བོད་གཞུང་ཕྱི་དྲིལ་ལས་ཁུངས་ཁོར་ཡུག་སྡེ་ཚན་གྱི་འགན་འཛིན་བསྟན་འཛིན་ནོར་བུ་ལགས་སུ། ཉེ་ཆར་ཁོང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ཚོགས་འདུ་ཞིག་ལ་བཅར་ཏེ་བོད་ནང་གི་ཁོར་ཡུག་གནས་སྟངས་སྐོར་ལ་གཏམ་བཤད་གནང་ཡོད་སྟབས། གནས་ཚུལ་དེ་དང་འབྲེལ་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་གནས་སྟངས་སྐོར་ལ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པ།
དྲི་བ། ཉེ་ཆར་བོད་གཞུང་ཕྱི་དྲིལ་ཁོར་ཡུག་སྡེ་ཚན་ངོས་ནས་ལ་དྭགས་དང་ལྷོ་ཕྱོགས་སོགས་ས་གནས་ཁག་གི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཅིག་ནང་ཁོར་ཡུག་སྐོར་ལ་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་སྤྲད་འདུག དེའི་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་ཅིག་གནང་རོགས།
ལན། ང་ཚོས་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་ཁོར་ཡུག་སྐོར་ལ་ཟབ་སྦྱོང་སྤྲོད་དོན། བཙན་བྱོལ་ནང་ཡོད་པའི་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་ཙམ་མིན་པར། སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་འཚར་ལོངས་འབྱུང་བཞིན་པའི་སློབ་ཕྲུག་དེ་ཚོར་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཁོར་ཡུག་དེ་གང་འདྲ་ཡོད་མེད་ཤེས་སུ་འཇུག་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོར་མཐོང་སྟེ། ད་རེབ་བཙན་བྱོལ་དུ་ལོ་ལྔ་བཅུ་འཁོར་བའི་གྲ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་གི་ལས་རིམ་ནང་། ཕྱི་དྲིལ་ཁོར་ཡུག་སྡེ་ཚན་གྱིས་ལོ་ལྔ་བཅུ་འཁོར་བ་དང་སྟབས་བསྟུན་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྐོར་ཟབ་སྦྱོང་སྤྲོད་རྒྱུ་འཁོད་ཡོད། དེར་བརྟེན་ང་ཚོའི་ལས་གཞིའི་ནང་དུ་ད་ལོ་ལ་དྭགས་དང་མཱ་ན་ལི་ཁུལ་གྱི་བོད་མིའི་གཏན་སློབ་ཁག་དང་། ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་གཞིས་ཆགས་ཁག་གི་གཏན་སློབ་གང་འཚམ་ནང་ཟབ་སྦྱོང་སྤྲོད་ཐུབ་རྒྱུའི་ལས་གཞི་བསྒྲིགས་པ་བཞིན། འདི་གའི་ལས་བྱེད་གཉིས་དང་ཐོག་ལ་དྭགས་སུ་ཕྱིན་ཏེ་ཟབ་སྦྱོང་སྤྲད་པ་དང་། དེ་ནས་ཕྱིར་འཁོར་མཚམས་ལྷོ་ཕྱོགས་ཁག་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཡིན། ལོ་རྗེས་མའི་ཟླ་གསུམ་པར་སློབ་གྲྭ་ཁག་གུང་སེང་ལས་ཕྱིར་འཛོམས་རྗེས་ང་ཚོས་འབྲས་ལྗོངས་ཁུལ་དང་མ་སུ་རི། དེ་བཞིན་ངྷ་སའི་ཉེ་འཁོར་གྱི་སུ་ཇཱ་དང་གྷོ་པལ་པུར་སོགས་སུ་ཟབ་སྦྱོང་སྤྲོད་རྒྱུ་ཡིན། དེ་མིན་ངྷ་སའི་གཡས་གཡོན་གྱི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་ཁོང་ཚོས་དུས་རྒྱུན་སྐད་བཏང་བ་གཞིར་བཟུང་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་ནའང་། འདི་ནི་ཕྱོགས་མཐའ་ཁག་གི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་ཁོར་ཡུག་སྐོར་ལ་ཟབ་སྦྱོང་སྤྲད་པ་ཐེངས་དང་པོ་རེད། སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་ཕྱིན་སྐབས་སློབ་གྲྭའི་ཕྲུ་གུ་ཆུང་བ་རྣམས་ཀྱིས་དོ་སྣང་ཤུགས་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱི་འདུག་ལ། ངས་དེ་གནད་འགག་ཆེན་པོར་མཐོང་གི་འདུག གང་ཡིན་ཟེར་ན་ཁོང་ཚོ་རིམ་གྱིས་འཛིན་གྲྭ་མཐོ་རུ་འགྲོ་གི་རེད་ལ། ང་ཚོས་སློབ་ཕྲུག་ཚོར་ཁྱེད་ཚོས་ཁོར་ཡུག་སྐོར་གང་སྦྱངས་པ་དེ་མ་བརྗེད་པ་བྱས་ཏེ། བྱུང་ན་རང་གི་ནང་དུ་ལོག་སྐབས་ཕ་མ་སྤུན་མཆེད་དང་གྲོགས་པོ་གྲོགས་མོ་དག་ལ་བཤད་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད།
དྲི་བ། བོད་གཞུང་ཕྱི་དྲིལ་ཁོར་ཡུག་སྡེ་ཚན་གྱིས་ཐེངས་འདིར་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་ཟབ་སྦྱོང་སྤྲད་པ་ཕུད། དེ་མིན་ཁོར་ཡུག་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་དོན་གང་དང་གང་གནང་གི་ཡོད་དམ།
ལན། ཕྱི་དྲིལ་ཁོར་ཡུག་སྡེ་ཚན་གྱིས་གནད་འགག་ཆེ་ཤོས་བོད་ནང་ལོགས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ལ་དོ་ཕོག་ག་ཚོད་འགྲོ་གི་འདུག དེར་དོ་སྣང་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། གཉིས་པ་བོད་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་གིས་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་གཞི་གང་འདྲ་ཞིག་མགོ་འཛུགས་ཀྱིན་ཡོད་ནའང་། དེས་དངོས་གནས་མི་མང་ལ་ཕན་ཐོགས་གི་འདུག་གམ་མི་འདུག དེས་ཁོར་ཡུག་ལ་ག་ཚོད་གནོད་ཀྱི་འདུག མི་འབོར་སྤོ་ཤུགས་ལ་ག་ཚོད་ཤུགས་རྒྱག་གི་འདུག དེའི་ཐད་དོ་སྣང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། གསུམ་པ། བཙན་བྱོལ་གྱི་གཞིས་ཆགས་ཁག་ཏུ་ཕྱིན་ཏེ་ཁོར་ཡུག་གི་སྦག་བཙོག་དང་གད་སྙིགས་དེ་ཚོ་གང་འདྲ་བྱས་ཏེ་ཡོང་གི་ཡོད་མེད་སྐོར་བཅས་ལ་ཟབ་སྦྱོང་སྤྲོད་པ་སོགས་ལས་འགན་གཙོ་བོ་གསུམ་ཡོད།
འདས་པའི་ལོ་གཉིས་ནང་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཁོར་ཡུག་ཉམས་ཆག་འགྲོ་གི་ཡོད་སྟབས་ང་ཚོས་དེ་གལ་ཆེན་པོར་བརྩིས་ཏེ། དེང་སྐབས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྟེང་ཚོགས་འདུ་འཚོགས་པ་དང་མཐོ་སློབ་ཀྱི་སློབ་མ་མཉམ་དུ་སྐད་ཆ་བཤད་པ། གཏམ་བཤད་བགྲོ་གླེང་ལྟ་བུ་སོགས་སྡིངས་ཆ་གང་འདྲ་ཞིག་རེག་གི་ཡོད་ནའང་དེ་ལ་མཉམ་ཞུགས་བྱ་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ལ། ལོ་སྔོན་མ་དང་ད་ལོར་ཕྱི་རྒྱལ་ལུང་པ་བཞི་ལྔ་ཞིག་ཏུ་འགྲོ་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། ཕར་ཕྱིན་ཏེ་གལ་ཆེ་ཤོས་བོད་ནང་ལོགས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ཉམས་ཆག་ཏུ་འགྲོ་གི་འདུག བོད་ནང་གི་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་གཞི་དག་གིས་བོད་མི་རྣམས་ལ་ཕན་ཐོགས་གི་མེད་ཐོག འཛམ་གླིང་གི་སྒྲིག་གཞི་དང་མཐུན་གྱི་མི་འདུག དེ་ཚོ་མཚམས་འཇོག་བྱ་དགོས་ཀྱི་འདུག་ཅེས་བཤད་བཞིན་ཡོད། དེ་བཞིན་ཚོགས་འདུ་དེ་འདྲ་འཚོགས་སྐབས་ང་ཚོས་རྩོམ་ཡིག་བྲིས་ཏེ་བསྐུར་བ་དང་དབྱིན་ཡིག་ནང་བྲིས་ཡོད་པའི་ཁོར་ཡུག་སྐོར་གྱི་དེབ་བཀྲམས་པ་སོགས་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད།
དྲི་བ། རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ས་བཙན་བཟུང་བྱས་པ་ནས་ཉིས་སྟོང་ཚུན་ཆད་བར་དུ་ཤིང་ནགས་གཅོད་འབྲེག་དང་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་བྱེད་པ་སོགས་མཚམས་འཇོག་བྱེད་མྱོང་མེད། ཡིན་ནའང་། ཉིས་སྟོང་ཚུན་ནས་རྒྱ་ནག་གིས་ཀྱང་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་གི་ཉེན་ཁ་གསར་བ་ཞིག་མཐོང་སྟེ། སྔོན་མ་ལས་ཅུང་ཙམ་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་ཞིག་འགྲོ་བཞིན་པའི་རྣམ་པ་མཐོང་གི་འདུག དེ་ལྟར་རེད་དམ།
ལན། དེང་སྐབས་ང་ཚོས་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྐོར་ལ་གནད་དོན་གསུམ་ཤུགས་ཆེན་པོས་བཤད་ཀྱིན་ཡོད། གཅིག བོད་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་གིས་འབྲོག་པ་རྣམས་འབྲོག་ས་ནས་འདུག་འཇུག་གི་མེད་པ་དང་། གཉིས་པ་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན། གསུམ་པ་ཆུ་རགས་རྒྱག་པ་བཅས་རེད། དེར་བརྟེན་ཉིས་སྟོང་ཚུན་ནས་བོད་ནང་དུ་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་གྱི་ལས་གཞི་ཤུགས་ཆེ་རུ་ཕྱིན་འདུག སྔོན་མ་ནས་མདོ་སྨད་ཁུལ་དུ་གསེར་རྐོ་བ་སོགས་གཏེར་ཁ་སྔོག་གི་ཡོད་ཀྱང་། ཉིས་སྟོང་ཚུན་ཆད་ནས་དངུལ་གྱི་འགྲོ་སོང་མང་བོ་བཏང་སྟེ། རྒྱ་ནག་ཁོང་ཚོ་རང་གིས་བསྔོགས་མ་ཐུབ་ཀྱང་། ཁེ་ན་ཌ་སོགས་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ལུང་པ་ཡོང་སྟེ་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་གྱི་ལས་གཞི་ཞིག་འགྲོ་བཞིན་པ་རེད། ཉེ་ཆར་ཕྱི་ཟླ་བརྒྱད་པའི་ནང་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་གྱི་སྐད་ཆ་ཞིག་བྱུང་ཡོད། དེར་བརྟེན་ཉིས་སྟོང་ཚུན་ཆད་དུ་རྒྱ་ནག་གིས་ཤེས་ཡོན་པ་སྐོར་ཞིག་གིས་རྩོམ་ཡིག་ནང་དུ་བྲིས་ཡོད་པ་རེད། དམིགས་བསལ་གྱི་བོད་ནང་ཞེས་བྲིས་མེད་ཀྱང་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཁོར་ཡུག་ཉམས་ཆག་འགྲོ་བཞིན་པ་དང་། རྒྱ་ནག་ཡོངས་ཀྱི་རྩྭ་ཐང་བྱེ་ཐང་དུ་འགྱུར་བཞིན་པ་སོགས་བྲིས་ཡོད། དེ་དག་ཉིས་སྟོང་སྔོན་དུ་དེ་ཙམ་ཐོན་ཐུབ་ཀྱི་མེད།
ཉིས་སྟོང་ཚུན་ཆད་ལ་འཛམ་གླིང་གི་གནམ་གཤིས་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ཤུགས་ཆེན་པོ་བྱུང་སྟེ་མི་ཚང་མ་ཁོར་ཡུག་སྟེང་དོ་སྣང་གསར་བ་ཞིག་བསླེབས་དུས། རྒྱ་ནག་རང་གི་མཁས་པ་མང་བོ་ཞིག་གིས་ཀྱང་དེའི་སྐོར་ལ་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་བཞིན་པ་རེད། ཡིན་ནའང་། རྩོམ་ཡིག་འབྲི་མཁན་དང་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱེད་མཁན་གཉིས་འདྲ་གི་མ་རེད། ལག་བསྟར་བྱེད་མཁན་གྱི་དཔོན་པོ་ཚོ་རང་འཇགས་བསྡད་ཡོད་སྟབས་འགྱུར་བ་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཕྱིན་མེད།
དེ་བཞིན་དཔལ་འབྱོར་ངོས་ནས་ལུང་པ་ཚང་མ་རྒྱ་ནག་ལ་རེ་བཞིན་ཡོད་ལ། གཡས་གཡོན་གྱི་ལུང་པ་དེ་ཚོས་ཡར་ལུང་གཙང་པོ་དང་རྫ་ཆུ་སོགས་ལ་ཆུ་རགས་རྒྱག་སྐབས་དེའི་གནོད་སྐྱོན་གང་འདྲ་ཡིན་མིན་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་མོད། ཚོང་འབྲེལ་གྱི་དབང་གིས་ཁ་ཐུག་ཏུ་རྒྱ་ནག་ལ་ལབ་ཕོད་ཀྱི་མེད། ཡིན་ནའང་། ལུང་པ་དེ་དག་ནང་གི་ལྗང་ཁུ་ཚོགས་པ་དང་ཁོར་ཡུག་ཆེད་མཁས་པ་དག་གིས་རྟག་ཏུ་ལབ་ཀྱི་ཡོད། དེ་བཞིན་ཉེ་ཆར་ང་ཚོ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ལྗང་ཁུ་ཚོགས་པ་དང་ལྷོ་ཨེ་ཤ་ཡའི་ལྗང་ཁུ་ཚོགས་པ་ཐེ་ཝན་དུ་ཚོགས་འདུ་ཞིག་འཚོགས་སྐབས་སོག་ཡུལ་དང་པ་ཀི་སི་ཐན། རྒྱ་གར་སོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་དག་གིས་ཤུགས་ཆེན་པོའི་ཐོག་ནས་བཤད་ཀྱི་འདུག ཁོང་ཚོས་རྒྱ་ནག་ལ་དེང་སྐབས་ཆུ་རགས་རྒྱག་རྒྱུར་དབྱིངས་འཕར་བསྡད་ཡོད་པར་བརྟེན། ལས་གཞི་དེ་གང་མགྱོགས་སྒོས་མཚམས་འཇོག་བྱ་དགོས་ཀྱི་འདུག་ཅེས་བརྗོད་ཀྱི་འདུག་པ་མ་ཟད། ཉེ་འཁོར་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ཆུའི་མགོ་ཁུངས་ནི་བོད་ཡིན་ལ། དེ་ནི་བོད་གཅིག་པུར་བདག་གི་མེད་པར་རྒྱལ་མཚམས་རིས་མེད་ཀྱི་ཆུ་ཡིན་སྟབས་ལུང་པ་ཚང་མར་བརྒྱུགས་ཏེ་མི་ས་ཡ་མང་བོས་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འཚོ་བ་རོལ་གྱིན་ཡོད། དེར་བརྟེན་ཆུ་རགས་རྒྱག་ཆོག་གི་མེད་ཅེས་གྲོས་ཆོད་ཀྱང་བཞག་ཡོད།
དྲི་བ། གལ་སྲིད་རྒྱ་ནག་གིས་མུ་མཐུད་བོད་ནང་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་དང་ཆུ་རགས་རྒྱག་པ། ཁོར་ཡུག་སྦག་བཙོག་བཟོ་བ་སོགས་མཚམས་འཇོག་མ་བྱས་ཚེ། མ་འོངས་པའི་ལོ་བཅོ་ལྔ་དང་ཉི་ཤུ། ཡང་ན་དེ་ལས་མང་བའི་ནང་དུ་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་གནས་སྟངས་གང་འདྲ་ཆགས་གི་རེད། དཔེར་ན། ཁོར་ཡུག་ལ་བདག་པོ་མ་བརྒྱབས་པའི་དབང་གིས་ཉེ་བའི་ལོ་གཅིག་གཉིས་ནང་ས་ཡོམ་དང་ཆུ་ལོག ས་རུད་ཀྱི་གནོད་སྐྱོན་ཚབས་ཆེན་བྱུང་ལྟ་བུ་ཡོང་སྲིད་དམ།
ལན། ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་གིས་ལག་བསྟར་བྱེད་ཀྱིན་པ་ལྟར་མུ་མཐུད་ཆུ་རགས་རྒྱག་པ་དང་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་གྱི་ལས་གཞི་མཚམས་འཇོག་མ་བྱས་ཚེ། ལོ་བཅོ་ལྔ་ཉི་ཤུའི་རྗེས་ནས་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་གང་འདྲ་ཞིག་ཆགས་གི་རེད་ལབ་ན། རྩྭ་ཐང་དེང་སྐབས་བྱེ་ཐང་དུ་འགྱུར་བཞིན་པ་རེད། དེའི་སྟེང་དུ་གནད་འགག་ཆེ་ཤོས་བོད་ཀྱི་ཆུ་མགོ་དག་ཆགས་ཡོད། གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་གྱི་ལས་གཞི་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་ཆུ་མེད་ཐབས་མེད་སྟབས། གང་ན་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ན་དེའི་ཉེ་འཁྲིས་སུ་གཙང་བོ་ཞིག་གམ་ཆུ་ཕྲན་ཞིག་ཡོད་ཡོད་པ་རེད། གལ་སྲིད་མུ་མཐུད་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་བྱས་ཚེ་ཆུ་ཕྲན་ཚང་མ་བཙོག་པ་ཆགས་པ་དང་དེའི་ནང་རྫས་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་ཁེངས་ཏེ། ཆུ་གནས་ཉ་དང་སྲོག་ཆགས་གཞན་པའི་ཚེ་སྲོག་ལ་གནོད་སྐྱོན། དེ་བཞིན་ཆུ་དེ་དག་ཞིང་ཁ་སོགས་སུ་རྒྱུག་སྐབས། ཞིང་ཁ་འཕྲོ་བརླག་དང་སྒོ་ཕྱུགས་སེམས་ཅན་ལ་གནོད་སྐྱོན་སོགས་ཡོང་གི་རེད།
དེ་བཞིན་ཉིས་སྟོང་དྲུག་ལོ་ནས་མེ་འཁོར་ལྕགས་ལམ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་པ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། བོད་ནང་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་ཚུལ་གླེང་གི་ཡོད་མོད། བོད་ནང་གི་གཏེར་ཁ་རྒྱ་ནག་ཏུ་དབོར་རྒྱུར་འཆར་གཞི་བཏང་ཚར་ཡོད། གལ་སྲིད་ཁོང་ཚོས་འཆར་གཞི་འདི་མུ་མཐུད་ལག་བསྟར་བྱས་ཚེ། ལོ་བཅོ་ལྔ་ཉི་ཤུའི་རྗེས་ནས་བོད་ནང་གི་གནས་རི་སྐད་གྲགས་ཆེན་པོ་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ནའང་། རྒྱ་ནག་གིས་དེའི་ནང་ན་གཏེར་ཁ་ཡོད་ཚེ་བསྔོག་རྐྱང་བྱེད་གི་རེད། དེར་བརྟེན་སྔོན་མ་ནས་དགོན་པ་གྲྭ་ཚང་ཁག་གི་ནང་སྙིང་དང་ལྷ་རྟེན་ཆོས་གསུམ་བསྔོགས་ཚར་བ་མ་ཟད། ད་གནས་རི་རྩ་ཆེན་པོ་དག་བསྔོག་ན་ཁོར་ཡུག་ཡིན་དང་ཡིན། དེ་བཞིན་རིག་གཞུང་དང་མི་མང་གི་མཐུན་སྒྲིལ་ཚུན་ནས་གཏོར་བཤིག་གཏོང་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་ཆེན་པོ་ཞིག་མཐོང་གི་འདུག དེ་ང་ཚོ་ཙམ་མ་ཟད་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་མིས་ཀྱང་མཐོང་གི་ཡོད་ཀྱང་ཐད་ཀར་དུ་ལབ་ཐུབ་ཀྱི་མེད།
དེ་མིན་དེང་སྐབས་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ནང་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་གི་ཡོད་སྐོར་སྒྲོག་གི་ཡོད་ལ། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༥ ལོ་ནས་བཟུང་ང་ཚོས་བོད་ནང་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་རྒྱུར་ལམ་སྟོན་གྱི་ཡིག་ཆ་ཞིག་བཏོན་ཡོད། དེའི་ནང་ཁ་གསལ་བོ་བྲིས་ཡོད། ལས་གཞི་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་དང་པོར་འཚེ་བ་མེད་པ་ཞིག་དགོས་ཀྱི་ཡོད།
གཉིས་པ་ལས་གཞི་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་ལས་གཞི་དེའི་རྐྱེན་པས་རྒྱ་ནག་ནས་ཚུར་མི་འབོར་སྤོ་ཤུགས་མེད་པ་ཞིག དེ་བཞིན་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་ལྟ་བུའི་རིགས་མེད་པ་ཞིག དཔེར་ན། ཉིས་སྟོང་དྲུག་ལོར་མེ་འཁོར་ལྕགས་ལམ་བརྒྱབས་པ་དང་རྒྱ་ནག་གིས་དེ་ལ་འགྲོ་སོང་ཕོན་ཆེན་པོ་བཏང་ཡོད་ཟེར་གི་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་རྒྱ་ནག་གིས་མེ་འཁོར་ལྕགས་ལམ་རྒྱག་ཆེད་མི་སྟོང་ཕྲག་ ༢༥ ཙམ་ལ་ལས་ཀ་སྤྲད་འདུག་ལ། དེའི་ཁྲོད་བོད་མི་ ༧༠༠ ལས་མེད། དེར་བརྟེན་མི་ ༧༠༠ ལས་གཞན་ཚང་མ་རྒྱ་ནག་ནས་ཚུར་བསླེབས་ཡོད་ལ། ཚུར་བསླེབས་ཏེ་ལས་གཞི་ཚར་རྗེས་མུ་མཐུད་བོད་ནང་གཏན་སྡོད་བྱས་པ་མ་གཏོགས་ཕྱིར་རྒྱ་ནག་ཏུ་ལོག་མེད།
མ་འོངས་པར་ལས་གཞི་འདི་ལྟ་བུ་མང་བོ་ཞིག་བང་བསྒྲིགས་ནས་བཞག་ཡོད་ལ། བོད་མི་རྣམས་རང་ས་རང་ཡུལ་དུ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཆགས་ཡོད་ཐོག འདི་ལྟ་བུའི་ལས་གཞི་དག་གིས་མུ་མཐུད་དེ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཆགས་འཇུག་གི་ཡོད། དེ་བཞིན་སྒང་གི་ལས་ཀ་བྱེད་མཁན་ཚང་མ་དམར་ཤོག་པའི་ལྟ་བ་ཡོད་མཁན་དེ་འདྲ་ཡིན་སྟབས། བོད་རིགས་མཉམ་དུ་འབྲེལ་བ་བྱས་ཏེ་ལས་གཞི་འདི་བྱས་ན་གང་འདྲ་འདུག་ཅེས་སྐད་ཆ་འདྲི་གི་མེད། ཡང་ལས་གཞི་ཁག་ཅིག་རྩ་ཁྲིམས་ལའང་གཞི་བཅོལ་གྱི་མེད་པར། ཁོང་ཚོ་རང་ལ་ཁེ་ཕན་ཡོད་པའི་ལས་གཞི་ཞིག་མགོ་རྩོམ་དུས་རྩ་ཁྲིམས་རྩིས་མེད་གཏོང་རྐྱང་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། དེ་ལྟར་ལོ་བཅུ་བཅོ་ལྔ་ཞིག་ཕྱིན་ཚེ་ང་ཚོས་བོད་མཐོ་སྒང་གི་གལ་ཆེའི་ཁོར་ཡུག་ལ་ཚབས་ཆེའི་གནོད་སྐྱོན་ཐེབས་ཏེ། བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་ཙམ་མ་ཟད་ཉེ་འཁོར་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་མི་ས་ཡ་མང་བོར་དཀའ་ངལ་འཕྲད་གི་རེད།
དྲི་བ། སྐུ་ཉིད་ཀྱིས་ཉེ་ཆར་ཕྱི་དྲིལ་ཁོར་ཡུག་སྡེ་ཚན་གྱི་ཚབ་བྱས་ཏེ་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་འདུ་ཞིག་གི་སྟེང་དུ། བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྐོར་ལ་སྐད་ཆ་བཤད་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བྱུང་བ་རེད་ཟེར། དེའི་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་ཅིག་གནང་རོགས།
ལན། ཕྱི་ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༢༧ ཉིན་སུད་སིའི་གྲོང་ཁྱེར་ཇི་ནིའུ་ཝར་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྐོར་གྱི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅོ་ལྔ་བ་དེ་འཚོགས་པ་རེད། སྐབས་དེར་དུས་ཚོད་གསུམ་ཙམ་རེག་སྟེ་ངས་སྐད་ཆ་བཤད་པ་ཡིན། དེ་དུས་ངས་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་གནས་སྟངས་དེ་པར་རིས་བརྒྱུད་ནས་བསྟན་པ་ཡིན། གཅིག་ནས་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་དེ་གལ་ཆེན་པོ་གང་འདྲ་ཡིན་མིན་དང་། གཉིས་ནས་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ལ་དོ་ཕོག་འགྲོ་གི་འདུག་ཅེས་བཤད་རྒྱུ་བྱུང་། དེའི་ནང་དམིགས་བསལ་འཁྱགས་རོམ་ཞུ་བ་དང་ཆུ་མགོ་ཚང་མ་སྐམ་འགྲོ་བ། རྩྭ་ཐང་བྱེ་སར་འགྱུར་བ། འབྲོག་པ་རྣམས་ཀྱིས་ལོ་སྟོང་ཕྲག་མང་བོའི་སྔོན་ནས་སྒོ་ཕྱུགས་སེམས་ཅན་ལ་བསྟེན་ཏེ་འཚོ་བ་སྐྱེལ་བའི་བྱེད་སྒོ་རྣམ་གསུམ་མེད་པར་འགྱུར་བ་སོགས་ཀྱི་སྐོར་བཤད་པ་ཡིན། དེ་མིན་ནམ་རྒྱུན་ང་ལ་གང་དུ་སྐད་ཆ་བཤད་པའི་གོ་སྐབས་བྱུང་རུང་། ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་མི་ཁག་ཅིག་ཐོག་མ་ནས་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྐོར་ལ་གང་འཚམ་ཡག་པོ་ཤེས་མཁན་དེ་འདྲ་རེད། ཁག་ཅིག་དེའི་སྐོར་མཐོང་ཐོས་ཡོད་པ་ཙམ་དང་། ཡང་ཁག་ཅིག་སྔར་མཐོང་ཐོས་མེད་པར་བརྟེན་ཧང་སང་ཡོང་གི་འདུག དཔེར་ན། སྔོན་མ་བོད་ནང་གི་འབྲོག་པ་དེ་ཚོས་འཚོ་བ་ཇི་ལྟར་བསྐྱལ་བ་དང་དེང་སྐབས་རྒྱ་ནག་གིས་འབྲོག་པ་རྣམས་གྲོང་ཁྱེར་དུ་སྤོར་བཅུག་པ་སོགས་བཤད་དུས་ཧང་སང་གི་འདུག དེ་གཅིག་རེད། དེ་བཞིན་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་དང་ཆུ་རགས་རྒྱག་པའི་ཐད་དུ་དྲི་བ་མང་བོ་བཏང་ཡོང་གི་འདུག གང་ཡིན་ཟེར་ན་ཆུ་རགས་བརྒྱབ་དུས་རྫ་ཆུ་གཙང་པོ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་བོད་གཅིག་པུ་ཙམ་མིན་པར་བོད་ནས་མར་བརྒྱུགས་འགྲོ་དུས་ལྷོ་ཨེ་ཤ་ཡའི་ལུང་པ་དྲུག་བདུན་ཞིག་ཏུ་བཞུར་ཏེ། མི་ས་ཡ་ ༨༠ ལྷག་ཅིག་ཆུ་དེ་ག་རང་ལ་བསྟེན་བསྡད་ཡོད། དེའི་ནང་དུ་ཞིང་པ་ཡོད་ལ་ཉ་པའང་ཡོད།
དེ་བཞིན་ལྷོ་ཨེ་ཤ་ཡར་འབྲས་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཟ་གི་ཡོད་ལ། གལ་སྲིད་རྒྱ་ནག་གིས་ཆུ་རགས་བརྒྱབ་ཚེ་ ༢༠༣༠ ནང་ཆུ་ཉུང་དུ་ཕྱིན་ཏེ་འབྲས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཐེབས་ཚད་བརྒྱ་ཆ་བཞི་བཅུ་ནས་ལྔ་བཅུ་ཉུང་དུ་འགྲོ་གི་ཡོད་སྐོར་སོགས་ལབ་དུས། ཁོང་ཚོས་དངོས་གནས་བོད་མཐོ་སྒང་དེ་ག་ཚོད་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་མིན་སྐོར་ལ་སེམས་འཚབ་བྱེད་ཀྱིན་འདུག དེ་མིན་ང་ཚོས་བོད་མཐོ་སྒང་སྐོར་ག་ཚོད་བཤད་ཀྱང་ཁོང་ཚོས་དེ་བོད་གཅིག་པུ་ཡིན་ས་རེད་མ་གཏོགས་ལྷོ་ཨེ་ཤ་ཡའི་མི་མང་མང་ལ་དོ་ཕོག་འགྲོ་གི་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་ཀྱི་མེད། དེར་བརྟེན་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་གཙང་མར་ཉར་རྒྱུ་ནི་བོད་གཅིག་པུ་ཙམ་མིན་པར་ཨེ་ཤ་ཡ་ཚང་མས་ལས་འགན་རེད་ཟེར་དུས་གཞི་ནས་དོ་སྣང་བྱེད་ཀྱི་འདུག
གསར་འགོད་པ། ཨ་རིག་འགྱུར་མེད།
གཏམ་བཤད་འདི་ལྟ་བུ་ང་ཚོ་བལ་ཡུལ་དུ་གནས་སྡོད་བོད་རིགས་རྣམས་ལ་ཉན་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་རེག་ན་ཅི་མ་ལེགས་སྙམ།
བལ་ཡུལ་གནས་སྡོད་རང་རིགས་བོད་མི་བཙན་བྱོལ་བ་རྣམས་ལ་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡོུག་སྐོར་གཏམ་བཤད་གནང་འཆར་ཡོད་དམ།
བོད་གཞུང་ཕྱི་དྲིལ་ལས་ཁུངས་ཁོར་ཡུག་སྡེ་ཚན་གྱིས་ང་ཚོ་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་ནས་ལོ་ངོ་ཕྱེད་བརྒྱ་འཁོར་བའི་དུས་དྲན་བསྲུང་བརྩི་གི་ལས་རིམ་ནང་མཉམ་ཞུགས་གནང་ནས་རང་རིགས་ན་གཞོན་ཚོར་བོད་ཀྱི་ད་ལྟའི་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་བབས་སྐོར་རྒྱ་གར་གྱི་གཞིས་ཁག་ཏུ་གཏམ་བཤད་གནང་ཟིན་པ་དང་ད་དུང་ས་གནས་རེ་ཟུང་དུ་གནང་འཆར་ཡོད་པ་བརྗོད་འདུག། གནང་འཆར་གི་ལས་རིམ་ནང་དུ་བལ་ཡུལ་དུ་གནས་སྡོད་རང་རིགས་བཙན་བྱོལ་བ་རྣམས་ལ་ཁོར་ཡག་སྐོར་གྱི་གཏམ་བཤད་གསན་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་རེག་གམ།།
བོད་ཀྱི་ས་ཆའི་ཐོན་ཁུངས་ཁག་གསུམ་གྱི་བརྒྱ་ཆ་ཆ་བགོས་བྱས་ན།
ཞིང་ས་བརྒྱ་ཆ་༢%
ཤིང་ནགས་བརྒྱ་ཆ་༥%
རྩྭ་ཐང་བརྒྱ་ཆ་༧༠%
དེ་མིན་པ་བརྒྱ་ཆ་༢༣%