྒྱ་གར་གཞུང་ལ་ཧིན་སྒོར་ས་ཡ་ ༢༠༠ གཡར་རོགས་ཞུས་ཡོད་ཀྱང་། སྲིད་བློན་ནེ་རུས་ང་ལ་དངུལ་དེ་འདྲ་གཡར་རྒྱུ་མེད་ལབ་ནས་གཡར་མེད་སྟབས། རྗེས་སུ་ཟུར་ཁང་དང་གཡུ་ཐོག་སོགས་དྷ་རམ་ས་ལ་ནས་མ་བསྡད་པར་ཕྱིན་འདུག རྗེས་སུ་ཁོང་ཅག་ཐེ་ཝན་ལ་སོང་ནས་བཀའ་ཤག་ཡིག་ཚང་ཟེར་བ་ཞིག་བཙུགས་ཏེ་ལས་ཀ་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་བྱས་ཚུལ་སོགས་བཀོད་འདུ
རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་ཚ་རོང་བདུད་འདུལ་རྣམ་རྒྱལ་ཆེད་དུ་མངགས་ཏེ་གསེར་དེ་བཙོང་བར་ཀ་ལི་ཀ་ཏར་བཏང་འདུག ཁོ་གཏོང་དགོས་དོན་གཙོ་བོ་གང་རེད་ཟེར་ན། བདུད་འདུལ་རྣམ་རྒྱལ་སྐབས་དེར་ཚོང་བ་ཆེན་པོ་དང་། དབྱིན་ཇའི་སྐད་ཡིག་མཁྱེན་པ། ལྷག་པར་ཏུ་རྒྱ་གར་གྱི་ཚོང་ལས་པ་ཚོར་འབྲེལ་བ་ཡག་པོ་ཡོད་པ་སོགས་ལ་བརྟེན་ཏེ། ཁོ་རང་ལ་ཡིད་ཆེས་བློས་འཁེལ་བྱས་པ་ཡིན་ས་རེད། རྗེས་སུ་གསེར་བཙོང་པའི་དངུལ་མང་ཆེ་བ་བོད་གཞུང་ལ་རྩིས་སྤྲོད་རྒྱུ་མེད་པ་ཆགས་འདུག ཚ་རོང་བདུད་འདུལ་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་གསེར་དེ་དག་བཙོངས་ཏེ་དངུལ་ཡར་མར་བཅོལ་བ་དང་གཡར་བ། དེ་བཞིན་བྷོན་ཌི་(Bond)ཚུར་ཉོས་པ་བཅས་ཀྱི་ཡིག་ཆའི་ལག་སྒམ་(Suitcase)ཞིག་བོར་བརླག་ཕྱིན་སོང་ཞེས་ལབ་ཡོད་ས་རེད། འདིའི་སྐོར་ལ་རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བློ་ཕམ་ཆེན་པོ་གནང་གི་འདུག སྐབས་དེར་བོད་གཞུང་ལ་དངུལ་གྱི་དགོས་མཁོ་ཆེན་པོ་ཡོད་པའི་སྐབས་ཤིག་ལ། འདི་ལྟ་བུའི་གྱོང་གུད་ཆེན་པོ་ཞིག་ཕོག་པ་དེ་ཧ་ཅང་ཐབས་སྡུག་གི་གནས་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དངོས་གནས་བྱས་ན་བོད་གཞུང་གིས་ཁྲིམས་ཐོག་ལ་བསྐྱེལ་དགོས་པའི་གནད་དོན་ཞིག་ཆགས་ཡོད་སྐོར་སོགས་བཀོད་འདུག
ཚ་རོང་ཚང་གི་སྲས་མོ་རྣམ་རྒྱལ་སྟག་ལྷ་ལགས་ཀྱིས་མོ་རང་གི་ངོ་དེབ་ནང་། རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་ཀྱི་སྐད་ཆ་དེ་དག་གཞི་རྩ་མེད་པའི་ཉེས་འཛུགས་ཡིན་སྐོར་དང་། ཚ་རོང་ཕ་བུ་གཉིས་བོད་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་ཡིད་ཆེས་བློས་འཁེལ་བྱེད་ཡུལ་ཞིག་ཡིན་ཚུལ། དངུལ་དེ་བོར་བརླག་ཏུ་སོང་བའི་རྐྱེན་རྩ་རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་ལ་ཐུག་ཡོད་སྐོར་སོགས་ལབ་འདུག དེའི་རྗེས་ལ་ཚ་རོང་བདུད་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་བུ་ཆུང་བ་ཚེ་བརྟན་དཔལ་འབྱོར་ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་ལན་འདེབས་ཅུང་རྒྱས་པོ་ཞིག་སྤེལ་འདུག ངས་དེ་དག་ལ་རོབ་ཙམ་ལྟ་རྒྱུ་བྱུང་། ཚེ་བརྟན་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ལན་འདེབས་དེའི་ནང་དུ། སྔོན་ཆད་ཚ་རོང་ཚང་ཕྱུག་པོ་ཡིན་དོན་ཚ་རོང་ཟླ་བཟང་དགྲ་འདུལ་རྒྱ་གར་དང་། བལ་ཡུལ་སོགས་སུ་བསྐྱོད་དེ་ཚོང་བརྒྱབ་སྟེ་ཕྱུག་པོ་ཆགས་པ་ཡིན་སྐོར་བཀོད་འདུག
ལན་འདེབས་དེའི་ནང་ཚ་རོང་བདུད་འདུལ་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་བོད་གཞུང་གི་གསེར་དེ་ཇི་ལྟར་འཚོང་བསྒྱུར་བྱས་པ་དང་། དངུལ་རྐྱང་རྒྱ་གར་གྱི་ཚོང་པ་ཆེན་པོ་ཚོར་སྐྱེད་འཇོག་བྱས་པ་རྗེས་སུ་ཕྱིར་སློག་མ་བྱས་སྐོར་སོགས་བཀོད་འདུག་ལ། གནས་ཚུལ་དེའི་སྐོར་ཆ་ཚང་༧གོང་ས་མཆོག་ལའང་སྙན་གསེང་ཞུས་ཡོད་སྐོར་བཀོད་འདུག གལ་སྲིད་གནད་དོན་དེ་ཁྲིམས་ཐོག་ལ་བསྐྱེལ་དགོས་ན། དངུལ་དེ་ཐོག་མ་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་ཐེབས་རྩ་(Dalai Lama Trust)ཡི་མིང་ཐོག་ཏུ་བཞག་ཡོད་སྟབས། ཁྲིམས་ཐོག་ལ་འགྲོ་དགོས་ན་༧གོང་ས་མཆོག་འགྲོ་དགོས་ཆགས་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་སོགས་ལབ་འདུག
རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་ད་དུང་འདི་འདྲ་ཞིག་ཀྱང་ལབ་འདུག ༢༠༠༤ ལོ་ཞིག་ལ་སྐུ་སྒེར་དྲུང་ཆེས་ཁོ་ལ་ཡི་གེ་ཞིག་བཏང་ནས་བསླེབས་སོང་། དེ་རྒྱ་གར་ཀ་ལི་ཀ་ཏའི་ཅ་དངོས་བཅོལ་དམ་ཁང་(safe-deposit box)ཞིག་བེད་སྤྱོད་བཏང་བའི་གླ་ཧིན་སྒོར་དྲུག་སྟོང་ལྷག་གི་འཛིན་ཞིག་རེད། ཚ་རོང་གིས་སྐུ་སྒེར་ཡིག་ཚང་བརྒྱུད་ནས་ང་ལ་བརྡ་ལན་སྤྲད་པ་དེ་རྩ་བའི་གཞུང་གི་གསེར་དངུལ་སྐོར་གྱི་རྙོག་དྲ་དེ་ངའི་སྟེང་ལ་གཡོག་ཐབས་བྱས་པ་ཞིག་རེད། ཅེས་སོགས་བཀོད་འདུག
ཚ་རོང་ཚེ་བརྟན་དཔལ་འབྱོར་གྱིས་གསེར་བཙོང་པའི་དངུལ་དེ་རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་མེད་བརླག་བཏང་བ་ཡིན་སྐོར་དང་། ཀ་ལི་ཀ་ཏའི་ཅ་དངོས་བཅོལ་དམ་ཁང་ནས་རྒྱལ་ལོ་དོན་འགྲུབ་ཀྱིས་གསེར་འདོན་འཇུག་བྱས་པའི་ས་རྟགས་ད་ལྟའང་བཅོལ་དམ་ཁང་དེའི་ཐོ་དེབ་ནང་གསལ་བོ་ཡོད་སྐོར་སོགས་བཤད་འདུག་ཀྱང་། རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་ངས་བཅོལ་དམ་ཁང་( safe-deposit box ) གི་སྐོར་གང་ཡང་ཤེས་ཀྱི་མེད། ང་ལ་སྒམ་དེ་འདྲ་ཞིག་གི་ལྡེ་མིག་ཀྱང་རག་མ་སོང་ལ་གསེར་དེ་དག་གི་རིན་འབབ་ལས་སྒོར་རྡོག་གཅིག་ཀྱང་ངས་འཁྱེར་མྱོང་མེད་ཅེས་བཀོད་འདུག
གང་ལྟར་གསེར་དངུལ་དེ་དག་ཚ་རོང་བདུད་འདུལ་རྣམ་རྒྱལ་དང་། རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་གཉིས་ཀྱི་བར་ནས་མེད་པ་ཆགས་སོང་བ་གསལ་བོ་རེད། སྤྱི་དངུལ་སྒེར་ཟས་བྱས་ནས་འགྲིག་ཐབས་རྩ་བ་ནས་མེད་མོད།མི་ཆེན་སྤྱི་དངུལ་སྒེར་ཟས་བྱེད་ཀྱང་མཆོག་པ་དང་དེ་མིན་སྤྱིར་དངུལ་སྒེར་ཟས་མི་མཆོག་པ་ཅི་ཡོད།དཔེར་ན།
http://www.tibettimes.net/news.php?id=5885
http://bod.asia/2013/06/འཆི་མེད་རྡོ་རྗེས་སྤྱི་/
༼ སྲེས་ཚ་རོང་བདུད་འདུལ་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས། ༽
ཚེ་འདས་དམ་པ་ཁོང་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༢༠ ལོར་ལྷ་སར་བོད་དམག་གི་དམག་དཔོན་ཚ་རོང་མདའ་བཟང་དགྲ་འདུལ་མཆོག་གི་སྲས་རྒན་ཤོས་སུ་འཁྲུངས་ཤིང། ཁོང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༣༥ ནས་ ༡༩༤༠ བར་རྡོར་གླིང་ཁུལ་དུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་མཐོ་སློབ་ (St.Joseph ) ནང་སློབ་གཉེར་གནང་རྗེས་བོད་ནང་ཕྱིར་ལོག་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༡ ལོའི་ཟླ་བ་༣ པའི་ནང་གཞུང་ཞབས་ཞུས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ ཟླ་ ༧ པའི་ནང་མདོ་མཁར་སྲས་མོ་དབྱངས་ཅན་སྒྲོལ་དཀར་དང་འཁྲུངས་ས་བསྐྱོན་ཏེ་མུ་མཐུད་ དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གི་ཞབས་ཞུ་གནང་སྟེ་འབྲི་གུང་རླུང་ཤོད་ཕུ་ལ་གྲྭ་བཞི་ལས་ཁུངས་ ཀྱི་དངུལ་སྲང་སྒོར་བཅུ་གསར་བཟོའི་ལུགས་རྒྱག་ལས་བྱ་གནང་བ་དང་། གཞུང་བཀའ་ཤག་ནང་བཀའ་མགྲོན་མཚན་ཐོག་ར་སྒྲེང་བླ་བྲང་ལ་ཞིབ་དཔྱད་འགན་བཞེས་ཏེ་ ཞབས་ཕྱི་མུ་མཐུད་ཞུས་ཡོད། དམ་པ་ཁོང་གིས་ཕའི་རྗེས་ཤུལ་འཛིན་ནས་བོད་ནང་དེང་རབས་དང་མཐུན་པའི་འཛུགས་ སྐྲུན་གྱི་ལས་གཞིའི་ཐོག་བོད་ནང་ཡོད་པའི་དབྱིན་ཇིའི་སྐུ་ཚབ་དང་ལྷན་ཏར་འཕྲིན་ བོད་དུ་ཐོག་མར་གསར་བསྐྲུན་བྱ་རྒྱུའི་ལས་གཞིའི་ཐོག་ཕྱག་ལས་གནང་མྱོང་ཡོད་པ་མ་ ཟད། ལྷ་སའི་སྐྱིད་ཆུ་གཙང་པོའི་སྟེང་ཆུ་ཤུགས་གློག་འདོན་གསར་འཛུགས་ཀྱི་ལས་གཞིའི་ (Hydro-Electric Power) ཐོག་ཕྱག་ལས་གནང་མྱོང་ཡོད།
ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་རྗེས་ཞ་སྒབ་པའི་ཕྱག་རོགས་དང་གསུང་སྒྱུར་ཆབས་ཅིག་བོད་ མི་བཙན་བྱོལ་བ་ས་མཚམས་གང་ས་ནས་འབྱོར་བཞིན་པར་སོང། ལྡི་ལི་དང་མ་སུ་རི་གང་སར་གསུང་སྒྱུར་གྱིས་བོད་མི་གསར་འབྱོར་བ་རྣམས་ལ་འཚོ་བ་ དང་འཕྲོད་བསྟེན་རོགས་རམ་ཚོགས་པ་(Central relief committee for Tibet refugee) ལས་ཁུངས་དེ་བརྒྱུད་རོགས་རམ་ཚོགས་པར་ཕྱག་ལས་གནང་བ་དང་། དེ་རྗེས་སྐུ་ངོ་རྒྱ་ལོ་དོན་གྲུབ་མཉམ་དུ་དེ་སྔ་སྒང་ཏོག་ཏུ་ཡོད་པའི་གཞུང་གི་ གསེར་དངུལ་རྣམས་ཀ་ཏར་འོར་འདྲེན་ཐོག་སྤུས་ཚོང་བྱེད་རྒྱུ་དང་འཇུག་ཡུལ་དངུལ་ ཁང་ཁག་གོ་སྒྲིག་ཞུས་ཏེ་(Dalai Lama Trus)ཞེས་པའི་ཡིད་ཆེས་དངུལ་ལས་ཁང་བཙུགས་ཏེ་གཞུང་སའི་ཕྱག་དངུལ་ལ་ཁྲལ་ཆག་ཐབས་ མཛད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༩ ལོར་རྒྱ་གར་གྱི་ཝི་ཧར་མངའ་སྡེའི་ཧི་རོ་ངྷིར་དགེ་བདེ་ལྕགས་དོང་བཟོ་གྲྭ་ཐོག་མར་གསར་འཛུགས་སོགས་ཀྱི་ཕྱག་ལས་གནང་འདུག ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༡༨ ཉིན་དགུང་གྲངས་ ༩༡ ལ་ཕེབས་པའི་ཚ་རོང་བདུད་འདུལ་རྣམ་རྒྱལ་མཆོག་རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་སྡེ་ར་ལྡུན་སྨན་ཁང་དུ་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་ཡོད།
དམ་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་རང་གི་ཕ་མདའ་བཟང་དགྲ་འདུལ་ཚ་རོང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔེ་དེབ་ ཅིག་བྲིས་གནང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཁོང་གིས་བོད་ཀྱི་དེ་སྔའི་གནས་སྟངས་ཐོག་(What Tibet Was) ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་ཅིག་བྲིས་གནང་ཡོད། དམ་པ་ཁོང་པར་རྒྱག་རྒྱུར་ཐུགས་སྣང་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་དང་པར་གྱི་ལམ་ནས་བོད་ནང་རྒྱ་ ནག་གཞུང་གིས་བཙན་འཛུལ་བྱས་ཚུལ་རྣམས་འཛམ་གླིང་མི་མང་ཚོར་ར་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུར་ རྩ་ཆེའི་དཔང་རྟགས་ཤིག་ཆགས་ཐུབ་ཡོད། ཁོང་དང་སྐུ་ཟླ་དབྱངས་ཅན་སྒྲོལ་དཀར་ལགས་སུ་ཕྲུ་གུ་ལྔ་ཡོད་པ་རྣམས་ནི་སྟག་ལྷ་རྣམ་རྒྱལ་ལྷ་མོ་ལགས་དང་། ནོར་འཛིན་ཞ་སྒབ་པ། ཚེ་དབང་འཇིགས་མེད། འབྲི་གུང་ཆེ་ཚང་རིན་པོ་ཆེ། ཚེ་བརྟན་དཔལ་འབྱོར་བཅས་ཡིན་འདུག
༼ ཡབ་ཚ་རོང་ཟླ་བཟང་དགྲ་འདུལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས། ༽
ཚ་རོང་ཟླ་བཟང་དགྲ་འདུལ་ནི། འཕན་པོ་དཔལ་གླིང་ཤང་ཁ་སྐོར་གྲོང་ཚོའི་མདའ་བཟོ་ཚང་ཞེས་སེ་ར་ཕུར་ལྕོག་བླ་བྲང་གི་མི་སེར་ཞིག་གི་ཁྱིམ་ནས་ཡིན་ཞིང་། ཁྱིམ་ཚང་ཁྲལ་བུན་ཆེ་བས་ཁོང་དང་གཅུང་པོ་བསོད་ནམས་དབང་འདུས་གཉིས་ལྷ་སའི་བྱང་ཕྱོགས་དོག་བདེ་ལྷོ་མོས་གཞིས(དེ་སྔ་ཕུར་ལྕོག་བླ་བྲང་གི་གཞིས་ཀ་ཡིན)སུ་ལུག་རྫི་ར་སྡོད་སྐབས་སྤྱང་ཀིས་ར་ལུག་བསད་རྐྱེན་བྲོས་བྱོལ་གྱིས་ལྷ་སའི་ནུབ་ཏུ་ཡོད་པའི་མཁར་ནག་གླིང་ཁར་བོད་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གི་རྔ་མོང་བདག་སྐྱོང་འགོ་པ་ཞིག་གི་སར་བསྡད་པ་བརྒྱུད་དེའི་ངོ་ཤེས་རྩེ་དྲུང་རྩེ་གཉེར་ཚང་བ་ཞིག་གི་གཡོག་པོར་སྡོད་སྐབས་བོད་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་པའི་ཤིང་འབྲུག(༡༩༠༤)ལོར་དབྱིན་ཇིས་བོད་དུ་བཙན་བཛུལ་བྱེད་དུས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་རྒྱ་སོག་ཡུལ་གྲུར་ཕེབས་སྐབས་རྩེ་དྲུང་དེ་ཆིབས་ཞབས་སུ་བསྐྱོད་ནས་ཟླ་བཟང་དགྲ་འདུལ་གཡོག་ཏུ་ཡོད་པ་དེའི་གྲུང་ཤ་དོད་པ་སོགས་ཀྱི་རྣམ་འགྱུར་ལ་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་མཉེས་པོ་བྱུང་ནས་ཆིབས་ཞབས་སུ་ཚུད། ལྕགས་ཁྱི་(༡༩༡༠)ལོར་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས་པའི་ཆིབས་ཞབས་སུ་བསྐྱོད་དེ་ལྕགས་ཟམ་གྲུ་ཁར་ལུའུ་ཅུན་དམག་གི་རྗེས་འདེད་ལ་འགོག་རྒོལ་བྱས་ནས་རྒྱབ་སྲུང་ཞུས་རྗེས་རྒྱ་གར་དུ་བསྐྱོད། ཏཱ་ལའི་བླ་མས་གཟིགས་སྐྱོང་ཆེན་པོ་གནང་སྟབས་སྤྱན་བསལ་གནམ་གང་ལགས་ཞེས་མིང་གྲགས། ཏཱ་ལའི་བླ་མ་རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས་རིང་བོད་ཀྱི་སྲིད་དོན་ལས་འགན་གཙོ་བོ་བཀའ་བློན་ཚ་རོང་དབང་ཕྱུག་རྒྱལ་པོར་བཀའ་མངགས་གནང་བ་བཞིན་བཀའ་བློན་ཚ་རོང་པས་བོད་ས་གནས་སྲིང་གཞུང་དང་ལུའུ་ཅུན་བར་ཞི་མཐུན་ཡོང་ཐབས་གནང་བ་དེ་མི་ཉུང་ཤས་ཀྱི་བློར་མ་བབས་རྐྱེན་གླེང་ཕྱོགས་སྣ་ཚོགས་བཟོས་མཐར་བཀའ་བློན་ཚ་རོང་པ་དང་དེའི་བུ་བཀའ་མགྲོན་གཉིས་དམར་གསོད་གཏང་སྟབས་ཚ་རོང་ཁྱིམ་ཚང་དུ་བུ་མོ་བཞི་དང་མནའ་མ་མ་གཏོགས་མེད་སྟབས་ཆུ་བྱི(༡༩༡༢)ལོར་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་ཕྱིར་ཕེབས་རྗེས་གཟིམ་དཔོན་མཁན་པོ་ཚ་སྤྲུལ་རིན་པོ་ཆེའི་ཞུས་ངོ་བཞིན་སྤྱན་བསལ་གནམ་གང་སྒེར་ཚ་རོང་པའི་མག་པར་བཏང་ནས་ཤོད་དྲུང་ཞུས་པ་དང་། དེ་རྗེས་བཀའ་བློན་དང་བོད་དམག་གི་སྤྱི་ཁྱབ་མདའ་དཔོན(དམག་སྤྱི)བྱས་ཏེ་དམག་ཁྲིམས་དམ་འདོམས་ཚ་ནན་ཐལ་དྲགས་པ་དང་། དམག་ཁྲིམས་ཐད་བཀའ་ཤག་གི་བཀའ་སྒུག་མི་དགོས་པའི་སྐོར་སོགས་ལ་དམག་དཔོན་ཁག་ནས་གན་རྒྱ་བཞག་པ་སོགས་ཀྱི་རྐྱེན་པས་དམག་སྤྱི་ཕྱིར་འཐེན་དང་། དེ་རྗེས་བཀའ་བློན་ཡང་གནས་དབྱུང་གིས་ཛ་སག་དུ་བཞག་མཐར་བོད་ཀྱི་གསེར་ཊམ་དང་། བོད་དངུལ་སྣ་ཚོགས། བལ་འཁེལ་འཐག་བཟོ་གྲྭ་སོགས་ཀྱི་འགན་འཁུར་བྱས་ཐོག་ཀརྨ་ཤར་གླིང་ཁ་ནས་ནོར་བུ་གླིང་ཁ་བར་གྱི་ཆུ་ཡུར་དང་། ལྕགས་པོ་རིའི་ལྷོ་ངོས་སུ་སྨོན་ལམ་ཚོགས་ཤིང་གི་དམིགས་སྒོ་ལྕང་ཤིང་གསར་འཛུགས། སྟོད་ལུང་ཁྲི་ཟམ་ལ་ཨར་འདམ་ཟམ་པ་གསར་བཟོ། ཆུ་ཤུལ་རྫོང་ཁོངས་གནམ་གྱི་འཕྲེང་ལམ་གཏོར་ནས་ལམ་ཆེན་བཟོ་བ་སོགས་བྱས་པ་མ་ཟད། ར་མ་སྒང་གི་རི་ཟུར་ནས་ལྷ་སའི་སྐྱིད་ཆུར་ཟམ་པ་འཛུགས་རྩིས་བྱས་ཀྱང་དོན་དེ་མ་འགྲུབ། ཚོང་གཉེར་ཤུགས་ཆེ་བྱས་ནས་རང་ཁྱིམ་འབྱོར་པ་ཆེ་གྲས་སུ་གྱུར་པ་མ་ཟད། ཁོང་ནི་བློ་རིག་གསལ་ལ་བློ་རྒྱ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་པས་ཁྱིམ་ཚང་གི་བྱེད་སྒོ་དང། ཁང་པའི་བཟོ་བཀོད་སོགས་ཀྱང་ཞིང་བྲན་བདག་པོ་གཞན་ལས་ཕྱི་ལུགས་སམ་སྔོན་ཐོན་གྱི་རྣམ་པ་ཆེ་ཙམ་ཡོད། རབ་བྱུང་བཅུ་དྲུག་པའི་ས་བྱ(༡༩༦༩)ལོར་འདས།
བོད་གཞུང་གི་གསེར་དངུལ་ཡོད་ཚད་ལྷ་ས་ནས་འབྲས་ལྗོངས་བར་འོ་འདྲེན་བྱེད་མཁན་སྤང་མདའ་ཚང་ཡིན། གནས་ཚུལ་དེས་རྐྱེན་པའི་སྤང་མདའ་ཡར་འཕེལ་རྒྱ་གར་ཀ་ལི་སྤུངས་ནས་ཕྱིས་བོད་དུ་ལོག་དགོས་བྱུང་བ་དང་། སྤང་མདའ་ར་དགའ་ལ་ཀ་སྤུངས་ནས་མི་མདའ་ཕོག་པ་དང་། སྤང་མདའ་དབང་མོ་༧གོང་ས་མཆོག་མཇལ་བཅར་བཏང་ཉེས་ཀྱི་དྲུང་ཆེ་རྟ་ར་ལགས་ཀྱི་སྐེ་ལ་ཐག་པ་བཏགས་ནས་དྲུད་དགོས་ཟེར་བ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དེ་དག་གི་ཕུག་ཏུ་སྐུ་ངོ་རྒྱ་ལོ་བཞུགས་ཡོད་ཙང་ད་ལན་ཐུག་བཟོ་ཟེར་བའི་དེབ་ནང་དེའི་སྐོར་འཁོད་ཡོད་མེད་ངོ་སྤྲོད་གནང་རོགས། གལ་སྲིད་འཁོད་མེད་ན་ད་དུང་སྐུ་ངོ་གསང་བ་ཆེན་པོ་མི་ཚེ་ལོ་རྒྱུས་གཞན་ཞིག་ཐོན་རྒྱུ་ཡིན་པ་ངོས་འཛིན་ཞུ་ཆོག།
གང་ལྟར་གསེར་དངུལ་དེ་དག་ཚ་རོང་བདུད་འདུལ་རྣམ་རྒྱལ་དང་། རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་གཉིས་ཀྱི་བར་ནས་མེད་པ་ཆགས་སོང་བ་གསལ་བོ་རེད།
ང་རང་རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་ལ་དོགས་པ་ཆེ་བ་ཟ་བཞིན་ཡོད། གང་ཡིན་ཟེར་ན། སྐབས་དེར་ཁོ་རང་གཉིས་ལ་དབང་ཆ་ཆེ་བ་རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་ལ་ཡོད་རེད། གང་ཡིན་ཟེར་ན་ཁོས་གསེར་དངུལ་དེ་དག་ལ་བཏང་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་སྒང་གི་གསར་འགྱུར་ནང་དུ་ཡང་འཁོད་འདུག དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ཀྱི་ཐད་ནས་ཀྱང་བོད་ས་ཤོར་ནས་རྒྱ་གར་ནང་འབྱོར་བའི་སྐབས་དེར་རྒྱལ་ལོ་དོན་འགྲུབ་བོད་པའི་དམག་དང་བོད་གཞུང་གི་རྒྱུ་ནོར་ཡོངས་རྫོགས། མཐའ་ན་སྐབས་དེའི་བོད་གཞུང་གི་བཀའ་བློན་རྣམས་ཀྱང་ཧ་ལམ་རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ་ཀྱི་བཏང་འཛིན་འོག་ཡོད་པ་རེད། གནས་སྟངས་དེ་འདྲ་ཞིག་གི་འོག་ནས་ཚ་རོང་གིས་དེ་འདྲ་བྱེད་ཕོད་ཀི་མ་རེད་ལ། གསེར་དངུལ་དེ་འདྲ་ཕོན་ཆེན་པོ་ཞིག་འཁོར་སྐྱོད་སྒེར་བཟོས་བྱེད་པའི་གོ་སྐབས་དང་དབང་ཆ་གཉིས་ཆ་རེག་ཐབས་ཡོད་པ་མ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག
ཚ་རོང་ཚང་དང་འབྲེལ་བའི་གནས་ཚུལ་ཞིག་འདིར་འགོད་ཆོག་པ་བྱོས།
དམག་སྤྱི་ཚ་རོང་དང་འབྲེལ་བའི་ཡིད་སྐྱོ་བའི་ལོ་རྒྱུས་དུམ་བུ་ཞིག
ལུགས་རྙིང་བོད་བཀའ་ཤག་སྲིད་གཞུང་གི་དམག་སྤྱི་ཆེན་མོ་བཀའ་བློན་ཚ་རོང་ཟླ་བཟང་ དགྲ་འདུལ་ལམ་སྤྱན་བསལ་གནམ་གང་ལགས་སུ་འབོད་པ་ཁོང་ནི། སྤྱི་ལོ་༡༨༨༨ལོར་འཕན་ཡུལ་དཀར་མོ་ལྗོངས་ཀྱི་སའི་ཆར་གཏོགས་པའི་ལྷུན་གྲུབ་ རྫོང་དཔལ་འབྱོར་གླིང་ཤང་ཁ་སྐོར་གྲོང་ཚོའི་མདའ་བཟོ་ཚང་ཞེས་པ་སེ་ར་ཕུར་ལྕོག་ བླ་བྲང་གི་མི་སེར་དཀྱུས་མ་ཞིག་གི་ཁྱིམ་དུ་འཁྲུངས་ཤིང་ཆུང་དུས་ཀྱི་མཚན་ལ་ གནམ་གང་ཞེས་འབོད། ཆུང་དུས་སུ་ཕུར་ལྕོག་བླ་བྲང་གི་གཞིས་ཀ་ཞིག་གི་ལུག་རྫིར་བསྡད་མྱོང་བ་དང་། སྤྱི་ལོ་༡༩༠༤ལོར་དབྱིན་ཇིས་བོད་དུ་བཙན་འཛུལ་བྱས་པས་༧རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་ གསུམ་པ་སོར་པོར་ཉེན་གཡོལ་དུ་ཕེབས་སྐབས་ཚ་རོང་ཁོང་གི་ཆིབས་གཡོག་ཏུ་ཁྲིད། དེ་ནས་ཨུ་རུ་སུ་སོགས་སྟོབས་ཆེའི་རྒྱལ་ཁབ་རེ་འགར་དཔུང་རོགས་ཀྱི་ཐུགས་རེ་ བཅངས་ཀྱང་སྟོང་ཟད་དུ་སོང་བས་སླར་བོད་ཡུལ་དུ་ལོག དེ་ལྟ་བུའི་དཀའ་ཁག་དུ་མ་འཕྲད་རྗེས་ཁོང་གི་ཐུགས་སུ་སྟོབས་ཆེ་བའི་དམག་དཔུང་ ཞིག་ཡོད་ན་གཞི་ནས་རང་ཉིད་བདེ་འཇགས་ངང་འཚོ་གནས་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བའི་ངེས་ ཤེས་དྲག་པོ་རྙེད་དེ་ཚ་རོང་སོགས་ལ་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་ས་ནས་དམག་རྩལ་སྦྱོང་བའི་ དྭངས་ཁ་སྦྱིན་ཤིང་། ཚ་རོང་མ་གཞི་ནས་བློ་རིག་བཀྲ་ལ་བརྩོན་འགྲུས་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་ཁར་ལོ་ན་ཆུང་ཡང་ ༧རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པའི་ཕྱག་རོགས་བྱས་ཏེ་རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག་སོགས་ སུ་འགྲོ་མྱོང་བ་དང་མི་རིགས་མང་པོ་མཐོང་མྱོང་བས་ལྟ་རྒྱ་དང་མཐོང་རྒྱ་བསྐྱེད་ པ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་ཏུ་སྡོད་སྐབས་ཨུ་རུ་སུའི་དམག་སྒར་ཞིག་ཏུ་དམག་རྩལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་ མྱོང་ཡོད། ལྕགས་ཟམ་གྲུ་ཁར་ལུའུ་ཅན་དམག་དཔུང་ལ་འགོག་རྒོལ་འཐབ་འཛིང་གིས་རྒྱལ་དབང་སྐུ་ ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་མཆོག་བདེ་སྲུང་གིས་རྒྱ་གར་དུ་བསྐྱོད་ཐུབ་པ་བྱུང་བས་ཁོང་ལ་ གཟིགས་སྐྱོང་དེ་བས་ཆེན་པོ་གནང་སྟེ་སྤྱན་གསལ་གནམ་གང་ཞེས་མིང་དུ་གྲགས། རང་ཉིད་ལ་ཁ་ཞེ་གཉིས་མེད་ངང་ཞབས་ཏྟོག་བསྒྲུབས་ཤིིང་རང་ཉིད་དགྲ་བོ་མང་པོའི་ བཀག་འགོག་ལས་བསྒྲལ་རོགས་མཛད་པས་རྒྱལ་དབང་ཁོང་ལ་ཐུགས་མཉེས་ཐག་ཆོད་དེ་མཚན་ཡང་ ཟླ་བཟང་དགྲ་འདུལ་ཞེས་གསོལ། རྒྱལ་དབང་ཡུལ་གཞན་དུ་འགྲོ་ཡུན་དུ་བཀའ་བློན་ཚ་རོང་དབང་ཕྱུག་རྒྱལ་པོས་བོད་ ཀྱི་སྲིད་ཀྱི་འགན་བཞེས་ཏེ་ཡོད་མོད། ཚ་རོང་དབང་ཕྱུག་རྒྱལ་པོས་བོད་སྲིད་གཞུང་དང་ལུའུ་ཅན་བར་ཞི་མཐུན་ཡོང་ཐབས་བྱས་ པར་མི་འགའ་ཤས་ཤིག་མ་འཐད་པར་གླེང་ཕྱོགས་བཟོས་ཏེ། བཀའ་བློན་ཚ་རོང་པ་དང་ཁོང་གི་སྲས་བཀའ་མགྲོན་གཉིས་དམར་གསོད་བཏང་སྟེ་ཚ་རོང་ པའི་ཁྱིམ་ཚང་དུ་བུ་མོ་བཞི་དང་མནའ་མ་ལས་མ་ལྷག སྤྱི་ལོ་༡༩༡༢ལོར་རྒྱལ་དབང་མཆོག་ཕྱིར་ལྷ་སར་ཕེབས་རྗེས་གཟིམ་དཔོན་ཚ་སྤྲུལ་ རིན་པོ་ཆེས་ཞུས་ངོ་བཞིན་ཟླ་བཟང་དགྲ་འདུལ་ལམ་སྤྱན་གསལ་གནམ་གང་ཚ་རོང་པའི་ ཁྱིམ་དུ་མག་པར་བཏང་སྟེ་ཤོད་དྲུང་ཞུས། སྤྱི་ལོ་༡༩༡༣ལོར་ཚ་རོང་ལ་བོད་བཀའ་ཤག་དམག་སྤྱི་ཁང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་དམག་སྤྱིའི་ འགན་བཞེས་སུ་བཅུག
དེ་སྔོན་བོད་དམག་རྣམས་ནི་ཞིང་ལས་བྱེད་མཁན་གྱི་གྲལ་ནས་དམག་ཁྲལ་བསྡུས་པ་ཤ་ སྟག་ཡིན་པ་ལས་ཆེད་ལས་ཀྱི་དམག་མི་མེད་པས་རྒྱལ་དབང་ཁོང་དང་ཚ་རོང་ནས་དབུས་གཙང་ ས་ཁུལ་ནས་བོད་དམག་མི་གྲངས་༤༠༠༠བསྡུ་རུབ་བྱས། སྤྱི་ལོ་༡༩༡༥ ལོར་བཀའ་བློན་དུ་བསྐོ་བཞག་གནང་ཞིང་། བཀའ་བློན་ཚ་རོང་ཟླ་བཟང་དགྲ་འདུལ་ཞེས་ཀུན་ལ་གྲགས། ཚ་རོང་ཟླ་བཟང་དགྲ་འདུལ་བོད་ཀྱི་དམག་དཔོན་བྱས་རྗེས་ཁོང་གིས་གཅིག་ནས་རང་ཉིད་ མངའ་འོག་གི་དམག་མི་རྣམས་ལ་སྒྲིག་འཛུགས་ནན་པོ་བྱེད་པ་དང་། དམག་སྦྱོང་ནན་པོ་བྱེད་དུ་བཅུག་པ་མ་ཟད་ཐབས་བརྒྱ་ཇུས་སྟོང་གིས་བོད་དམག་རྣམས་ དེང་རབས་ཅན་གྱི་དམག་དཔུང་དུ་འགྱུར་རྒྱུའི་རེ་བ་བཅངས། ཚ་རོང་གིས་སྔ་རྗེས་སུ་དབྱིན་གཞུང་ནས་དེང་རབས་ཅན་གྱི་མེ་མདའ་དང་འབར་རྫས་ སོགས་ཉོ་ཐབས་སྣ་ཚོགས་བྱས་ཀྱང་ཕྱི་རྐྱེན་དང་ནང་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་དབང་གིས་ དེ་དག་ལམ་དུ་མ་ལྷོངས། སྤྱི་ལོ་༡༩༢༠ལོར་ཚ་རོང་གིས་བོད་དམག་གི་མི་གྲངས་ལྡབ་གསུམ་སྤར་རྒྱུའི་བསམ་ འཆར་བཏོན་པ་ལྟར་བོད་དམག་༡༥༠༠༠གསར་དུ་སྣོན་པ་དང་དམག་མི་དེ་དག་གི་ཟས་གོས་དང་ ཡོ་ཆས་ཡོད་ཚད་བཀའ་ཤག་སྲིད་གཞུང་ནས་འདོན་དགོས་པས་བཀའ་ཤག་སྲིད་གཞུང་ལ་དཔལ་ འབྱོར་གྱི་གནོན་ཤུགས་མི་ཆུང་བ་ཐེབས། བོད་དམག་ལྡབ་གསུམ་སྤར་བ་དེས་སེ་འབྲས་དགེ་གསུམ་གྱི་གཙོས་པའི་དགོན་སྡེ་ཁག་གི་ སེར་མོ་བ་དང་། བཀའ་ཤག་ནང་ཁུལ་གྱི་དཔོན་ཆེན་ཁག་བཅས་ཀྱིས་ངོ་རྒོལ་དྲག་པོ་བྱུང་བ་དང་། སེ་འབྲས་དགེ་གསུམ་གྱི་གཙོས་པའི་དགོན་སྡེ་ཁག་གི་སེར་མོ་བ་དང་བཀའ་ཤག་ནང་ཁུལ་ གྱི་དཔོན་ཆེན་ཁག་གགི་སེམས་སུ་ཚ་རོང་ནི་བོད་བཀའ་ཤག་སྲིད་གཞུང་གི་བཀའ་བློན་ དང་། བོད་དམག་གི་སྤྱི་ཁྱབ་དམག་སྤྱི། ཤོག་བུ་བཟོ་གྲྭ་སོགས་ཀྱི་མགོ་གཙོ་ཡིན་ཁར་རྒྱལ་དབང་ཁོང་གི་སྤྱན་གསལ་ཡང་ཡིན་ པའི་དམིགས་བསལ་གནས་བབ་དང་ལྷག་པར་དུ་བོད་དམག་གི་གནས་བབ་ཇེ་མཐོར་འགྲོ་ཞིང་བླ་ གྲྭ་དང་དཔོན་རིགས་ཁག་གི་གཟི་ཉམས་ཇེ་ཞན་དུ་འགྲོ་བ་ལ་གཞིགས་ཏེ། ཕྱིས་སུ་ཚ་རོང་མངའ་འོག་གི་དམག་མི་མང་པོ་ཞིག་གིས་བཀའ་ཤག་དང་དགོན་སྡེ་ཁག་གི་ བླ་གྲྭ་ཚོའི་གནས་བབ་འཕྲོག་འོངས་སྙམ་པའི་དོགས་པའམ་ཡང་ན་བཀའ་ཤག་གི་སྲིད་དབང་ འཕྲོག་འོངས་སྙམ་པའི་དོགས་པ་སྣ་ཚོགས་ཡིད་ལ་ཤར། དེ་ལྟར་ལོ་ཤས་འདས་པ་ན་བོད་དམག་དང་དགོན་སྡེ་ད་དུང་བཀའ་ཤག་སྲིད་གཞུང་སོགས་ ཀྱི་དབར་གྱི་འགལ་བ་དེ་དེ་བས་རྣོ་ངར་ཅན་དུ་འགྱུར་འགོ་ཚུགས། བོད་དམག་རྣམས་ཀྱིས་མགོ་སྐྲ་གཅོད་པ་དང་ཕྱུ་པ་མི་གྱོན་པ་སོགས་དབྱིན་ཇི་དང་ཨུ་ རུ་སུ་རྒྱ་ནག་སོགས་ཀྱི་དེང་རབས་ཅན་གྱི་དམག་མིའི་ཆས་གོས་གྱོན་པ་དང་རྐང་རྩེད་ སྤོ་ལོ་སོགས་དེང་རབས་ཀྱི་ལུས་རྩལ་རྩེ་བ། བླ་གྲྭ་དང་དཔོན་རིགས་ལ་ལྟོས་བཅས་ཀྱིས་དད་གུས་མི་བྱེད་པ་སོགས་བྱུང་བས། བོད་ཀྱི་སེར་སྐྱ་ཕོ་མོ་ཡོངས་ཀྱིས་དགག་པ་ནན་པོ་བྱས། ལྷག་པར་དུ་ཨ་ར་དཀར་པོས་གཙོས་པའི་མི་དྲག་མང་པོས་ཚ་རོང་མེད་པར་བཟོ་བའི་དབྱེན་ གྱི་སྦྱོར་བ་རྒྱ་ཆེར་རྩོམ་འགོ་ཚུགས། ཁོ་ཚོས་རྒྱལ་དབང་དང་ཚ་་རོང་གི་བར་སེལ་འཇུག་དཀྲུག་ཤིང་གི་ཞུ་ལོག་སྣ་ཚོགས་ བཟོས་ཤིང་། ཐོག་མར་རྒྱལ་དབང་ཁོང་གིས་ཁོ་ཚོའི་དབྱེན་སྦྱོར་ལ་མི་གསན་མོད་ཕྱིས་སུ་ཨ་ར་ དཀར་པོས་གཙོས་པའི་མི་དྲག་རྣམས་ཀྱིས་ཐབས་བརྒྱ་ཇུས་སྟོང་གིས་ལས་ངན་ཡོད་དང་ཚ་ རོང་དང་འབྲེལ་ཨེ་ཐུབ་ལྟ་བ་དང་། ལྷག་པར་དུ་སྤྱི་ལོ་༡༩༢༤ལོར་བོད་དམག་དང་བོད་དུ་བཅའ་སྡོད་རྒྱ་གར་ཉེན་རྟོག་པ་ གཉིས་ཟིང་འཁྲུག་ལངས་པའི་ཁྲོད་བོད་དམག་གིས་རྒྱ་གར་གྱི་ཉེན་རྟོག་པ་གཅིག་བསད་ པ་དེས་ཚ་རོང་ཁོང་ཁྲོ་ཚད་མེད་ལངས་ཏེ་ཉེན་རྟོག་པ་གསོད་མཁན་གྱི་དམག་མི་དག་གི་ རྐང་པ་པུས་མོའི་མཚམས་ནས་བྲེགས་པ་དང་དེའི་ངན་རོགས་ཀྱི་རྣ་བ་བྲེགས་པས་མང་ ཚོགས་ཀྱིས་ལབ་གླེང་སྣ་ཚོགས་བྱུང་། ཁོང་གིས་དེ་ལྟར་བྱེད་པ་ནི་དམག་མི་རྣམས་ལ་རང་སྣང་གང་ཤར་བྱེད་པའི་བསམ་པ་མེད་ པ་བཟོ་བྱེད་དམ་ཡང་ན་མི་རིགས་གཉིས་ཀྱི་འཆམ་མཐུན་ལ་དགོངས་པ་ཡིན་ངེས་ཀྱང་། ཨ་ར་དཀར་པོའི་ངོས་ནས་བརྗོད་ན་ད་གཟོད་ཚ་རོང་ལ་རྒོལ་ལན་སྤྲོད་པའི་དུས་ལེགས་ པོ་ཞིག་ཤར་སོང་སྙམ། ཨ་ར་དཀར་པོས་ཚ་རོང་གིས་རྒྱལ་དབང་ལ་སྙན་གསེང་མ་ཞུས་པར་རང་གར་ཁྲིམས་བུ་ཆུང་ སྤྱད་པ་དེས་རྒྱལ་དབང་མིག་ནང་དུ་མ་བཞག་ཚུལ་དང་ཚ་རོང་གིས་གཙོས་པའི་བོད་དམག་ བསྟན་པའི་དགྲ་ལ་ལངས་ཚུལ། དེ་བཞིན་ཚ་རོང་གིས་དབྱིན་གཞུང་ལ་ངོ་དགའ་བྱེད་ཚུལ་སོགས་མངོན་ལྐོག་སྣ་ཚོགས་ བརྒྱུད་དེ་རྒྱལ་དབང་གི་སྙན་དུ་གསོལ་གང་ཐུབ་བྱས། དེ་ལྟར་རྒྱལ་དབང་ཁོང་གི་ཐུགས་དགོངས་སུའང་བོད་དམག་རྣམས་ཀྱིས་ཚ་རོང་མགོ་རྩེར་ བཀུར་བ་དང་། བོད་དམག་གི་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱང་བོད་ནང་ཁུལ་གྱི་ཚོགས་པ་ཁག་ལས་དམིགས་བསལ་དུ་ཐོན་ ཡོད་པ་གཟིགས་རྗེས། ཁོང་རང་ཉིད་ལའང་འཇིགས་དངངས་དང་དོགས་པ་ཅུང་ཟད་བྱུང་ནས་མཐར་ཚ་རོང་མེད་པར་བཟོ་ རྒྱུའི་སེམས་ཐག་བཅད། མཐར་སྤྱི་ལོ་༡༩༢༤ལོའི་ལོ་སྨད་དུ་ཚ་རོང་རྒྱ་གར་དུ་སོང་བའི་སྐབས་དང་བསྟུན་ཏེ་ ཚ་རོང་དང་ཉེ་བའི་དམག་དཔོན་དང་མི་དྲག་མང་པོ་གནས་དབྱུང་བཏང་། སྤྱི་ལོ་༡༩༢༥ཚ་རོང་ལོར་བོད་ཡུལ་དུ་འཁོར་རྗེས་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡང་མ་བཤད་པར་ཁོང་ དམག་དཔོན་ལས་གནས་དབྱུང་བཏང་། སྤྱི་ལོ་༡༩༣༠ལོར་ཚ་རོང་གིས་བཀའ་བློན་ལས་དགོངས་ཞུ་བྱས། ཨ་རིའི་བོད་རིག་པ་མེ་ཁེར་སི་ཏན་སོགས་ཀྱིས་ཀྱང་ཚ་རོང་དམག་སྤྱི་ལས་གནས་དབྱུང་ བཏང་བ་ནི་བཀའ་ཤག་སྲིད་གཞུང་གི་གོད་ཆག་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེ་ནས་བཟུང་བོད་དམག་རྣམས་སླར་ཡང་སྣུམ་ཟད་ཀྱི་མར་མེ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཞེས་གསུངས་ འདུག
ཁོང་གིས་བོད་ཀྱི་དམག་དཔུང་དེང་རབས་ཅན་གྱི་ཕྱོགས་སུ་ཁ་ཕྱོགས་བསྒྱུར་བ་ ཕུད། ཚན་རིག་དང་བོད་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་སླད་སྔ་རྗེས་སུ་ཡིག་བཏགས་འཕྲུལ་འཁོར་དང་མེ་ མདའ། འབར་རྫས། གློག་ཆས་སོགས་ནང་འདྲེན་དང་དར་སྤེལ་བྱེད་པའི་དགོངས་པ་སྣ་ཚོགས་བྱུང་ཡང་དོན་ དངོས་སུ་མ་གྱུར། ཕྱིས་སུ་དམག་དཔོན་དང་བཀའ་བློན་གྱི་འགན་བཞག་རྗེས་ཀྱང་བོད་ཀྱི་གསེར་ཊམ་དང་ དངུལ་སྣ་ཚོགས། བལ་འཁེལ་འཐག་ལས་བཟོ་གྲྭ་བཅས་ཀྱི་འགན་བཞེས་མཐར་སྤྱི་ལོ་༡༩༦༩ལོར་དགོང་པ་ རྫོགས། གཞན་ཁོང་གི་བུ་རྒན་པ་ཚ་རོང་བདུད་འདུལ་རྣམ་རྒྱལ་ལགས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཡབ་ཆེན་ ཚ་རོང་ཟླ་བཟང་དགྲ་འདུལ་གྱི་མི་ཚེ་ལོ་རྒྱུས་དང་། དེ་སྔའི་བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་སྐོར་གྱི་དེབ་གཉིས་བརྩམས་ཡོད་པར་གྲགས་པས་གཟིགས་ པར་མཛོད།།
གནས་ཚུལ་གསལ་བོ་གསལ་རྐྱང་བཀོད་པ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ། སྤྱི་ཚོགས་དྲ་ལམ་ཁག་ཏུ་དཀྲོག་གཏམ་སྣ་ཚོགས་ཁྱབ་བཞིན་པ་དེ་དག་ལ་གསལ་བོ་ཆགས་པའི་རེ་བ་ཡོད།
སྐུ་ངོ་ཚ་རོང་བདུད་འདུལ་རྣམ་རྒྱལ་སྐོར་གྱི་གནས་ཚུལ་ཞིག་བོད་ཀྱི་དུས་བབ་ཀྱིས་སྤེལ་ཡོད་་http://www.tibettimes.net/news.php?id=4588
འདི་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་འདུག ཐུགས་རྗེ་ཆེ། གཞན་པར་དག་གི་འོག་ཏུ་ལོ་ཚིགས་དང་པར་ངོས་ཀྱི་མིའི་མིང་སོགས་ངོ་སྤྲོད་ཐུང་ངུ་རེ་བཀོད་ན་ཡག་ས་རེད། ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ལ་གོ་བ་ལོན་བདེ་བོ་ཡོང་ངེས།
བཀྲ་ཤིས་རྣམ་གཉིས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་གྲངས་མེད་ཞུ། རྩ་ཆེའི་དཔེ་དེབ་ཀྱི་ནང་དོན་རྣམས་ཁ་གསལ་ཚིག་གསལ་གྱི་སྒོ་ནས་འདི་ལྟར་བོད་ཡིག་ཐོག་ཕབ་བསྒྱུར་གནང་སྟེ་ང་དང་ང་ལྟ་བུ་དག་གི་ལོངས་སྤྱོད་ཀྱི་སྐལ་བར་གནང་བ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་གྲངས་མེད་ཞུ།