ཐེ་བོ་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ།
གཞི་རིམ་གྱི་མི་མང་པོ་ཞིག་ལ་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཕྱོགས་ཐད་གོ་ལོག་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཡོད་པ་དང་། འདི་ནི་ཁ་རྩང་དེ་རིང་གི་ལྟ་བུའི་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐད་ལ་མཁས་པ་ཡིན་ཟེར་ནས་རྩོམ་ཡིག་སྤེལ་མཁན་གྱི་ནུབ་ཕྱོགས་པ་དང་རྒྱ་ནག་ནས་བྲོས་བྱོལ་དུ་ཕྱིན་པའི་རྒྱ་མི་དེ་ཚོས་རྐྱེན་བྱས་ཡོད། བོད་དང་རྒྱ་ནག་ཐད་ངས་དང་ཁོས་ཤེས་ཟེར་མཁན་གྱི་ནུབ་ཕྱོགས་པ་དང་རྒྱ་ནག་གི་རྩོམ་པ་པོ་དེ་ཚོས་བསམ་བློ་ལས་སླ་བོ་བཏང་ནས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་འདི་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཐུབ་མིན་དེ་ཀྲུང་ནན་ཧེའི་ཆབ་སྲིད་དབང་འཛིན་པ་འགའི་མི་གཤིས་ཀུན་སྤྱོད་ཀྱི་ཐོག་ན་འཚོལ་ཞིབ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་དང་། དེ་འབྲེལ་གྱི་རྩོམ་ཡིག་ཀྱང་མང་པོ་ཞིག་བོད་ཡིག་ནང་སིམ་འཛུལ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། དྲང་བཤད་བྱས་ན་བསམ་ཚུལ་དང་ལྟ་ཚུལ་དེ་རིགས་ཀྱིས་བོད་མི་ཚོ་སོས་དལ་དུ་འཇུག་གི་ཡོད། ངས་བསམ་ན་ཁོ་ཚོས་ད་དུང་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐད་ནོར་འཁྲུལ་ཅན་གྱི་རྩོམ་ཡིག་མུ་རུ་སྤེལ་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། དེའི་མཇུག་འབྲས་ནི་བོད་མི་ཚོའི་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པ་ཞིག་ཡིན་སྲིད།
བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་ཇི་ལྟར་གཅོད་མིན་གཙོ་བོ་དེ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས་དང་ཆོད་སེམས་ཀྱི་སྟེང་ན་ཡོད་པ་ལས་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་དང་འབྲེལ་བ་གཏན་ནས་མེད། དེ་བས་ཀྱང་སྲིད་གཞུང་དེའི་མགོ་ཁྲིད་ཁ་ཤས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཞིག་གཏན་ནས་མིན། བསམ་གཞིགས་ཞིབ་མོ་བྱས་ནས་བཤད་ན་དེ་ནི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཕུགས་འདུན་སྟེང་ནས་རྐང་འཛུགས་དགོས་པ་ཞིག་རེད་མོད། འོན་ཀྱང་ནུབ་ཕྱོགས་པ་དང་སྐམ་ས་ཆེན་པོ་ནས་བྲོས་བྱོལ་དུ་ཕྱིན་པའི་རྒྱ་ནག་གི་མཁས་པ་ཡིན་ཟེར་ནས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐད་རྩོམ་ཡིག་སྤེལ་མཁན་དེ་ཚོས་འགྱུར་ལ་ཉེ་བའི་རྒྱ་ནག་གི་མགོ་ཁྲིད་ཞིན་ཅིན་ཕིན་དང་ཁོའི་ཕ་འདས་པོའི་མི་གཤིས་ཀྱི་ཕྲ་རྡུལ་ནང་དུ་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་འབྱུང་སྲིད་པའི་ཆ་འདྲེས་ཡོད་པའི་ཚོད་དཔག་གི་སྐད་ཆ་དེ་ཚོ་ནི་ལོང་བས་གླང་འཇུག་རང་རེད། སྐབས་འདིར་ཚང་མས་གསལ་པོ་ཤེས་དགོས་པ་དང་། དུས་རྟག་ཏུ་བརྗེད་མི་ཉན་པ་ག་རེ་འདུག་ཅེ་ན། རྒྱ་ནག་དམར་ཕྱོགས་སྲིད་གཞུང་འདི་སྒེར་གཅོད་སྲིད་གཞུང་ཞིག་དང་འདིའི་མགོ་ཁྲིད་དག་ནི་སྲིད་དབང་སྒེར་གཅོད་པ་ཞེ་གཅིག་ཆགས་ཡོད་པ་འདི་རེད།
འདི་ལྟའི་སྲིད་དབང་སྒེར་གཅོད་པའི་གཞུང་ཞིག་གི་མགོ་ཁྲིད་མི་སྣའི་སྒེར་གཤིས་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་དོན་ཐག་གཅོད་འབྱུང་སྲིད་པའི་ལྟ་ཚུལ་འཛིན་གྱིན་པ་ནི་རྦད་དེ་ནོར་འཁྲུལ་ཅན་ཞིག་ཡིན། སྒེར་གཅོད་སྲིད་གཞུང་ཚང་མའི་ཁྱད་ཆོས་གཅིག་ནི། མི་གཙང་བ་འགོས་པའི་ཕོར་བ་ཞིག་དང་འདྲ་བར་དེའི་ནང་ལ་ཆང་དང་ཆུ་ག་རེ་བླུགས་ནའང་སུས་ཀྱང་འཐུང་ས་གཏན་ནས་མི་འགྲོ་བ་དང་གཏན་ནས་འཐུང་མི་ཐུབ་པ་དེ་རེད། སྲིད་གཞུང་གང་ཞིག་སྒེར་གཅོད་ཆགས་ཟིན་རྗེས་དེའི་མགོ་ཁྲིད་མི་སྣ་དག་ཀྱང་རང་བཞིན་གྱིས་སྒེར་གཅོད་པ་ཞེ་གཅིག་ཆགས་འགྲོ་བ་རེད། དེ་ནི་མགོ་ཁྲིད་མི་སྣ་གང་དེའི་མི་གཤིས་ཀྱིས་མ་ཡིན་པར་སྲིད་གཞུང་གང་དེའི་དཀྱིལ་འཁོར་གྲུབ་སྟངས་ཀྱི་དབང་གིས་ཡིན། ཡང་གཅིག་བཤད་ན། གཏོར་གཟུགས་མཆོད་རྟེན་དབྱིབས་ཅན་གྱི་སྲིད་དབང་ཟུར་གསུམ་མ་འདི་ཁ་ལ་འཁྱེར་ཐུབ་ཚེ་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་དབང་ཆ་དང་དཔལ་འབྱོར་སྒེར་གཅོད་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། ཉིན་མཚན་གོ་ལྡོག་ནས་བུད་མེད་གྲགས་ཅན་རྣམས་ལ་ལོག་གཡེམ་བྱེད་ཆོག་པས། རྒྱ་ནག་གི་མགོ་ཁྲིད་རིམ་པ་དག་གི་ནང་ན་དབང་ཆ་དང་དཔལ་འབྱོར། ལོག་གཡེམ་བཅས་ལ་མི་དགའ་མཁན་ཞིག་གང་ན་སུ་ཡོད་དམ།
སྐད་ཆ་མི་བསྐོར་བར་ཐད་བཤད་བྱས་ན། འཕྲུལ་འཁོར་ཆེན་པོ་ཞིག་དང་འདྲ་བར་སྒེར་གཅོད་སྲིད་གཞུང་གིས་གཅུས་གཟེར་ལྟ་བུའི་རང་ཉིད་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་ཡིན་པའི་མི་ཚང་མ་སྒེར་གཅོད་པ་ཞེ་གཅིག་ཏུ་བཟོ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། དེ་ལྟའི་སྒེར་གཅོད་པ་ཞིག་གི་མདུན་དུ་པུས་འཛུགས་མཐེབ་རྩེང་གིས་ཞུ་འཐེན་གྱིས་རང་དབང་སློང་མོ་བྱེད་པ་ནི་ཁྱི་རྒན་ཁ་ནས་ཤ་འཕྲོག་པ་ལྟར་ཡོང་སྲིད་པ་ཞིག་མ་ཡིན། ང་ཚོ་ལ་དངོས་གནས་རྒྱ་ནག་དམར་ཕྱོགས་སྲིད་གཞུང་ལ་རང་དབང་སློང་མོ་བྱེད་རྒྱུ་ལས་ནུས་པ་གཞན་མེད་པ་དངོས་བདེན་ཡིན་ཚེ། ང་ཚོ་ཁ་ཁུ་སིམ་པོ་བྱས་ནས་འདུག་རྒྱུ་དེ་ཡག་ཤོས་རེད། རྒྱ་ནག་དམར་ཕྱོགས་སྲིད་གཞུང་ལ་རང་དབང་སློང་མོ་བྱེད་པ་ནི་བསམ་བཞིན་དུ་མིག་ཕྱེས་ནས་བྲག་གཡེང་དུ་མཆོང་ཞོར་གསོན་འདོད་ཀྱི་རེ་སེམས་བཅངས་བ་རང་རེད་ལ། བྱེད་སྟངས་འདི་རིགས་ལ་འཇིག་རྟེན་ན་ “གླེན་པ་” ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་གནའ་སྔ་མོ་ཞིག་ནས་བཏགས་ཡོད་སྐད།
རྒྱ་ནག་དམར་ཕྱོགས་ཚོགས་པ་འདི་སྲིད་དབང་སྒེར་གཅོད་པ་མཚན་ཉིད་ཚང་བ་ཞིག་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་གཏོར་གཟུགས་མཆོད་རྟེན་དབྱིབས་ཅན་གྱི་སྲིད་གཞུང་འདིས་མི་བཟང་མི་ངན་ལ་འགྱུར་དུ་འཇུག་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པས། གཏོར་གཟུགས་མཆོད་རྟེན་དབྱིབས་ཅན་གྱི་སྲིད་དབང་ཟུར་གསུམ་མ་འདིའི་རྩེ་མོར་སོན་པའི་མགོ་ཁྲིད་སུ་ཡིན་ཡང་མི་ངན་ཞེ་གཅིག་ལས་ཡོང་མི་སྲིད་པ་ཡིན། རྒྱུ་མཚན་ནི་གཏོར་གཟུགས་མཆོད་རྟེན་དབྱིབས་ཅན་གྱི་སྲིད་དབང་ཟུར་གསུམ་མ་འདིའི་རྩེ་མོར་འཛེག་དགོས་ཚེ་མི་དེ་ལ་ལག་འཁྱེར་ཞིག་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། ལག་འཁྱེར་དེ་ནི་རྒྱ་མི་དུང་ཕྱུར་བཅུ་གཅིག་ལྷག་གི་ནང་ནས་མི་ངན་མཚན་ཉིད་མཚང་བ་ཞིག་ཡིན་ཚེ་དེ་ལ་ད་གཟོད་ལམ་དེ་བརྒྱུད་སྲིད་དབང་ཟུར་གསུམ་མ་དེའི་རྩེ་མོར་འཛེག་ཆོག་པའི་ལག་འཁྱེར་ཞིག་རག་འགྲོ་བ་ཡིན། མི་བཟང་པོ་ཞིག་ལམ་འདི་བརྒྱུད་འགྲོ་ས་ཞིག་མེད། སྔོན་ཆད་ཅིག་ལ་མི་བཟང་རེ་གཉིས་ལམ་འདི་བརྒྱུད་ནས་སོང་མྱོང་ཡང་། དེའི་མཇུག་འབྲས་ང་ཚོ་ཚང་མས་ཤེས་གསལ་ལྟར་ཡིན་པས། བདག་གིས་འདི་ན་གཅིག་གཅིག་གཉིས་གཉིས་ཀྱིས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱ་རྒྱུ་མིན།
བདག་གིས་གོང་ནས་བཤད་བཤད་པོ་འདིས་བརྡ་ཅི་ཞིག་སྟོན་བཞིན་ཡོད་ཅེ་ན། མདོ་དོན་ང་ཚོས་གོམ་པ་རེ་རེ་བྱས་ཏེ་སོ་སོའི་འདོད་འདུན་གྱི་ཕྱོགས་སུ་སྤོ་དགོས་པ་ལས། གཞན་གྱིས་བཤད་པ་ལྟར་རྒྱ་ནག་དམར་ཕྱོགས་སྲིད་གཞུང་གི་མགོ་ཁྲིད་རེ་རེའི་ཁ་ངོ་ལ་བལྟས་ནས་ཁོ་ཚོའི་མི་གཤིས་ཁྱད་གླེང་གིས་རང་སེམས་གསོ་རྒྱུའི་དུས་སྐབས་ཤིག་མིན། སྲིད་དབང་སྒེར་གཅོད་པ་ཞིག་གི་མདུན་ལ་པུས་འཛུགས་ཀྱིས་ཞུ་བ་འཐེན་ནས་རང་དབང་སློང་མོ་བྱེད་པ་ནི་བྲག་ལ་སོ་བཏབ་པ་ལྟར་ཡིན།
མ་འོངས་པར་གཏོར་གཟུགས་མཆོད་རྟེན་དབྱིབས་ཅན་གྱི་སྲིད་གཞུང་དེ་ལ་འགྱུར་བ་ཐེབས་ནའང་། བོད་དོན་ཐག་གཅོད་འབྱུང་མིན་ད་དུང་ཐེ་ཚོམ་ཡིན་པས་ཉི་མ་མ་སོང་ནས་བཤད་རྒྱུས་ཕོངས་པའི་མི་ཚོའི་སྐད་ཆ་ལ་ཉན་ནས་རང་ཉིད་ཟད་ནས་ཡལ་དུ་འཇུག་མི་ཉན་པ་དེ་ཡིན།
འདི་ནི་འུ་ཚོས་ད་ལྟའི་གནས་བབ་འདི་དཔང་ལ་བཅོལ་ནས། བསམ་གཞིགས་འདི་ལྟར་གནང་དགོས་པའི་དུས་ལ་བབས་ཡོད། འདིོ་ལྟའི་རྩོམ་ཡིག་མང་ཙམ་ཡོང་བའི་རེ་བ་དང་ཡིད་ཆེས་ཀྱིས་ཁེངས་ནས་ཡོད།
གྲོགས་པོའི་དཔྱད་བརྗོད་འདི་དཔྱད་བརྗོད་སྤེལ་སྟངས་སྣང་བ་འགྲོ་བོ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་བ་མ་ཟད། མི་རྣམས་ལ་ཀླད་པ་དཀྲུག་སྟངས་ཀྱང་མི་དམན་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ངེས་ཤེས་བྱུང་།
ངོ་མ་རེད། མིག་སྔའི་རྒྱ་ནག་གི་གནས་བབ་གཞི་ལ་བཞག་ནས་བཤད་ན། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ཆབ་སྲིད་གོ་རིམ་ནི་དཔོན་འཛིན་རིང་ལུགས་པ་ཞིག་དང་། དཔོན་འཛིན་རིང་ལུགས་པའི་ཕྱོགས་གཏོགས་ཀྱི་མི་སུ་འདྲ་ཡིན་ཡང་དཔོན་འཛིན་རིང་ལུགས་པའི་ར་བ་ལས་བརྒལ་ཐབས་མེད་རྐྱེན། ཟུར་གསུམ་དང་ཟུར་བཞི་སོགས་གང་ལ་བསྐོར་ཀྱང་མཐའ་མའི་ཐག་གཅོད་ནི་གཏོར་གཟུགས་རང་ལས་གང་ཡང་འདའ་མི་ཐུབ་པ་དེ་རེད།
འོན་ཀྱང་བོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ངེས་པར་ཤེས་དགོས་ཞིག་དང་ཧ་གོ་དགོས་པ་ཞིག་ནི། བོད་དོན་ཐག་གཅོད་ཀྱི་གནད་རྩ་གལ་འགངས་ཆེ་ཤོས་དེ་ནི་རྒྱ་ནག་མི་མང་དང་། བོད་པ་མི་རིགས་གཉིས་ཀྱི་མཐའ་མའི་རྟིང་རྩོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁ་ལ་ལྟ་དགོས་རྒྱུ་དང་། རྟིང་རྩོད་ཀྱི་གོ་རིམ་དེ་ཡང་དམངས་གཙོ་དང་། འདྲ་མཉམ། རང་དབང་སོགས་ཀྱི་དར་དཀར་ཤུགས་ཀྱིས་ཕྱར་སྟངས་ལ་རགས་ལས་པ་ཤིན་ཏུ་གསལ་དགོས་པ་དེ་ཡིན།
གལ་སྲིད་དེ་འདྲའི་གླེང་སློང་གི་མགོ་དང་། གལ་སྲིད་དེ་ལྟའི་དོགས་སློང་གི་དཔྱད་གཞི་ཙམ་ཡང་འཇོག་མ་ཐུབ་པ་ཡིན་ན། བརྩམས་ཆོས་གང་ཞིག་གློག་པ་པོར་སྔང་སྐྲག་སློང་བྱེད་ཀྱི་ཐོ་ཡོར་ནག་པོ་ཞིག་ལས་ཅི་ཡང་མི་ཡོང་ངོ་།
རྩོམ་ཡིག་ཡག་པོ་བྲིས་འདུག་བསམ་བློ་གཏོང་ས་ཡོད་པ་ཞིག་རེད་དྲན་སོང་གང་ལྟར་འདི་ལྟར་བསམ་བློ་བཏང་ཡོང་ན་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཕྱོགས་སྐོར་ཐུགས་བསམ་ཟབ་མོ་གཏོང་རྒྱུ་ཡོད་པ་རབ་སྤྲོད་བསལ་བོ་རེད།
ཡག་པོ་ཞེ་དྲག་གསུངས་ཤག འདི་ནི་རྣམ་དཔྱོད་ངོ་མ་དེ་རེད། ཡིན་ནའི། ཁ་སྐོང་གཅིག་བྱེད་དགོས་ཀྱི་འདུག མི་འདི་རིགས་ཀྱིས་ཅིའི་ཕྱིར་འདི་ལྟར་བོད་ལ་མགོ་གཡོག་མགོ་བསྐོར་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་རེད་དམ། རྡ་རམ་ས་ལའི་མི་དྲག་ཚོ་ཅིའི་ཕྱིར་སྐད་ཆ་འདིར་ཉན་མཁན་དུ་གྱུར་ཡོད་པ་རེད་དམ། དྲི་བ་འདི་གཉིས་ཀྱི་རྩ་བ་དེ་ཨ་རིའི་སྒོར་མོ་བྲོས་པར་བཀྰ་དྲིན་ཆེ་ཞེས་པ་འདིར་ཐུག་ཡོད་པ་དང་། མདོར་དེད་སོང་ན་རྒྱ་ནག་ལ་ལེགས་བཅོས་ལས་གསར་བརྗེ་བྱེད་མི་རུང་ཞེས་པའི་སྲིད་ཇུས་དེར་ཐུག་ཡོད། དེའང་གུང་ཁྲན་ཏང་ལ་ཤ་ཚ་བཞིན་པ་ཞིག་མིན་ནའང་། ཁེ་བཟང་ཟ་ཡུལ་གུང་ཁྲན་ཏང་གི་དབང་བསྒྱུར་བྱེད་ཡུལ་ལས་ཉེན་ཁ་མེད་ས་ཞིག་མེད་པས་ཀྱང་ཡིན།
ད་དྲི་བ་གཞན་ཞིག་ཡོང་བཞིན་པ་ནི་ནང་བ་ཞིག་གིས་བྱེད་བབས་འདིར་རྒྱབ་བསྐྱོར་གནང་བ་ཡིན་ན། སྡོམ་པ་རྒྱུད་ན་བསྡད་ཡོད་མེད་དེ་ཡིན་པས། ཆོས་པ་རྣམ་དག་ཅིག་གིས་ལན་ཞིག་གནང་རོགས།
རྒྱ་དཔོན་བརྗེ་པོ་རྒྱབ་རུང་བོད་དོན་སེལ་རྒྱུའི་ཡིད་བྱེད་བྱ་རྒྱུ་མེད་པ་ནི་འདས་པའི་མི་ཐོག་གཉིས་ཙམ་བརྗེ་ཟིན་རུང་བོད་དོན་གྱི་སྲིད་ཅུས་ཇེ་ཞན་ཇི་སྡུག་གྱུར་ཡོད་པ་ངེད་ཚོའི་མདུན་དུ་མཐོང་བཞིན་བཞིན་པ་དེ་ཡིན། སྤྱི་ལོ་༡༩༨༠-༡༩༩༢་བར་བོད་ནང་༧གོང་ས་༧མཆོག་གི་སྐུ་དཔར་དང་རླུང་འཕྲིན་སོགས་ཉན་རྒྱུ་ཡོད་། ད་ཆ་དེ་ཚོ་བྱས་ན་བཙོན་དུ་འགྲོ་རྒྱུ་ལས་ལྷག་མེད།
ཁ་རྩང་དེ་རིང་། དང་། མདང་དེ་རིང་གཉིས་གང་འཐད་པ་འདུག་གམ།
་་་་་་་ ཡང་གཅིག་བཤད་ན། གཏོར་གཟུགས་མཆོད་རྟེན་དབྱིབས་ཅན་གྱི་སྲིད་དབང་ཟུར་གསུམ་མ་འདི་ཁ་ལ་འཁྱེར་ཐུབ་ཚེ་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་དབང་ཆ་དང་དཔལ་འབྱོར་སྒེར་གཅོད་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། ཉིན་མཚན་གོ་ལྡོག་ནས་བུད་མེད་གྲགས་ཅན་རྣམས་ལ་ལོག་གཡེམ་བྱེད་ཆོག་པས། རྒྱ་ནག་གི་མགོ་ཁྲིད་རིམ་པ་དག་གི་ནང་ན་དབང་ཆ་དང་དཔལ་འབྱོར། ལོག་གཡེམ་བཅས་ལ་མི་དགའ་མཁན་ཞིག་གང་ན་སུ་ཡོད་དམ། ་་་་ཟེར།