རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས། ངེས་པར་དུ་བོད་མི་ཚོར་དངུལ་ག་ཚོད་བསྡུ་རུབ་བྱས་པ་དེ་དག་ཕྱིར་སློག་བྱ་རྒྱུ་དང་། ཐེངས་འདིའི་གནད་དོན་ལ་བརྟག་དཔྱད་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ་ཡང་དག་གི་ཐག་གཅོད་བྱ་དགོས།
དེ་རིང་ཉིན་གུང་ཆུ་ཚོད་ ༢ པའི་སྟེང་བོད་རྒྱལ་ཡོངས་མང་གཙོ་ཚོགས་པ་དང་བོད་ཀྱི་དགུ་བཅུ་གསུམ་ལས་འགུལ་ཚོགས་པ་གཉིས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་འོག ཉེ་ཆར་རྒྱ་ནག་ཐེན་ཅིན་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཁེ་ལས་ཚོགས་པ་ཞིག་གི་མགོ་སྐོར་བསླུ་བྲིད་འོག་ཚུད་པའི་བོད་མི་ ༢༠༠༠ ལྷག་གི་འཐུས་ཚབ་བོད་མི་ ༡༥༠ ཡིས་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་ས་པེ་ཅིན་དུ་དྲང་བདེན་མིན་པའི་བྱེད་སྟངས་ལ་ངོ་རྒོལ་གྱིས་ཟས་བཅད་ངོ་རྒོལ་བྱས་པར། རྒྱ་ནག་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་དྲང་བདེན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་མི་བྱེད་པར། རྒྱ་ནག་ཉེན་རྟོག་མི་སྣས་བོད་མི་ཚོར་ཉེས་རྡུང་བཏང་ཡོད་པ་དང་། མཐར་བོད་མི་ཁག་ཅིག་ལ་རྨས་སྐྱོན་ཚབས་ཆེན་ཕོག་ཏེ་སྨན་ཁང་དུ་ལུས་ཡོད་པ་དེ་དག་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་མཁྱེན་རྟོགས་ཡོང་བར་བྱ་ཆེད་གོང་གསལ་ཚོགས་པ་གཉིས་ནས་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་ཤིག་གནང་སོང།
སྐབས་དེར། བོད་རྒྱལ་ཡོངས་མང་གཙོ་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་འཆི་མེད་གཡང་དྲུང་ལགས་ཀྱིས། སྤྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ལོ་ནས་བཟུང་རྒྱ་ནག་གི་སྒེར་གྱི་ཁེ་ལས་ཚོགས་པ་དེས་བོད་ཆོལ་གསུམ་ས་ཁུལ་གྱི་བོད་མི་རེར་རྒྱ་སྒོར་ ༢༨༠༠ བསྡུ་རུབ་ཀྱིས་མགོ་སྐོར་བསླུ་བྲིད་བཏང་ཡོད་འདུག་ལ། ད་ལྟའི་ཆར་བོད་མི་ ༢༠༠༠ ལྷག་ཐེན་ཅིན་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཁེ་ལས་ཚོགས་པ་དེའི་ནང་འཛུལ་ཞུགས་བྱ་རུ་བཅུག་ཡོད་འདུག རྩ་བའི་གནས་ཚུལ་འདི་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་སྤེལ་ཟིན་ནའང་། ང་ཚོ་ནི་བོད་ཕྱི་ལོག་ཏུ་གནས་པའི་བོད་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བོད་ནང་གི་ཆབ་སྲིད་ཁོ་ན་མ་ཡིན་པར། བོད་པ་མི་རེ་ངོ་རེར་འཕྲད་བཞིན་པའི་དཀའ་ངལ་དེའི་རིགས་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད། རྒྱ་ནག་གི་བྱེད་ཐབས་འདི་ནི་སྲིད་དབང་སྒེར་གཅོད་རིང་ལུགས་དང་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས། མི་རིགས་དབྱེ་འབྱེད་ལ་གོམས་པའི་བྱེད་ཐབས་ཤིག་གི་འོག་ནས་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་ཡང། རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ངེས་པར་དུ་བོད་མི་ཚོར་དངུལ་ག་ཚོད་ཅིག་བསྡུ་རུབ་བྱས་པ་དེ་དག་ཕྱིར་སློག་དང་། གནད་དོན་ལ་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ་ཡང་དག་གི་ཐག་གཅོད་བྱ་དགོས། ཅེས་དང། དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་དང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོགས་པ་བཅས་ནས་ཀྱང་དྲང་བདེན་མིན་པའི་གནས་ཚུལ་འོག་གྱོང་གུད་ཕོག་པའི་བོད་མི་ཚོར་ཉེན་ཁ་མི་འབྱུང་ཆེད་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་རོགས་སྐྱོར་གནང་རོགས། ཅེས་འབོད་སྐུལ་ཡང་གནང་སོང།
ཐན་ཧྲེ་གནའ་འབྲེལ་ཚོགས་པ་ཞེས་པའི་རྒྱ་ནག་གི་ཁེ་ལས་ཚོགས་པ་དེའི་སྦྱིན་བདག་གི་མིང་ལ་ལིང་ཅན་ཡང་ཞེས་འབོད་ཀྱིན་འདུག་ལ། ཁོ་བོས་ ༢༠༠༧ ལོ་ནས་བཟུང་བོད་པ་ ༢༠༠༠ ལྷག་གི་དངུལ་སྒོར་ཁྲི་ཕྲག་མང་པོ་བསླུ་བྲིད་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ཁོ་བོ་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཧུའུ་ཅིན་ཐའོ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་པར་རིས་སོགས་ཀྱང་གསར་ལམ་ཁག་ཏུ་གསལ་སྟོན་བྱས་ཡོད་འདུག
![Uyghur Scholar Rahile Dawut [Photo: Uyghur Human Rights Project]](https://tibettimes.net/wp-content/uploads/2023/09/Uyghur-Scholar-Rahile-Dawut-Photo-Uyghur-Human-Rights-Project-360x180.jpg)
ད་ལྟ་དཀའ་ངལ་འཕྲད་བཞིན་པའི་བོད་མི་དེ་དག་ལ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ངོས་ནས་གུན་གསབ་སྤྲད་དེ་གྱོང་གུན་གསབ་ཐབས་དང་། ཕྱིས་འབྱུང་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་རྒྱ་མི་རིགས་ཀྱིས་ཁྱབ་བསྒྲགས་འདྲ་མིན་བྱ་བཞིན་པའི་གཏམ་འཆལ་རིགས་ལ་མགོ་བོ་མ་འཁོར་བར་ངེས་པར་གཟབ་ནན་བྱ་དགོས་རྒྱུར་ང་ཚོ་ཚང་མས་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན༎
ཚོགས་གཙོ་འཆི་མེད་གཡང་དྲུང་སོགས་ལ་ཞུ་རྒྱུ།
སེམས་ཤུགས་ཡོད་མདོག་གིས་བོད་ནང་གི་ག་ས་གང་ལ་ཁྱེད་ཆོ༹འི་དྲི་མ་ཅན་གྱི་ལག་པ་དེས་མ་འཆང་རོགས།ཁྱེད་ཆོ༹འི་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་དེ་ལྟ་བུ་ཞིག་གིས་གཞུས་ལུས་བོད་མི་དག་ལ་ཕན་ལས་གནོད་ཆེ།དེ་ལས་རང་ཉིད་ཀྱིས་ངོས་ནས་བོད་མི་དམངས་དང་གཞུང་རྒྱུ་ལ་བསམ་བློ་ཏོག་ཅ༹མ་བཏང་ནས་མི་དམངས་ཀྱི་མདུན་ནས་སྐད་ཆ་བཤད་རོགས།
བསེ་རུ་ལགས།
ད་ལྟ་དྲ་ཐོག་ན་ཡོད་དམ་ཅི། ལན་ཞིག་གནང་རོགས།
སྔ་མ་ནོར་ལ་ཕྱི་མ་འགྲིག་པར་སེམས།
ཚོགས་གཙོ་འཆི་མེད་གཡང་དྲུང་ལགས།
ཚོགས་གཙོ་འཆི་མེད་གཡུང་དྲུང་ལགས།
ཐག་གཅོད་བྱ་དགོས། ཅེས་དང།
ཐག་གཅོད་བྱ་དགོས། ཞེས་དང་།
རོགས་སྐྱོར་གནང་རོགས། ཅེས་འབོད་སྐུལ་ཡང་གནང་སོང།
རོགས་སྐྱོར་གནང་རོགས། ཞེས་འབོད་སྐུལ་ཡང་གནང་སོང་།
རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་རྒྱུན་དུ་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ནི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གནད་དོན་དང་མི་རིགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཞིག་མ་ཡིིན་པར་དེ་ནི་དགྲ་དང་ལངས་ཕྱོགས་བར་གྱི་འགལ་ཟླ་ཞིག་ཡིན་པའི་ངོས་འཛིན་བྱ་གི་ཡོད། ཁོང་ཚོས་དགྲ་དང་ལངས་ཕྱོགས་བར་གྱི་འགལ་ཟླ་དེ་བོད་མི་ཞིག་ལས་དོན་གང་བྱས་པར་སྟངས་འཛིན་བྱ་རྒྱུའི་ཐད་བེད་སྤྱོད་བྱ་གི་ཡོད་པ་གསལ་པོ་མཚོན་ཡོད་ཅིང༌། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ཡོད་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་རྒྱ་རིགས་ཁེ་ལས་ཚོང་པ་ཚོས་རང་སྣང་གང་དྲན་གྱིས་བོད་མི་ཚོར་མགོ་སྐོར་གཏོང་བའི་ཐབས་ལམ་དེ་དག་ལ་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་མེད་པར་བཙན་པོ་དབང་ཡོད་ཁོ་ནས་བོད་མི་རྣམས་མགོ་གནོན་ཐབས་བྱ་གི་ཡོད་པ་རེད། གོང་གསལ་དེ་ནི་དཔེ་མཚོན་ཡག་ཤོས་ཤིག་རེད། ལྷག་པར་དུ་ད་རེས་བོད་མི་ཚོར་མགོ་བསྐོར་གཏོང་མཁན་གྱི་ཐན་ཅན་ཐེན་ཧྲེ་ཚོགས་པ་ཚད་ཡོད་ཀུང་སིའམ་ཐན་ཅན་གནམ་སྡེ་ཚོགས་པ་ཚད་ཡོད་ཀུང་སི་ཞེས་པ་དེའི་འགན་འགན་འཛིན་ལིའི་ཅང་ཡོན་ཞེས་པ་དེ་ནི་རྒྱ་ནག་གུང་ཁྲན་གཞུང་གི་སྒྲིག་འཛུགས་མང་པོའི་ནང་ཐེ་གཏོགས་ཡོད་པ་ཙམ་མ་ཟད།ཐན་ཅན་ཆབ་སྲིད་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་དང༌། རྒྱ་ནག་རྒྱ་གྲམ་དམར་པོ་ཚོགས་པའི་ལས་འཛིན་པ། རྒྱལ་ཁབ་མི་དོན་པུའུ་ཆེད་ལས་ཞབས་ཞུ་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་ནུབ་ཕྱོགས་ས་ཁུལ་འཕེལ་རྒྱས་བློ་འདྲི་བྱ་ཡུལ་སོགས་གཞུང་གི་སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་བཅུ་དྲུག་ལྷག་ནང་ཐེ་བྱུས་ཡོད་པའི་མི་སྣ་ཞིག་ཡིིན་བཟོ་འདུག་པས་ཁོ་པས་གཙོ་གཉེར་བྱས་པའི་ཁེ་ལས་དེར་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་ཏན་ཏན་ལག་སྦྲེལ་ཡོད་སྲིད་པས་བོད་མི་རྣམས་ལ་ཐག་གཅོད་དྲང་པོ་ཞིག་ཡོང་ཐུབ་ཐབས་མེད་པ་དེ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་ཆགས་ཡོད། ཡིན་ནའང་ད་ལྟ་དཀའ་ངལ་འཕྲད་བཞིན་པའི་བོད་མི་དེ་དག་ལ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ངོས་ནས་གུན་གསབ་སྤྲད་དེ་གྱོང་གུན་གསབ་ཐབས་དང་། ཕྱིས་འབྱུང་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་རྒྱ་མི་རིགས་ཀྱིས་ཁྱབ་བསྒྲགས་འདྲ་མིན་བྱ་བཞིན་པའི་གཏམ་འཆལ་རིགས་ལ་མགོ་བོ་མ་འཁོར་བར་ངེས་པར་གཟབ་ནན་བྱ་དགོས་རྒྱུར་ང་ཚོ་ཚང་མས་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན༎
རེདརེད་ཡག་པོ་རེད། ཡིན་ན་གཡག་རྒྱབ་ཤིག་གིས་ཟོས་པ་ནང་བཞིན་ལས་མེད་པར་འདོད། རྒྱ་ནག་ལྟ་བུའི་ཁྲེལ་མེད་ངོ་ཚ་རྒྱུ་མེད་ནི་ཞིག་ལ་སུ་ཞིག་གིས་གནོད་ཤུགས་སྤྲོད་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད། དེ་ལས་ང་ཚོ་བཙན་བྱོལ་བའི་ནང་ན་ལྐོག་ཟ་རུལ་སོང་མཁན་དང་ལས་དོན་འཐུས་ཤོར་འགྲོ་བཞིན་འདུག་མིན་གསལ་བོར་ཞིབ་གཤེར་བྱེད་རན་རེད་སྙམ། སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཆུང་ཆུང་འདིའི་ནང་གཙང་མ་ཆགས་ན་ད་བཟོད་ཕྱི་ལ་རྒོལ་ན་ནུས་པ་ཐོན་གྱི་རེད་དྲན་བྱུང་།
རྩ་བའི་གནས་ཚུལ་འདི་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་སྤེལ་ཟིན་ནའང་། ང་ཚོ་ནི་བོད་ཕྱི་ལོག་ཏུ་གནས་པའི་བོད་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བོད་ནང་གི་ཆབ་སྲིད་ཁོ་ན་མ་ཡིན་པར། བོད་པ་མི་རེ་ངོ་རེར་འཕྲད་བཞིན་པའི་དཀའ་ངལ་དེའི་རིགས་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད