པཎ་ཆེན་དགེ་འདུན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་མཆོག་དགུང་གྲངས་ ༢༨ ལ་ཕེབས་པའི་སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་དང་བསྟུན་ཏེ་དྷ་སའི་ལས་འགུལ་བ་ཁག་ཅིག་གིས་ཀུན་གཟིགས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བའི་མཛད་རྗེས་དང་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཅིག་པ་མཆོག་ད་ཆར་གར་སོང་ཆ་མེད་ཆགས་པའི་གནད་དོན་སོགས་ལ་བགྲོ་གླེང་གནང་ཡོད།
ཁ་སང་སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་ ༡༠།༣༠ ཐོག་དྷ་རམ་ས་ལའི་བོད་ཀྱི་མགྲོན་ཁང་དུ། བོད་ཀྱི་བུད་མེད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་འོག པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཅིག་པ་དགེ་འདུན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་མཆོག་དགུང་གྲངས་ ༢༨ ལ་ཕེབས་པའི་སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་སྲུང་གཙི་དང་བསྟུན་ཏེ་བགྲོ་གླེང་ཞིག་ཚོགས་ཡོད་པ་དང་། བགྲོ་གླེང་གཏམ་བཤད་པར་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་གྲྭ་བག་འགྲོ་ལགས་དང་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ཚེ་རིང་མཚོ་མོ་ལགས་གཉིས་ཀྱིས་ཀུན་གཟིགས་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་པ་མཆོག་གི་མཛད་རྗེས་དང་། པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཅིག་པ་དགེ་འདུན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་མཆོག་གི་གནས་སྟངས་བཅས་ཀྱི་ཐོག་གཏམ་བཤད་གནང་སོང་།
བགྲོ་གླེང་ཐོག་དྷ་ས་ས་གནས་མགོ་འཛིན་ཟླ་བ་རིན་ཆེན་ལགས་གཙོས་པའི་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་སྐུ་ཚབ་དང་དྷ་ས་ཁུལ་གྱི་དོ་སྣང་ཅན་ཁག་ཅིག་ཕེབས་འདུག བགྲོ་གླེང་དབུ་འཛུགས་སྟེང་དབུས་བོད་ཀྱི་བུད་མེད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་སྒྲོལ་མ་དབྱངས་ཅན་ལགས་ཀྱིས་བརྗོད་དོན། “ང་ཚོ་བཙན་བྱོལ་དུ་སྡོད་ཡུན་རིང་དྲགས་སོང་སྟབས་བོད་མི་རྣམས་ལས་དོན་གཞན་དག་ལ་མགོ་འཁོར་ཏེ། པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་ལས་འགུལ་ཤུགས་ཆུང་དུ་འགྲོ་བ་དང་། ག་ལེར་དོ་སྣང་མེད་པ་ཆགས་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པར་མཐོང་གི་འདུག” ཅེས་དང་། “བུད་མེད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་ཀློད་གྲོལ་ཆེད་ཤུགས་རྒྱག་གི་ཡོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། ང་ཚོ་བུད་མེད་ཅིག་ཡིན་པ་དང་། ཡང་སྒོས་ཨ་མ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། ཁོང་དགུང་ལོ་དྲུག་གི་སྟེང་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བཙན་ཁྲིད་བྱས་པ་རེད། ད་ལྟ་གར་སོང་ཆ་མེད་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། ང་ཚོ་ལ་སེམས་འཚབ་ཆེན་པོ་འདུག”ཅེས་བརྗོད་སོང་།
གྲྭ་བག་གྲོ་ལགས་ཀྱིས་བརྗོད་པ་ལྟར་ན། པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་ཡིག་འབྲུ་ཁྲི་བདུན་གྱི་སྙན་ཞུའི་སྐོར་བརྗོད་དོན་ ༡༩༦༡ ལོར་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་རྒྱ་ནག་གི་མགོ་ཁྲིད་མའོ་ཙེ་ཏོང་དང་སྲིད་བློན་ཀྲུག་ཨིན་ལེ་སོགས་ལ་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་བདེ་སྡུག་ཞིབ་ཕྲ་སྙན་སེང་ཞུས་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་པའི་གནས་སྟངས་ཇེ་ལེགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ་ཕར་ཞོག སྔར་ལས་ལྷག་གི་གདུག་རྩུབ་ཆེ་བའི་བྱ་སྤྱོད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་སྟབས། ༡༩༦༡ ལོ་ནས་མགོ་བཙུགས་ཏེ་བོད་མིའི་བདེ་སྡུག་དེ་དག་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ཕབ་སྟེ་ཡིག་འབྲུ་ཁྲི་བདུན་གྱི་སྙན་ཞུ་བརྩམས་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ནང་དུ་བོད་མིའི་བདེ་སྡུག་རྣམས་སྡེ་ཚན་ ༨ དུ་དབྱེ་ནས་འཁོད་ཡོད་འདུག
བག་གྲོ་ལགས་ཀྱིས་བརྗོད་དོན། “ ༡༩༦༢ ལོར་ཡིག་འབྲུ་ཁྲི་བདུན་གྱི་སྙན་ཞུ་དེ་སྲིད་བློན་ཀྲུག་ཨིན་ལེ་བརྒྱུད་དེ་རྒྱ་ནག་གི་མགོ་ཁྲིད་ཚོར་ཕུལ་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཡིག་ཆ་དེར་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པར་ཝང་ལེ་ཧན་དང་ཞི་ཀྲིང་ཞོན་གཉིས་བསྐོས་ཡོད་འདུག་ལ། ཞིབ་འཇུག་བྱས་རྗེས་ཐོག་མའི་ཆར་ཡིག་ཆ་དེ་ལག་ལེན་བསྟར་རྩིས་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། ༡༩༦༢ ལོའི་རྒྱ་ནག་གི་དབྱར་དུས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་སྟེང་མའོ་ཙེ་ཏོང་ཁོང་ཁྲོ་ཆེན་པོ་ལངས་ཏེ། པཎ་ཆེན་བླ་མའི་རྔ་མ་གནམ་ལ་བཀྱགས་ཏེ་ GA2 གནམ་གྲུ་ལས་ཀྱང་མཐོ་བ་འདུག ཁོ་རང་གིས་མགོ་ཁྲིད་བྱེད་བསམ་པ་དེ་ཁྱེད་རང་ཚོའི་ཉིན་མོའི་རྨི་ལམ་རེད་ཅེས་བཤད་པ་རེད། ཅེས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་ལ་མའོ་ཙེ་ཏོང་གིས་དེ་ལྟ་བུའི་ཚིག་རྩུབ་བཤད་ཡོད་པ་རེད།” ཅེས་བརྗོད་སོང་།
བག་གྲོ་ལགས་ཀྱིས། རྒྱ་གཞུང་གིས་ཡིག་འབྲུ་ཁྲི་བདུན་གྱི་ནང་དོན་དེ་དག་རྫུན་མ་ཡིན་པ་དང་། དེའི་ནག་ཉེས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་ཡིས་ངོས་ལེན་བྱེད་དགོས་ཞེས་བཙན་གནོན་ཇི་ལྟར་བྱས་ཀྱང་། པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ངོས་ལེན་རྩ་བ་ནས་གནང་མེད་སྟབས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་ཞྭ་མོ་གསུམ་གཡོག་ཏེ་འཐབ་རྩོད་དྲག་པོ་བཏང་བ། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ཞི་བའི་བཅིངས་གྲོལ་ཟེར་གྱི་ཡོད་ཀྱང་། གལ་སྲིད་རྒྱ་ནག་གཞུང་བོད་ཞི་བའི་བཅིངས་གྲོལ་གཏོང་བར་ཡོང་བ་ཡིན་ན། ཡིག་འབྲུ་ཁྲི་བདུན་ནང་བོད་ཁམས་ཡོངས་ཀྱི་བདེ་སྡུག་བརྗོད་ཡོད་སྟབས། དེ་དག་ཁས་ལེན་དང་ལག་བསྟར་མི་བྱེད་ཐབས་མེད་ཡིན་ཡང་། རྒྱ་ནག་གིས་དེ་དག་ཁས་ལེན་བྱས་པ་དེས་གང་མཚོན་པ་རེད་ཟེར་ན། རྒྱ་ནག་གིས་བོད་སར་བཙན་བཟུང་བྱེད་པའི་བསམ་པ་ཁོ་ན་མ་གཏོགས་མེད་པ་ཧ་གོ་ཐུབ་ཚུལ་སོགས་བརྗོད་སོང་།
དེ་བཞིན། ༡༩༧༩ ལོར་རྒྱལ་ལོ་དོན་འགྲུབ་མཆོག་བོད་དུ་ཕེབས་ཏེ་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་མཇལ་འཕྲད་གནང་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེས་རང་གི་སྟོད་གོས་ཕུད་དེ་སྐུ་གཟུགས་ཀྱི་རྨ་ཁ་རྣམས་རྒྱལ་ལོ་དོན་འགྲུབ་ལ་བསྟན་ཏེ། ངས་བོད་དོན་ཐོག་ལས་ཀ་བྱས་ཏེ་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་སྐབས་ང་ལ་གདུག་རྩུབ་མནར་གཅོད་བཏང་བའི་དཔང་རྟགས་འདི་ཡིན་ཞེས་བསྟན་གནང་འདུག་ཅེས་བརྗོད་ཡོད་འདུག
པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་བཙོན་གྲོལ་ཐོབ་རྗེས་དབུས་གཙང་ཁུལ་དུ་ཐེངས་དང་པོར་ཕེབས་སྐབས། ས་ཕྱོགས་གང་སར་སྒོ་བྱང་སྟེང་རྒྱ་ཡིག་མ་གཏོགས་མེད་པ་གཟིགས་ཏེ། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ཚོགས་འདུའི་སྐབས་འཕྲལ་དུ་སྒོ་བྱང་རྣམས་བོད་ཡིག་ནང་འབྲི་དགོས་པའི་བཀའ་བཏང་བ་དང་། བོད་ལྗོངས་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་སོགས་བོད་ཀྱི་ས་ཕྱོགས་གང་སར་ཡིག་རྨོངས་སེལ་བའི་སློབ་གྲྭ་བཙུགས་པ། དེ་བཞིན། ༡༩༨༥ལོར་འདས་པའི་ངོ་ལོ་ཉེར་ལྔའི་རིང་ལྷ་སའི་ཆོ་འཕྲུལ་སྨོན་ལམ་རྒྱུན་ཆད་པ་དེའང་བསྐྱར་གསོ་གནང་སྐོར་སོགས་བརྗོད་སོང་།
རྩོམ་པ་པོ་འཇམ་དཔལ་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ཡིག་ཐོག་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཅིག་བྲིས་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་ནས་པར་སྐྲུན་བྱེད་མ་ཐུབ་པར་རྗེས་སུ་རྒྱ་ཡིག་ནས་བོད་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་ཏེ་རྒྱ་གར་ནང་པར་སྐྲུན་བྱས་པ་དང་། འཇམ་དཔལ་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱིས་རྗེས་སུ་སླར་ཡང་རིན་པོ་ཆེའི་མདུན་དུ་བཅར་ཏེ་ད་དུང་དེབ་ཅིག་འབྲི་འདོད་སྐོར་བརྗོད་སྐབས། པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེས་ “ང་ལ་ད་དུང་ལས་ཀ་བྱ་རྒྱུ་མང་པོ་ལྷག་བསྡད་ཡོད། ང་ལ་འཆར་གཞི་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པས་དེབ་དེས་མ་འོངས་པར་དཀའ་ངལ་བཟོ་སྲིད་པ་རེད།” ཅེས་གསུངས་འདུག འོན་ཀྱང་། དེ་ནས་ཉིན་ཁ་ཤས་རྗེས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་གློ་བུར་དུ་དགོངས་པ་རྫོགས་ཏེ། ཁོང་གིས་བཙོན་ཁང་ནང་སྡུག་པོ་མྱངས་ཚུལ་རྣམས་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ཕབ་མ་ཐུབ་པ་ནི་ཧ་ཅང་བློ་ཕམ་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཡིན་སྐོར་སོགས་བརྗོད་སོང་།
ཚེ་རིང་མཚོ་མོ་ལགས་ཀྱིས་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཅིག་པ་དགེ་འདུན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་མཆོག་གི་སྐོར་ལ། པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་གར་སོང་ཆ་མེད་ཆགས་པ་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་བཤད་ན་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ནག་ཉེས་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་དང་། དང་པོ་པཎ་ཆེན་ཆུང་སྲིད་མཆོག་གི་ནང་དུ་གཞུང་གི་དམག་མི་བཏང་བ་དང་། དེ་ནས་ཕ་མ་ནང་མི་དང་བཅས་པ་འཛིན་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་པ། སྐབས་དེ་ནས་ད་ལྟའི་བར་གར་སོང་ཆ་མེད་ཆགས་པ་སོགས་ནི་ནག་ཉེས་མ་འདྲ་བ་གསུམ་ཡིན་པ་དང་། མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲིམས་ལུགས་ནང་ “གར་སོང་ཆ་མེད” ཟེར་བ་དེ་ནག་ཉེས་ཆེན་པོར་རྩི་བ་སྐོར་སོགས་བརྗོད་སོང་།
ཚེ་རིང་མཚོ་མོ་ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་སྐོར་འཛམ་གླིང་ལ་རྫུན་གཏམ་སྤེལ་ཚུལ་སྐོར་ལ། ༡༩༩༧ ལོར་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་སྐུ་ཚབ་མང་པོ་ཞིག་གིས་རྒྱ་གཞུང་ལ་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་གར་སོང་ཆ་མེད་ཆགས་པའི་སྐོར་དྲིས་སྐབས། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ཀྲུའུ་ཞི་གཞོན་པས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་ད་ལྟ་ལྷ་རི་རྫོང་གི་གྲོང་གསེབ་ཅིག་ཏུ་ནང་མི་དང་ལྷན་དུ་བདེ་པོ་ཡིན་ཚུལ་བརྗོད་ཡོད་པ་དང་། དེའི་རྗེས་ཨ་རིའི་སྐུ་ཚབ་རྒྱ་ནག་ལ་ཕྱིན་སྐབས་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་ཚོར་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་རྒྱལ་ས་པེ་ཅིན་དུ་བཞུགས་ཡོད་སྐོར་ལབ་ཡོད་འདུག ༡༩༩༨ ཟླ་ ༩ པའི་ནང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་འགན་འཛིན་ལྕམ་སྐུ་ཞབས་རཱོ་ཝིན་སཱོན(Robinson)ལགས་རྒྱ་ནག་ལ་སྐོར་སྐྱོད་དུ་ཕེབས་སྐབས། པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་སྐོར་ནན་འདྲི་གནང་སྟེ་རིན་པོ་ཆེར་མཇལ་འདོད་འདུག་ལབ་སྐབས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་མཇལ་བཅུག་མེད་པ་མ་ཟད། ༢༠༠༠ ལོར་དབྱིན་ཡུལ་དང་རྒྱ་ནག་བར་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྐོར་གྱི་ཚོགས་འདུ་ཚོགས་སྐབས། དབྱིན་གཞུང་གིས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་སྐོར་ལ་དྲི་བ་བཏང་བའི་ལན་དུ་རྒྱ་གཞུང་གིས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་གཟུགས་བདེ་ཐང་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་ད་ལྟ་སློབ་གྲྭར་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ། ཁོང་གི་ཡབ་ཡུམ་གཉིས་ཀྱིས་མི་ཆ་མེད་རིགས་དང་གསར་འགོད་པ་སོགས་ལ་ཐུག་འདོད་མེད་སྐོར་སོགས་བརྗོད་འདུག་པ་མ་ཟད། པར་གཉིས་བསྟན་ཏེ་འདི་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་རེད་ལབ་སྟེ་རྗེས་ལ་པར་དེ་གཉིས་ཁོང་ཚོར་མ་སྤྲད་པར་ཕྱིར་འཁྱེར་ཡོད་འདུག
དེ་བཞིན། ༢༠༠༡ ལོའི་ཟླ་ ༨ པའི་ནང་པཱོ་ལན་ཌི་(Poland)རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མིའི་སྐུ་ཚབ་ཁག་ཅིག་ལྷ་སར་ཕེབས་སྐབས། ཁོང་ཚོས་ཀྱང་པཎ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐོར་ལ་དྲི་བ་བཏང་སྟེ་ཁོང་མཇལ་འདོད་འདུག་ལབ་སྐབས། རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་སྐུ་གཟུགས་བདེ་ཐང་རེད། བདུན་ཕྲག་དྲུག་གི་རྗེས་ལ་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་པར་བསྐུར་ཡོང་ལབ་འདུག་ཀྱང་ད་ལྟ་བར་པར་འབྱོར་མེད་པ་དང་། དེའི་རྗེས་ལ་པཱོ་ལན་ཌི་རྒྱལ་སར་ཡོད་པའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཚབ་ཁང་གིས་ཁོང་ཚོར་ཡི་གེ་ཞིག་བསླེབས་ཏེ། པཎ་རིན་པོ་ཆེ་དང་ཁོང་གི་ཕ་མ་སྤུན་ཚང་མ་བདེ་ཐང་རེད། ཁོང་གི་ཕ་མ་གཉིས་ཀྱིས་མི་ཆ་མེད་དང་ཐུག་འདོད་མི་འདུག རྒྱ་ནག་གི་མི་མང་དེ་ཚོའི་བསམ་ཚུལ་ལ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བརྩི་བཀུར་བྱེད་བཞིན་ཡོད། དེ་ནི་ཁོང་ཚོའི་རང་དབང་རེད། ཁྱེད་རང་ཚོ་པཱོ་ལན་ཌི་ལུང་པས་ཀྱང་མི་མང་གི་བསམ་ཚུལ་ལ་བརྩི་བཀུར་ཞུ་བཞིན་ཡོད་རྒྱུ་རེད། དེར་བརྟེན། པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་དང་ཁོང་གི་ནང་མི་ཚོས་མི་གཞན་ལ་ཐུག་འདོད་མི་བྱེད་པ་དེ་རང་གི་ཐོག་ནས་འདམ་ག་བྱས་པ་རེད། དེ་ལ་ང་ཚོས་བརྩི་བཀུར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཅེས་སོགས་ལབ་ཡོད་འདུག
གསར་འགོད་པ། ཉི་མ་ཚེ་རིང་།
གསར་འགྱུར་འདིའི་ནང་དུ་གནས་ཚུལ་མང་པོ་ཞིག་འདུག
བཙན་བྱོལ་ནང་དུ་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བ་ཤི་ཚར་བ་རེད་ལ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཅིག་པའང་བོར་ཚར་བ་རེད། ཡིན་ནའང་བོད་ནང་དུ་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བ་ང་རྒྱལ་གྱིས་སྐུ་འཚོ་བཞུགས་ཡིན་ལ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཅིག་པ་མཆོག་ཀྱང་ལ་ཞེན་གྱིས་འཚར་བཞིན་ཡོད།