ད་ལོའི་ནོ་བྷེལ་རྩོམ་རིག་གཟེངས་རྟགས་དེ་པེ་རུ་ Peru རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོ་མཱ་རེའོ་བར་གྷ་སི་ལེའོ་སཱ་ Mario Vargas Llosa མཆོག་ལ་ཐོབ་ཡོད་འདུག
ཟླ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༧ ཉིན་ནོ་བྷེལ་རྩོམ་རིག་གཟེངས་རྟགས་ཚོགས་ཆུང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ལོའི་ནོ་བྷེལ་རྩོམ་རིག་གཟེངས་རྟགས་དེ་དུས་རབ་ཉི་ཤུ་དང་ཉེར་གཅིག་གི་བར་མཚམས་སུ་སྲིད་དོན་རྩོམ་རིག་ཐོག་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་རྩོམ་པ་པོ་ལེའོ་སཱ་མཆོག་ལ་སྤྲོད་རྒྱུའི་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད། རྩོམ་པ་པོ་ལེའོ་སཱ་ལགས་ད་ལྟ་རང་ལོ་ ༧༤ ཡིན་ཞིང་། ཁོང་གི་རྩོམ་ཡིག་མང་ཆེ་བ་སི་པན་སྐད་ཡིག་ནང་བྲིས་ཡོད་ཅིང་། དེ་སྔ་ཁོང་ལ་སི་པན་གྱི་རྩོམ་རིག་གཟེངས་རྟགས་མཐོ་ཤོས་དེ་ཡང་ཐོབ་མྱོང་ཡོད་འདུག
ཁོང་གིས་དབྱིན་ཡུལ་གྱི་ University of Cambridge གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་དང་ལོན་ཊོན་སློབ་ཆེན། ཨ་རིའི་ Kolombiya University གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་དང་ཧཱར་ཝར་ཌི་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭ་བཅས་སུ་དགེ་རྒན་གྱི་ཕྱག་ལས་གནང་མྱོང་ཞིང་། ཁོང་གི་རྩོམ་ཡིག་མང་ཆེ་བ་ཆབ་སྲིད་དང་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ཡིན་འདུག དམངས་གཙོ་དང་སྤྱི་འབངས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་། འགན་འཁྲིའི་འདུ་ཤེས། མིའི་རིགས་ཀྱི་རིན་ཐང་ལྟ་ཚུལ་སོགས་ཤུགས་ཆེན་པོས་གླེང་ཞིང་། ཆིག་གཅོད་དང་སྒེར་སྡོམ་སྲིད་ལུགས་ལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཡིན་འདུག ༡༩༩༠ ལོར་ཁོང་ཕེ་རུ་ཡི་སྲིད་འཛིན་གྱི་འོས་མིར་བཞེངས་མྱོང་ཡང་ཁ་གཏད་ཚོགས་པའི་འཇིགས་སྐུལ་དང་སྡང་སྡུག་འོག་མཐའ་མའི་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་མེད།
ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་ལ་ ༼ རྫུན་གཏམ་ཁྲོད་ཀྱི་བདེན་པ༽ དང་། ༼ དུས་མཐའི་གཡུལ་འཐབ༽ ༼ ཁང་པ་སྔོན་པོ ༽ སོགས་བརྩམས་སྒྲུང་དང་ལྷུག་རྩོམ། འཁྲབ་གཞུང་སོགས་དཔེ་དེབ་ ༣༠ ཙམ་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་ཁྲོད་ཀྱི་ ༼ གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཁྱི ༽ ཞེས་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་ལ་སྐད་གྲགས་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད་འདུག
མ་རི་ཨོ་ཝར་གཱས་ལཱོ་ཟ་ལ་ནོ་བྷེལ་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་ཐོབ་པ།
པེ་རུ་དང་སི་པན་བའི་རྩོམ་པ་པོར་བསྔགས་ཤིང་ཁོང་གི་མི་རབས་ཀྱི་གྲགས་ཅན་སྒྲུང་གཏམ་བར་བརྩི་བའི་མ་རི་ཨོ་ཝར་གཱས་ལཱོ་ཟ་༼དགུང་ལོ་༧༤༽ལ་ད་ལོའི་ནོ་བྷེ་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་ཐོབ་ཡོད་པ་རེད། དེ་ཡང་”ཁོང་གི་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱི་མ་ལག་ཚགས་སུ་བསྒྲིགས་པ་དང་། མི་སྒེར་གྱི་ངོ་ལོག་དང་། ངོ་རྒོལ། ཕམ་ཁ་བཅས་ཀྱི་གཟུགས་བརྙན་འབུར་དུ་དོད་པར་མཚོན་པ་”བཅས་ལ་བྱ་དགའ་དེ་ཕུལ་ཡོད་འདུག
བྱ་དགའ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་རྗེས་ས་ཝེ་དའི་དྲུང་ཆེ་པོ་ཊར་ཨན་ལུན་ཌས་གསུང་རྒྱུར་སྐུ་ཞབས་ལཱོ་ཟ་ལགས་ནི་”ལ་ཏིན་ཨ་མེ་རི་ཁའི་སྒྲུང་གཏམ་པ་རླབས་ཆེན་ཞིག་དང་། འཛམ་གླིང་ཡར་རྒྱས་གཏང་བར་སྒྲུང་གཏམ་ལ་ནུས་པ་ཡོད་པར་ཡིད་ཆེས་གནང་མཁན་ཞིག་རེད”ཅེས་ཟེར།
སྐུ་ཞབས་ལཱོ་ཟ་ལགས་ནི་ཁོང་གི་འབྲི་ཐབས་ཁྱད་པར་བ་སྟེ་མི་བསད་གྱོད་གཞི་དང་བརྩེ་དུང་གི་གཏམ་རྒྱུད་སོགས་ལ་བྱང་ཆ་ཡོད་པར་མ་ཟད། ཁོང་གི་ཤན་ཤུགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཆེ་བའི་སྒྲུང་རིང་དག་ལ་ཁོང་བཞུགས་སའི་པེ་རུ་དང་ལ་ཏིན་ཨ་མེ་རི་ཁའི་ས་ཁུལ་གཞན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནས་སྟངས་སོགས་འཁོད་ཡོད།
དཔེར་ན་ཁོང་གི་རྡོ་རིང་ལྟ་བུའི་བརྩམས་ཆོས་<<ལྷ་ཁང་ཆེན་མོའི་གཏམ་གླེང་>>ལྟ་བུར་མཚོན་ན་པེ་རུ་བའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཉམ་ཉེས་དང་། སྒེར་གཅོད་པ་མ་ནུལ A ཨོ་ཌར་ཡའིོ་འོག་གི་སྲིད་གཞུང་གི་བཤུ་གཞོག་བཅས་ཡིད་གཟབ་ཀྱིས་བྲིས་ཡོད།
སྐུ་ཞབས་ལཱོ་ཟ་ལགས་ཐོག་མར་རྒྱལ་སྤྱིར་གྲགས་པ་འབར་དུས་ནི་༡༩༦༣ ལོ་སྟེ་ཁོང་གི་སྒྲུང་རིང་<<དཔའ་བོའི་དུས་སྐབས>>དཔར་དུ་བསྐྲུན་སྐབས་རེད། དཔེ་དེབ་དེ་རུ་ཁོང་གིས་དམག་མིའི་སློབ་གྲྭར་འགྲིམས་སྐབས་ཀྱི་ཉམས་མྱོང་བྲིས་ཡོད་ནའང་། པེ་རུ་ཁུལ་གྱི་རྩོད་རྙོག་ཀྱང་བྲིས་ཡོད་པས་”སློབ་གྲྭའི་ལས་བྱེད་པས་མི་དམངས་ཀྱི་མདུན་དུ་དཔེ་དེབ་སྟོང་ཕྲག་གཅིག་མེ་རུ་བསྲེགས།”
བརྩམས་ཆོས།
ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་གྲགས་ཅན་གཞན་ཞིག་ནི་<<ཆུ་སྲིན་གྱི་སྟོན་མོ>>(ཡང་ན་རའི་སྟོན་མོ)*(༢༠༠༠)ཞེས་པ་དེ་ཡིན་ཞིང་། སྒྲུང་གཏམ་དེ་ཡང་སྲིད་དོན་གྱི་རྙོག་གླེང་སྐོར་ཡིན་པ་དང་། དོ་མི་ནི་ཁཱང་མི་སེར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཙོ་འཛིན་ར་ཧྥལ་ཊར་རུ་ཇི་ལཱོའི་༡༩༣༠ལོ་ནས་༡༩༦༡ལོའི་བར་གྱི་སྒེར་གཅོད་ལ་གཞི་བཞག་ནས་བྲིས་པ་ཞིག་ཡིན། ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་གཞན་རྣམས་ནི་<<ཨ་སྲུ་ཇུ་ལི་ཨ་དང་འཁྲབ་གཞུང་རྩོམ་པ་པོ>>(༡༩༧༧) <<འཛམ་གླིང་གི་དུས་མཐའི་དམག་འཁྲུག>>(༡༩༨༡)བཅས་དང་། ཉེ་དུས་བྲིས་པའི་<<ཨེན་དཱས་ནང་གི་སྲོག་སྐྱོན>>(༡༩༩༣)སོགས་རེད།
ལཱོ་ཟའི་བྱིས་དུས།
ལཱོ་ཟ་ལགས་ནི་པེ་རུ་ཁུལ་གྱི་ཨ་རེ་ཁུའུ་པ་ཞེས་པའི་ས་ཆ་དེར་འཁྲུངས་ཤིང་། ཕ་མ་གཉིས་ཁ་བྲལ་རྗེས་ཨ་མ་དང་མཉམ་དུ་བྷོ་ལི་ཝི་ཨ་རུ་སོང་སྟེ་དེར་འཚར་ལོང་བྱུང་། ༡༩༤༦ ལོར་ཁོང་གི་ཁྱིམ་སླར་པེ་རུ་རུ་སྤོས་ཤིང་ཕ་མ་གཉིས་བསྐྱར་མཐུན་བྱུང་རྗེས་ལི་མ་རུ་གཞི་ཆགས།
ལཱོ་ཟ་ལགས་ཡི་ཤུ་ཁེ་ཐོ་ལིག་སློབ་གྲྭ་དང་<<དཔའ་བོའི་དུས་སྐབས>>ཀྱི་རྒྱུ་ཆ་རྙེད་སའི་ལི་ཨོ་ཟི་ཨོ་པ་ར་དཱོ་དམག་མིའི་སློབ་གྲྭ་བཅས་འགྲིམས་ཤིང་། ཕྱིས་སུ་མཱ་ཌ་རི་ཌར་ཁྲིམས་དང་རྩོམ་རིག་ལ་སྦྱོང་པ་བྱས།
ཁོང་གིས་སྔ་ཕྱིར་ཆང་ས་ཐེངས་གཉིས་ཙམ་བརྒྱབ་ཅིང་། ༡༩༩༠ ལོར་སྲིད་དོན་ལའང་ཞུགས་མོད། ལམ་ལྷོང་དེ་ཙམ་མ་བྱུང་། ཉེ་བའི་ལོ་འདི་འགར་ཁོང་གྲོང་ཁྱེར་ལོན་ཏོན་དང་། པེ་རི་ས། ལོ་མ། མ་ཌ་རི་ཌ། བྷ་སེ་ལོ་ན་བཅས་ལ་བཞུགས་ཀྱིན་ཡོད།