འཇིག་རྟེན་ཁམས་ཀྱི་རིག་པ་དང་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བགྲོ་གླེང་ཐེངས་བརྒྱད་པ་དབུ་འཛུགས་གནང་།

ཁྲི་ཟུར་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་གཞོན་སྐྱེས་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་གྱི་གནའ་བོའི་རིག་གཞུང་ནང་ཡོད་པའི་སེམས་ཀྱི་ཚན་རིག་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ཚན་རིག་དང་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་མཉམ་དུ་དཔུང་པ་མཉམ་གཤིབས་བྱས་ནས་འགྲོ་ཐུབ་ཚེ། འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ལ་ཞི་བདེ་ཡོང་ཐུབ་རྒྱུའི་རེ་བ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་སོང་།

དེ་རིང་དང་སང་ཉིན་ཉིན་གཉིས་རིང་ལ་གངས་སྐྱིད་སྲིད་སྐྱོང་ཚོགས་ཁང་དུ། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་གོ་སྒྲིག་འོག འཇིག་རྟེན་ཁམས་ཀྱི་རིག་པ་དང་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བགྲོ་གླེང་ཐེངས་བརྒྱད་པ་དབུ་འཛུགས་གནང་སོང་། ཐེངས་འདིའི་བགྲོ་གླེང་གི་དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོའི་སྟེང་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་བཀའ་བློན་ཁྲི་ཟུར་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དང་། དམིགས་བསལ་སྐུ་མགྲོན་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་ལྕང་ར་ཐར་ལམ་སྒྲོལ་མ་མཆོག དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་ངེས་སྟོན་པ་དགེ་བཤེས་ལྷག་རྡོར་ལགས། དགེ་འདུན་པའི་ཆེད་དུ་ཚན་རིག་སྣེ་ཁྲིད་མཁན་གྱི་འགན་འཛིན་ཀརྨ་ཐུབ་བསྟན་ལགས་བཅས་ཡིན་འདུག བགྲོ་གླེང་འདིའི་ནང་མཉམ་ཞུགས་གནང་མཁན་གྱི་ཕྱི་ནང་གི་མཁས་དབང་ཁག་ཅིག་དང་ཕྱོགས་མཐའ་ཁག་ནས་ཕེབས་པའི་གྲྭ་བཙུན་ཁག་ཅིག དེ་བཞིན་སློབ་ཕྲུག་དང་མི་མང་སོགས་ཚོགས་བཅར་བ་ཁྱོན་མི་གྲངས་ ༣༠༠ ལྷག་མཉམ་ཞུགས་གནང་ཡོད་འདུག

ཐོག་མར་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་ངེས་སྟོན་པ་དགེ་བཤེས་ལྷག་རྡོར་ལགས་ཀྱིས། འཇིག་རྟེན་ཁམས་ཀྱི་རིག་པ་དང་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བགྲོ་གླེང་ཐེངས་བརྒྱད་པའི་སྐོར་དང་། དེའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས། དེ་བཞིན་ད་ལན་གྱི་བགྲོ་གླེང་གི་བརྗོད་གཞི་གཙོ་བོ་སྣང་ཚུལ་དང་གནས་ཚུལ་ (Perspective and Reality) ཞེས་པའི་བརྗོད་གཞིའི་སྐོར་ལ་ངོ་སྤྲོད་གནང་གྲུབ་མཚམས་དགེ་འདུན་པའི་ཆེད་དུ་ཚན་རིག་ཚོགས་པའི་ལག་བསྟར་འགན་འཛིན་ཀརྨ་བསྟན་འཛིན་ལགས་ཀྱིས། སྤྱིར་བཏང་དགེ་འདུན་པའི་ཆེད་དུ་ཚན་རིག་ཚོགས་པའི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་ནི་བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་ཁག་ཏུ་ཡོད་པའི་དགེ་འདུན་པ་རྣམས་ལ་དེང་དུས་ཀྱི་ཚན་རིག་སློབ་ཁྲིད་བྱ་རྒྱུ་གལ་ཆེན་ཡིན་པར་བརྟེན། བགྲོ་གླེང་འདིའི་བརྒྱུད་ནས་དེང་དུས་ཀྱི་ཚན་རིག་སློབ་ཁྲིད་བྱ་རྒྱུར་དམིགས་ཏེ། ནང་པའི་མཁས་པ་དང་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་མཁས་དབང་གི་བར་ལ་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་གོ་སྒྲིག་བྱ་རྒྱུ་དང་། ཕན་ཚུན་བསམ་ཚུལ་བརྗེ་ལེན་བྱ་རྒྱུ་གལ་ཆེན་དུ་མཐོང་སྟེ་བགྲོ་གླེང་གོ་སྒྲིག་ཞུས་ཡོད་སྐོར་དང་། ད་ལན་གྱི་འཇིག་རྟེན་ཁམས་ཀྱི་རིག་པ་དང་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བགྲོ་གླེང་ཐེངས་བརྒྱད་པ་ཡིན་པ་དང་། སྣང་ཚུལ་དང་གནས་ཚུལ་ཟེར་བ་དེ་ཚན་རིག་དང་ནང་ཆོས་གཉིས་ཀྱི་ཐོག་ནས་བཤད་རྒྱུ་ཡོད་པ། དེ་བཞིན་ཚད་རྡུལ་དངོས་ཁམས་རིག་པ་སོགས་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་སློབ་ཚན་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་ན ནང་ཆོས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ལྟ་གྲུབ་སོགས་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པར་བརྟེན། ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་གཉིས་ཀའི་ཐོག་ནས་བསམ་ཚུལ་བརྗེ་ལེན་མང་པོ་བྱ་རྒྱུ་ཡོད་པར་བརྟེན་བརྗོད་གཞི་འདི་བདམས་ཡིན་སྐོར་སོགས་བརྗོད་སོང་།

དམིགས་བསལ་སྐུ་མགྲོན་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་ལྕང་ར་ཐར་ལམ་སྒྲོལ་མ་མཆོག་གིས། དེ་རིང་གི་བགྲོ་གླེང་གི་བརྗོད་གཞི་སྣང་ཚུལ་དང་གནས་ཚུལ་ཞེས་པའི་བརྗོད་བྱ་དེ་གཏིང་ཟབ་པ་དང་རྒྱ་ཆེ་བ་ཞིག་རེད། སྤྱིར་བཏང་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་ལ་རྟོག་ཞིག་བྱེད་པའི་སྐབས། སྣང་ཚུལ་དང་གནས་ཚུལ་མཐུན་གྱི་མེད་པ་ཚང་མས་མཁྱེན་གསལ་རེད། ཁོང་མོས་ནང་ཆོས་ཀྱི་སློབ་གཉེར་གང་ཡང་བྱས་མེད་ཀྱང་། ལོ་ངོ་ ༣༧ ཙམ་གྱི་རིང་སློབ་གྲྭའི་སློབ་ཕྲུག་ལ་ལམ་སྟོན་དང་སློབ་ཁྲིད་བྱས་མྱོང་བ་དང་། དགེ་རྒན་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་རང་ཉིད་ལ་ཤེས་ཡོན་གང་ཡོད་པ་དེ་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་སྤེལ་ཐུབ་རྒྱུ་གལ་ཆེན་ཡིན་སྐོར་དང་། བོད་པ་དང་རྒྱ་གར་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ལས་ཀ་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་སྣང་ཚུལ་དང་གནས་ཚུལ་འདྲ་མིན་ཡོད་པ་དང་མཐུན་གྱི་མེད་པའི་ཚོར་སྣང་མང་པོ་བྱུང་མྱོང་ཡོད་སྐོར་དང་། བགྲོ་གླེང་འདིའི་ནང་ལ་ཕེབས་པའི་མཁས་དབང་མང་པོ་ཞིག་གི་གཏམ་བཤད་གནང་བའི་སྐབས། ཚོགས་བཅར་བ་ཡོངས་ལ་ཕན་ཐོགས་ཏན་ཏན་ཡོང་གི་རེད་བསམ་གྱི་ཡོད་སྐོར་སོགས་གསུངས་སོང་།

སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་མཁས་དབང་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས། དེ་རིང་བགྲོ་གླེང་གི་ཚོགས་འདུ་འདི་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དམིགས་བསལ་གྱི་མཛད་འཕྲིན་གཅིག་གི་ནང་ཆེས་མཆོག་ཏུ་རྨད་དུ་བྱུང་བ་དང་བསྔགས་པར་འོས་པ། ལྷག་པར་དུ་མཛད་འཕྲིན་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་འབྱུང་རབས་ཀྱི་ནང་ལ་དམིགས་བསལ་གྱིས་ཟུར་དུ་ཐོན་པར་ངེས་པའི་མཛད་འཕྲིན་ཞིག་ཡོད་རེད། དེ་ནི་ནང་པའི་ཚན་རིག་དང་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་བར་གྱི་འབྲེལ་ལམ་དང་བློ་སྤྱོད་སྤེལ་རེས་གནང་རྒྱུ་དེ་རེད། འདི་ནི་འགྲན་སྡུར་གྱི་ངོ་བོ་ལ་སེམས་དང་སྲོག་ (Mind and Life) གི་མིང་ཐོག་ནས་ཡིན་པ་དང་། ལས་རིམ་འདིའི་ནང་དྷ་རམ་ས་ལའི་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གིས་དམིགས་བསལ་གྱིས་ཐུགས་འགན་བཞེས་ནས་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་རིམ་པས་འཚོག་རྒྱུ་དང་། དྷ་ས་ཁག་གི་ནང་ལ་ཚན་རིག་གི་སློབ་གསོ་སྤེལ་རྒྱུ་ལ་སོགས་པ་ལས་རིམ་མང་པོ་གནང་ཡོད་པ་རེད། སྤྱིར་བཏང་དཔེ་མཛོད་ཁང་གིས་ཤེས་ཡོན་དང་ཉམས་ཞིབ་དང་འབྲེལ་བའི་ལེ་ཚན་མང་པོ་ཡོད་པའི་ནང་ནས་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་ཞུ་ཡི་ཡོད། ཅེས་གསུངས་སོང་།

ཐེངས་འདིའི་བགྲོ་གླེང་ནང་བཅར་བའི་དགོས་པ་རྒྱུ་མཚན་དང་འབྲེལ་ནས་བཀའ་བློན་ཁྲི་ཟུར་མཆོག་གིས། ལས་རིམ་འདི་༧གོང་ས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་དམིགས་བསལ་གྱི་འཕྲིན་ལས་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་། འདི་ལ་བརྟེན་ནས་འབྱུང་འགྱུར་འཇིག་རྟེན་སྤྱིའི་གནས་ལུགས་ལ་འགྱུར་བ་ངེས་ཅན་ཞིག་གཏང་ཐུབ་རྒྱུའི་ནུས་པ་ཡོད་པའི་ལས་གཞི་ཡིན་པར་བརྟེན། དེ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་མཚོན་པའི་ཆེད་དུ་བཅར་བ་ཡིན་སྐོར་དང་། སྤྱིར་འཇིག་རྟེན་གྱི་མཐོང་ཚུལ་གྱི་ཐོག་ནས་ལས་དོན་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་། དེའི་གནས་ཚད་དེ་ཚོད་དཔག་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་རེད། ལྷག་པར་དུ་འདས་པ་དང་ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་ཀྱི་གནས་ལུགས་ཙམ་མ་ཡིན་པར། འབྱུང་འགྱུར་སྤྱིར་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་དང་ལྷག་པར་འགྲོ་བ་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཞབས་འདེགས་དང་ཕན་གནོད་གང་འདྲ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད་པ་དེའི་ཚད་གཞི་འཛིན་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པར་བརྟེན། ལས་གཞི་འདི་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་སྐོར་དང་། ཐེངས་འདིའི་བགྲོ་གླེང་འདི་ནི་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་བཀའ་དགོངས་འགྲུབ་པའི་བྱ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། འབྱུང་འགྱུར་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་ཚན་རིག་དང་ནང་ཆོས་བར་གྱི་འབྲེལ་ལམ་ཇེ་ཡག་ཏུ་གཏང་རྒྱུའི་ཕྱག་ལས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་། འདིའི་ནང་ཆ་ཤས་ལེན་མཁན་ཚང་མར་བསྔགས་བརྗོད་དང་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་ཡོད། ན་གཞོན་རྣམས་ཀྱི་མི་ཚེའི་ནང་རྒྱ་གར་གྱི་གནའ་བོའི་རིག་གཞུང་ནང་ཡོད་པའི་སེམས་ཀྱི་ཚན་རིག་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ཚན་རིག་དང་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་མཉམ་དུ་དཔུང་པ་མཉམ་གཤིབས་བྱས་ནས་འགྲོ་ཐུབ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བསླེབ་ཚེ། དེའི་སྐབས་སུ་འཇིག་རྟེན་སྤྱི་ཡོངས་ལ་ཞི་བདེ་དང་མཉམ་གནས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོང་ཐུབ་རྒྱུའི་རེ་བ་ཡོད་རེད་བསམ་གྱི་ཡོད་པས། དེ་ལྟར་གནང་རོགས་གནང་ཞེས་སོགས་གསུངས་སོང་།

ད་ལན་གྱི་བགྲོ་གླེང་འདིའི་ནང་ཚན་རིག་དང་ནང་པའི་མཁས་དབང་བར་གྱི་བགྲོ་གླེང་གི་བརྗོད་གཞི་གཙོ་བོ་ནི་སྣང་ཚུལ་དང་གནས་ཚུལ་ (Perspective & Reality) ཡིན་པ་དང་། ཉིན་དང་པོའི་སྟེང་བེར་ཀེ་ལེ་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་ (UC Berkeley) དབང་རྩ་ཚན་རིག་གི་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་སྐུ་ཞབས་ཌ་ཝིཌ་པེ་སི་ཊི་ (David Presti) ལགས་ཀྱིས་དབང་རྩ་ཚན་རིག་དང་ལྟ་ཚུལ། རྣམ་ཤེས་ཞེས་པ་དང་། དགའ་ལྡན་བྱང་རྩེ་གྲྭ་ཚང་གི་དགེ་བཤེས་བློ་གྲོས་བཟང་པོ་ལགས་ཀྱིས་བློའི་འཛིན་ཚུལ་དང་གནས་ལུགས་བར་གྱི་ཁྱད་པར་ཐད་ནང་པའི་ལྟ་ཚུལ་སྐོར་དང་། ཉིན་རྒྱབ་ཏུ་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་ངེས་སྟོན་པ་དགེ་བཤེས་ལྷག་རྡོར་ལགས་ཀྱིས་ལྟ་བ་བཀའ་རྟགས་ཀྱི་ཕྱག་བརྒྱ་བཞིའི་སྐོར་དང་། ཨ་ཤོག་ཀ་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་སྐུ་ཞབས་ཀི་རན་ཏི་སཱ་རན་ (Kranti Saran) ལགས་ཀྱིས་སྣང་ཚུལ་གྱི་ཐོག་ནས་གནས་ཚུལ་འཇལ་པའི་དགོས་དམིགས་སྐོར་ལ་བགྲོ་གླེང་དང་དྲི་བ་དྲིས་ལན་བྱེད་བཞིན་ཡོད་འདུག སང་ཉིན་སེར་བྱེས་དགེ་བཤེས་ལྷ་རམས་པ་ཐབས་མཁས་བློ་གྲོས་ལགས་ཀྱིས་ཚད་རྡུལ་གྱི་ལྟ་བས་བདག་འཛིན་ཆུང་དུ་གཏོང་ཐུབ་བམ་ཞེས་པའི་སྐོར་དང་། སེ་ཡོལ་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་ (Postdoctoral Researcher) བསྟན་འཛིན་རབ་དགའ་ལགས་ཀྱིས་ཚད་རྡུལ་དངོས་ཁམས་རིག་པ་དང་སྣང་གནས་བར་གྱི་འགལ་བ། དེ་བཞིན་ཝཱར་ནཱ་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་ངེས་སྟོན་པ་ཟུར་པ་དགེ་བཤེས་ངག་དབང་བསམ་གཏན་ལགས་ཀྱིས་སྣང་ཚུལ་དང་གནས་ཚུལ་བར་གྱི་སྟོང་ཆ་སེལ་བ་ནི་ནང་པའི་ལྟ་གྲུབ་དང་ཆོས་ཀྱི་རྨང་གཞིའོ་ཞེས་པ་དང་། ནང་པའི་ཉམས་ཞིབ་པ་ཧཱར་ཤ་ནཱ་གར་ཇུ་ན་ (Harsha Tsering Nagaraju)) ལགས་ཀྱིས་གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་གྱི་ལྟ་གྲུབ་ནང་བཤད་པའི་ཚད་མ་དང་མངོན་སུམ་སྐོར། དགེ་འདུན་པའི་ཆེད་དུ་ཚན་རིག་ཚོགས་པའི་ལག་བསྟར་འགན་འཛིན་ཀརྨ་ཐུབ་བསྟན་ལགས་ཀྱིས་ཀ་བ་དང་བུམ་པའི་སྐོར་ལ་བགྲོ་གླེང་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་འདུག

གསར་འགོད་པ། བསྟན་འཛིན་ཕུར་བུ།