བོད་རྒྱ་གཉིས་ཀ་ཐ་དད་ཡིན་ཚུལ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡིག་ཚང་དང་། རྡོ་རིང་སྟེང་དུ་ད་དུང་ཡོད་པ་རེད། ཡིན་ཡང་། ཚན་རིག་པ་དག་གིས་བོད་རྒྱ་གཉིས་ནི་རྒྱུད་རྒྱུ་གཅིག་ལས་མཆེད་པའི་མི་རིགས་ཤིག་ཡིན་པའི་ཁུངས་སྐྱེལ་རྙེད་འདུག
བོད་མི་རིགས་ནི་མཚོ་འཕགས་ Altitude ཀྱི་ཕི་ཊི་ ༡༣༠༠༠ གི་སར་འཚོ་ཞིང་གཞིས་ལ། རྒྱ་མཚོའི་སྙོམས་ངོས་སུ་ཡོད་བསྡད་པའི་འཚོ་དབུགས་ཀྱི་བརྒྱ་ཆ་ ༤༠ ལས་མེད་པའི་མཁའ་རླུང་རྔུབ་ཀྱིན་ཡོད། ཡིན་ཡང་། རྫ་དུག་ཕོག་གིན་མེད། རྒྱ་ནག་གི་སྐྱེ་དངོས་རིག་པ་བ་རྣམས་ལྟར་ན། འདིའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་འཕེལ་འགྱུར་གྱི་དབང་གིས་ཡིན་འདུག
ཕྱི་ཚེས་ ༢ ཉིན་གྱི་ཚན་རིག་དུས་དེབ་དུ་བཀོད་པ་ལྟར་ན། ཚན་རིག་པ་དག་གིས་བོད་རིགས་དང་རྒྱ་རིགས་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུད་རྒྱུའི་ཕུང་པོ་ཕན་ཚུན་གཤིབ་བསྡུར་བྱས་སྐབས། བོད་རིགས་ཚོ་ནི་མཐོ་སྒང་དུ་འཚོ་གནས་བྱ་དགོས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཉུང་མཐར་ཡང་བོད་མི་ཚོའི་རྒྱུད་རྒྱུ་ Genes ༣༠ ལ་འཕེལ་འགྱུར་རང་བཞིན་གྱི་འགྱུར་བ་བྱུང་ཡོད་འདུག་ལ། བོད་རིགས་དང་རྒྱ་རིགས་གཉིས་ནི་ལོ་ངོ་ ༣༠༠༠ གི་གོང་ནས་བཟུང་ཁ་ཁར་གྱེས་ཡོད་འདུག་ཅེས་བཤད་ཡོད་པ་རེད། ཚན་རིག་པ་འདི་དག་གི་གྲས་སུ་ཨ་རི་དང་ཌན་མག་ནས་ཕེབས་པའི་སྐྱེ་དངོས་རིག་པ་བ་ཡང་འདུག
བོད་རིགས་ཚོའི་དམིགས་བསལ་གྱི་རྒྱུད་རྒྱུ་གཅིག་ནི་ EPAS1 ཞེས་པ་འདི་ཡིན་པ་དང་། རྒྱུད་རྒྱུ་འདིའི་རྐྱེན་གྱིས་བོད་རིགས་ཚོ་མི་རིགས་གཞན་འཚོ་སྡོད་དཀའ་སའི་མཐོ་སྒང་དུ་འཚོ་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པར་བཤད།
ཨ་རིའི་ཁ་ལེ་ཧྥོར་ནེ་ཡའི་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭ་ནས་ཕེབས་པའི་སྐུ་ཞབས་ Rasmus Nielsen ལགས་ཀྱིས་གསུངས་དོན། རྒྱ་མཚོའི་སྙོམས་ངོས་ Sea level ནས་བོད་ས་ཁུལ་དུ་ཡོང་མཁན་ཕལ་ཆེ་བ་ཐོག་མར་དབུགས་ཐང་ཆད་པ་དང་འགུལ་སྐྱོད་བྱེད་ཁག་པར་འགྱུར་ལ། ག་ལེར་བྱས་ནས་ཁོང་ཚོའི་གཟུགས་པོས་འཚོ་དབུགས་ཁྱེར་བའི་ཁྲག་དམར་སྒོང་དཀར་ hemoglobin མང་ཙམ་སྐྲུན་པ་དང་། རིམ་བཞིན་ཁོར་ཡུག་དེར་གོམས་འགྲོ་གི་རེད། ཡིན་ཡང་། བོད་རིགས་རྣམས་ནི་འཚོ་དབུགས་དམའ་བར་མ་ལྟོས་པར། ཁོང་ཚོའི་རྒྱུད་རྒྱུ་དམིགས་བསལ་གྱི་དབང་གིས་ཁྲག་དམར་སྒོང་དཀར་དམའ་མོ་ཡིན་ཡང་འགུལ་སྐྱོད་བྱེད་ཐུབ་གི་རེད་ཟེར།
ད་ནི་རྒྱུད་རྒྱུའི་གནད་དོན་གྱིས་ཁྱེར་ཡོང་བའི་སྲིད་དོན་གྱི་རྩོད་གླེང་དེ་རེད།
ཚན་རིག་པ་དེ་དག་གིས་བོད་རིགས་ ༥༠ དང་རྒྱ་རིགས་ ༤༠ ཡི་རྒྱུད་རྒྱུའི་ཕུང་པོར་ཞིབ་འཇུག་བྱས་སྐབས་བོད་རིགས་དང་རྒྱ་རིགས་གཉིས་ཀྱི་རྒྱུད་རྒྱུ་གཅིག་པ་ཡིན་པའི་ཁུངས་སྐྱེལ་རྙེད་ཡོད་པ་དང་། ལོ་ངོ་ ༣༠༠༠ གི་གོང་ནས་བཟུང་བོད་མི་ཚོའི་རྒྱུད་རྒྱུ་འགྱུར་ཏེ། བོད་རྒྱ་གཉིས་ཁ་ཁར་གྱེས་འདུག་ཟེར། ཚན་རིག་པ་དག་གིས་རྙེད་དོན། བོད་རིགས་ཚོའི་ལུས་སྟེང་ན་ DNA དང་བཅས་འགྱུར་བསྡད་པའི་རྒྱུད་རྒྱུ་སྣ་ཁ་ ༣༠ ལྷག་ཡོད་ལ། དེ་དག་ནི་རྒྱ་རིགས་ཚོར་མེད་པ་དང་། སྣ་ཁ་ ༣༠ དེའི་ནང་གི་ཕྱེད་ཀ་ལྷག་ནི་གཟུགས་པོས་འཚོ་དབུགས་ཇི་ལྟར་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པའི་སྐོར་ཡིན་འདུག
གནའ་རྟོག་རིག་པ་བ་དག་གིས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཁུངས་སྐྱེལ་བྱས་པ་ལྟར་ན། རིག་གཞུང་གི་ཐོག་ནས་བོད་རིགས་སུ་གྱུར་བའི་མི་རིགས་འདི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་གཞིས་བཅས་ནས་ད་བར་དུ་ཉུང་མཐར་ཡང་མི་ལོ་ ༡༡༠༠༠ ལྷག་ཕྱིན་པར་བཤད།
ཀོ་ལིམ་བྷི་ཡ་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡའི་སྡེ་ཁག་གི་དེང་རབས་བོད་རིག་པ་ཚན་པའི་འགན་འཛིན་སྐུ་ཞབས་ རོ་བྷེར་ཊི་ བྷར་ནེ་ཊི་ལགས་ཀྱིས་གསུངས་དོན། རྒྱ་ནག་གི་ཚན་རིག་པ་དག་གིས་ལོ་ངོ་མང་པོ་ཞིག་གི་རིང་ལ། བོད་འདི་ནི་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་སམ། ཡང་ན། བོད་མི་རིགས་ནི་རྒྱ་མི་རིགས་ཀྱི་རིགས་རྒྱུད་ཡིན་པ་དང་། མི་རིགས་ཡིན་པ། རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་པ་ཡིན་པ། ཡང་ན། འདི་གསུམ་ག་ཡིན་པར་སྒྲུབ་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད་ཟེར།
སྐུ་ཞབས་ Nielsen གྱིས་ཁོང་ཚོའི་ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་དོན་འདི་ནི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ངོ་བོར་མི་འགྱུར་བའི་རེ་བ་ཡོད་ཅེས་དང་། མི་རིགས་ཞེས་པ་དེ་ནི་རིག་གཞུང་གི་ལོ་རྒྱུས་དང་སྐད་ཡིག་གིས་ཁ་ཁར་ཕྱེ་དགོས་པ་མ་གཏོགས། རྒྱུད་རྒྱུའི་སྒོ་ནས་ཕྱེ་གི་མ་རེད། དཔེར་ན། ཌན་མག་པ་དང་སི་ཝེ་ཌི་ཤི་མི་རིགས་ཀྱི་རྒྱུད་རྒྱུ་གཅིག་ཡིན་རུང་། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་སུ་བསྡད་ཡོད་པ་རེད་ཅེས་དང་། བོད་རྒྱ་མི་རིགས་གཉིས་ཀྱི་རྒྱུད་རྒྱུ་གཅིག་པ་ཡིན་པ་ཙམ་གྱིས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རང་བཙན་འཐབ་རྩོད་དང་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་རྩོད་པ་འདིར་གནོད་གི་མ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག
པེ་ཅིན་ལ་མཚོན་ན་འདི་ནི་གོ་སྐབས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། བོད་དོན་འདི་རྒྱ་ནག་གི་མངའ་ཁོངས་སུ་ཚན་རིག་རང་བཞིན་དང་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་གྱིས་བསྡུ་སྟངས་ཤིག་ཡིན།
གསར་འགྱུར་སྤེལ་མཁན། ལུང་རིགས་རྒྱལ།
བོད་དེ་ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤའི་མི་རིགས་ཐོག་མ་དེ་ཡིན་ཞེས་བཤད་ཆོག་པ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་ཤར་ཨེ་ཤའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཐོག་མ་དེ་ཕ་སྤྲེའུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དང་མ་བྲག་སེན་མ་ཡིན།
རྙིང་པ་གསར་པར་བཟོས་ནས་ག་རེ་བྱེད་ཀྱི་ཡིན
སྐུ་ཞབས་ལུང་རིགས་ལགས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་སྐད་བོད་ཡིག་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ནས་བྲིས་ཚེ། སྔོན་སྲོལ་བཞིན་ལོག་ཡིག་རྣམས་བེད་སྤྱོད་གཏང་ནས་བྲིས་ན། མགོ་རྙོག་ཉུང་དུ་འགྲོ་བ་མ་ཟད། རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དང་མི་རིགས་གཞན་གྱི་སྐད་ཡིན་པ་སླ་མོར་ཤེས་ཐུབ་ཀྱི་རེད། ཡང་ན། བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་ཚིག་མཛོད་དབྱིན་ཇིས་ལ་ཡོད་པ་ནང་བཞིན་ཞིག་དྲ་རྒྱས་པོ་ཞིག་ཡོད་ཐུབ་ན། ཇ་མན་དང་ཕ་རན་སའི་སྐད་རྣམས་གཡར་ནས་དབྱིན་ཇིས་རང་སྐད་ནང་བཞིན་བཀོལ་གྱིན་འདུག་པ་ལྟར་ཆགས་མི་ཐུབ་པའི་ངེས་པ་མེད།
རྒྱ་དང་བོད་གཉིས་ཀྱི་རིགས་རྒྱུད་ཀྱི་རྫས་རྡུལ་གཅིག་པ་ཡིན་པས་བོད་རྒྱའི་ཞབས་སུ་ནམ་ཡང་སྒྲུབ་མི་ཐུབ། གལ་སྲིད་ཐུབ་ན། རྒྱ་ཡང་བོད་ཞབས་སུ་འདོད་དགོས་དེ། དེ་གཉིས་ཀྱི་བཤིས་རྡུལ་གཅིག་པ་སྐྱེ་དངོས་རིགས་པས་རྟོགས་པས་སོ།
བོད་མི་ལྔ་བཅུ་དང་བཤིས་རྡུལ་གཅིག་པས་བོད་ཡོངས་རྫོགས་རྒྱ་རིགས་དང་རིགས་བརྒྱུད་གཅིག་པར་སྒྲུབ་ནི། གདིང་ཚོད་མེད་ཀྱང་། ཚོད་དཔག་རིང་ལུགས་ཀྱི་ལུགས་ལ་འཐད་ཀྱང་། རིག་པ་སྨྲ་བ་སུ་ཞིག་ཡིད་ཆེས་ཀྱི་གནས་སུ་འགྱུར།
བོད་ལ་ཡང་བོད་ཀྱི་གདོད་མིའི་མི་རིགས་དང་། རྒྱ་ལས་ཆད་པ་དང་། རྒྱ་གར་ནས་ཆད་པ་སོགས་མང་པོ་ཡོད་པ་གདོན་མི་ཟ།
བོད་ཀྱི་གདོད་མིའི་མི་རིགས་ནི། བྲག་སྲིན་དང་སྤྲེལ་བརྒྱུད་དུ་ཡོངས་གྲགས་ཡིན་ལ། སུ་གང་གིས་བོད་ཀྱི་གདོད་མའི་མི་བརྒྱུད་བྲག་སྲིན་དང་སྤྲེལ་བརྒྱུད་མ་ཡིན་པར་ཡང་སྒྲུབ་མི་ནུས།
ངས་དེ་འདྲ་བསམ་གྱི་འདུག། གཅིག་བྱས་ན་དེ་འདྲ་རེད་ཤགས་ཟེར་བ་ཙམ་གྱིས། དངོས་དོན་ཐག་གཅོད་གང་ཡང་མི་ནུས།
གང་ལྟར་རྒྱ་རིགས་དང་བོད་རིགས་གཉིས་ལ། དམིགས་གསལ་གྱི་ཤ་ཁྲག་གི་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ནི། དེང་སང་གི་ཚོད་དཔག་རིང་ལུགས་ལ་ལྟོས་མ་དགོས་པ་སོ་སོའི་ཉམས་མྱོང་གིས་ཀྱང་ཤེས་པར་ནུས།
ད་དུང་སྐུ་ཞབས་ལུང་རིགས་ཀྱིས་ལོག་ཡིག་འདི་དག་འབྲི་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་བཤད་པ་འདི་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་རེད། འདིའི་རིགས་ཆ་ཚང་དྲ་ངོས་ལ་འཇོག་ཐུབ་ན་ཡག་པོ་རེད། རང་ཉིད་ཡིན་ན་འདི་ཚོ་པར་སློག་བྱས་ནས་ཉར་གི་ཡིན། འདིའི་སྐོར་ལ་རྗེས་མར་འབད་པའང་བྱེད་རྒྱུའང་ཡིན། འདི་གལ་ཆེནཔོ་རེད། ང་ཚོས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་མེད་པའི་བོད་ཡིག་མང་པོ་ཞིག་ཡོད། ་དེ་ཚོ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད།
རེད། རྒྱ་བོད་གཉིས་ཀྱི་རིགས་རྫས་ཕྲ་མོ་ལ་འབྲེལ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་དངོས་གནས་བདེན་ཚོད་རེད། ངས་སྔོན་ཞིག་ནས་དེ་འདྲ་ཞིག་དྲན་བསྡད་ཡོད། ལྷག་པར་འུ་ཚང་གི་གངས་སྐྱིད་སྐུ་ངོ་ཚོའི་DNAཡི་སྐས་སྒམ་སྣེ་མོ་པེ་ཅིང་ན་ཡོད་པ་འི་རྟོག་འཆར་དེ་ང་ལ་མང་དུ་བྱུང་མྱོང་། སྔོན་ཆད་ང་ཚོར་སེ་ར་ནས་རིགས་རྫས་ཁྲིད་སྐབས་སྐུ་ངོ་རྒྱ་རིའི་རིགས་རྫས་ཀྱི་སྐས་སྒམ་སྣེ་མོ་ཕལ་ཆེར་པེ་ཅིང་ན་ཡོད་ས་རེད་ཅེས་རྩེད་མཚར་བཤད་པ་ཞིག་ཀྱང་དེ་རིང་དྲན་་སོང་། ཡིན་ནའང་། ་དེ་དུས་བདག་གི་རྩེད་མཚར་གྱི་སྐད་ཆ་དེ་འདི་ལྟར་དོན་དངོས་ལ་འགྲོ་འདོད་ཅིག་སེམས་པའི་ཟུར་ནའང་མེད་མོད། ད་ནི་བོད་རྒྱ་གཉིས་རིགས་རྫས་ཀྱི་སྐས་སྒམ་གཅིག་ལས་གྱེས་པ་ཡིན་པས། ཕྱིར་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་སྐས་སྒམ་གཅིག་གི་སྟེང་མཉམ་བགྲོད་བྱས་ན་དེ་འོས་པ་ཞིག་རེད། འདི་ནི་པེ་ཅིན་གྱི་ལག་ཆ་ཆེ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྐྱོང་གཅིག་ཡོངས་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར་ཆེན་མོའི་ཟབ་ཊཱིཀ་གཅིག་པུ་རུའང་་གྱུར་བ་མ་ཡིན་ནམ།
ད་ཅུང་སྡོད་དང་། ནང་བའི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་སྟེང་ནས་བལྟས་ནའང་བོད་རྒྱ་གཉིས་རྣམ་ཤེས་གཅིག་ཡིན་པ་དང་། རིགས་མཐུན་་གྱི་བག་ཆགས་གཅིག་སད་སྟབས་ཀྱིས་བྱུང་བ། ལྡོག་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་ཁྱད་པར་ཅན་གཅིག་གིས་སྐྱེད་པ་སོགས་ཅུང་སྡོད་དང་ངས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ཆོག་ཨ། འདི་ནི་རིགས་པ་གསར་བ་ཞིག་རེད།
ཁ་བ་ནག་པོ་ལགས།
མཐུག་པོ་དང་ལོག་ཡིག་རྣམས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་སྟངས་འདི་ནི་སྔོན་མ་བཞུགས་སྒར་གྱི་ཤེས་ཡོན་པ་སྐོར་ཞིག་གིས་ཐ་སྙད་བེད་སྤྱོད་གཅིག་གྱུར་ཡོང་ཐབས་ལ་བཟོས་པའི་དེབ་ཅིག་ཏུ་གསལ་འདུག་ལ།
T ཊ
d ཌ
b བྷ
I ི
u ུ
e ེ
o ོ
ལྟ་བུར་བཀོད་འདུག བོད་ཀྱི་དུས་བབ་གསར་ཁང་གིས་སྔོན་མ་ནས་འབྲི་སྟངས་འདི་རྩ་འཛིན་བྱེད་གང་ཐུབ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་རེད།
བོད་ཡིག་གི་ཀྲ་གྲ་དྲ་སོགས་ཀྱི་མང་པོ་ཞིག་ལ་རང་སྟེང་གི་གོ་དོན་ཡོད་པ་དང་། ཊ་དང་ཌ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན་ཡི་གེ་རང་སྟེང་ན་གོ་དོན་མེད་སྟབས་སྒྲ་བསྒྱུར་ལ་ཤིན་ཏུ་ལེགས་པར་འདོད།
གུས་བཅས།
ལུང་རིགས་ཀྱིས།
འདི་རིགས་ལ་སེམས་ཁྲལ་བྱ་མི་འོས། རྒྱུད་རྒྱུ་གཅིག་པ་འདི་དེད་ནས་སོང་ན་མི་རིགས་ཕལ་མོ་ཆེ་ཞིག་གཅིག་པ་ཆགས་ངེས། དེ་ནི་ལོ་སྟོང་ཕྲག་དུ་མའི་སྔོན་གྱི་མིའི་རིགས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ཞིག་རེད། མ་གཞི་ནས་ཞིབ་འཇུག་འདི་རིགས་ཀྱིས་མིའི་རིགས་འདི་ཁྱིམ་ཚང་གཅིག་ཏུ་འདུ་བར་ཕན་ཐོགས་ཡོང་སྲིད་པ་ཞིག་རེད། དེ་བས་དེ་ལ་དགེ་མཚན་ལ་སྐྱོན་ཆ་མེད།
ལུང་རིགས་ལགས། རང་རེའི་བོད་ཡིག་འབྲི་སྲོལ་ཁྲོད་དུ་ཀྲ་དང་སྒྲ་སོགས་ཡོད་བཞིན་དུ། ཉིད་ཀྱིས་ རོ་བྷེར་ཊི་དང་། བྷར་ནེ་ཊི། ཌན་མག་སོགས་ཊ་དང་ཌ་བྲིས་པ་ཡིན།
ངའི་བསམ་པར་ཚན་རིག་པ་ཚོས་བོད་རྒྱ་གཉིས་ཀྱི་རྒྱུད་རྒྱུ་གཅིག་པ་ཡིན་པར་བསྒྲགས་པ་དང་། ཡང་། མི་རིགས་ནི་རྒྱུད་རྒྱུའི་ལམ་ནས་འཇོག་ཐབས་མེད་སྐོར་ཐུང་ངུ་ཙམ་བཤད་འདུག་པས། ད་ནི་ཁོང་ཚོས་ཚན་རིག་རང་བཞིན་གྱི་ཐོག་ནས་སྒྲུབ་བྱེད་ཚད་ལྡན་ཞིག་འགོད་རྒྱུ་བྱུང་ན་དགའ་བ་ལ་བསམ།
སྐད་ཆ་འདི་དེ་རིང་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ཏུ་སྣང་ཡང་། རྒྱ་ནག་ལ་མཚོན་ན་སྐད་ཆ་འདི་ནི་ལོ་མང་པོའི་རིང་གི་འབད་བརྩོན་ཞིག་རེད།
ཚན་རིག་པའི་གྲུབ་དོན་བསྒྲགས་པ་དང་མཉམ་དུ་རྒྱ་ནག་གིས་ཚན་རིག་པ་ཚོས་བོད་རྒྱ་ཁོངས་ཡིན་པར་སྒྲུབ་པ་དེ་འུར་སྒྲོག་བྱེད་གི་མ་རེད། ད་ནི་ག་ལེར་བྱས་ནས་སྒྲུབ་བྱེད་ཚད་ལྡན་ཞིག་ལ་སྤྱོད་གི་རེད།
ཚན་རིག་པ་དག་གིས་བོད་རྒྱ་ཁོངས་ཡིན་པར་སྒྲུབ་སྟངས་དེར་ད་དུང་། མི་འབོར་གྱི་ཆ་ནས་ཀྱང་རྒྱ་བོད་ནས་ཆད་པ་འདྲ་ཞིག་བཤད་མེད་པར། བོད་རྒྱ་ནས་ཆད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་བསྟན་འདུག་སྙམ།
སྔོན་མ་རྒྱ་ནག་གི་ཐང་རྒྱལ་རབས་དང་མཉམ་དུ་སྐད་ཆ་བཤད་མཁན་བོད་ཀྱི་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་ཡིག་ཚགས་དེ་དག་ཀྱང་ད་ནས་བཟུང་ཚད་འཛིན་གྱི་ཡིག་ཆའི་ཁོངས་ནས་ཀྱང་ཕུད་པ་རེད། ཚན་རིག་དང་མ་མཐུན་པ་རེད།
རྒྱ་བོད་རིགས་རྒྱུད་གཅིག་པ་ཡིན་པ་ནི་གདོང་དུ་བལྟས་པས་ཀྱང་སུས་ཀྱང་ཤེས་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད། དེ་ཡང་ལོ་གྲངས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཞིག་ཡིན་པ་ལས་ལོ་དེའི་ཡར་སྔོན་ཞིག་ཏུ་བོད་རིགས་དང་ཡོ་རོབ་ཀྱི་མི་ཡང་རིགས་རྒྱུད་གཅིག་པ་རེད། མདོར་ན་མི་ཚང་མ་སྤྲ་ལས་མཆེད་པ་མ་ཡིན་ནམ།
སྲིད་དོན་པ་དག་གིས་འདི་བེད་སྤྱོད་གཞན་དུ་གཏོང་སྲིད་པ་དེ་ཡིན།
དེ་རིང་ཀླུ་མཁར་བྱམས་ཀྱིས་རྫུན་བཤད་ཀྱིན་འདུག་ག ཧ་ཧ་ཧ་་་་
གསར་འགྱུར་འདི་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྟེང་ད་ནངས་ཞོགས་པར་ཁྱབ་པ་ཞིག་རེད། ངས་མཆན་འདི་འབྲི་སྐབས་ཕ་ཡུལ་དྲ་རྒྱའི་སྟེང་སྤེལ་ནས་དུས་ཚོད་བཅུ་མ་གཏོགས་འགོར་མི་འདུག
དེའི་ཁར་གསར་འགྱུར་འདི་ནེའུ་ཡོག་དུས་བབ་དང་། དེ་རིང་གི་ཨ་རི་ US TODAY ཞེས་པ་གཉིས་ཀྱི་སྟེང་ལ་བཀོད་འདུག ད་དུང་བརྒྱུད་ལམ་གྲགས་ཅན་མང་པོ་ཞིག་གི་སྟེང་ལ་མགོ་བརྗོད་འདྲ་མིན་གྱི་སྟེང་ནས་སྤེལ་འདུག
ངས་གཞི་འཛིན་ས་ནི་གོང་དུ་དྲངས་པའི་བརྒྱུད་ལམ་དེ་གཉིས་ཡིན།
དེ་ནས་གསར་འགྱུར་འདིའི་སྟེང་ན་ཚན་རིག་གི་རྙེད་རྟོགས་དེའི་ཕན་ནས་གལ་ཆེ་བའི་གནས་ཚུལ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་བོད་རྒྱ་མི་རིགས་གཉིས་རྒྱུད་རྒྱུ་གཅིག་པ་ཡིན་པར་བཤད་པ་འདི་རེད། བོད་ཀྱི་གནད་དོན་འདི་རྙོག་འཛིང་རང་བཞིན་དུ་ལྷག་བསྡད་པ་དང་། པེ་ཅིན་དང་ངྷ་ས་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་མོལ་ཀྱང་འགག་བསྡད་པའི་སྐབས་འདིར་ཚན་རིག་པ་དག་གིས་སྤྱིར་བཏང་བོད་རྒྱ་མི་རིགས་གཉིས་རྒྱུད་རྒྱུ་གཅིག་ལས་མཆེད་པ་རེད་ཅེས་པ་འདི་གླེང་ཕྱོགས་གསར་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་སྟེང་དུ་བོད་དོན་ལ་ལྟ་སྟངས་གསར་པ་ཞིག་བཤད་པ་རེད། འདི་གསར་འགྱུར་ཡིན་པས་མི་ཚད། རྩོད་རྙོག་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད།
འདིའི་ཐད་ཞིབ་འཇུག་པ་ཁོ་རང་ཚོས་གསལ་བཤད་བྱས་པས་མི་ཚད། སྐུ་ཞབས་རོ་བྷར་ཊི་ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་གསལ་བཤད་བྱས་པ་དེ་ནི་དུས་ཐོག་ཆར་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་འདུག་སྙམ།
གྲོགས་ཀླུ་མཁར་ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་། རྩོད་རྙོག་རང་བཞིན་གྱི་བརྗོད་གཞི་འདི་དག་ལ་སྣང་ཆུང་ཁྱོན་ནས་མི་གཏོང་བའི་རེ་སྐུལ་དང་བཅས།
ལུང་རིགས་ཀྱིས།
རེད་རེད། མིའི་རིགས་ཚང་མ་རྒྱུད་པ་གཅིག་རེད། ཚང་མ་མི་རེད། ཚན་རིག་པས་རྟོག་དཔྱོད་བྱས་ཏེ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་ལྟར་ན། མི་ཚང་མ་མིའི་རྒྱུད་པ་རེད།
ང་ལ་ཡོན་ཏན་ཡོད་པའི་དབང་གིས་མ་དབྱར་ཞེས་པའི་ནང་དོན་དེ་ངས་མཁྱེན་གྱིན་མི་འདུག ཁྱོད་ཀྱིས་ཤེས་སམ།
རེད་རེད། མིའི་རིགས་ཚང་མ་རྒྱུད་པ་གཅིག་རེད། ཚང་མ་མི་རེད། ཚན་རིག་པས་རྟོག་དཔྱོད་བྱས་ཏེ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་ལྟར་ན། མི་ཚང་མ་མིའི་རྒྱུད་པ་རེད།
བོད་མི་ཡོངས་རྫོགས་རྒྱ་རིགས་དང་རྒྱུད་རྒྱུ་གཅིག་ཡིན་གྱི་མ་རེད། སྔར་རྒྱ་བཟའ་སྔ་ཕྱི་སོགས་ཀྱི་སྐབས་རྒྱ་མི་མང་པོ་བོད་མིའི་ཁྲོད་དུ་འདྲེས་པ་དེ་ཚོའི་རྒྱུད་པ་ཡིན་སྲིད། ད་དུང་ཐང་ཡིག་སོགས་ཀྱི་བཤད་སྟངས་ལྟར་ན་དེའི་གོང་གོང་ནས་བོད་སར་རྒྱ་རིགས་ཀྱི་རྒྱུད་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནམ།
རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་སོགས་ཟ་ཧོར་མའི་རྒྱུད་པ་ལས་ཆད་པ་ཞིག་ལ་ཚན་རིག་པས་བརྟགས་ན། བོད་མི་དང་རྒྱ་གར་བའི་རྒྱུད་རྒྱུ་གཅིག་རེད་ཅེས་ཀྱང་ཟེར་སྲིད།
རྩ་བའི་བོད་མི་རྣམས་ཕ་སྤྲེའུ་དང་མ་བྲག་སྲིན་གྱི་རྒྱུད་པ་ཡིན་ནའང། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ནང་རྒྱ་དཀར་ནག་སོག་པོ་སོགས་ཀྱི་མི་རྒྱུད་ཀྱང་རིམ་པས་བོད་མིའི་ཁྲོད་འདྲེས་ནས་བྱུང་ཡོད་པ་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ཡིན་ལ། དེས་བོད་མིའི་རྒྱུད་པ་དང་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་གཞན་དུ་འགྱུར་དོགས་མེད་པས། མི་རིགས་གཞན་དང་རྒྱུད་རྒྱུ་གཅིག་པ་ཡོད་པས་ཞེད་དགོས་དོན་དང་མཚར་དགོས་དོན་མེད་སྙམ།
ཧང་སང་སང་བྱེད་དགོས་དོན་མི་འདུག་
ལོ་ངོ་༣༠༠༠་ཞིག་གི་གོང་ལ་ག་རེ་ཡིན་ན་ཡིན་དུ་ཆིག
ད་ལྟ་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་གྱི་ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་སྟེངས་དུ་རང་གི་ཤ་ཁྲག་རུས་གསུམ་རང་ཉིད་བྱེད་པ་པོ་ཕ་མ་གཉིས་ཀྱི་རྒྱུན་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་པ་མཐོང་བཞིན་དུ་ཁས་མི་ལན་མཁན་མང་མེད་ན་ཉུང་མི་འདུག་ག
ཁ་ཉིན་ཕ་ཡུལ་དྲ་རྒྱའི་ཐོག་ནས་བོད་ཀྱི་རྒྱུད་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་ཚན་རིག་སྙན་ཐོ་འདི་མཐོང་དུས་དོ་སྣང་བྱུང་། དེ་རིང་དུས་བབ་ཐོག་ལུང་རིག་རྒྱལ་ལགས་ཀྱིས་རྩོམ་འདི་བསྒྱུར་ནས་བཀོད་སྐབས། ཁ་བྱང་ལ་བོད་རྒྱ་གཉིས་མི་རྒྱུད་གཅིག་ལ་རེད་ཞེས་བཀོད་འདུག་པ་འདི་རེད། སྙན་ཞུའི་རྩོམ་ཡིག་དེའི་ཁ་བྱང་དངོས་ནི་Tibetans may be the fastest evolving race ཟེར་བ་འདི་ཡིན་པ་དང་། ཐད་བསྒྱུར་བྱས་ན་བོད་མི་རིགས་ནི་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོག་ཤོས་གྲས་རེད་ཟེར་བ་དེ་རེད་ལ། སྐབས་འདིའི་གསར་འགྱུར་གྱི་དོན་སྙིང་ཡང་བོད་རྒྱ་གཉིས་ཀྱི་ཐོག་མའི་སྐྱེད་རྒྱུར་འདྲ་མཚུངས་ཀྱི་ཆ་ཡོད་མེད་དེ་གཙོ་བོ་མ་ཡིན་པར། ལོ་ངོ་སུམ་སྟོང་གོང་ནས་བོད་དང་རྒྱ་གཉིས་ཀྱི་རྒྱུད་རྒྱུ་ཁ་གྱས་ནས། ད་ཆ་གཅིག་ཁོངས་གཅིག་ལ་འདུ་མི་ཐུབ་པ་གསལ་བཤད་བྱས་འདུག་པ་ནི་སྐབས་ཐོག་གི་གསར་འགྱུར་ཡིན་པ་དང་། ཡང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རྒྱུད་རྒྱུའི་འགྱུར་ཚད་མགྱོག་པ་དང་། གསོ་རླུང་ཉུང་ཡང་འཚོ་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་སོགས་གསར་རྙེད་བྱུང་བ་ནི་སྙན་ཐོའི་དེའི་ཚན་རིག་གྲུབ་འབྲས་རེད། མ་གཏོག་བོད་རིགས་དང་རྒྱ་རིགས་གཙོས་ཨེ་ཤི་ཡའི་ནང་གི་མི་རིགས་མང་ཆེ་བ་ཞིག་གི་རྒྱུད་རྒྱུའི་མཆེད་ཁོངས་གཅིག་ཡིན་པ་ནི་སྐད་ཆ་རྙིང་པ་ཞིག་ཡིན་སྟངས་གསར་འགྱུར་གང་ཡང་མ་རེད།
སྐད་རིགས་དང་མི་རིགས་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་ཕྲུ་གུ་མ་དབྱར་དེ་ཚོའི་ངུ་སྟངས་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་མཚན་རིག་པས་སྨྲ་ལ། བོད་རིགས་སྤྲ་དང་སྤྲེའུ་ལས་ཆད་པའི་བཤད་ཚུལ་དེ་ཡང་ཁུངས་སྐྱེལ་རྣམ་ཡག་ཅིག་ཡོད་པའི་སྐད་ཆ་ཞིག་གཏན་ནས་མ་རེད། ད་ལྟ་མཐོང་ཆོས་སུ་ཡོད་པའི་ཁ་དོག་མི་འདྲ་བ་ཙམ་གྱིས་བོད་རྒྱ་གཉིས་རྒྱུད་རྒྱུ་གཅིག་མིན་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་གཏན་ནས་མི་འགྲོ
སྤྱིར་གཏང་རྒྱ་རིགས་རྣམས་ཁ་མདོག་གསེར་དཀར་ཡིན་པ་དང་བོད་རིགས་རྣམས་ཁ་མདོག་སྨུག་པོ་ཡིན་པས་་་་་་་་་་་་་་་་་ཁ་མདོག་གི་ཆ་ནས་ཐ་དད་ཡིན་པ་གསལ་པོ་རིད།
བོད་རིགས་དེ་གཙང་མ་གཙང་ཀྱང་རིད་མ་ཏོགས་་དེ་ལ་ལྷད་རྩ་བ་ཡོད་མ་རེད།རྒྱ་ནག་ཁུངས་རྐྱན་མང་པོ་གཏོན་གོ་འདུག།་་་བོད་མི་རིགས་དེ་ཕ་སྤྲེལ་མཁན་བྱང་ཆུབ་སེམས་པ་དང་མ་བྲག་སྲེ་མོ་གཉིས་ལས་ཆད་པ་ཡིན་པ་ར་ཁྲོད་ཡོད།
ཧ་ཧ་ཧ་་་ངོ་མ་ཡ་མཚར་རེད། རྒྱ་མི་རིགས་དང་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་མིའི་རིགས་ལས་མཆེད་པའི་སྐྱེས་མ་ཐག་པའི་ཕྲུ་གུའི་ངུ་སྒྲ་འབྱིན་སྟངས་ཅི་འདྲ་་རེད། བཤད་སྟངས་ལ་གཞིག་ན་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་བྱིས་བའི་ངུ་ངག་གི་དབྱངས་རྟ་དང་ཁྱད་པར་ཆེ་བ་ཡོད་ཚོད་འདུག་། ཁྱོད་ཀྱིས་གསུང་དང་ང་ངོ་མ་ཡ་མཚར་སྐྱེས་བྱུང་།
སྐུ་ཞབས་ Nielsen གྱིས་གསུངས་པ་ལྟར་མི་རིགས་ཞེས་པ་ནི་ཐུན་མིན་གྱི་རིག་གཞུང་། ལོ་རྒྱུས། སྐད་ཡིག བསམ་སྤྱོད་སོགས་ཕྱོགས་དུ་མ་ཞིག་ནས་ལོག་ཁར་འཇོག་དགོས་པ་ལས། ཆེས་ཐོག་མའི་རྒྱུད་རྒྱུ་གཅིག་མི་གཅིག་གིས་ཁྱད་པར་གང་འབྱེད་ཐུབ་ཀྱི་རེད། བོད་རྒྱ་གཉིས་པོ་རྒྱུད་རྒྱུ་གཅིག་ཡིན་པའི་ཁུངས་བདེན་ར་འཕྲོད་བྱུང་ན་ཆེས་ཐོག་མར་རྒྱུད་རྒྱུ་དེ་རྒྱ་ཡུལ་ནས་བྱུང་བ་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་བོད་ཡུལ་ནས་བྱུང་བ་རེད། དེ་ཡང་ཤེས་འདོད་འདུག དེ་ནི་ཚན་རིག་གི་བསམ་བློའི་རྨང་གཞི་སྟེང་ནས་ཤེས་འདོད་པ་ལས་བོད་དེ་རྒྱ་རིགས་ཡིན་ནམ། རྒྱ་དེ་བོད་རིགས་ནམ་སྙམ་པའི་སྒོ་ནས་ཤེས་འདོད་པ་གཏན་ནས་མིན། གང་ཡིན་ཟེར་ན་རྒྱ་བོད་གཉིས་མི་རིགས་ཐ་དད་ཡིན་མིན་ལ་དོགས་པ་སྐྱེ་སའི་གནས་མེད་པས་སོ། །
ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནད་ཀ་ལ་ཐུག་དུས་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་གིས་དོན་ཆུང་དོན་ཆེན་དུ་བཟོ་ངེས་པས། ད་རེས་དེ་ཡང་ཁོང་ཚོས་མ་བསམ་ས་ནས་དཀོན་མཆོག་གིས་གཟིགས་པར་བསམས་ནས་དོན་གལ་ཞིག་ཏུ་བསྒྲུབ་ས་ཡི་ཁྱོན་ཀུན་ཏུ་ཁྱབ་པར་བ་སྲིད་ཀྱི་རེད།
རྒྱ་ནག་གིས་ཁུངས་ལ་འདེད་ལུང་འདེད་ཀྱིས་བདག་དབང་རེག་ཐུབ་དང་། རྒྱ་ཡར་སྐྱེད་མར་སྐྱེད་ཀྱིས་ངོ་རྟགས་སྣོག་ཐབས་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། འདི་ནི་སྒེར་གཅོད་དབང་སྒྱུར་བ་དག་གིས་མི་སེར་སྤེལ་བའི་ཐབས་ལམ་གཅིག་པུ་དེ་རེད། འོན་ཀྱང་། ང་ཚོས་རང་གི་མི་རིགས་ནི། རྒྱ་གར་དུ་སངས་རྒྱས་པའི་བསྟན་པའི་སྲོལ་གཏོད་མཁན་སྟོན་པ་ཤཀྱཱ་ཐུབ་པ་བྱུང་བའི་རྗེས་སུ། གཞི་ནས་ལུང་དང་བཅས་ཏེ་བྱུང་བར་སྨྲ་བའི་སྤྲེའུ་རྒན་དགེ་བསྙེན་སྡོམ་ཤོར་དེའི་རྒྱུད་པར་འཇུས་ནས་ཨུ་ཚུགས་ཀྱིས་བསྡད་འདུག་གཱ།
རྒྱ་རིགས་རྣམས་བོད་རིགས་ལས་མཆེད་སྲིད་ཀྱང་བོད་རིགས་ནི་རང་སྐད་ནང་། ཕྲུ་གུ་རྨ་འབྱར་ནས་བཟུང་སྐད་གསར་བཟོ་བྱུང་བ་ནི། དཔེར་ན། ཕྲུ་གུས་ཨཨཨཨཨྰཨྰཨྰསོགས་ཀྱི་ངུས་པ་ལྟར། སྐད་ཀྱང་གཞན་སུ་གང་ལ་ལྟོས་མེད་ཀྱིས་ཨ་ལས་འགོ་བཙུགས་ནས། ཨ་མ་། ཨ་ཕ། ཨ་ཞང་། ཨ་ཁུ། ཨ་ཇོ། ཨ་ཅེ། ཨ་སྲུ། ཨ་ནེ་སོགས་ཀྱིས་རིགས་པས་བསྒྲུབ་ཐུབ་པ་ཡོད་རེད།