འོས་ཆོས་ཚད་ལོངས་དགོས། དགེ་བཤེས་བློ་ལྡན

ཧ་སྤུར་དབུས་བོད་སློབ་དགེ་བཤེས་བློ་ལྡན་གྱིས།

ཆབ་སྲིད་རྣོ་ངར་ལྡན་པ་གཞིས་བྱེས་བོད་རིགས་རྣམས་ཀྱིས་ངང་སྒུག་བྱེད་བཞིན་པའི་རྗེས་ཡོང་བཀའ་བློན་ཁྲི་པ་དེ་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཏུ་མངོན་པར་གསལ་ཡོང་མིན་ནི་ཀུན་གྱི་ཐེ་ཚོམ་གྱི་ཡུལ་དུ་གྱུར་ལ། ལྷག་པར་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀའི་བོད་རིགས་ཁག་ཅིག་ནི་༧གོང་ས་ལྷ་མིའི་རྣམ་འདྲེན་མཆོག་གི་སྐུ་ནའི་བབ་ལ་འདང་བརྒྱབས་ཏེ་རྗེས་ཡོང་མངོན་པར་མི་གསལ་བའི་བཀའ་ཁྲི་ཐོག་དེ་བས་ཆེས་བློ་ཚབ་ཀྱི་རང་བཞིན་དུ་ལྷག

ཐབ་ཆུང་ཡང་མེ་ཚ་བའི་དཔེ་ལྟར། ཕྱིར་མངོན་པའི་རང་རེའི་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་མ་ལག་དང་བཅས་པའི་འཛུགས་སྐྲུན་དང་མཐུན་རྐྱེན་སོགས་ནི་དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་རྒྱ་དམར་གཞུང་བཞིན་གྲ་རྒྱས་པོ་རང་མི་མངོན་ཡང༌། འཛིན་སྐྱོང་སྡེ་ཚན་ཁག་གི་རང་དབང་ལྡན་པའི་ཐོག་ནས་ལས་དོན་སྒྲུབ་ཆོག་པའི་ཚུལ་ཁྲིམས་དབང་ཚད་ནི་འཆལ་ཁྲིམས་ལུགས་མེད་དབུས་དམར་པོའི་སྲིད་གཞུང་དང། བྱེ་བྲག་སྲིད་གཞུང་དེའི་བཀོལ་སྤྱོད་འོག་ཚུད་པའི་བོད་ས་ཁུལ་ཁག་གི་རང་སྐྱོང་མིང་ཙམ་གྱི་འཛིན་སྐྱོང་སྡེ་ཚན་ཁག་ལས་ཀྱང་ཚད་གཞི་ཧ་ཅང་མཐོ་ལ་སྤུས་ཚད་ཀྱང་དེ་བས་ལེགས་པ་ཡོད་པ་ནི་སྨོས་མི་དགོས་པ་ཡིན། དེ་ལྟ་བུའི་འཛིན་སྐྱོང་ཚན་པ་ཁག་གི་བཀའ་བློན་རྣམ་པ་ཡང་འོས་ཆོས་ཀྱི་ཚད་གཞི་ཇི་ཙམ་དང་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡོད་མིན་གང་ལྟར་ནའང་བཀའ་བློན་རྣམ་པ་བཀའ་ཁྲི་རང་གིས་འདེམས་སྒྲུག་གནང་སྟེ་དེ་ལ་གྲོས་ཚོགས་གི་འཐུས་མི་གསུམ་ཆ་གཅིག་གི་མང་མོས་ཐག་གཅོད་གནང་སྲོལ་ཡོད་པས། དེ་འདྲའི་ཚད་མཐོ་བའི་ལམ་ལུགས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ལ་བརྟག་ན་བཀའ་ཁྲི་འདེམས་སྒྲུག་ལ་དངངས་ཚབ་ཇི་ལྟར་ཡོད་པ་བཞིན་དུ་བཀའ་བློན་གཞན་རྣམས་བསྐོ་འདེམས་བྱེད་ཕྱོགས་ལ་དེ་བས་ཀྱང་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱིས་དངངས་ཚབ་སྐྱེ་གཞི་ཞིག་ཏུ་མངོན།

བཙན་བྱོལ་དུ་ཡོད་པའི་སྒེར་དང་ཚོགས་སྡེ་འགས་འབྱུང་འགྱུར་བཀའ་ཁྲིའི་འོས་དམིགས་འདེམས་སྒྲུག་གི་གྲ་སྒྲིག་ཚ་ཚ་འུར་འུར་གནང་བཞིན་པ་དང་གང་འོས་དམིགས་སུ་བཙུད་པའི་གང་ཟག་དག་གི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་མང་ཚོགས་གང་སར་ངོ་སྤྲོད་ལས་འགུལ་སྤེལ་འཆར་ལ་ཆེས་ལེགས་སོ་ཞུ་རྒྱུ་ལས་མ་འདས་མོད། འོན་ཀྱང་སྤུས་ཚད་གོང་མཐོར་གཏོང་ཐུབ་ན་དགེ་ལས་སྐྱོན་དུ་མི་འགྱུར་བས་དེ་ལ༌། འབྱུང་འགྱུར་བཀའ་ཁྲི་དེ་གཞན་གྱིས་རྒྱུད་སྐུལ་དང་འབྲེལ་ཏེ་འོས་དམིགས་སུ་ཚུད་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་དོ་བདག་རང་ཉིད་བཀའ་ཁྲིའི་ལས་དོན་སྒྲུབ་པར་དོ་དབྱིངས་དང༌། རང་གིས་རང་ལ་བཀའ་ཁྲི་སྒྲུབ་ནུས་མིན་བརྟག་ནས་ཅི་སྟེ་སྒྲུབ་ནུས་ན་མང་ཚོགས་ཀྱི་གམ་དུ་ཧུར་བརྩོན་ཆེན་པོས་རང་ཉིད་བཀའ་ཁྲིར་ཚང་དགོས་པའི་དམིགས་ཡུལ་དང་སྦྲགས། ད་ལྟའི་བཀའ་ཁྲིས་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་དང་ལས་དོན་སྒྲུབ་ཕྱོགས་ཐད་དགེ་སྐྱོན་ཡོ་སྲང་གིས་རིང་མིན་རང་ཉིད་བཀའ་ཁྲིར་འདེམས་ཐོན་བྱུང་ཚེ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གི་ལས་དོན་སྒྲུབ་ཕྱོགས་དང༌། ཁྱད་པར་གལ་ཆེའི་གནད་་དོན་བྱེ་བྲག་དམིགས་འཛུགས་ཀྱིས་ཁ་ཞེ་གཉིས་མེད་ཐོག་ནས་སྒྲུབ་འབྲས་འདི་ལྟར་འདོན་ཐུབ་པར་བྱ་རྒྱུའི་གཏམ་བཤད་སྤེལ་ཏེ། དམངས་དང་རང་ཉིད་དབར་ལ་རྒྱུས་ལོན་ཟམ་པ་སྐྲུན་ཐབས་གསར་གཏོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཞིག་སྤེལ་དགོས་ངེས་ཡིན། དེ་ལྟ་བུའི་ལས་དོན་སྒྲུབ་ཕྱོགས་ནི་མང་གཙོ་ཚད་ལྡན་གྱི་འགྲོ་ལུགས་དང་ཆེས་མཐུན་ལ། དུས་ཀྱི་འགྱུར་འགྲོས་དང་ཡང་ཧ་ཅང་འཚམས་ཤིང་ཁྱད་པར་དམངས་ཀྱི་ངོས་ནས་བཀའ་ཁྲི་འོས་མི་དམིགས་འཛུགས་བྱ་བདེའི་སྟ་གོན་གྱི་བྱེད་སྒོ་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཞིག་རེད་སྙམ། དེ་ནས་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པ་གཞོན་ནུ་ཚོགས་པ་སོགས་ཀྱི་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གི་གོ་སྒྲིག་འོག་འོས་དམིགས་སུ་ཚུད་པ་རྣམས་ཕན་ཚུན་བགྲོ་གླེང་དང་སྦྲགས། ཆབ་སྲིད་དང་སློབ་གསོ། འཛིན་སྐྱོང་གི་ལས་དོན་ཡར་རྒྱས་དང་བསྒྱུར་བ་གཏོང་ཕྱོགས་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་གལ་གནད་ཆེ་བའི་དྲི་བ་ཁག་བཏོན་ཏེ། དེ་ལ་དོ་བདག་སོ་སོས་ངག་གི་ལན་འདེབས་གནང་རྒྱུའི་སྡིངས་ཆའི་གོ་སྐབས་ཤིག་བཞུགས་སྒར་རྡ་ས་ལྟ་བུར་ལས་འགུལ་གོ་སྒྲིག་ཅིག་གནང་ཐུབ་ན། དེ་ནི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ་ཤིག་གི་ཐོག་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་མདུན་བསྐྱོད་ཆེན་པོའི་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་ཅན་དང་གནད་འགག་རང་བཞིན་ཅན་དུ་འགྱུར་བ་མ་ཟད། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་མང་གཙོའི་ལུགས་བཟང་གི་མིག་ལྟོས་ཧ་ཅང་བཟང་པོ་ཞིག་ཀྱང་གསར་དུ་གཏོད་པའོ།།     

གང་ཟག་ལ་མ་ལྟོས་ཆོས་ལ་ལྟོས། ཞེས་གསུང་པའི་དོན་ལས་ལྡོག་སྟེ་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་དུ་འབྱུང་འགྱུར་བཀའ་ཁྲིའི་འོས་ཆོས་ལ་དོ་ནན་དཔྱད་པ་ཞིབ་ཚགས་མ་གནང་བར། མང་པོ་ཞིག་གིས་གང་ཟག་བྱེ་བྲག་པ་དེ་དང་དེ་སྔར་ལས་དོན་འགའ་ཞིག་ཏུ་ཞུགས་མྱོང་བ་དང༌། ཁ་ཕོ་ཤོད་མཁས་པའི་གཏན་ཚིག་ཙམ་བཀོད་པ་དང༌། ཡང་འོས་མི་དམིགས་འཛུགས་བྱེད་པའི་དོ་བདག་རང་གིས་རངཉིད་སྤྱི་དོན་སྒྲུབ་པའི་དོ་དབྱིངས་དང་འཇོན་ཐང་གི་ནུས་པ་ཟད་པའམ་མ་འདང་བ་སོགས་ཤེས་བཞིན་དུ་ང་ཚོས་མིག་བཙུམས་ཏེ་གང་ཟག་དེ་འོས་དམིགས་སུ་བཙུད་པའི་བྱ་གཞག་དེ་ནི་གང་ཟག་ཙམ་ལ་ལྟོས་པའི་ཆེས་ཐ་ཤལ་གྱི་བྱེད་སྟངས་ཤིག་ཡིན་པ་ལྟ་ཅི། ལྷག་པར་ད་ལྟའི་གངས་ཅན་པའི་ཆེས་གཉན་འཕྲང་གི་ལས་དབང་ལ་བསམ་བཞིན་དུ་སྡང་ཟུག་བྱས་པར་ཡང་འགྱུར་བ་སྨོས་མ་དགོས་ལ། དེ་བས་བསམ་གཞིགས་བྱ་དགོས་པའི་གནད་དོན་འགངས་ཆེ་བ་ནི་བཀའ་ཁྲིའི་འོས་ཆོས་ཡིན་པས་འདི་ཚད་ལོངས་བ་བྱུང་ན་བཀའ་ཁྲི་ཚད་ལྡན་ཞིག་འཁྲུང་འོང་བ་གདོན་མི་ཟ་བས། སྐབས་འདིར་རྨོངས་འཆར་གི་ཚུལ་དུ་བཀའ་ཁྲིའི་འོས་ཆོས་མདོར་བསྡུས་འཚམ་པ་ཞིག་འགོད་ན་སྙམ།

དེ་ལ་གཞི་རྩའི་འོས་ཆོས་ནི། ༡༽ བློ་རྒྱ་ཡངས་པ། ༢༽ དྲང་ཚུགས་བརྟན་པ། ༣༽ རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་ཐག་གཅོད་ལྡན་པ། ༤༽ ཤེས་ཡོན་གྱིས་ཕྱུག་པ་བཅས་ཡིན་མོད་གསལ་ཁ་ཅུང་ཞིག་དབྱེ་ན། དེ་ལ།

འོས་ཆོས་དང་པོ་བློ་རྒྱ་ཡངས་པ་ལ། ༡-༡༽ འཛམ་གླིང་སྤྱིའི་འཕོ་འགྱུར་དང་ལྷག་པར་རྒྱ་དཀར་ནག་གི་སྲིད་བྱུས་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་འགྱུར་འགྲོས་ལ་བརྟེན་པའི་ཕྱི་འབྲེལ་གྱི་ཟམ་པ་འཛུགས་པའི་འཆར་གཞི་འདིང་མཁས་པ། ༡-༢༽ བོད་དང་རྒྱ་ནག་ནང་གི་དུས་ནས་དུས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་འགྱུར་འགྲོས་ལ་རྟོག་ཞིབ་རྟིང་ཟབ་པོས་རྩ་དོན་ལ་སྨན་པའི་སྐབས་འཚམས་འཆར་གཞི་དང་འབྲེལ་དུས་ཐོག་ལས་དོན་འགྲུབ་པའི་ཐབས་བྱུས་འདོན་མཁས་པ། ༡-༣༽ ད་ལྟའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་འབྲེལ་མོལ་བརྒྱུད་རིམ་དེ་གྲོས་མོལ་གྱི་ལམ་བུའི་ངོ་བོར་མྱུར་དུ་ཁ་ལོ་བསྒྱུར་ཏེ་རྒྱ་བོད་དཀའ་རྙོག་གི་གནད་དོན་སེལ་བའི་ཐབས་བྱུས་འདོན་མཁས་པའི་བློ་རྩལ་རང་བཞིན་ལྡན་པ། ༡-༤༽ བོད་ནང་གི་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་དང་འབྲེལ་བའི་ཛ་དྲག་གི་གནད་དོན་བྱུང་རིགས་རྒྱལ་སྤྱི་དང་ཡུ་རོབ་མཉམ་འབྲེལ་མཐུན་ཚོགས་སོགས་ཕན་ནུས་འདོན་དཔའ་བའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་ལ་འབྲེལ་གཏུག་དང་འབྲེལ་ཛ་དྲག་གི་དཀའ་རྙོག་བསང་ཐབས་ཀྱི་བློ་རྒྱ་ལྡན་པ།

འོས་ཆོས་གཉིས་པ་དྲང་ཚུགས་བརྟན་པ་ལ། ༢-༡༽ རང་མི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ལ་མི་འཕྱེད་པའི་ཞེན་སྤོབས་ལྡན་ཏེ་གཞན་གྱི་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་ཐོག་ནས་འཇམ་རྩུབ་ཀྱི་བསླུ་འབྲི་འོག་ཏུ་མི་འཚུད་པའི་བློ་སེམས་བརྟན་པོར་གནས་པ། ༢-༢༽ ༧སྤྱི་ནོར་༧གོང་ས་མཆོག་གི་བོད་རྩ་དོན་ལ་སྨན་པའི་གཉིས་མེད་ཐབས་བརྒྱ་བྱུས་སྟོང་གི་མཛད་དཀའ་ལ་རྒྱབ་གནོན་གྱི་ཆོད་སེམས་བརྟན་པ་དང་ཞེ་ནས་བཀའ་མ་ལོག་པའི་དྲང་ཚུགས་རང་བཞིན་ལྡན་པ།

འོས་ཆོས་གསུམ་པ་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་ཐག་གཅོད་ལྡན་པ། ༣-༡༽ འཛིན་སྐྱོང་ཚན་པ་ཁག་གི་སྐབས་འབྲེལ་ལས་དོན་མཐུད་ཤོར་སོང་བའམ་ནུས་པ་ཐོན་མ་ཐུབ་པ་རྣམས་ཨའུ་ཙི་ཡིན་འགྲོ་ཟེར་བ་མ་ཡིན་པར་ཐད་ཀ་ཐད་ཀར་གང་དྲག་བཅོས་བསྒྱུར་གཏོང་བའི་ཐག་གཅོད་རང་བཞིན་ལྡན་པ།
༣-༢༽ རྒྱ་དམར་པོས་ཟེར་སྲོལ་གྱི་བརྟན་ལྷིང་ལས་ལྡོག་སྟེ་བོད་ཕྱི་ནང་གི་རྩ་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་བརྟན་ལྷིང་ལ་གནོད་པའི་བྱ་བ་སྤེལ་མཁན་ཐོག་འཇིགས་ཞུམ་དོར་ཏེ་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱིས་ཐད་ཀར་གདོང་ལེན་བྱེད་པའི་ཐག་གཅོད་ཀྱི་ནུས་པ་ལྡན་པ། ༣-༣༽ བོད་རྒྱ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་མོལ་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་དེ་མཐར་མ་ལྷུང་བའི་གྲོས་མོལ་གྱི་གནད་དོན་ཐོག་ཁ་ཕྱོགས་བསྒྱུར་ཏེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཁྲིམས་ལུགས་དང་མི་འགལ་བའི་ཐོག་ནས་རིང་པོ་མི་ཐོགས་པར་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀའི་འདོད་བློ་རྫོགས་ཤིང་ཕན་ནུས་ལྡན་པའི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཐུབ་པའི་ནུས་རྩལ་ལྡན་པ།

འོས་ཆོས་བཞི་པ་ཤེས་ཡོན་གྱིས་ཕྱུག་པ། ༤-༡༽ གངས་ལྗོངས་བླ་སྲོག་བོད་སྐད་ཡིག་ཐོག་རང་ཉིད་ཞུམ་མི་དགོས་པར་འབྲི་ཀློག་རང་སྐྱ་ཐུབ་པ་དང་སྦྲགས། བོད་མིའི་ངོ་བོ་མ་བརླགས་པའི་ཆེད་ལྷད་མེད་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་རྣམས་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་ཐུབ་ཐབས་སུ་གནད་ལ་ཁེལ་བའི་སེམས་འགུལ་གཏོང་ཐུབ་པའི་བསམ་བློའི་སློབ་གསོའི་རིག་གནས་ཀྱིས་ཕྱུག་པ། ༤-༢༽ ཨིན་རྒྱ་ཧིན་གསུམ་གྱི་སྐད་ཡིག་གོ་རྟོགས་རང་སྐྱ་ཐུབ་པ་དང་སྦྲགས། དེང་དུས་རྒྱལ་སྤྱི་དང་ལྷག་པར་རྒྱ་ནག་གི་ཆབ་སྲིད་འགྱུར་འགྲོས་ཀྱི་གནད་དོན་དང་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་ཐོག་རྒྱུད་མངའ་ཚད་ལྡན་ཡོད་པ། ༤-༣༽ རང་ཉིད་བོད་སྐད་ཡིག་བསྲེ་ལྷད་མེད་པར་རང་སྐྱ་ཐུབ་པའི་ཐོག་སྐད་ཡིག་གཞན་ལའང་གོ་རྟོགས་འཕེར་བ་དང་སྦྲགས། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ཤེས་ཡོན་གོང་མཐོར་གཏོང་བ་དང་འབྲེལ་ཤེས་ཡོན་སློབ་གསོ་སྤེལ་བའི་ཤེས་རྒྱ་ཡངས་པ་བཅས་དགོས་སོ།

མདོར་ན། བར་ལམ་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ཤེས་ཡོན་ཧ་ཅང་ཉམས་ཆག་ཕྱིན་པའི་ཚོར་ཤུགས་དྲག་པོས་ཐུགས་ཚབ་ཆེན་པོ་བཟོས་ཡོད་པས། དེ་ནི་འབྲེལ་ཡོད་གཞུང་གི་འཛིན་སྐྱོང་དང་སློབ་གྲྭའི་འཛིན་སྐྱོང་སྡེ་ཚན་ཁག་གཉིས་ཀས། འཇིག་རྟེན་གྱི་དཔེ་ལྟར། ལས་ལ་མི་བརྩོན་ཆང་ལ་ཆགས། སང་གི་བྱ་བ་གནངས་ལ་བསྐྱལ། ཞེས་པ་ལྟར་ཞན་ཆ་དང་སྐྱོན་ཆའི་རིགས་ཐེར་བཏོན་བྱས་ཏེ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བའི་མདུན་མཆོང་ལ་གོམས་ཆ་ཞན་ཅིང༌། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་རྟག་ཏུ་བཟང་ཆ་དང་ཨའུ་ཙི་ཡི་གོམས་སྲོལ་ངན་པས་ཤེས་ཚད་ལྡན་པའི་མི་སྣ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུའི་ལས་དོན་ཐོག་ཆེས་མཐུད་ཤོར་གྱིས་འདས་ཟིན་པའི་ལོ་རབས་སུམ་ཅུ་ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ནག་ཐིག་ཅིག་དྲན་ཐོ་བཀོད་པར་འཁུམས།

ཀྱག་ཀྱོག་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་གནད་དོན་དེ་ཤེས་ཡོན་གྱི་ཐོག་ནས་ཁ་བསྒྱུར་དང་ཐག་གཅོད་བྱེད་དགོས་པས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་བསྟི་གནས་ཁག་གི་ཕྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ལས། ནང་རིག་གནས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ད་ལྟ་ལས་ལྡབ་གསུམ་གྱིས་སྒྱུར་བ་ཞིག་གཏོང་མ་ཐུབ་ཚེ་ཤེས་ཚད་ལྡན་པའི་མི་སྣའི་བར་སྟོང་ཁ་སྐོང་དེ། ད་དུང་ཡང་མི་རབས་གང་འཚམས་ཤིག་གི་བར་བསྐང་མ་ཐུབ་པར་ཆེས་གསོ་ཐབས་བྲལ་བའི་ཉེན་ཚབ་ཅིག་སྤྱི་སྒོས་གཉིས་ཀའི་གངས་ཅན་པ་དག་གི་ཕང་བར་གདོན་མི་ཟ་བར་ལྷག་གོ།