ཕྱི་ཚེས་ ༡༢ ཉིན་ཨ་རིའི་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་རང་དབང་གི་ཁང་པ་ཞེས་པས་༼ སྒེར་གཅོད་རིང་ལུགས་པས་དམངས་གཙོར་འཛིན་པའི་འཐབ་བརྩོད༽ ཞེས་པའི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ལོའི་འཛམ་གླིང་གི་སྤྱི་དམངས་རང་དབང་སྐོར་གྱི་སྙན་ཐོ་ཞིག་བཏོན་ཡོད་པའི་ནང་། རྒྱ་ནག་ནི་སྤྱི་དམངས་རང་དབང་གི་གནས་ཆེས་སྡུག་ཤོས་ཀྱི་སྲིད་དབང་སྒེར་གཅོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་ངོས་འཛིན་བྱས་འདུག
རང་དབང་གི་ཁང་པ་ཞེས་པའི་ཚོགས་པ་དེས་འདས་པའི་ལོ་གཅིག་རིང་། འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ ༡༩༤ དང་ས་ཁུལ་ཁག་ ༡༤ ཙམ་གྱི་སྤྱི་དམངས་རང་དབང་དང་ཆབ་སྲིད་ཁེ་དབང་ཐད་ཉམས་ཞིབ་བྱས་པའི་ཁྲོད། རྒྱལ་ཁབ་ ༡༡ ནང་གི་རང་དབང་ལོ་སྔོན་མ་ལས་ཅུང་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱལ་ཁབ་ ༢༥ ནང་ཉམ་ཆག་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད་འདུག་ཅིང་། རྒྱལ་ཁབ་དེ་དག་ནི། དབུས་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡ་དང་ཨ་ཧྥི་རི་ཀའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཡིན་ཞིང་། དེ་དག་ལས་ཀྱང་ཆེས་སྡུག་ཤོས་དེ་བོད་ཁུལ་གྱི་སྤྱི་དམངས་རང་དབང་དང་ཆབ་སྲིད་ཁེ་དབང་གི་གནས་སྟངས་དེ་ཆགས་ཡོད་འདུག
ཚོགས་པ་དེས་ཉམས་ཞིབ་སྐབས་ཆེས་མཐོ་བའི་སྐར་གྲངས་ ༡ དང་། ཆེས་དམའ་བའི་སྐར་གྲངས་ ༧ ལ་གཏན་འབེབས་བྱས་ཏེ། རང་དབང་ཅན་དང་ཕྱེད་རང་དབང་ཅན། རང་དབང་མེད་པ་བཅས་གནས་རིམ་གསུམ་ལ་བགར་ཡོད་པ་ལས་རྒྱལ་ཁབ་ ༨༧ ནང་རང་དབང་ཡོད་པ། རྒྱལ་ཁབ་ ༦༠ ནང་རང་དབང་ཕྱེད་ཙམ། གཞན་རྒྱལ་ཁབ་ ༤༧ ནང་རང་དབང་མེད་པ་བཅས་སུ་ངོས་འཛིན་བྱས་ཡོད། ཨེ་ཤ་ཡའི་རྒྱལ་ཁབ་དག་གི་ཁྲོད་ནས་ལྷོ་ཀོ་རི་ཡ་དང་ཉི་ཧོང་། ཐེ་ཝན་གསུམ་ལ་ཆབ་སྲིད་ཁེ་དབང་སྐར་གྲངས་ ༡ དང་། སྤྱི་དམངས་རང་དབང་སྐར་གྲངས་ ༢ བཅས་ཐོབ་སྟེ་རང་དབང་ཅན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁོངས་སུ་ཚུད་ཡོད་པ་དང་། ཧུང་ཀོང་གི་ཆབ་སྲིད་ཁེ་དབང་སྐར་གྲངས་ ༥ དང་། སྤྱི་དམངས་རང་དབང་སྐར་གྲངས་ ༢ ཡིན་པས་ཕྱེད་རང་དབང་ཅན་གྱི་ས་ཁུལ་ཆགས་ཡོད། རྒྱ་ནག་གི་ཆབ་སྲིད་ཁེ་དབང་སྐར་གྲངས་ ༧ དང་། སྤྱི་དམངས་རང་དབང་སྐར་གྲངས་ ༦ ཡིན་པས་རང་དབང་མེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲས་ཆགས་ཡོད།
༼རང་དབང་ཁང་ཁྱིམ༽གྱི་ཨེ་ཤ་ཡའི་མངའ་ཁུལ་ཉམས་ཞིབ་པ་ལྕམ་སཱ་ལ་ཁོའུ་ཁི་ (Sarah Cook) ལགས་ཀྱིས་གསར་ལམ་ཁག་ལ། ད་ལོར་སྐུ་ཞབས་ལིག་ཞོ་པོ་ལ་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེ་གཟེངས་རྟགས་ཕུལ་བའི་རྗེས་སུ། རྒྱ་ནག་གིས་སྔར་ལས་ལྷག་པར་ཁོང་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་གཞུང་དང་ལངས་ཕྱོགས་ཐ་དད་འཛིན་མཁན་དང་། དམངས་གཙོ་དོན་གཉེར་བ། ཁྲིམས་རྩོད་པ། རང་དབང་གི་རྩོམ་པ་པོ་སོགས་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་དང་། ཞིབ་བཤེར་འདྲི་གཅོད་སོགས་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ཡོད་པར་མ་ཟད། ཡེ་ཤི་ཆོས་ཚོགས་དང་ཆོས་འཁོར་རྩ་རླུང་ཚོགས་པ་གཙོས་པའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱ་འགུལ་སྣ་ཚོགས་དང་། གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ས་ཁུལ་གྱི་རིག་གནས་བྱ་འགུལ་དང་མི་མང་འདུ་འཛོམས་རིགས་བཀག་སྡོམ་ནན་མོ་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཡུ་གུར་མི་རིགས་ས་ཁུལ་གྱི་དྲ་རྒྱ་དོ་དམ་པ་དང་གསར་འགོད་པ་དག་ལ་ཁྲིམས་མཐུན་མ་ཡིན་པའི་སྒོ་ནས་ཞིབ་བཤེར་རྗེས་འདེད་གཏོང་བ་སོགས་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་རང་དབང་ལ་བརྡབ་གསིག་ཆེན་པོ་བཏང་འདུག ཅེས་རྒྱ་ནག་ནང་གི་སྤྱི་དམངས་རང་དབང་གི་གནས་སྟངས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེན་བྱས་འདུག
གསར་འགོད་པ། ཚེ་རིང་རྒྱལ།
ཆུང་དུས་སུ་སྡེ་བའི་རྒན་རྒོན་རྣམས་ཀྱི་ངག་ལས་དམྱལ་བའི་ཞིང་ཁམས་ཞེས་པ་ནི་འཇིག་རྟེན་མི་ཡུལ་དུ་ཡོད་པ་ཞིག་མིན་ལ།མི་མ་ཤི་སྔོན་ལ་མཇལ་རྒྱུ་མེད་ཟེར་མོད།རྒྱ་ནག་པོའི་ཡུལ་ཁམས་ནས་ཉམ་ཆུང་ལ་གཉའ་གནོན་དང་དྲག་ཤུལ་ཁོ་ན་སྤྱོད་པ་ལས་བྱམས་སྙིང་རྗེ་ཟེར་བ་ཞིག་ཡེ་ནས་མེད་པས།དེ་ནི་མི་ཡུལ་གྱི་དམྱལ་ཁམས་དངོས་མིན་ཚེ་གཞན་ཅི་ཞིག་ཡིན་སྲིད་དམ།
རྒྱ་ནག་ནས་གུང་ཁྲན་ཏང་གིས་སྒེར་གཅོད་གང་འདོད་བྱེད་ཆོག་པའི་རང་དབང་ལས་དྲང་བདེན་དང་དམངས་གཙོའི་སྤྱི་དམངས་རང་དབང་ཟེར་པ་ཞིག་གཏན་ནས་མེད།