༧གོང་ས་མཆོག་ནས་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་ཞིག་ལ་འཚམས་འདྲི་མཛད།

ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༨ ཉིན་༧གོང་ས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ཉེ་ཆར་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་སྐུ་ཞབས་ཇོ་སི་མེ་ཉུལ་རཱ་མོ་སི་ཧོར་ཊ་ (José Manuel Ramos-Horta) ལགས་ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡའི་གླིང་ཕྲན་རྒྱལ་ཁབ་ཨི་སི་ཊི་མོར་ (East Timor) གྱི་སྲིད་འཛིན་དུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་བར་འཚམས་འདྲིའི་གསུང་འཕྲིན་བསྩལ་འདུག

His Holiness the Dalai Lama and fellow Nobel Peace Prize Laureate Jose Ramos-Horta.

༧གོང་ས་མཆོག་གི་གསུང་འཕྲིན་ནང་། སྐུ་ཉིད་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༠ ནང་དྷ་རམ་ས་ལར་ཕེབས་པ་ནས་བཟུང་འདས་པའི་ལོ་ངོ་མང་པོའི་རིང་ངོས་གཉིས་ངོ་ཤེས་སུ་གྱུར་བ་དེ་ནི་དགའ་སྤོབས་འོས་པ་ཞིག་རེད། ཅེས་གསུངས་པ་དང་འབྲེལ། ད་ལན་བསྐྱར་དུ་ཁྱེད་རང་མདུན་ལ་འགན་འཁྲི་ཆེན་པོ་ཞིག་བབས་ཡོད། ངོས་ཀྱིས་ཁྱེད་རང་གི་མགོ་འཁྲིད་འོག་ཊི་མོར་ལི་སི་ཊེ་ (Timor-Leste) ཡི་མི་མང་རྣམས་མུ་མཐུད་ཞི་བདེ་དང་འཕེལ་རྒྱས་ལ་རོལ་ཐུབ་རྒྱུའི་ཡིད་ཆེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ལ། ལྷག་པར་དུ་ཁྱེད་ཀྱིས་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཁེ་དབང་ཆུང་བ་རྣམས་ཀྱི་འཚོ་བ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཐུབ་པའི་ཡིད་ཆེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཅེས་གསུངས་ཏེ། མཇུག་ཏུ་སྲིད་འཛིན་གསར་པས་རང་གི་འབངས་མི་སེར་རྣམས་ཀྱི་མངོན་འདོད་དང་རེ་བ་བསྒྲུབ་རྒྱུར་ལམ་ལྷོངས་ཡོང་བའི་ཐུགས་སྨོན་ཡང་མཛད་འདུག

ཟླ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༡༩ ཉིན་མི་འབོར་ས་ཡ་ ༡།༣ ལས་མེད་པའི་ཊི་མོར་ལེ་སི་ཊེ་དམངས་གཙོའི་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ (Democratic Republic of Timor-Leste) ཀྱི་སྲིད་འཛིན་གྱི་དངོས་གཞིའི་འོས་བསྡུའི་ཁྲོད། སྲིད་འཛིན་ལས་ཐོག་ (Francisco Guterres) ལ་ཁྱོན་འོས་གྲངས་ ༢,༤༢ ,༤༤༠ ཐོབ་སྟེ་འོས་ཀྱི་བརྒྱ་ཆ་ ༣༧།༩༡ རག་ཡོད་པ་དང་། ད་ལྟ་དགུང་ལོ་ ༧༢ ཡིན་པའི་ཡུལ་དེའི་སྲིད་འཛིན་དང་སྲིད་བློན་གཉིས་ཀྱི་འགན་འཁུར་བཞེས་མྱོང་མཁན་སྐུ་ཞབས་ཇོ་སི་རཱ་མོ་ལགས་སུ་ཁྱོན་འོས་གྲངས་ ༣,༩༧,༡༤༥ དང་། འོས་ཤོག་གི་བརྒྱ་ཆ་ ༦༢།༠༩ ཐོབ་སྟེ་སྲིད་འཛིན་དུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་ཡོད་ལ། འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢༠ ཉིན་དངོས་སུ་སྲིད་འཛིན་གྱི་ལས་འཁུར་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་འདུག

སྐུ་ཞབས་ཇོ་སི་རཱ་མོ་སི་ཧོར་ཊ་ལགས་ཀྱིས་འོས་བསྡུའི་དྲིལ་བསྒྲགས་སྐབས་རང་ཉིད་སྲིད་འཛིན་དུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་རྗེས་ཡུལ་དེའི་གྲོས་ཚོགས་ནུས་མེད་བཟོ་རྒྱུའི་དགོངས་ཚུལ་གསུངས་ཡོད་འདུག་ལ། དེའི་རྐྱེན་པས་མི་རིང་བར་ཡུལ་དེའི་ནང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཟིང་ཆ་ཕྲན་བུ་ལངས་སྲིད་པ་ཞིག་ཡིན་འདུག་ལ། ཡང་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ད་ལྟའི་ཆར་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱིས་ཡུལ་དེའི་དཔལ་འབྱོར་ལ་དོ་ཕོག་ཤུགས་ཆེར་ཐེབས་ཏེ་ད་ལྟའང་བསྐྱར་གསོ་མ་ཐུབ་པར་ལུས་ཡོད་ཅིང་། འཛམ་གླིང་དངུལ་ཁང་ཆེན་མོ་ (World Bank) ལྟར་ན་ཡུལ་དེའི་མི་འབོར་བརྒྱ་ཆ་ ༤༢ ལྷག་ཙམ་ད་དུང་དབུལ་ཕོངས་ཀྱི་ཚད་ལས་བརྒལ་མེད་པར་བརྟེན། སྲིད་འཛིན་གསར་པའི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་ནི་དབུལ་གྲོལ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་པ་རེད་འདུག

Jose Ramos Horta has won his second term term as president after receiving 62% of the vote. Photograph: Lirio Da Fonseca/Reuters

ཨི་སི་ཊི་མོར་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ནི་ཨོ་གླིང་གི་བྱང་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པའི་ཊི་མོར་རྒྱ་མཚོའི་ཁུལ་དུ་ཆགས་ཡོད་ཅིང་། ཡུལ་དེ་དུས་རབས་ ༡༦ ནས་བཟུང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༥ བར་པོར་ཇུ་གྷལ་ (Portugal) གྱི་མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་དུ་གྱུར་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༥ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢༨ ཉིན་ཨི་སི་ཊི་མོར་རང་བཙན་གྱི་གསར་བརྗེའི་འཐབ་ཕྱོགས་ (Revolutionary Front for an Independent East Timor) ཟེར་བས་ཨི་སི་ཊི་མོར་རང་བཙན་དུ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད་ནའང་། ཉིན་གྲངས་དགུ་ཡི་རྗེས་ཡུལ་དེའི་ནུབ་བྱང་ཁུལ་དུ་ཡོད་པའི་ཨིན་ཌོ་ནེ་ཤི་ཡའི་དམག་གིས་བཙན་འཛུལ་བྱས་ཏེ་ལོ་ངོ་ ༢༥ མ་ཟིན་ཙམ་རིང་དབང་བསྒྱུར་བྱས་ཤིང་། ལོ་ངོ་དེ་དག་ནང་ཨི་སི་ཊི་མོར་ནང་འཁྲུག་རྩོད་རྒྱུན་མ་ཆད་པར་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༩ ལོའི་ཟླ་ ༨ པའི་ནང་པོར་ཇུ་གྷལ་དང་ཨི་ཌོ་ནེ་ཤི་ཡའི་བར་གྲོས་མཐུན་བཞག་སྟེ། འཛམ་གླིང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ལྟ་རྟོག་འོག་མང་མོས་འོས་བསྡུ་བརྒྱུད་ཨི་སི་ཊི་མོར་ཀྱི་མང་ཚོགས་ངོས་ནས་རང་བཙན་བྱ་རྒྱུའི་རང་ཐག་རང་གཅོད་བྱས་ཤིང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༡ ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༣༠ ཉིན་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་འོག་ཨི་སི་ཊི་མོར་ཡུལ་གྱིས་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཐོག་མ་རྣམས་འོས་འདེམས་བྱས་པ་མ་ཟད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༢ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༢༢ ཉིན་ཡུལ་དེའི་རྩ་ཁྲིམས་གཏན་འབེབས་ཀྱིས་ལོ་དེའི་ཕྱི་ཟླ་ ༥ པའི་ནང་དངོས་སུ་ལག་བསྟར་བྱས་པ་མ་ཟད། མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱིས་རང་བཙན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱས་ཡོད་པ་རེད།

ད་ལན་ཨི་སི་ཊི་མོར་གྱི་སྲིད་འཛིན་དུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་བའི་སྐུ་ཞབས་ཇོ་སི་རཱ་མོ་སི་ཧོར་ཊ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༩ ལོར་སྐྱེས་ཤིང་། ཨི་སི་ཊི་མོར་གྱི་རང་བཙན་ལས་འགུལ་ནང་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་འཇོག་མཁན་གྱི་མི་སྣ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༦ ལོར་ཁོང་དང་ཨི་སི་ཊི་མོར་གྱི་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་དཔོན་ཁར་ལོ་སི་ཧྥི་ལིབ་བྷེ་ལོ་ (Carlos Filipe Ximenes Belo) རྣམ་གཉིས་ལ། ཞི་བདེ་དང་དྲང་བདེན་གྱི་ལམ་ནས་ཨི་སི་ཊི་མོར་གྱི་རྩོད་རྙོག་སེལ་རྒྱུའི་ཕྱོགས་སུ་ཕྱག་ལས་གནང་བའི་ངོས་འཛིན་ཐོག་ནས་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཕུལ་ཡོད་པ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༢ ལོར་ཨི་སི་ཊི་མོར་རང་བཙན་དུ་གྱུར་རྗེས་སྐུ་ཞབས་ཇོ་སི་རཱ་མོ་སི་ཡུལ་དེའི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ཐོག་མ་དེར་བསྐོ་གཞག་བྱས་ཡོད་ཅིང་། དེའི་རྗེས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༦ ལོར་ཡུལ་དེའི་སྲིད་བློན་གཉིས་པ་དེར་བསྐོ་གཞག་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ལོར་སྲིད་འཛིན་གྱི་འོས་བསྡུའི་ནང་ཞུགས་སྐབས་མང་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེན་ཐོབ་སྟེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་དུ་བདམས་ཐོན་གྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༢ བར་སྲིད་འཛིན་གྱི་ལས་འཁུར་ཞུས་ཡོད་པ་རེད།