ཟླ་སྔོན་མའི་ཟླ་དཀྱིལ་ནས་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་དང་ཨ་རིའི་ཨེ་མོ་རི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གཉིས་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག ས་རཱ་བོད་ཀྱི་མཐོ་རིམ་རིག་གནས་སློབ་གཉེར་ཁང་དུ་ནང་པའི་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་ཁག་གི་གྲྭ་བཙུན་ ༩༠ ལ་ཚན་རིག་གི་ཟབ་སྦྱོང་སྤྲོད་ཀྱིན་ཡོད་སྟབས། འདི་གའི་གསར་འགོད་པ་དོན་འགྲུབ་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་ཨ་རིའི་ཨེ་མོ་རི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་སློབ་དཔོན་དགེ་བཤེས་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་ལགས་དང་། ཐེངས་འདིའི་ཟབ་སྦྱོང་གོ་སྒྲིག་གནང་མཁན་དང་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་འགན་འཛིན་དགེ་བཤེས་ལྷག་རྡོར་རྣམ་གཉིས་དང་ལྷན་དུ་ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་བར་གྱི་འགལ་འབྲེལ་སྐོར་ལ་བགྲོ་གླེང་གི་ཚུལ་གྱིས་བཅར་འདྲི་ཞུས་པ་གཤམ་གསལ་ལྟར་ཡིན།
དྲི་བ། ཐོག་མར་དགེ་བཤེས་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་ལགས་ཀྱིས་སོ་སོ་ངོ་སྤྲོད་དང་འབྲེལ། ཨ་རིའི་ཨེ་མོ་རི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་ཕྱག་ལས་མཚམས་སྦྱོར་མདོ་བསྡུས་ཤིག་གནང་རོགས།
ལན། ངའི་མིང་ལ་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་དང་སྐྱེས་ཡུལ་ཁུ་ནུ་ནས་ཡིན། ཐོག་མ་ངྷ་ས་མཚན་ཉིད་སློབ་གྲྭ་ནས་ལོ་ ༡༠ ཙམ་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཤིང་། དེའི་རྗེས་ལྷོ་ཕྱོགས་འབྲས་སྤུངས་བློ་གསལ་གླིང་ནས་དགེ་བཤེས་བཏང་མཐར་ཨ་རིའི་ཨེ་མོ་རེ་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་ནས་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་དང་། ད་ལྟ་དེ་གར་དགེ་རྒན་གྱི་ལས་ཀ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ཨ་རིའི་ཨེ་མོ་རེ་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་དེ་སྤྱི་ལོ་ ༡༨༣༦ ལོར་བཙུགས་ཤིང༌། ད་ཆར་སྡེ་ཚན་ཆེན་པོ་བདུན་དང༌། སློབ་མ་ཆིག་ཁྲི་ཆིག་སྟོང་ ༡༡༠༠༠ ཙམ་ཡོད། སློབ་གྲྭ་དེའི་ཐོག་མའི་དམིགས་ཡུལ། ཤེས་བྱ་ཡོན་ཏན་གཅིག་པུ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ནང་སེམས་རྒྱུད་ཇེ་བཟང་དུ་གཏོང་ཐབས་ཡིན་སྟབས། སློབ་གྲྭའི་ཐོག་མའི་དམིགས་ཡུལ་དང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་དོན། ༧གོང་ས་མཆོག་གི་དགོངས་གཞི་གསུམ་གཞི་གཅིག་ཏུ་འདྲེས་ཡོད་སྟབས། ༡༩༩༨ ལོ་ནས་བོད་པའི་ནང་ཆོས་དང་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་འབྲེལ་བ་ཐོག་མར་བཙུགས་ཤིང༌། ༢༠༠༧ ལོར་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་ཁྱད་འཕགས་གཙུག་ལག་སློབ་དཔོན་གྱི་མཚན་གནས་ཕུལ་ཡོད།
དྲི་བ། དགེ་བཤིས་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་ལགས་སུ། སྐུ་ཉིད་ཀྱིས་ཨ་རིའི་ཨེ་མོ་རེའི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་སློབ་ཕྲུག་ཚོར་སློབ་ཚན་ཅི་ཞིག་འཁྲིད་ཀྱིན་ཡོད་པ་དང། སློབ་ཁྲིད་ལས་གཞན་པའི་ཕྱག་ལས་གང་འདྲ་གནང་གིན་ཡོད་དམ།
ལན། ང་སློབ་གྲྭ་དེར་ལས་དོན་གཙོ་བོ་ཁག་གསུམ་ཙམ་ཡོད། དང་པོ། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་རིག་པ་གཙོར་བྱས་ཐུན་མོང་གི་རིག་གནས་སྐོར་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ལ། གཉིས་པ། ཨེ་མོ་རེ་དང་བོད་ཀྱི་མཐུན་ཚོགས་ཟེར་བ་ཞིག་བཙུགས་ཡོད། དེར་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་དང་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་རིག་གནས་གཅིག་ཕན་གཅིག་གྲོགས་སུ་འགྲོ་ཆེད། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཚན་རིག་བོད་པའི་དགོན་སྟེ་ཁག་ལ་དར་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུ་དང༌། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་སློབ་ཕྲུག་དག་ལ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གཙོ་བྱས་ཏེ། སྒྲ་ཚད་བཟོ་གསོ་སོགས་ཐུན་མོང་གི་རིག་གནས་ངོ་སྤྲོད། གསུམ་པ། ནང་ཆོས་ཁྲོད་ལུས་སེམས་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་འཚོལ་ཐབས་བླ་ན་མེད་པ་ཞིག་ཡོད་པ་རེད། སྒོམ་ཉམས་ལེན་གྱི་ཐོག་ནས་ལུས་སེམས་ཀྱི་ན་ཚ་འཇོམས་པ་དང༌། མ་འོངས་པར་བདེ་སྐྱིད་དང་སྤྲོ་སེམས་འཁོར་བའི་ཐབས་ལམ་ཐོག་ལ། ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་ཟུང་འབྲེལ་གྱིས་བརྟག་དཔྱད་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲོད་ཀྱིན་ཡོད། དེ་བཞིན། ཨ་རིའི་ཨེ་མོ་རེ་དང་བོད་ཀྱི་ཚན་རིག་ལས་གཞི་ཟེར་བ་འདིའི་ཐད་གང་ནུས་ཅི་འཇོན་གྱིས་ལས་ཀ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད།
དྲི་བ། དགེ་བཤེས་ལྷག་རྡོར་ལགས་སུ། ཨེ་མོ་རེ་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭ་དང་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གཉིས་ཀྱི་ཚན་རིག་ཟབ་སྦྱོང་གི་ལས་གཞི་འདིའི་དམིགས་ཡུལ་གང་ཡིན་པ་དང། སློབ་ཚན་ཇི་ལྟར་གཏན་འབེབས་བྱས་ཡོད་དམ།
ལན། ནང་པའི་དགེ་འདུན་པ་ཚོར་ཚན་རིག་འཁྲིད་དགོས་པའི་དམིགས་ཡུལ་གང་ཡིན་ཟེར་ན། དེའི་ཐད་༧གོང་ས་མཆོག་གིས། ང་ཚོས་ཚན་རིག་སྦྱང་དོན་ཆོས་པ་ཚོ་ཚན་རིག་པ་ཆགས་རྒྱུར་དམིགས་པ་མིན། ཆོས་པས་ཀྱང་ཚན་རིག་གང་ཙམ་ཤེས་བར་བྱ་ཆེད་ཡིན། ཞེས་གསུངས་ཡོད། ཚན་རིག་གི་སློབ་དེབ་ཐད་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་དགོངས་སྐོར་ཞུས་སྐབས་ཁོང་གིས་དངོས་ཁམས་རིག་པ་དང་སྐྱེས་དངོས་རིག་པ། གནམ་དཔྱད་རིག་པ། དབང་རྩའི་རིག་པ་སོགས་ཡག་པོ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་བཞིན། ང་ཚོས་དེ་དག་ཁྲིད་གཞི་གཙོ་བོར་འཛིན་གྱིན་ཡོད། ཚན་རིག་ལ་བྱེ་བྲག་སྡེ་ཚན་མང་པོ་ཡོད་པ་ལས་རྫས་འགྱུར་རིག་པ་ད་དུང་ཡོད་པ་མ་རེད། གང་ཡིན་ཟེར་ན། རྫས་འགྱུར་སྐོར་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་པར་བརྟག་དཔྱད་ཁང་དང་ཚོད་ལྟའི་དཔྱད་ཆས་མང་པོ་ཞིག་དགོས་པ་རེད། ད་ལྟའི་ཆར་ང་ཚོར་ཆ་རྐྱེན་གྱིས་འདང་གིན་མི་འདུག འོན་ཀྱང། ཚན་རིག་སློབ་པའི་ལས་གཞི་མགོ་བཙུགས་ཟིན་ཡོད་སྟབས། རིམ་ཀྱིས་ཚོད་ལྟའི་སྒྲིག་ཆས་ཀྱང་གྲ་སྒྲིག་བྱ་དགོས་པ་ཆགས་གི་རེད།
དྲི་བ། དགེ་བཤེས་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་ལགས་སུ། སྐུ་ཉིད་ཀྱིས་ནུབ་གླིང་དུ་རྒྱུན་རིང་ལ་བོད་པའི་རིག་གཞུང་ཁྲིད་སྤེལ་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད། བོད་པར་རིག་གནས་ཆེ་ཆུང་བཅུ་དང་བྱེ་བྲག་གཞུང་བཀའ་པོད་ལྔ་སོགས་རིག་པའི་གནས་མང་སྟབས། ཕྱི་གླིང་བ་ཚོས་ཡིད་ཆེས་དང་དགའ་མོས་བྱ་ཡུལ་གཙོ་བོ་གང་ཡིན་པ་དང༌། དེ་ལ་དགའ་མོས་བྱེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཞིག་ལ་མཐོང་གིན་ཡོད་དམ།
ལན། མང་པོ་ཞིག་གིས་ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ཏེ། ཉོན་མོངས་ཀྱི་རིགས་དང་དཀའ་ངལ་ལ་གདོང་ལེན་བྱ་ཐབས། ལུས་དང་སེམས་དང་སྨན་ mind, body and medicine ཟེར་བ་དེ་ལ་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱིན་འདུག་ལ། ནང་པའི་ལྟ་གྲུབ་སྐོར་ལ་རིགས་གཅིག་རྐང་འཛིན་བྱེད་མཁན་ཡང་ཁག་ཅིག་འདུག གཙོ་ཆེ་ཤོས་ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་བསྒྲེས་ཏེ། Neuro Science དབང་རྩའི་ཚན་རིག་ཐོག་ལ་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་མཁན་རེད། ལོ་གཉིས་གསུམ་གོང་ནས་ནང་ཆོས་ཀྱི་སྙིང་རྗེ་སྐོར་ལའང་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་མཁན་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་འདུག ཨེ་མོ་རེ་སློབ་གྲྭས་བོད་ཀྱི་བློ་སྦྱོང་ལས་སྙིང་རྗེ་སྤེལ་ཐབས་སྐོར་ལ་ཞིབ་འཇུག་གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ཐོབ་ཡོད། མ་འོངས་པར་སྙིང་རྗེ་ཡི་ནུས་པར་འཛམ་གླིང་ནང་དོ་སྣང་ཆེ་རུ་འགྲོ་ས་རེད་སྙམ་པ་ཞིག་འདུག འདི་དག་གི་འབྱུང་རྐྱེན་གཙོ་བོ། ༧གོང་ས་མཆོག་གིས་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཚན་རིག་པ་དང་ནང་པའི་ཆོས་པ་ཚོའི་བར་ཉམས་མྱོང་བརྗེ་རེས་ཐེངས་མང་བྱས་པའི་གྲུབ་འབྲས་དང་། ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནང་། སེམས་རྨུགས་པ་དང་སེམས་ལ་དངངས་འཚབ་སྐྱེས་པ། ལུས་སེམས་ངལ་བ། ཁྱིམ་ཚང་ནང་ལོགས་ནས་རྙོག་དྲ་ལངས་པ་སོགས་སྨན་གྱིས་བཅོས་དཀའ་བའི་ནད་རིགས་མང་པོ་ཞིག་ལ། ནང་ཆོས་ཀྱི་སྒོམ་ཉམས་ལེན་དང། བློ་སྦྱོང་གིས་གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་བླངས་པ་བཅས་ལ་བརྟེན་ཏེ་བྱུང་བ་རེད།
དྲི་བ། དགེ་བཤེས་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་ལགས་སུ། རིག་གནས་གང་ཞིག་ཡིན་རུང། མཐར་གཏུགས་ན་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་ཐོག་ནས་ཕུ་ཐག་གཅོད་དགོས་སྟབས། ནུབ་ཕྱོགས་པ་དག་གིས་ནང་པའི་མཚན་ཉིད་རིག་པ་དང༌། ལྟ་གྲུབ་རིག་པའི་ཐད་ལྟ་སྟངས་གང་འདྲ་འཛིན་གྱིན་འདུག་གམ།
ལན། སྔོན་མ་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་ཡས་མས་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཉམས་ཞིབ་པ་མང་པོས་ནང་ཆོས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་དེ་ཧ་ཅང་གི་ཡར་ཐོན་ཅན་གྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པར་ངོས་འཛིན་བྱས་ཡོད་ལ། ཚན་རིག་པ་ཨ་ཡན་སི་ཐན་གྱིས་ཀྱང༌། མ་འོངས་པར་འཛམ་གླིང་དུ་ཆོས་ལུགས་ཤིག་གནས་དགོས་ན། ནང་ཆོས་ལས་གཞན་ཏུ་འཚོལ་དཀའ་ཚུལ་བརྗོད་ཡོད། སྔོན་མ་༧གོང་ས་མཆོག་གིས་ཨ་རིའི་ནེའུ་ཡོག་ནས་རྟེན་འབྲེལ་སྐོར་ལ་བཀའ་སློབ་ཅིག་གནང་བ་རེད། སྐབས་དེར་ཚན་རིག་པ་གྲགས་ཆེན་ཞིག་གིས། ཐེངས་འདིའི་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་གསུང་བཤད་དེས་ང་རང་གི་དངོས་ཁམས་རིག་པའི་ལྟོས་གྲུབ་ཀྱི་ལྟ་བར་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ཐེབས་སོང་། ཚན་རིག་པ་ཚོས་དངོས་པོའི་རྩོམ་གཞི་རང་དབང་ཅན་ཞིག་ཡོད་པར་འདོད་ཀྱང་། ནང་ཆོས་ཀྱི་རྟེན་འབྲེལ་རིག་པ་ལས་ཆོས་ཡོངས་རྫོགས་བརྟེན་འབྱུང་དུ་བསྒྲུབ་པ་དེ་ཧ་ཅང་ཡ་མཚན་རེད། ཅེས་གསུངས་ཡོད་ལ། དེ་བཞིན་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་ཆེད་མཁས་པ་དང་། མིའི་རིགས་ཀྱི་evolution འཕེལ་འགྱུར་དང་མྱོང་ཚོར་ལ་ཚན་རིགས་ཐོག་ནས་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་མཁན་སྐད་གྲགས་ཅན་paule Erkman ལགས་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། ཨ་རིའི་གསང་བའི་ལས་ཁུངས་ཀྱི་སློབ་སྟོན་པ་རེད། སྔོན་མ་ཚན་རིག་མ་གཏོགས་ཆོས་ལ་ཡིད་ཆེས་མི་བྱེད། ཁོའི་བུ་མོ་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་མཇལ་འདོད་བྱུང་བ་ལྟར། ཆེད་དུ་བུ་མོ་ཁྲིད་དེ་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་མཇལ་དུ་ཡོང་བ་རེད། ཞོར་དུ་ཁོ་ཡང་མཇལ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་རག་སྟེ། ༧གོང་ས་མཆོག་དང་བཀའ་མོལ་གནང་རྗེས་ཁོང་གིས། ང་རང་གིས་ལོ་ ༤༥ ལྷག་ལ་ཉམས་ཞིབ་བྱས་པའི་གཏན་ཚིག་ལ་བསམ་བློ་བསྐྱར་དུ་གཏོང་དགོས་ཆགས་སོང༌། ཞེས་ལབ་ཡོད། སྐབས་དེ་ནས་བཟུང་ཁོང་ལོ་ལྟར་ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་གི་བགྲོ་གླེང་ལ་ཞུགས་ཀྱིན་ཡོད།
དྲི་བ། དགེ་བཤེས་ལྷག་རྡོར་ལགས་སུ། འདས་པའི་ལོ་མང་རིང་སྐུ་སྒེར་ཡིག་ཚང་གི་གོ་སྒྲིག་འོག ༧གོང་ས་མཆོག་གཙོས་པའི་དགེ་བཤེས་དག་དང་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ཚན་རིག་པ་དག་གི་བར་ཀླད་རྩ་དང་ཚེ་སྲོག་གི་སྐོར་ལ་ཞིབ་འཇུག་མང་པོ་བྱས་ཡོད་ལ། ཨ་རིའི་ཨེ་མི་རེ་དང་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་གཉིས་ཀྱིས་ཀྱང་དངོས་ཁམས་དང་སྐྱེས་དངོས། དབང་རྩའི་ཐད་དཔྱད་བསྡུར་ཟབ་སྦྱོང་ཐེངས་མང་བྱས་པ་དག་ལ་གྲུབ་དོན་གང་འདྲ་བྱུང་ཡོད་དམ།
ལན། ནང་ཆོས་ལས་བཤད་པའི་ཤེས་པ་ཟེར་བ་དེ་ཚན་རིག་གི་དཔྱད་པ་གཏོང་ཡུལ་དུ་ད་དུང་སླེབས་ཐུབ་ཡོད་པ་མ་རེད། ཚན་རིག་གིས་བརྟག་དཔྱད་བྱ་ཡུལ་དུ་གཟུགས་ཅན་དང༌། ཡང་ན་བླ་གཟུགས་ལྟ་བུའི་ཚད་བརྒྱག་ཐུབ་པ་ཞིག་དགོས་སྟབས། དེ་གཉིས་ལ་ད་དུང་ཐུན་མོང་གི་གྲུབ་དོན་ངེས་ཅན་ཞིག་བྱུང་ཡོད་པ་མ་རེད། འོན་ཀྱང་། སྦོམ་བཤད་ལྟ་བུ་བྱས་ཏེ། ནུས་པ་ཞིག་གི་ངོ་བོར་བསམ་བློ་བཏང་སྟེ། ཤེས་པ་ཟེར་བ་དེ་ནུས་པ་ཞིག་རེད་ལ། ཀླད་པས་ཡུལ་འཛིན་པ་དེ་ཡང་ནུས་པ་ཞིག་རེད། ཅེས་བརྗོད་ན། ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་བར་གྱི་མཐུན་པའི་ཆ་ལྟ་བུ་རེད། དོན་དངོས་ཐོག་ཤེས་པ་ཞིག་རེད་དམ། གཟུགས་ཤིག་རེད་ཟེར་བའི་དྲི་བ་དེར་ད་དུང་ལན་རག་གིན་ཡོད་པ་མ་རེད། གཞན་དངོས་ཁམས་དང་སྐྱེས་དངོས་སོགས་ལ་ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་བར་ལྟ་ཚུལ་གཅིག་པ་མང་པོ་ཡོང་གིན་ཡོད། དཔེར་ན། སྒོམ་བརྒྱག་པ་དང་བློ་སྦྱོང་ལ་གོམས་ན། སེམས་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་སྐྲུན་ཐུབ་པ་མངོན་སུམ་ཚད་གྲུབ་ཆགས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཚན་རིག་གིས་བརྟག་དཔྱད་བྱས་སྐབས་མིག་གིས་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཁྱད་པར་བྱུང་ཡོད། དེ་ནི་ཕྱོགས་གཉིས་ཀའི་ཐུན་མོང་གི་འདོད་ཚུལ་དང་གྲུབ་དོན་རེད།
དྲི་བ། དགེ་བཤེ་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་ལགས་སུ། ཚན་རིག་གི་ evolution ལྟར་ན། སྲོག་ལྡན་ཡོད་ཚད་ཀྱི་ཐོག་མའི་འབྱུང་ཁུངས་ཆེས་ཕྲ་བའི་དངོས་པོ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ལ། ནང་པའི་ཆོས་གཞུང་ལྟར་ན། སྲོག་ལྡན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་ཤེས་པ་ཞིག་ལ་དངོས་འཛིན་བྱས་ཡོད་སྟབས། ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་ཞིབ་བསྡུར་ཁྲོད་དེ་གཉིས་ལ་ཐུན་མོང་གི་ལྟ་ཚུལ་དང༌། ཡང་ན། གཅིག་བདེན་གཅིག་རྫུན་གྱི་གྲུབ་འབྲས་བྱུང་ཡོད་དམ།
ལན། ཚན་རིག་པ་དང་ནང་པའི་ཆོས་པ་དག་གི་ evolution འཕེལ་འགྱུར་སྨྲ་བའི་གཞི་རྩའི་ལྟ་བ་ཐ་དད་རེད། ཚན་རིག་པ་ཚོས་གཟུགས་ཅན་གྱི་དངོས་པོ་མང་པོ་ཞིག་འདུས་པ་ལས་གཞི་རྩའི་སྲོག་དེ་གྲུབ་པ་རེད་ཟེར་གྱིན་ཡོད། དེ་རིམ་གྱིས་འཕེལ་འགྱུར་བྱུང་ཞིང་། དྲ་ཇེ་རྒྱས་དང་རིགས་ཇེ་མང་དུ་ཕྱིན་ཏེ། སྲོག་ཆགས་སེམས་ཅན་འདྲ་མིན་བྱུང་ཞིང། སྲོག་ལྡན་དག་ལས་འཕེལ་རིམ་ཚད་མཐོ་ཤོས་དེ་མི་ཡིན་ཟེར་གྱིན་ཡོད། ནང་པའི་བཤད་སྟངས་ལྟར་ན། སྐྱེ་བ་ལ་ཐོག་མ་མེད། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་རྒྱུན་ལ་བསྐྱར་དུ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་འཇོག་པ་རེད། ཚད་མ་རྣམ་འགྲེལ་ནང་། རྣམ་ཤེས་མ་ཡིན་པའི་རྒྱུས་རྣམ་ཤེས་ཀྱི་རྒྱུ་བྱ་མི་ཐུབ། ཅེས་སྐྱེ་བ་སྔ་མ་སྒྲུབ་ཡོད། འོན་ཀྱང༌། གཞི་རྩའི་འདོད་ཚུལ་ཐ་དད་ཡིན་རུང། བྱེ་བྲག་གིས་མཐུན་པའི་ཆ་མང་པོ་ཡོད། དཔེར་ན། ཁོང་ཁྲོ་དང་ཆགས་སྲེད་ལས་བསྐྱེད་པའི་ཁྲག་དང་སྙིང་གི་ནད་རིགས་དང༌། སེམས་རྨུགས་པ་སོགས་ལ་སྨན་གྱིས་གནས་སྐབས་ཙམ་ལས་ཕན་ཐོགས་མེད་སྟབས། ཚན་རིག་གིས་ནད་དེའི་ཡོང་རྐྱེན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ། བསམ་བློ་གཏོང་ཕྱོགས་ཤིག་གི་ཐོག་ནས་ཡོང་གིན་ཡོད་པ་ར་འཕྲོད་པ་དང། ནང་ཆོས་ཀྱི་སེམས་ཁམས་རིག་པ་དང་སྒོམ་ཉམས་ལེན་གྱིས་བཅོས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། དེ་ནི་ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་གཉིས་ཀྱི་ཐུན་མོང་གི་ལས་དོན་རེད།
དྲི་བ། དགེ་བཤེས་ལྷག་རྡོར་ལགས་སུ། འདས་པའི་ལོ་ངོ་ ༡༡ ལྷག་གི་རིང་ལ་གྲྭ་ས་ཁག་གི་དགེ་འདུན་པ་དྲག་འདེམས་ཀྱིས་ཚན་རིག་གི་ཟབ་སྦྱོང་སྤྲད་པའི་གོ་རིམ་ཁྲོད། ཚན་རིག་ལ་སྡེ་ཚན་མང་པོ་ཡོད་པ་ལས་དགེ་འདུན་པ་ཚོས་ཆེས་དོ་སྣང་དང་དགའ་ཞེན་བྱ་ཡུལ་གང་རེད་དམ།
ལན། སྤྱིར་ནང་པའི་གཞུང་ལུགས་ཕལ་ཆེ་བ་སེམས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་ལ། མི་སྒེར་གྱི་བདེ་སྡུག་གཙོ་བོ་སེམས་ལ་ཐུག་ཡོད་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། དེ་བཞིན། གསལ་ཞིང་རིག་པ་སེམས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཡིན་ཟེར་གྱིན་ཡོད། ཚན་རིག་པས་སེམས་ཟེར་བ་དེ་ཀླད་རྩ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་ཀྱིན་ཡོད། དེར་བརྟེན། མི་སྒེར་གྱི་བདེ་བ་དང་སྡུག་བསྔལ་དེ་ཀླད་རྩའི་འགྱུར་བ་ལ་བརྟེན་ནས་ཡོང་གིན་ཡོད་དམ། ཡང་ན་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་ལ་བརྟེན་ཏེ་ཡོང་གིན་ཡོད། བཤད་སྟངས་དེ་གཉིས་ལ་དཔྱད་ཞིབ་བསྡུར་གསུམ་བྱ་རྒྱུར་དགེ་འདུན་པ་ཚོ་དོ་སྣང་སླེབས་ཀྱིན་འདུག གཉིས་པ། འཇིག་རྟེན་ཆགས་ཚུལ་དང་གནམ་དཔྱད་རིག་པའི་སྐོར་རེད། འཇིག་རྟེན་ཆགས་ཚུལ་དང་གནམ་དཔྱད་རིག་པའི་སྐོར་ལ་ཚན་རིག་ནང་ཧ་ཅང་ཁ་གསལ་བོ་དང། ར་འཕྲོད་སླ་བོ་ཡིན་སྟབས་དགེ་འདུན་པ་ཚོས་ཧང་སང་མདོག་བྱེད་ཀྱིན་འདུག
དྲི་བ། དགེ་བཤེས་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་ལགས་སུ། སེམས་ཁམ་རིག་པ་དང་སྒོམ་ཉམས་ལེན་རིགས་ནང་ཆོས་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ཆོས་ལུགས་གཞན་དང་སྨན་གཞུང་ཁག དེ་མིན་གྱི་ལྟ་གྲུབ་འདྲ་མིན་ནང་ཡོད་སྟབས། ནང་ཆོས་ལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཆ་འདྲ་ཡོད་དམ།
ལན། དེ་ཁྱེད་ཀྱིས་བཤད་པ་བདེན་པ་རེད། འཛམ་གླིང་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཧིན་རྡུ་དང་ནང་ཆོས། ཛཱེན། རྒྱ་ནག་གི་ཏའོ་ལུགས་བཅས་ལ་སྒོམ་ཉམས་ལེན་བྱེད་སྲོལ་ཡོད་མོད། ནང་ཆོས་ཀྱི་ལམ་རིམ་ཆེན་མོའི་སྒོམ་ཉམས་ལེན་གྱི་རིམ་པ་དང། བློ་སྦྱོང་ལས་སེམས་རྩེ་གཅིག་བྱེད་སྟངས་བཅས་ལ་གཞན་ལས་ལྷག་པའི་ཕན་ནུས་ཡོང་གིན་ཡོད། དཔེ་ན། དེང་སྐབས་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་ tension སེམས་གཡེང་བའམ་དྲན་རྒྱུ་རྒོད་པའི་ནད་ཚ་དང་། ལུས་སེམས་ངལ་བའི་ནད་ཚ་ stress ། གཉིད་མི་ཡོང་བ་དང་ཁྲག་ཤད་རྒྱས་པ། སྙིང་གི་ནད་ཚ། ཀླད་རྩ་ཉམས་པ་སོགས་ཡོང་གིན་ཡོད། ནང་ཆོས་ཀྱི་ mindfulness meditation དྲན་པ་ཉེར་བཞག་ཐད་ཀྱི་ཆེད་མཁས་པ། སྨན་པ་མཁས་དབང་ཇོན་ཌར་ཕ་རྫེན་ལགས་ཀྱིས་མིའི་དབུགས་དབྱུང་རྔུབ་སོགས་ལ་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་བརྒྱུད་རེ་དོགས་ཀྱི་འཛིན་ཆགས་མེད་པ་བྱས་ཏེ། སེམས་ཀྱི་ནད་ཚའི་རིགས་མང་པོ་ཞིག་ལ་ཕན་འབྲས་རླབས་ཆེན་བྱུང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ལུས་ཀྱི་ཟུག་གཟེར་དང༌། ཐ་ན་རྨ་རིགས་ལའང་ཕན་ཐོགས་བྱུང་ཡོད། ཁོང་གི་གཞུང་ལུགས་དེ་ད་ཆར་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོར་དར་ཁྱབ་ཕྱིན་ཡོད།
དྲི་བ། དགེ་བཤེས་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་ལགས་སུ། དེང་སྐབས་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་དང༌། རྒྱ་ནག་ནས་དར་བའི་ཧན་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས། དེ་བཞིན། ཐེ་ཝན་དང་ཀོ་རི་ཡ། ཉི་ཧོང་བཅས་ནས་དར་བའི་ནང་ཆོས་སོགས་ཀྱང་ཡོད་སྟབས། ནུབ་ཕྱོགས་པ་ཚོས་གང་ཞིག་ལ་ཡིད་ཆེས་དང་སློབ་གཉེར་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་དམ།
ལན། ནུབ་ཕྱོགས་སུ་དར་བའི་རྒྱ་ནག་དང་ཐེ་ཝན། ཐེ་ལན་ཌི། ཀོ་རི་ཡ། ཤི་རི་ལངྐ་བཅས་ཀྱི་ནང་ཆོས་ཡོད་མོད། དེ་དག་ཉམས་ལེན་བྱེད་མཁན་ཡང་ཨེ་ཤ་ཡའི་མི་རིགས་ཁོ་རང་ཚོ་རེད། ཨ་རིར་མཚོན་ན་རྒྱ་མི་མང་པོ་ཡོད་ལ། རྒྱ་མིའི་དགོན་པ་དང་བླ་མ་ཡང་ཡོད། ཐེག་དམན་གྱི་བསྟན་པ་དར་སའི་ལུང་པ་འབར་མ་དང༌། ཐེ་ལན་ཌི་སོགས་ཀྱང་དེ་བཞིན་རེད། འོན་ཀྱང༌། ནུབ་ཕྱོགས་རང་གི་མི་རིགས་ཚོས་དོ་སྣང་བྱ་ཡུལ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་རེད། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་མ་དར་གོང་ལ། ཉི་ཧོང་ནས་དར་བའི་ཛཱེན་ Zen ནང་ཆོས་ཟེར་བའི་ཐེག་ཆེན་གྱི་ཆོས་ཤིག་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོ་ཕྱིན་འདུག རྗེས་སུ་༧གོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་མཚན་སྙན་འཛམ་གླིང་ལ་རྒྱས་པ་དང། དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་དུས་དཀྱིལ་ཙམ་ནས་བོད་པའི་བླ་སྤྲུལ་མང་པོ་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་པ་བཅས་ལ་བརྟེན། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོ་ཕྱིན་ཡོད།
དྲི་བ། དགེ་བཤེས་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་ལགས་སུ། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་དར་ཁྱབ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དང་བསྟུན་ཏེ། ཆོས་ཚོགས་རེ་ཟུང་དང། བླ་སྤྲུལ་རྫུན་མ་རེ་ཟུང་གིས་བྱ་སྤྱོད་འདྲ་མིན་སྤེལ་གྱིན་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་འདུག་པ་བདེན་ནམ།
ལན། དེ་བདེན་པ་རེད། འོན་ཀྱང། མི་འདི་དང་ཆོས་ཚོགས་འདིས་བྱ་སྤྱོད་ངན་པ་སྤེལ་སོང་ཞེས་ཞུ་རྒྱུ་མིན། བོད་པའི་བླ་སྤྲུལ་དང་ཆོས་པ་སུ་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ནའང༌། ལུང་པ་གསར་བ་ཞིག་དུ་འབྱོར་སྐབས། མི་རེ་ངོ་རེ་ནས་བོད་མི་རིགས་དང་བོད་པའི་རིག་གཞུང་གི་འཐུས་ཚབ་ཆགས་ཀྱིན་ཡོད། ཁོང་ཚོས་བྱ་བ་ཡག་པོ་ཞིག་བསྒྲུབ་པ་ཡིན་ན། མགོ་༧ཏཱ་ལའི་བླ་མ་ནས་བཟུང། བོད་མི་རིགས་དང་བོད་པའི་ཆོས་རིག་ལ་གཟི་བྱིན་སྤྲས་པ་རེད་ལ། སྡུག་ཅག་ཅིག་བྱས་པ་ཡིན་ན། མིང་ཆད་དེ་མི་གཅིག་གི་སྟེང་ནས་འདུག་གི་མ་རེད། བོད་མི་རིགས་དང་བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས། ཐ་ན་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་བཅས་ལའང་མིང་ཆད་ཕོག་གི་རེད། ཨ་རིའི་འབྲས་སྤུངས་བློ་གསལ་གླིང་གི་ཆོས་ཚོགས་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། དགེ་འདུན་པ་ཚོ་ཐོག་མ་གདན་འདྲེན་ཞུ་སྐབས་ནས་ངས་ཁོང་ཚོར། ཁྱེད་ཚོ་ཨ་རིར་འབྱོར་རྗེས་བྱ་བ་ཅི་ཞིག་བསྒྲུབ་ཀྱང༌། རང་ཉིད་གཅིག་པུར་ཕན་ན་འགྲིག་གིན་ཡོད་བསམ་ན་ནོར་བ་རེད། ཁྱེད་རང་ཚོ་བོད་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་འགན་འཁྲི་དང༌། ནང་པའི་དགེ་འདུན་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་འགན་འཁྲི། ༧གོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་རྗེས་འཇུག་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་འགན་འཁྲི་སོགས་ཁྱེད་ཅག་དང་ཁ་འབྲལ་ཐབས་ཡོད་པ་མ་རེད། ཅེས་ཁ་ཏ་སློབ་གསོ་གཏོང་གིན་ཡོད། མ་འོངས་པར་བྱ་སྤྱོད་ངན་པ་དེ་རིགས་མི་འབྱུང་ཆེད། བོད་གཞུང་ཆོས་དོན་ལས་ཁུངས་དང་། ཡང་ན་མི་སྒེར་སོ་སོས་ནང་ཆོས་སློབ་སའི་ཆོས་གྲྭ་དང་དགེ་རྒན་བཅས་ཀྱི་ཚད་འཛིན་ལག་འཁྱེར་ཞིག་སྤྲོད་སྲོལ་ཡོད་ན་ཡག་པོ་ཡོང་ས་རེད།
དྲི་བ། དགེ་བཤེས་ལྷག་རྡོར་ལགས་སུ། སྐུ་ཉིད་ཀྱི་དགོངས་ཚུལ་ལྟར་ན། ནང་པའི་དགེ་འདུན་པ་ཚོས་ཚན་རིག་སྦྱངས་ཏེ། ནམ་ཞིག་ཚད་ངེས་ཅན་དུ་སླེབས་པ་ཡིན་ན། ནང་ཆོས་ལས་ཞན་ཆ་དང་མ་དག་པའི་ཆ། ཡང་ན་ནོར་འཁྲུལ་གྱི་ཆ་སོགས་ངོས་འཛིན་བྱས་ན། བླང་དོར་དགག་སྒྲུབ་ཀྱི་སྤོབས་པ་ཡོད་དམ།
ལན། ཁྱེད་ཀྱི་དྲི་བ་འདི་རྗིད་ཁོག་ཆེན་པོ་རེད་ལ་གལ་ཆེན་པོ་ཡང་རེད། སྤྱིར་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གསུངས་པའི་ཆོས་ལ། གང་ཞིག་ཡིན་ཡང་བརྟག་ཅིང་དཔྱད་པ་གཏོང་དགོས་གསུངས་ཡོད། མཐོང་བ་མངོན་འགྱུར་ལ་མངོན་སུམ་ཚད་མས་མི་གནོད་པ། ཅུང་ཟད་ལྐོག་གྱུར་ལ་རྗེས་དཔག་ཚད་མས་མི་གནོད་པ། ཞེས་མདོ་བསྡུས་ན་རིག་པ་དང་མི་འགལ་བ། ཉམས་མྱོང་དང་མི་འགལ་བ་ཞིག་དགོས་ཚུལ་གསལ་བོར་གསུངས་ཡོད། ༧གོང་ས་མཆོག་གིས་ཀྱང་ནམ་རྒྱུན་དེ་ལྟར་གསུང་གིན་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོ་སྟོན་པ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པ་དང་༧གོང་ས་མཆོག་གི་རྗེས་འཇུག་ངོ་མ་ཞིག་ཡིན་ན། དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་དང་བདེན་པ་བཤད་མཁན་གང་ནས་བྱུང་ཡང། དེ་ངེས་པར་དུ་དང་ལེན་བྱ་དགོས། འདི་གཙང་མ་ཡིན། ངའི་ཨ་མའི་ཕོར་བ་རེད་ཟེར་བའི་དཔེའི་རྗེས་སུ་འགྲོ་མི་རུང། ནང་ཆོས་དེ་ནང་བསམ་བློའི་ཐོག་ནས་ཚད་ངེས་ཅན་དུ་སླེབས་ཡོད་ཀྱང། ཕྱི་དངོས་པོའི་ཐོག་ནས་རྗེས་ལུས་ཡིན་པ་ཁས་ལེན་དགོས་ལ། ཚན་རིག་གི་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་ཁྲོད་ནས་ནང་ཆོས་ལས་ནོར་འཁྲུལ་དང༌། ཡང་ན། འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་སྟངས་ཡང་དག་མ་ཡིན་པ་ངོས་ཟིན་བྱུང་ན། བླང་དོར་དང་ལེགས་ཆ་ཚུར་ལེན་གྱི་སྤོབས་པ་ཡོད་དགོས་པ་རེད་དྲན་གྱིན་ཡོད།
དྲི་བ། དགེ་བཤེས་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་ལགས་སུ། ཨ་རིའི་ཨེ་མོ་རེ་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་ཚན་རིག་ཆེད་མཁས་པ་དག་གིས་ནང་པའི་དགེ་འདུན་པ་ཚོར་ཐེངས་མང་ཚན་རིག་སློབ་ཁྲིད་བྱས་པའི་གོ་རིམ་ཁྲོད། ནང་པའི་དགེ་འདུན་པ་ཚོར་ལྟ་སྟངས་གང་འདྲ་འཛིན་གྱིན་འདུག་གམ།
ལན། འདིར་ཕེབས་པའི་ཨ་རིའི་ཨེ་མོ་རེ་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་དགེ་རྒན་ཚོས་འདི་ལྟར་བཤད་ཀྱིན་ཡོད། ང་ཚོ་བོད་ཀྱི་དགེ་འདུན་པ་ཚོར་ཚན་རིག་སློབ་ཏུ་ཡོང་བ་དེ། དགེ་འདུན་པ་འདི་ཚོ་གང་ཡང་མི་ཤེས་མཁན་རེད། རྨོངས་དད་ཀྱི་དབང་དུ་སོང་བ་ཞེ་གཅིག་རེད། འདི་དག་ལ་ཚན་རིག་བསླབ་སྟེ་རྣམ་དཔྱོད་ཅན་བཟོ་དགོས་པ་རེད་སྙམ་པའི་ཀུན་སློང་མེད། དགེ་འདུན་པ་འདི་ཚོར་ཤེས་ཡོན་རིན་ཐང་ཅན་ཞིག་འདུག མ་འོངས་པར་མི་སྒེར་ལ་བདེ་སྐྱིད་དང༌། སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཞི་བདེ་སྐྲུན་བྱེད་ཀྱི་ལག་ཆ་ཞིག་ཡོད་པར་ངོས་འཛིན་བྱས་ཏེ། དགེ་འདུན་པ་འདི་ཚོས་ཚན་རིག་ཤེས་པ་ཡིན་ན། སོ་སོའི་རིན་ཐང་ཅན་གྱི་ཤེས་ཡོན་དེ་རྒྱ་ཆེ་ས་ནས་འཛམ་གླིང་ལ་དར་སྤེལ་དང་ཁྱབ་གདལ་དུ་གཏོང་ཐུབ་རྒྱུར་དམིགས་ཏེ་ཡོང་བ་ཡིན་ཟེར་གྱིན་ཡོད།
ལོ་སྔོན་མར་ཨེ་མོ་རི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་སློབ་དཔོན་ Dr. Arri Eisen ལགས་འདིར་དགེ་འདུན་པ་ཚོར་ཚན་རིག་བསླབ་ཏུ་ཡོང་སྟེ་ཕྱིར་ལོག་ཁར་རྩོམ་ཐུང་ཞིག་བྲིས་ཡོད། དེ་ང་ཚོའི་དཔེ་དེབ་ནང་དུའང་བཀོད་ཡོད་ལ། དེ་རིང་འདི་ནས་ཁྱེད་ལ་ངོ་སྤྲོད་ཅིག་བྱ་ཆོག་པ་བྱོས།
Good bye
I came to teach
I leave having learned
I came knowing
I leave humbled
I came with answers
I leave with questions
May our time together
Mature like sands in
The oysters of our minds
To become pearls.
Thank you
I wil see you next year!
ག་ལེར་བཞུགས།
ང་གཞན་ལ་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་དུ་ཡོང་བ་ཡིན།
ང་རང་གིས་མང་པོ་ཤེས་ཏེ་ལོག་གིན་ཡོད།
ངས་ཤེས་བསམ་ནས་ཡོང་བ་ཡིན།
ངའི་ཁེངས་པ་ཆག་སྟེ་ལོག་གིན་ཡོད།
ང་དྲིས་ལན་མང་པོ་དང་མཉམ་དུ་ཡོང་བ་ཡིན།
ང་དྲི་བ་མང་པོ་དང་མཉམ་དུ་ལོག་གིན་ཡོད།
ང་ཚོས་མཉམ་དུ་དུས་ཚོད་བསྐྱལ་བ་དེས།
ཉ་ཕྱིས་བཞིན་ང་ཚོའི་སེམས་སྨིན་ཏེ།
མུ་ཏིག་ལྟ་བུར་འགྱུར་བར་ཤོག
ཐུགས་རྗེ་ཆེ།
ལོ་རྗེས་མ་སླར་ཡང་མཇལ་ཡོང༌།
རྨོངས་ཞེན་རེད།
ཚན་རིག་པ་ཟེར་ནའང་དེ་ཚོ་གང་ཟག་རང་རེད། དེ་ཚོ་དང་ནང་བའི་ལྟ་བ་མཐུན་མི་མཐུན་ཅི་རིགས་ཡོད་སྲིད་ཀྱང་ལེགས་པའི་ཆ་ཡང་ལེན་རྒྱུ་ཡོད་སྲིད་པ་རེད། དེང་དུས་ཚན་རིག་གིས་གནམ་གཤིས་རྟགས་དཔྱད་དང་ང་ཚོའི་གནའ་བོ་ལུགས་ཀྱི་གནམ་གཤིས་རྟགས་དཔྱད་རླུང་དང་སྤྲིན་རྒྱུ་སྟངས་ལ་བལྟས་ནས་བཤད་པ་སོགས་ཆ་མཐུན་པ་རེད། ང་ཚོར་མེད་པ་ཞིག་ནི་ཚན་རིག་པ་ཚོས་དངོས་པོ་ནུས་པ་ཅན་ཁ་ཤས་བེད་སྤྱོད་བཏངས་ནས་བཤད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། དེ་དག་ནི་ང་ཚོར་ཡོད་པ་མ་རེད། ཚན་རིག་པས་ལག་ཆ་དེ་དག་བེད་སྤྱོད་བཏངས་ནས་ཕྱི་དངོས་པོ་ལ་ཡར་རྒྱས་གང་འཚམ་སོང་ཡོད་ནའང། ནང་སེམས་ལ་རྟགས་དཔྱད་ཅི་ཙམ་བྱས་ཀྱང་གྲུབ་འབྲས་གང་ཡང་ཐོན་ཡོད་པ་མ་རེད། མ་འོང་བར་ཡང་འོང་མི་སྲིད་པ་རེད། རྒྱུ་མཚན་ནི་ནང་སེམས་ལ་གཟུགས་རག་པ་མེད་སྟབས་འཕྲུལ་ཆས་ཤིག་གིས་གཞལ་བྱ་བྲལ་བ་རེད། འོན་ཀྱང་ཚན་རིག་ཅི་ཙམ་དར་ཁྱབ་ཆེ་རུ་སོང་བ་དེ་ཙམ་གྱིས་མི་དམངས་རྣམས་མགོ་རྨོངས་སྲིད་པ་རེད།
དྲ་གྲོགས་འགའ་ཞིག་གིས་བཤད་པར་མོས་མཐུན་བྱེད་ཐབས་མེད། དེ་ནི་ཞིབ་ཆ་འབྱེད་མ་ཤེས་པའི་འབབ་ཅོལ་འབའ་ཞིག་རེད། ད་ལྟ་ང་ཚོ་ཚན་རིག་པ་དང་ལེགས་ཆ་སྤེལ་རེས་ཀྱི་གཞི་ནི་ནང་ཆོས་ནས་གསུངས་བའི་གཞི་ལམ་འབྲས་བུའི་རྣམ་གཞག་གསུམ་ཡོད་པ་ལས་གཞི་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་ལ་བགྲོ་གླེང་བྱེད་པ་ལས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་གསུམ་དང་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་སོགས་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུའི་རྣམ་གཞག་ལ་རེ་ཞིག་ཚན་རིག་པ་བྱུས་གཏོགས་མེད། དེར་བརྟེན་གཞི་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་གཏན་ལ་འབེབ་པར་དེང་དུས་ཀྱི་ཚན་རིག་དང་ནང་ཆོས་གཉིས་གཅིག་ཕན་གཅིག་གྲོགས་བྱེད་ཐུབ་པས་ཆོས་ལུགས་འདྲ་འདྲའི་ནང་ནས་མི་འདྲ་བ་ཞིག་ཆགས་སྟབས། རྣམ་དཔྱོད་ལྡན་པའི་སྐྱེ་བོ་མང་པོ་ཞིག་གིས་དེ་གཉིས་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་ལུགས་ལ་དཔག་ན་ཤེས་ཐུབ།།
ཁ་དང་ཁ་གཉིས་འཕྲད་པ་ཙམ་གྱིས་ཀྱང༌།
བདེ་དགའི་ཚོར་བ་འདི་ལ྄ྟར་ས྄ྟེར་ནུས་ན།
འདོམ་གྱི་དངོས་པོ་ཕན་ཚུན་ས྄ྦྱོར་བ་ཡི།
བདེ་བའི་ཚད་བཟུུང་ནུས་པ་སུ་ཞིག་ཡོད།
ལས་ཀ་འདིའི་རིགས་ལ་ཕན་ཐོགས་མ་གཏོགས་སྐྱོན་མེད།
ཚན་རིག་ནས་རང་རེས་ལེགས་ཆ་ལེན་ཐུབ་ལ། ཚན་རིག་པས་ཀྱང་རང་རེ་ནས་ལེགས་ཆ་ལེན་ཐུབ།
ལས་འཆར་འདི་བོད་ལ་ཕན་ཐོགས་དང་མི་ཐོགས་བཤད་རྒྱུ་སྔ་དྲགས་པ་རེད།་གང་ལྟར་ལས་གཞི་འདི་མུ་མཐུད་འགྲོ་ཐུབ་ན་དགེ་མ་གཏོགས་སྐྱོན་གང་ཡང་མི་འདུག་་རང་གི་བློ་དང་མཐུན་མ་མཐུན་བཤད་ནས་གང་ཡང་ཕན་གྱི་མ་རེད།་ལས་གཞི་འདི་གཙོ་བོ་གོང་ས་མཆོག་གིས་ཐུགས་སྨོན་ཡིན་པས་བོད་ལ་ཕན་ཐོགས་ཅན་ཞིག་ཡིན་པར་ཡིད་ཆེས་བྱས་ཆོག་་ཡིན་ནའང་ལས་འཆར་ཁོངས་འཁྱོལ་མིན་ནི་ལས་འཆར་རང་ངོས་ནས་མེད་པར་དེ་ནི་ང་ཚོར་རག་ལས་པ་ཞིག་རེད།
བཀུར་འོས་བོད་ཀྱི་དུས་བབ་གསར་ཁང་གི་དྲྭ་ར྄ྒྱ་དོ་དམ་པ་མཆོག་ལ་ཆེད་ཞུ།
གུས་པས་ཁ་སང་ནས་དུས་བབ་ཟིན་བྲིན་ནང་ཞུགས་མ་ཐུབ་པར
ཕྱི་རོལ་དུ་ལ྄ྷག་ཡོད་ན་དེའི་ས྄ྐོར་ལམ་ས྄ྟོན་ཞིག་གནང་རོགས།
ཐུགས་ར྄ྗེ་ཞེ།
བཀུར་འོས་བོད་ཀྱི་དུས་བབ་གསར་ཁང་གི་དྲྭ་ར྄ྒྱ་དོ་དམ་པ་མཆོག་ལ་ཆེད་ཞུ།
གུས་པ་ཁ་སང་ནས་དུས་བབ་ཟིན་བྲིན་ནང་ཞུགས་མ་ཐུབ་པར
ཕྱི་རོལ་དུ་ལ྄ྷག་ཡོད་ན་དེའི་ས྄ྐོར་ལམ་ས྄ྟོན་ཞིག་གནང་རོགས།
ཐུགས་ར྄ྗེ་ཞེ།
བཀུར་འོས་བོད་ཀྱི་དུས་བབ་གསར་ཁང་གི་དྲྭ་ར྄ྒྱ་དོ་དམ་པ་མཆོག་ལ་ཆེད་ཞུ།
གུས་པས་ཁ་སང་ནས་དུས་བབ་ཟིན་བྲིན་ནང་ཞུགས་མ་ཐུབ་པར
ཕྱི་རོལ་དུ་ལ྄ྷག་ཡོད་ན་དེའི་ས྄ྐོར་ལམ་ས྄ྟོན་ཞིག་གནང་རོགས།
ཐུགས་ར྄ྗེ་ཞེ།
ལས་འགུལ་འདིའི་རིགས་ཚན་རིག་པའི་མིང་འཛིན་པ་དེ་དག་ལས་ང་ཚོར་ཁེ་ཕན་གང་ཡང་མེད་པས་དུས་བབ་སོགས་ནས་གནས་ཚུལ་འདིའི་རིགས་གལ་ཆེར་བཟུང་ནས་བསྒྲགས་པ་དེ་ཡང་ཅུང་བྱབ་མེད་པ་ལྟ་བུའི་ཚོར་སྣང་བྱུང་།
ཚན་རིག་པ་ཕལ་མོ་ཆེ་དངུལ་ལ་དགའ་དྲགས་ནས་ཡོང་སྒོ་གར་ཡོད་བལྟས་ནས་དེ་ཚན་རིག་དང་མཐུན་ཚུལ་གྱི་སྐད་ཆ་ཤོད་ཀྱིན་འདུག དཔེར་ན། དཔེར་ན་སྨན་རྫས་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱེད་དུས་ཚན་རིག་པ་གཅིག་གིས་བཟང་ཚུལ་མང་པོ་བཤད་པ་ལ་ལ་ལས་དེ་སྡུག་ཚུལ་གྱིས་རང་གིས་བཟོས་པའི་སྨན་དེ་བཙོང་བར་འབད་ཀྱིན་འདུག
ཚན་རིག་པ་ཕྱོགས་ལྷུང་ཅན་ཚོས་རང་རང་དགའ་ས་དེ་ཚན་རིག་དང་མ་མཐུན་ན་ཡང་ཕྱོགས་ཞེན་གྱིས་དེ་ཡང་དག་པར་བསྒྲུབ་ཨེ་ཐུབ་ལྟ་བ་རེད།
ཚན་རིག་པ་ཆོས་དད་ཅན་ཚོས་རང་གི་ཆོས་ལུགས་དེ་ཐབས་བརྒྱ་ཅུས་སྟོང་གིས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་ཚུལ་གླེང་གིན་འདུག
ཚན་རིག་པ་ཆབ་སྲིད་པ་ཚོས་རང་ཕྱོགས་ལ་ཕན་གནོད་གང་ཡོད་བལྟས་ནས་སྐད་ཆ་ཤོད་ཀྱིན་འདུག དཔེར་ན། ཨི་ཟི་ལམ་གྱི་ཆོས་ལུགས་དར་ཆེ་བའི་ཡུལ་གྲུ་ཁག་ནས་་ཨ་མེ་རི་ཁའི་ག་གཏད་མང་པོ་ཡོང་དུས་ཚན་རིག་པ་ལ་ལས་ཁ་ཆེའི་ཆོས་ལུགས་དེ་སྡུག་པོ་རེད་མདོག་མདོག་གི་སྐད་ཤོད་ཀྱིན་འདུག
ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ཚན་རིག་པ་ཚོའི་ཁྲོད་ན་ཁྱིའི་སྐྱག་པ་ཡང་ལག་ཏུ་བླངས། འཁྲུལ་ཆས་འདྲ་མིན་གྱི་ནང་དུ་བཞག ཆེད་རྩོམ་བྲིས་ནས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ཀྱིན་འདུག བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་འདི་ཚན་རིག་པ་ག་གེ་མོས་རྩ་ཆེན་བྱེད་ཀྱི་འདུག་ཟེར་ནས་བོད་པ་ཚོས་ང་རྒྱལ་དང་རང་བསྟོད་མ་བྱེད་རོགས། མ་གཞི་འདི་ནི་ཆེད་ལས་པ་ཁ་ཤས་ཤིག་གི་ལས་ཀ་ཙམ་ལས་ང་ཚོ་ཚང་མར་གལ་ཆེན་པོ་ཞིག་གང་ཡང་མ་རེད།
རྟ་བདུན་དབང་པོ་ལགས་ཀྱིས་གསུངས་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད། ཚན་རིག་པས་མིག་དང་རྣ་བ་ལག་པ། གཞན་དེང་དུས་ཀྱི་ཡོ་ཆས་སོགས་ལ་བརྟེན་དེ་ཕྱི་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་རྟོག་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་རེད། དེ་འགྲིག་གི་རེད་ལ། དེས་དེ་དག་ཤེས་ཀྱང་སྲིད་ཀྱི་སྲིད། བེམ་པོའི་གནས་ཚུལ་དཔྱོད་བྱེད་ལ་བེམ་པོ་ཡིན་ན་འགྲིག་གི་རེད། དེ་མིན་བེམ་པོའི་ཡོ་ཆས་བེད་སྤྱོད་བྱས་ནས་ནང་སེམས་ཀྱི་གནས་ལུགས་ལ་རྟོག་དཔྱོད་བྱེད་དགོས་ཟེར་བ་ནི་སྤྱིར་བཏང་གི་སྐད་ཆ་ཙམ་ལས་གཞན་ཅིང་མ་རེད།
ད་དུང་གཙོ་བོ་ཤེས་དགོས་པ་ཞིག་ནི། ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་གཉིས་ནང་སེམས་ཀྱི་གནས་ལུགས་ཐོག་ནས་ཁ་མཐུན་ཐབས་རྩ་བ་ནས་ཡོད་པ་མ་རེད། ཚན་རིག་པས་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་ཟེར་བ་ཞིག་མེད་པ་གཞིར་བཞག་བྱས་ནས་རྟོག་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། དེ་བཞིན་ནང་པའི་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་ཡོད་པར་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་རིགས་པ་དེ་དག་ཀྱང་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་ཡོད་པ་གཞིར་བཞག་གི་ཐོག་ནས་ཤོད་ཀྱིན་ཡོད་སྟབས། སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་ཁས་མི་ལེན་མཁན་ཞིག་ལ་རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པའི་ངེས་ཤེས་བསྐྱེད་ཐུབ་རྒྱུ་ཁག་པོ་མིན་ནམ་སྙམ།
འོན་ཀྱང་དེང་དུས་དངོས་པོའི་གནས་ཚུལ་ངོ་མའི་ཐོག་ནས་འཛམ་གླིང་གང་སར་སྐྱེ་བ་སྔ་མ་དྲན་པའི་བུ་ཕྲུག་མང་པོ་སྐྱེ་བཞིན་ཡོད་ལ། སྐྱེ་བ་སྔ་མའི་ནང་མི་དང་བཅའ་ལག་སོགས་ཀྱང་ར་སྤྲོད་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པ་འདི་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་ཡོད་པར་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་རིགས་པ་ཡང་དག་པ་ཡིན་པས། ནང་པས་དེའི་ཐོག་ལ་ཤུགས་སྣོན་བྱེད་དགོས་སྙམ།
དེང་དུས་ཀྱི་ཚན་རིག་པ་ཚོས་སེམས་ཀྱི་གནས་ལུགས་ཤེས་མི་ཐུབ་པར་མ་ཟད། གཞུང་བཀའ་བོད་ལྔ་ལ་སྦྱངས་པ་མཐར་ཕྱིན་པའི་དགེ་བཤེས་ཚོས་ཀྱང་ཤེས་ཀ་ལ་ཐུབ། དེང་དུས་ཀྱི་དགེ་བཤེས་ཚོ་ཡང་སྔོན་གྱིས་མཁས་གྲུབ་གོང་མ་དག་གིས་གསུངས་པའི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ནས་སེམས་ཀྱི་གནས་ལུགས་རེ་བཤད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད་མ་གཏོགས། སོ་སོས་ཉམས་སུ་བླངས་ཏེ་ངེས་ཤེས་རྙེད་པའམ་སེམས་ཀྱི་གནས་ལུགས་མཐོང་མཁན་ཉིན་མོ་སྐར་མ་ནང་བཞིན་རེད་སྙམ། སེམས་ཀྱི་ངོ་བོའམ་གནས་ལུགས་དེ་ཧ་ཅང་མཐོང་དཀའ་ཕྱིར་གྲུབ་མཐའ་མ་མཐུན་པ་མང་བོ་ཞིག་ཡང་རྒྱུ་མཚན་དེ་ལ་བརྟེན་ལ་བྱུང་བ་རེད། དེང་དུས་འཛམ་གླིང་གི་མི་གྲངས་བརྒྱ་ཆ་གོ་དགུ་ཙམ་གྱིས་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་ལ་ངེས་པ་རྙེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་རེད། གལ་ཏེ་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་གཏན་ནས་མེད་ན་ནང་ཆོས་ཡོད་དོ་ཅོག་རྫུན་དུ་ཐལ་བ་རེད། དེང་དུས་ཀྱི་ཚན་རིག་པ་ཚོས་རྩོལ་བ་ག་འདྲ་བྱས་ཀྱང་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་ལ་ངེས་པ་རྙེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་རེད་ལ། མ་འོང་བར་ཡང་རྙེད་སྲིད་ཀྱི་མ་རེད། ཚན་རིག་པ་ཚོས་ཕྱིའི་དངོས་པོ་ལ་རྟགས་དཔྱད་བྱས་ན་ངེས་པ་རྙེད་པ་མང་བོ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་བདེན་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ནང་སེམས་ཀྱི་གནས་ལུགས་ལ་རྟགས་དཔྱད་གནང་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་མ་རེད་། ནང་སེམས་ཀྱི་གནས་ལུགས་མཐོང་དགོས་པ་ལ་བློ་བུར་གྱི་སྒྲིབ་པའི་དྲི་མ་དེ་བྲལ་དགོས་པ་རེད། དེ་བྲལ་བ་ལ་ནང་ཆོས་ཀྱི་སྒོམ་ཁོ་ན་ལ་བརྟེན་ནས་མ་གཏོགས་ཚན་རིག་པའི་ལག་ཆ་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་ཙམ་གྱིས་རྙེད་སྲིད་པ་མ་རེད། སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་མེད་ན་ལས་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱང་མེད་པས་ཁྱབ། དེ་མེད་ན་རྣམ་མཁྱེན་ཐོབ་རྒྱུ་ཡང་མེད་པས་ཁྱབ། དེ་ན་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་ལ་ངེས་པ་རྙེད་རྒྱུ་འདི་ཧ་ཅང་གི་གལ་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད། ང་ཚོ་ནང་བ་ཚོས་མེད་པ་ཞིག་ཡོད་པར་ཁས་བླངས་ཏེ་ཡིད་ཆེས་བྱས་པ་ཞིག་གཏན་ནས་མ་རེད། ཞིབ་ཏུ་བསམ་བློ་བཏངས་ན་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་མེད་མི་སྲིད་པ་རེད།