པདྨ་ཚེ་དབང་ཤཱསྟྲི།
ཕྲན་གྱི་ངོ་ཤེས་གནམ་གྲུའི་ཞབས་ཞུ་བ་ཞིག་བརྒྱུད་གནས་ཚུལ་ཁུངས་ལྡན་ཐོས་གསལ་ལྟར་ན། ཉེ་ཆར་བྷེང་ཀོཀ་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནམ་ཐང་གི་ཁྲལ་ཆག་ཚོང་ཁང་ཞིག་ནས་ཐ་མག་བརྐུས་པའི་ནག་ཉེས་ཕོག་སྟེ་རྒྱ་གར་བ་ཞིག་བཀག་ཉར་བྱས་འདུག རྒྱ་གར་བ་དེས་ཐ་མག་ཤོག་སྒམ་གཅིག་དང་། ཅོགལེཊི་སྒམ་གཅིག་ཉོས་ཏེ་རིན་པ་སྤྲད་ཡོད་ཀྱང་། དངུལ་ལེན་མཁན་གྱི་མི་དེས་ཐ་མག་སྒམ་ཤོག་ཐོལ་པ་ཞིག་འགྲུལ་པ་དེའི་ཉོ་ཆའི་མཉམ་ དུ་བླུགས་པས་འགྲུལ་པ་དེའི་བསམ་པར་ཤོག་སྒམ་དེ་རིན་མེད་དུ་སྤྲད་པ་རེད་སྙམས། འོན་ཀྱང་སྟབས་ཉེས་པ་ཞིག་ལ། ཐའི་ལེཎཌའི་ཉེན་རྟོག་པས་ཁོ་པ་ཚོང་ཁང་ནས་རྐུན་མ་བརྐུས་པའི་ནག་ཉེས་འོག་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཏེ་མཚན་གཉིས་རིང་བཙོན་ཁང་དུ་ཉར་པ་མ་ཟད། ཐའི་སྒོར་ཆིག་ཁྲི་གསུམ་སྟོང་གློད་གྲོལ་གྱི་ཆེད་དུ་སྤྲོད་དགོས་པའང་བྱུང་འདུག ཐའི་སྒོར་༥༠༠ གྲང་གློག་ཅན་གྱི་ཁང་ཆུང་དུ་ཉར་གླ་དང་། ཐའི་སྒོར་ ༡༡༠༠༠ བཀག་ཉར་ཁང་ནས་གློད་གྲོལ་བཏང་གླ། དེའི་སྟེང་དུ་ཁོ་པ་ཁྲིམས་ཁང་དུ་འཁྲིད་པས་ཁྲིམས་དཔོན་གྱིས་ཉེས་ཅན་དུ་ངོས་འཛིན་བྱས་ཏེ་ཉེས་ཆད་ཐའི་སྒོར་༢༠༠༠ བསྒྲུབ་དགོས་པ་བྱུང་བའི་ཁར་ལག་ལྕགས་བརྒྱབ་སྟེ་གནམ་གྲུའི་ནང་དུ་བསྐྱལ། ཁོ་པའི་ཐོངས་མཆན་ལག་འཁྱེར་གྱི་སྟེང་དུ་རྐུན་མ་ཞེས་ཐེལ་རྩེ་བརྒྱབ་ཡོད། ཁོ་པའི་ཉེ་འབྲེལ་ཚོས་ཐའི་ལེཎཌ་རུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱ་གར་གཞུང་ཚབ་ཁང་དུ་ བཅར་ཏེ་རོགས་སྐྱོར་ཞུས་ཀྱང་གཞུང་ཚབ་ཁང་ནས་རོགས་པ་གང་ཡང་བྱེད་ཐུབ་པ་མེད་ཚུལ་བརྗོད་འདུག འགྲུལ་པ་དེའི་ལག་ནས་བླངས་པའི་དངུལ་འབོར་དེ་དག་འགྲུལ་པ་རང་ཉིད་ཀྱི་མདུན་དུ་ཉེན་རྟོག་པས་ནང་ཁུལ་བགོ་འགྲེམས་ཀྱང་བྱས་ཚུལ་འདུག ཤར་ཕྱོགས་པའི་འགྲུལ་པ་དུ་མ་ཞིག་ལ་འདི་འདྲའི་དཀལ་ངལ་ཧ་ལམ་ཉིན་ལྟར་འཕྲད་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་ཐའི་ལེཎཌའི་དཔོན་རིགས་ཚོར་སྙན་སེང་ཞུས་ཀྱང་སྣང་མེད་དུ་འཇོག་གི་ཡོད་ཚུལ་འདུག གོང་གསལ་རྒྱ་གར་བ་དེས་མཚན་གཅིག་སིང་གྷ་པུར་ནས་ཡིན་པའི་མི་ཞིག་དང་། མཚན་གཅིག་མཱལེ་ཤི་ཡ་ནས་ཡིན་པའི་མི་ཞིག་དང་མཉམ་དུ་བཀག་ཉར་ཁང་དུ་བསྡད། སིང་གྷ་པུར་ནས་ཡིན་པ་དེས་ཐའི་སྒོར་ཁྲི་དྲུག་དང་། མཱལེ་ཤི་ཡ་ནས་ཡིན་པ་དེས་ཐའི་སྒོར་ཁྲི་བདུན་རང་རང་གློད་གྲོལ་གྱི་ཆེད་དུ་སྤྲོད་དགོས་པ་བྱུང་འདུག གོང་གསལ་གནས་ཚུལ་འདི་དག་དངོས་འབྲེལ་ཡིན་པ་སྐུ་ཞབས་རཱཇན། ཁེརའི་ཚོང་ཤག་རྒྱ་གར་ནས་ཡིན་པ་ཞིག་ལའང་དཀའ་ངལ་དེ་དང་གཅིག་མཚུངས་བྷེང་ཀོཀ་གནམ་ཐང་དུ་འཕྲད་འདུག ཡང་འགྲུལ་པ་གཞན་ཞིག་ལ་དཀའ་རྙོག་འདི་དང་འདྲ་མཚུངས་ཞིག་ཌུབྷཡི་གནམ་ཐང་དུ་བྱུང་འདུག་འགྲུལ་པ་དེས་ཁྲལ་ཆག་དངོས་རྗས་འགའ་ཤས་ཉོས་སྐབས་དངུལ་ལེན་མཁན་གྱི་བུ་མོ་དེས་ཨ་རག་ཤེལ་དམ་གཅིག་འགྲུལ་པ་དེས་མ་ཚོར་བ་བྱས་ཏེ་ཁོ་པའི་ཤོག་ཕད་ཀྱི་ནང་དུ་བླུགས། ཁོ་པ་དེ་མ་ཐག་ཏུ་ཉེན་རྟོག་པས་རྐུན་པ་བརྐུས་པའི་ནག་ཉེས་འོག་འཇུ་བཟུང་བྱས་ཏེ་ཉིན་གང་པོར་ཁ་ལག་དང་ཆུ་མེད་པར་བཀག་ཉར་བྱས་འདུག འགྲུལ་པ་དེས་ཉེན་རྟོག་པར་ཨ་སྒོར་ལྔ་བརྒྱའི་ལྐོག་རྔན་སྤྲད་པས་གཞི་ནས་ཁོ་པ་གློད་གྲོལ་བཏང་པ་བྱུང་འདུག གནས་ཚུལ་འདི་རིགས་འཆར་གཞི་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་ངན་པ་ལག་སྦྲེལ་གྱིས་འགྲུལ་པ་བསླུ་ཐབས་དང་། མགོ་བསྐོར་གཏོང་གི་ཡོད་ཚོད་འདུག དེས་ན་རང་རིགས་འགྲུལ་སྐྱོད་མང་པོ་གནང་མཁན་ཚོས་ཤར་ཕྱོགས་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནམ་ཐང་ཁག་ཏུ་ཁྲལ་ཆག་ཉོ་ཆ་སྐྱོན་སྐབས་གཟབ་གཟབ་གནང་དགོས་པ་གལ་ཆེར་མངོན།
![Uyghur Scholar Rahile Dawut [Photo: Uyghur Human Rights Project]](https://tibettimes.net/wp-content/uploads/2023/09/Uyghur-Scholar-Rahile-Dawut-Photo-Uyghur-Human-Rights-Project-360x180.jpg)
གྲོགས་པོ་ལགས།་ངས་མོ་ཙེ་ཏུང་གི་ཕྱོགས་འཛིན་དགོས་དོན་གང་ཡང་མེད།འོན་ཀྱང་ང་ཚོས་ཤེས་དགོས་པ་དང་མཐོང་དགོས་པ་ནི་མོ་ཙེ་ཏུང་གི་སྙིང་སྟོབས་དང་བློ་རིག་དེ་བཞིན་ཐབས་ཇུས་དེ་ཚོ་རེད།དེ་དག་ལ་ང་ཚོས་གུ་ཡངས་པོས་མིག་དཔེ་བལྟ་ཆོག་ལ་ལེན་ཡང་ཆོག་་་་ཡང་གཅིག་བཤད་ན་མོ་ཙེ་ཏུང་ལ་བསྟོད་བསྔགས་བྱེད་ཆོག་པའི་སྐབས་མང་པོ་ཡོད་ཀྱང་དད་པ་ཞེས་པ་དེ་ནི་དོན་གནས་གཞན་ཞིག་ཏུ་བེད་སྤྱེད་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་པས་ཕལ་ཆེར་ཁྱེད་ཀྱིས་དད་པའི་གོ་དོན་ཤེས་མེད་པ་འདྲ།དུས་མཚུངས་སུ་མོ་དང་བོད་སྤྱིའི་བར་ལ་ནད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཡོད་ཅེས་ཁས་བླངས་སོང་ན་ནད་གཞིག་གཅིག་གིས་བཟུང་བའི་རིགས་མཐུན་ནད་པ་ཆགས་ཟིན་པ་ཡིན་པས་ཟུར་ནས་ངས་ཁྱེད་ཅག་ལ་སྨན་ཞིག་ཐབས་འཚོལ་བྱས་པ་ལ་ནག་ཉེས་དེ་ཙམ་ཆེ་དགོས་དོན་མེད་སྙམ།
ཨ་ལ་ལ་ལགས། ད་ཡི་ན་ཧ་གོ་སོང་། གོང་དུ་ང་ཡིས་མོ་ཙེ་ཏུང་ལ་དམའ་འབེབས་བྱས་པའི་སྐྱེན་གྱིས་ཁྱེད་ཀྱི་ཐུགས་དགོང་རབ་དུ་འཁྲུག་ནས་འདི་ལྟར་བྲིས་འདུག ༼མོ་ཙེ་ཏུང་གི་བློ་རིག་ལ་ང་ཚོ་ལྟ་བུ་ཞིག་གིས་དམའ་འབེབས་བྱེད་པའི་ཡུལ་མིན།༽ད་ནི་ངས་ཁྱེད་ལ་དགོང་དག་ཞུ་གི་ཡིན། མ་འོངས་པ་ལ་ཁྱེད་ཀྱི་མའོ་ཙེ་དུང་ལ་བསྟོད་བསྔགས་དང་དད་པ་བྱེད་པ་ལ་ང་ཚོའི་བཀག་འགོག་མི་བྱེད། དངོས་གནས་བཤད་བོད་མི་སྤྱི་དང་མའོ་ཙེ་དུང་གི་བར་ལ་ནད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཡོད་ཅེས་བཤད་ཆོག ཡིན་ནའང་ཁྱེད་ལ་སྨན་གྱི་འབྲེལ་བ་ཡོད་ངེས་རེད།
དགུ་ཚིགས་སྐྱ་མོ་ལགས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ། ངའི་ནད་གཞི་འདི་ནི་ལོ་མང་པོའི་རིང་ནས་བྱུང་བའི་ནད་གཅིག་ཡིན་པས་དབྱིན་སྐད་དུ་དེ་ལ་” Cronic Diseases” ཟེར་ཞིང་ཡུན་རིང་ཕྱིན་པའི་ལུས་དང་སེམས་གཉིས་ཀྱི་རྙིང་ནད་ཞིག་ཡིན།
ང་དང་ཤ་ཁྲག་གཅིག་པའི་སྤུན་ཟླ་ཡོངས་ལ་ཡུན་རིང་ཟུངས་ཟད་ཀྱི་རྙིང་ནད་འདི་ལྟ་བུ་ཞིག་ཕོག་པ་ནི་ཕལ་ཆེར་རླབས་ཆེན་གྱི་གཙོ་འཛིན་མའོ་ཙེ་ཏུང་ལའང་འབྲེལ་བ་ངེས་པར་དུ་ཡོད་སྟབས་ད་གཟོད་ང་ཚོས་རྙིང་ནད་དེའི་རྒྱུ་གང་ལས་བྱུང་མིན་དང་། རྐྱེན་གང་གིས་བསླངས་མིན་ཐད་ལ་ཚད་ལྡན་སྨན་པ་ཞིག་བསྟེན་གཏུགས་བྱེད་དགོས་པའི་དུས་ལ་བབ་ཡོད་སྙམ།
དེར་བརྟེན་ང་ཚོས་ཁོང་ཚོ་ལ་ངེས་པར་དུ་བསླབ་སྤྱོང་བྱེད་དགོས།།
གནས་ཚུལ་འདི་ལྟ་བུ་དེང་འཛམ་བུ་གླིང་དུ་མང་དག་ཡོད་པ་དང་དེ་དག་ལ་ང་ཚོས་སེམས་ཚབས་བྱེད་དགོས་པ་མ་མངོན། རི་བོང་གནམ་སྡིབས་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་ལས་ང་ལ་ནི་གཞན་གང་ཡང་མ་ཚོར་རོ། གལ་ཏེ་བྷེང་ཀོག་ལ་རང་བཙན་ལེན་པར་འགྲོ་དགོས་པ་ཡོད་ན་ནི་་་་་་་་་
དགུ་ཚིགས་སྐྱ་མོ་ལགས།མོ་ཙེ་ཏུང་གི་གསུང་རྩོམ་དང་ནད་གཉིས་ལ་འབྲེལ་བ་ཅི་ཞིག་ཡོད།མོ་ཙེ་ཏུང་གི་བློ་རིག་ལ་ང་ཚོ་ལྟ་བུ་ཞིག་གིས་དམའ་འབེབས་བྱེད་པའི་ཡུལ་མིན།དེ་ལས་དགུ་ཚིགས་སྐྱ་མོ་ཟེར་བ་ནི་སྣང་བ་ཙམ་ཞིག་ཡིན་པ་བཞིན་དོན་ལ་རིན་ཐང་མེད་པ་ལྟར་ཁྱེད་རང་མིང་དོན་མཚུངས་ཀི་ཡ།
ཨོ། ལས་ངན་པོ་དེ་ཡང་བཤང་བཙོངས་མ་ཞིག་ལ་སྤུགས་གི་འགྲོ་མཁན་ཞིག་ནི་རེད། ཁྱིམ་གྱི་རྒན་མོ་བཞག་ནས་འགྲོ་འདུག་མང་ན་ད་དེ་ཉོ་བ་ཡ།
ནད་པ་ལགས་ཀྱིས་མའོ་ཙེ་ཏུང་གི་གསུང་རྩོམ་ལ་སློབ་གཉེར་དང་ཉམས་ལེན་ཆེན་པོ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཚོད་འདུག དེ་ལ་བསྟེན་ནས་ཁྱེད་ཀྱི་ནད་དེ་ཡང་མྱུར་དུ་དྲག་རྒྱུའི་རེ་བ་ཡོད། མ་འོངས་པར་ཁྱེད་ཀྱིས་མུ་མཐུད་ནས་མའོ་ཙེ་དུང་གི་གསུང་རྩོམ་སློབ་གཉེར་བྱེད་ཐུབ་པའི་རེ་བ་དང་སྨོན་ལམ་ཡོད།
པདྨ་ཚེ་དབང་ཤྰསྟྲི་ལགས་ཀྱིས་དྲ་ཐོག་ཏུ་གནས་ཚུལ་འདི་བཀོད་པར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ། ང་ཚོ་བོད་པ་ཚོ་འགྲུལ་བཞུད་སྐབས་སུ་དཀའ་ལག་འདི་འདྲ་འཕྲད་སྲིད་པ་རེད།
ང་ཚོ་བོད་པ་ཚོ་ལ་དངོས་སུ་དཀའ་ཚེགས་ཆེན་པོ་ཞིག་མ་འཕྲད་ན་དུས་རྒྱུན་དུ་སྣང་མེད་ལྟ་བུར་བསྡད་རྒྱུའི་གཤིས་ཀ་ཞིག་ཡོད།
མའོ་ཙེ་ཏུང་གིས་གསུངས་པ་ལྟར་་་རྫབ་དོང་ནང་ཐེངས་གཅིག་ཟག་ན་ཤེས་རབ་ཐེངས་གཅིག་སྐྱེས་་་ཞེས་པ་དེ་དངོས་འབྲེལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བའི་ནང་ཉམས་མྱོང་དངོས་དེ་ཤིན་ཏུ་ནས་ལག་ཆེན་ཡིན་པ་དཔེ་དོན་གཉིས་ཀྱི་ཐོག་ནས་བདེན་དཔང་ར་སྤྲོད་བྱས་ཡོད།
བྱས་ཙང་རྒྱ་གར་བའི་འགྲུལ་པ་དེ་སྤྱང་ལྟོགས་ཀྱི་མགོ་བྶྐོར་འོག་ཏུ་ཐེངས་གཅིག་ཚུད་པ་དེས་ཁོ་ལའང་ཤེས་རབ་ཐེངས་གཅིག་ལོས་སྐྱེས།།