གོ་ལའི་ཚ་དྲོད་རྒྱས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆར་ཤུགས་ཆེ་རུ་ཕྱིན་པ་དང་གངས་བཞུ་ཚད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་ཕྱིན་པའི་རྐྱེན་གྱིས་བོད་མཐོ་སྒང་གི་འཚོ་གནས་ལའང་གནོད་སྐྱོན་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཉེན་ཡོད་པའི་སྙན་ཐོ་བཏོན་འདུག
ཉེ་ལམ་བོད་མཐོ་སྒང་དང་འབྲེལ་བའི་སྙན་ཐོ་མང་པོའི་ནང་། གོ་ལའི་ཚ་དྲོད་རྒྱས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་བོད་མཐོ་སྒང་ནང་གི་མཚོ་ཚུད་པའི་འཛམ་གླིང་གི་མཚོ་མང་ཆེ་བ་སྐམ་འགྲོ་ཡི་ཡོད་སྐོར་སོགས་བཀོད་ཡོད་ཀྱང་། ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༧ ཉིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་རང་བྱུང་ས་ཁམས་ཚན་རིག་གི་དུས་དེབ་ (Nature Geoscience) ཀྱིས་སྙན་ཐོ་ཞིག་བཏོན་པའི་ནང་། དུས་རབས་འདིའི་མཇུག་ཏུ། བོད་མཐོ་སྒང་དུ་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་ཤུགས་ཆེན་བྱུང་སྟེ་ཆར་ཞོད་ཆེ་རུ་ཕྱིན་པའི་དབང་གིས་མཚོ་ཆེ་རུ་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། ཆུའི་ཚད་གཞི་མི་ཊར་བཅུ་ཡས་མས་སུ་འཕར་ནས་མཚོ་རྒྱས་ཏེ་སྐམ་ས་བསྣུབ་པ་དང་། མིའི་འཚོ་གནས་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཉེན་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་འདུག
དབྱིན་ཡུལ་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་སྦེང་གྷོར་མཐོ་རིམ་སློབ་གཉེར་ཁང་ (Bangor University) གི་གནམ་གཤིས་རིག་པའི་ཉམས་ཞིབ་པ་ཝུལ་ཝེ་ (Dr. Iestyn Woolway) ལགས་དང་། སོའུ་ཌི་ཨ་ར་བྷི་ཡ། ཨ་རི། རྒྱ་ནག ཧྥ་རན་སི་བཅས་ཀྱི་ལས་རོགས་ཉམས་ཞིབ་པ་ཚོས་བརྗོད་དོན་ལྟར་ན། དུས་རབས་འདིའི་མཇུག་ཏུ་སྐམ་སའི་ཁུལ་དུ་ཡོད་པའི་མཚོ་ཆུའི་རྒྱས་ཚད་དེ་ལྡབ་བཞི་འཕར་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཚོད་དཔག་བྱས་འདུག་ལ། མཚོ་རྒྱས་པ་དེས་མི་དང་སེམས་ཅན་གྱི་འཚོ་གནས་ལ་འབྱུང་འགྱུར་དཔོག་དཀའ་བའི་ཉེན་ཁ་བཟོ་ཡི་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཞིང་ལས་དང་གལ་གནད་ཆེ་བའི་ལམ། མེ་འཁོར་ལྕགས་ལམ་སོགས་ཆུས་བསྣུབ་ཉེན་ཡོད་འདུག
ད་དུང་ཉམས་ཞིབ་པ་ཨི་སི་ཊེན་ (Dr. Iestyn Woolway) ལགས་ཀྱིས། གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་དབང་གིས་བོད་མཐོ་སྒང་ནི་ལྗང་འགྱུར་ཅན་དང་འཚོ་སྡོད་ཆོག་པའི་ས་ཁུལ་དུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཆུའི་མཐུན་རྐྱེན་ལེགས་པོ་ཡོད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་མི་མང་པོ་ཞིག་ས་མཐོ་སར་གནས་སྤོ་བྱེད་བཞིན་ཡོད། འོན་ཀྱང་། མཚོ་ཆུ་རྒྱས་བཞིན་པ་དེས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་དང་མི་མང་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཐེབས་ཉེན་ཡོད་པ་དེར་ཛ་དྲག་གི་ཐོག་ནས་འཆར་གཞི་དང་སྲིད་ཇུས་འཛིན་དགོས། ཞེས་བརྗོད་འདུག
ཚན་རིག་དང་འཕྲུལ་རིག་ཉིན་རེའི་གསར་ཁང་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བ་ལྟར་ན། བོད་དུ་འཁྱགས་རོམ་བཞུར་བའི་ཆུ་དང་ཆར་ཞོད་ཆེ་རུ་སོང་བ་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་མཐོ་སྒང་གི་སྐམ་སའི་མཚོ་བརྒྱ་ཆ་ལྔ་བཅུ་ཙམ་རྒྱ་ཆེ་རུ་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ས་ཞིང་དང་། འཚོ་གནས། འཛུགས་སྐྲུན་བཅས་ཀྱི་ཐོག་གནོད་སྐྱོན་ཤུགས་ཆེན་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་དང་། ས་ཞིང་མེད་པར་འགྱུར་ཉེན་ཡོད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཁོར་ཡུག་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་འགྲོ་ཡི་ཡོད་པ་མ་ཟད། མཚོ་ཆུ་ཇེ་མང་དུ་ཕྱིན་པ་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱུག་ཆུའི་ཁ་ཕྱོགས་ལ་འགྱུར་བ་འགྲོ་བ་དང་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་འགྲོ་ཡི་ཡོད། འཐུང་ཆུ་ཇེ་མང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་རྒྱུག་ཆུའི་ཁ་ཕྱོགས་འགྱུར་བ་སོགས་ཀྱིས་ཁོར་ཡུག་དང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་འཚོ་གནས་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་ཀྱི་ཡོད་འདུག
གསར་འགོད་པ། བསྟན་འཛིན་ཕུར་བུ།
རྩོམ་སྒྲིག་པ། པདྨ་མཚོ།
