ཉེ་ལམ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་སཾ་བྷོ་ཊའི་ཁྱབ་ཁོངས་སློབ་གྲྭ་ཁག་ལ་བཀོད་ཁྱབ་ཅིག་གནང་བའི་ནང་། འཛིན་རིམ་ ༦ ནས་ ༨ བར་དབྱིན་སྐད་ཐོག་ནས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་དགོས་སྐོར་བཀོད་འདུག་པའི་ཐད། འདི་གའི་གསར་འགོད་པས་ཤེས་རིག་དྲུང་ཆེ་ལགས་སུ་དོགས་འདྲི་ཞུས་ཡོད།
ད་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡ ཉིན་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་སཾ་བྷོ་ཊ་བོད་ཁྱིམ་སྤྱི་ཁྱབ་འགན་འཛིན་མཆོག་གི་མཚན་ཐོག་ལ་བཀོད་ཁྱབ་ཅིག་བཏང་ཡོད་པའི་ནང་། “ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༧ ཉིན་འདི་གའི་དྲུང་ཆེའི་གཙོ་སྐྱོང་འོག་ཤེས་ཡོན་རྟོག་ཞིབ་ཞུས་པའི་སྙན་ཐོ་དང་། མཐོ་རིམ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་དང་འབྲེལ་བའི་དམིགས་བསལ་ཚོགས་འདུ་བསྐོང་ཚོགས་གནང་བའི་གྲོས་ཆོད་འདི་མཉམ་ཟུར་འབུལ་ཞུས་ཡོད་པའི་ཐུགས་ཞིབ་དང་འབྲེལ། དེ་གར་འབྲེལ་ཆགས་གྲོས་གཞི་དོན་ཚན་ ༡ པོའི་གྲོས་ཆོད་ནང་གསལ་ལྟར་འཛིན་རིམ་ ༦ ནས་ ༨ བར་གྱི་སློབ་ཁྲིད་བརྒྱུད་ལམ་ཐད། ཨིན་བོད་སྐད་ཡིག་གཉིས་ཀྱི་ཚད་འཕེར་སློབ་དགེ་འདེང་ངེས་ཤིག་མ་བྱུང་བར་སློབ་འཁྲིད་བརྒྱུད་ལམ་གཙོ་བོ་ཨིན་ཡིག་དང་། ཚིག་དོན་དཀའ་གནད་རིགས་བོད་སྐད་བརྒྱུད་ལམ་ནས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་རྒྱུ་བཅས་སྔ་འཕྲོས་སྐད་གཉིས་ཟུང་འབྲེལ་སློབ་ཁྲིད་གནང་ཕྱོགས་འདི་ལྟར་གཏན་ཁེལ་སོང་བ་བཞིན་དེ་ནས་ཁྱབ་ཁོངས་སློབ་ཁག་ལ་ལག་བསྟར་བཀོད་ཁྱབ་ངེས་གནང་ཡོང་བ་དང་། འདི་གར་ཡང་འདི་བྱེད་སྙན་སེང་ཞུ་གནང་དགོས་རྒྱུ་བཅས་དེ་དོན་དགོངས་འཇགས་ཞུ།” ཞེས་བཀོད་འདུག
གོང་གསལ་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་བཀོད་ཁྱབ་དེའི་ཐད་ས་གནས་སློབ་གྲྭ་ཁག་རེ་ཟུང་ནང་མོས་མཐུན་མེད་པའི་གླེང་སློང་བྱུང་ཡོད་པ་མ་ཟད། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ལ་ཡི་གེ་ཞིག་འབྱོར་བ་བཞིན་བཀའ་ཤག་ལ་དོགས་འདྲི་ཕུལ་ཡོད་འདུག ཉེ་ལམ་འདི་གའི་གསར་འགོད་པས་ཤེས་རིག་དྲུང་ཆེ་དངོས་གྲུབ་ཚེ་རིང་ལགས་སུ། ཤེས་རིག་གི་བཀོད་ཁྱབ་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་ཁག་ཅིག་གི་ཐད་བཅར་འདྲི་ཞུས་པའི་ལན་དུ། དྲུང་ཆེ་ལགས་ཀྱིས་གསུངས་དོན། “ སྤྱིར་བཏང་སཾ་བྷོ་ཊ་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ནང་དུ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་གང་ཐུབ་ཐུབ་ཅིག་ལག་ལེན་བསྟར་བཞིན་ཡོད། འཛིན་གྲྭ་ ༥ པ་བར་གྱི་སློབ་དེབ་ཚང་མ་བོད་ཡིག་ནང་སློབ་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ཡིན་ནའང་། འཛིན་གྲྭ་ ༦ པ་ནས་ ༨ པ་བར་གྱི་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་བརྒྱུད་ལམ་ལ་དེ་སྔོན་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་གཏན་ཁེལ་བའི་སྲིད་བྱུས་མེད་སྟབས། ཤེས་ཡོན་འགན་འཛིན་རྣམ་པ་ཚོ་སློབ་གྲྭ་རུ་ཤེས་ཡོན་རྟོག་ཞིབ་ཏུ་ཕེབས་སྐབས། དགེ་རྒན་ཁ་ཤས་ཀྱིས་བོད་སྐད་དང་ཁ་ཤས་ཀྱིས་དབྱིན་སྐད་ནང་དུ་སློབ་ཁྲིད་བྱས་པ་སོགས་སྣ་ཚོགས་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། དེའི་ཕྱིར་ང་ཚོས་གཏན་ཁེལ་བའི་སློབ་ཁྲིད་བརྒྱུད་ལམ་གཅིག་བཟོ་དགོས་ཀྱི་འདུག་ཟེར་ནས་གོ་བསྡུར་བྱུང་བ་མ་ཟད། སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་དགེ་རྒན་ཚོའི་ཤེས་ཚད་དང་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྟངས་བཅས་ལ་ང་ཚོས་རྟོག་ཞིབ་བྱས་སྐབས། ཕུགས་ལ་ང་ཚོས་རང་སྐད་ཀྱི་ཐོག་ནས་སློབ་ཁྲིད་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་ཡིན་པ་རེད། ཡིན་ནའང་། ད་ལྟའི་ཆར་དཔེར་ན་ཨང་རྩིས་དང་ཚན་རིག་གཉིས་ལྟ་བུ་ཡིན་ན། སློབ་དེབ་དབྱིན་ཡིག་ཐོག་ཡོད་པ་དང་། དེ་སློབ་མཁན་གྱི་དགེ་རྒན་ཚོ་ཡང་དབྱིན་ཡིག་ཐོག་ཉེ་བའི་གཙུག་ལག་རབ་འབྱམས་པ་ཐོན་པར་བརྟེན། བོད་སྐད་ཀྱི་གནས་ཚད་དེ་ཙམ་གྱིས་ཡག་པོ་མེད་པས་བོད་སྐད་ཐོག་ནས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མི་འདུག ང་ཚོས་བོད་སྐད་ཀྱི་གནས་ཚད་མེད་ནའང་ཨུ་ཚུགས་བརྒྱབ་སྟེ་བོད་སྐད་ཐོག་བསླབ་པ་ཡིན་ན། མ་འོངས་པར་དེ་ལས་དཀའ་ངལ་ཆེ་བ་ཡོང་ས་རེད། དེའི་ཕྱིར་ང་ཚོས་གནས་སྐབས་སུ་དབྱིན་སྐད་ཐོག་སློབ་ཁྲིད་བྱས་ཏེ། ཚིག་དོན་དཀའ་གནད་ཅན་རིགས་བོད་སྐད་ཀྱི་ཐོག་ནས་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་དགོས་པའི་གཅིག་གྱུར་གཏན་འབེབས་གནང་བ་རེད། གལ་སྲིད་དབྱིན་སྐད་ཐོག་བཤད་པ་རྣམས་སློབ་ཕྲུག་གིས་ཆ་ཚང་ཞིག་ཧ་གོ་མ་སོང་བསམ་པ་བྱུང་ཚེ། བོད་སྐད་ཀྱིས་འགྲེལ་བཤད་བརྒྱབ་པ་ཡིན་ནའང་མ་འགྲིག་པ་ཡོད་པ་མ་རེད། ཡིན་ནའང་། རྩ་བའི་སོ་སོའི་དབྱིན་ཇིའི་ཤེས་ཚད་ཡག་པོ་ཡོད་དུས་དབྱིན་སྐད་ཐོག་སློབ་ཁྲིད་བྱས་ན་ཡག་པོ་ཡོད་པའི་ལམ་སྟོན་ཞུས་པ་ཡིན” ཞེས་བརྗོད་བྱུང་།
ཡང་ཁོང་ལ་ཚན་རིག་དང་ཨང་རྩིས་གཉིས་ཀྱི་སློབ་དེབ་ག་རེ་བྱས་ནས་བོད་ཡིག་ནང་བསྒྱུར་མ་ཐུབ་པ་རེད་ཅེས་དྲིས་པར། “ སྔོན་མ་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་ཤེས་རིག་ཞིབ་འཇུག་དང་སྦྱོང་བརྡར་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་(National Council Of Educational Research And Training) སློབ་དེབ་བོད་ཡིག་ནང་བསྒྱུར་བཞག་པ་ཞིག་ཡོད་པ་རེད། ཡིན་ནའང་། (NCERT) སློབ་དེབ་མང་པོ་བསྐྱར་ཞིབ་བྱས་ཚར་སྟབས། བོད་ཡིག་ནང་ཡོད་པའི་སློབ་དེབ་དེ་བསླབ་ནས་བསྡད་ན་རྗེས་ལུས་ཆེན་པོ་ཐེབས་འགྲོ་ཡི་འདུག (NCERT) ཡི་སློབ་དེབ་གསར་པ་མགྱོགས་པོར་བསླེབ་ཡོང་དུས་ང་ཚོས་རྗེས་ཟིན་གྱི་མི་འདུག་པས་གཏན་འབེབས་འདི་བྱུང་བ་རེད” ཅེས་བརྗོད་བྱུང་།
ཁོང་ལ་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་འཛིན་རིམ་ ༦ པ་ནས་ ༨ བར་གྱི་དགེ་རྒན་ཚོར་བོད་ཡིག་བོད་སྐད་ཀྱི་གནས་ཚད་དཀའ་ངལ་ཡོད་པ་གང་ལ་ཐུག་ཡོད་མེད་དྲིས་པར། ཁོང་གིས། “ མ་འོངས་པར་བོད་སྐད་ཡིག་གི་ཐོག་ནས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་པར་ད་ཡོད་ཀྱི་དགེ་རྒན་ཚོར་ཐེངས་ ༣ ལ་ཟབ་སྦྱོང་སྤྲད་པ་རེད། ཡིན་ནའང་། དེ་འདྲ་ཞིག་གིས་འདེང་གི་མེད་སྟབས། མ་འོངས་པར་མུ་མཐུད་དུ་ཟབ་སྦྱོང་སྤྲོད་འཆར་ཡོད། དེ་བཞིན་དགེ་རྒན་གསོ་སྐྱོང་ལ་དམིགས་ཏེ་སཱ་ར་དང་འབུམ་ཐར་ལ་དགེ་རྒན་འོས་སྦྱོང་གི་འཛིན་གྲྭ་བཙུགས་ཡོད་པ་རེད། ཁོ་ཚོས་མ་འོངས་པར་བོད་སྐད་རང་གི་བརྒྱུད་ལམ་གྱི་ཐོག་ནས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་ཐུབ་པའི་དམིགས་ཡུལ་བཅངས་ཡོད། གཞན། ང་ཚོ་ཤེས་ཡོན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་འཛིན་གྲྭ་༨ པ་དང་༩ པ་བར་གཏན་འབེབས་ཟིན་པའི་བསླབ་གཞི་རྩ་འཛིན་གཞིར་བཟུང་གིས། ཨང་རྩིས་དང་ཚན་རིག་གི་སློབ་དེབ་དེ་ཚོ་བཟོ་སྒྲིག་བྱེད་པར་གོམ་པ་རྒྱག་གི་ཡོད། འོན་ཀྱང་། བོད་བསྒྱུར་བྱས་ཏེ་ང་ཚོས་རྗེས་ཟིན་ས་མ་རེད། ” ཅེས་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་།
སློབ་ཁྲིད་བརྒྱུད་ལམ་གཅིག་གྱུར་གྱི་གཏན་འབེབས་དེ། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་གསར་པའི་དགོངས་དོན་དང་། སློབ་ཁྲིད་བྱེད་ཐབས་དང་མཐུན་གྱི་ཡོད་མེད་དྲིས་པར་ཁོང་གིས། ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་དེ་མིང་དོན་མཚུངས་པ་ཞིག་ཡོང་བར་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་ཡོངས་སུ་མཐུན་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། གང་ཡིན་ཟེར་ན། ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ལག་ལེན་བསྟར་ཕྱོགས་ཀྱི་ནང་དུ། གནས་སྟངས་ལ་བལྟས་ནས་ཆ་རྐྱེན་ཚང་བ་དང་བསྟུན། རིམ་གྱིས་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་ནང་དུ་འགྲོ་དགོས་ཞེས་གསལ་ཡོད་སྟབས། གཅིག་ནས་འགྲོ་ལམ་གྱི་ཆ་ནས་འགྲིག་ཡོད་པ་རེད། གཉིས་ནས་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་ནང་དུ་རང་སྐད་ཀྱི་ཐོག་ནས་འཛིན་གྲྭ་ ༨ པ་བར་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་ཐུབ་པ་དགོས་པའི་ཕུགས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་དེ་ཡོད་པ་རེད། དེའི་ཕྱིར་ང་ཚོས་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་དགེ་རྒན་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་བཞིན་པ་དང་། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་སློབ་དེབ་བཟོ་སྒྲིག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་གཉིས་སྔོན་ལ་འཛོམས་མ་ཐུབ་པ་ཡིན་ན། བོད་སྐད་ཡིག་གི་ཐོག་ནས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་ཐབས་མེད་པ་རེད། ” ཅེས་བརྗོད་སོང་།
མཇུག་ཏུ་སྐད་གཉིས་ཟུང་འབྲེལ་ལམ་སྦྲགས་སྐད་ཀྱི་ཐོག་ནས་དུས་ཡུན་རིང་པོར་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་ཐབས་ལག་བསྟར་བྱས་ཚེ། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་རྒྱུན་འཛིན་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཅི་འདྲ་འབྱུང་སྲིད་སྐོར་དྲིས་པར། “ ང་རང་གི་བསམ་ཚུལ་ལྟར་ན། དབྱིན་ཡིག་དང་བོད་ཡིག་གང་ཡིན་ཡང་མཐར་ཕྱིན་པ་ཞིག་ཡོང་ཡོད་པ་མ་རེད་བསམ་གྱི་ཡོད། སྐད་ཡིག་གཅིག་གི་ཐོག་རང་རྐྱ་འཕེལ་བ་ཞིག་ཡོང་མིན་ཐད་ད་ལྟ་སློབ་གྲྭ་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་ནང་དུ་དཀའ་ངལ་ཞེ་དྲག་འདུག སཾ་བྷོ་ཊ་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ནང་དུ་འཛིན་གྲྭ་ ༣ པ་བར་བོད་ཡིག་རྐྱང་པའི་ཐོག་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་པའི་སྲིད་བྱུས་དེ། སོ་སོའི་སྐད་ཡིག་གི་རྨང་གཞི་ཡག་པོ་ཞིག་འཛུགས་ཐུབ་པ་ཡིན་ན། སྐད་ཡིག་གཉིས་པ་སྦྱོང་རྒྱུ་ལས་སླ་བོ་ཡོད་པ་རེད་ཟེར་ནས་བཏོན་པ་རེད། དེ་ལག་ལེན་ག་ཚོད་ཅིག་བསྟར་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་མེད་དེ་ཚོད་ལྟ་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། སྤྱིར་བཏང་སྐད་ཡིག་འདྲིས་མ་ཟེར་བ་དེ་ང་ཚོ་བོད་པ་གཅིག་པུའི་དཀའ་ངལ་མ་རེད། ཡིན་ནའང་། ང་རང་ཚོའི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས་སྟབས། ད་ལྟ་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ངོས་ནས་འཛིན་གྲྭའི་གནས་སྟངས་ནས་བཟུང་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཐུབ་པའི་ཐབས་ལམ་འཚོལ་བཞིན་ཡོད། ” ཅེས་གསུངས་སོང་།
༼བོད་ཀྱི་དུས་བབ་ཚགས་པར་ལས་འདིར་བཀོད།༽
དགོས་པའི་རང་སྐད་མེད། མི་དགོས་གཞན་སྐད་ཀྱང་མེད་པར་འགྱུར་ངེས།
སུ་ཞིག་གིས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་གཉིས་ཀའི་བླ་སྲོག་ཏུ་གྱུར་བའི་སྐད་ཡིག་ལ་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་དང་། ཁག་དཀྲི་འགན་གཡོལ། དགྲ་གྲོགས་གཉེན་སྡུག རང་རྨོངས་གཞན་རྫོད་བྱེད་ཀྱི་འདུག་ན་དེ་ནི་ལོ་རྒྱུས་དང་། བདེན་དོན། མི་རིགས་དང་དེའི་རིག་གནས་བཅས་ཁྱད་དུ་བསད་པ་ཞིག་རེད། དེ་ནི་མི་རིགས་ཆོས་ལུགས་དང་བཅས་བའི་དགྲ་བོར་གྱུར་བ་ནི་ཆོས་ཉིད་ཀྱིས་ཐག་གཅད་པ་ཞིག་རེད། དེའི་ནག་ཉེས་ནི་སས་མི་ཐེག་ལ་གནམ་གྱིས་ཀྱང་འགེབ་ཐབས་བྲལ། དེ་ལ་གུ་ཡངས་དང་། བཟོད་སྒོམ་བྱེད་པ་ནི་ལོག་སྤྱོད་དང་། མུན་འཐོམ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་པ་ཞིག་རེད་དོ།། བོད་རིག་གནས་ཀྱི་དགྲ་བོ་དག་གིས་རང་ཚོད་ཟིན་ན་དགའ་ཆེའོ།།
བོད་གཞུང་ཤེས་རབ་ལས་ཁང་ཡང་བོད་སྐད་ཡིག་ལ་ཕྱགས་མ་རྒྱག་མཁན་གྱི་ལས་ཁང་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བཞིན་གནས་ཚུལ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་མཆིས་པ་ལས་འདིར་ཡང་དཔེ་མཚོན་ཞིག་བཤད་པ་ལ། ལྟོས་དང་། དོན་དངོས་སུ་ཤེས་རབ་ཀྱི་དགྲ་བོ་དང་། བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་རྨང་གདན་སུས་གཏོར་གྱིན་འདུག་གམ།
རྒད་པོར་བོད་ཡིག་མེད་ཙང་ཅི་ལས་འདི་ལས་མེད་པ་ཁག་མི་འདུག སོ་སོར་འཚམ་པའི་ཐང་ཚོང་རེ་རྒྱོབ། སོ་སོའི་བུ་མོར་དབྱིན་ཡིག་ཡག་པོ་ཞིག་བསླབ། མགོ་སེར་རྒན་པོ་ཞིག་ཨེ་རག་ལྟོས། དེ་ལས་གཞན་པའི་ཤེས་ཡོན་སྲིད་ཅུས་ཟེར་བ་ལ་བྱུས་གཏོགས་བྱེད་དགོས་མ་རེད། ཤེས་ཡོན་སྐོར་ཀྱི་ལས་ཀ་ཤེས་ཡོན་པས་ལས་ཀྱི་རེད།
བོད་ཡིག་གི་ལས་དབང་ཅི་འདྲའི་སྐྱོ་བ་ལའང་། ད་ཕྱི་དགྲ་དང་ནང་དགྲ་གཉིས་ཀ་འདུག བོད་ནང་ནས་ཆུང་སོ་དཀར་ཡན་དང་རྒན་སྐྲ་དཀར་མན་ན་བོད་ཡིག་ལ་དོ་སྣང་ཤུགས་ཆེ་རུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད་། བཙན་བྱོལ་ནང་ནས་བཀའ་རྒྱ་དང་བསྒྲགས་ནས་བོད་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་ལ་འགོག་རྐྱེན་བཟོ་བཞིན་འདུག དེ་ནི་གང་ཟག་འགའ་ཤས་དབྱིན་ཡིག་ཁྲོད་ནས་མཚར་ལོངས་བྱུང་བའི་རྐྱེན་ཡིན་ནམ་ཡང་ན། བོད་ཡིག་སོསོའི་ལྟོ་གོས་འགོག་རྐྱེན་དུ་མཐོང་བཞིན་པ་ཡིན་ནམ།
༼ཉེ་ལམ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་སཾ་བྷོ་ཊའི་ཁྱབ་ཁོངས་སློབ་གྲྭ་ཁག་ལ་བཀོད་ཁྱབ་ཅིག་གནང་བའི་ནང་། འཛིན་རིམ་ ༦ ནས་ ༨ བར་དབྱིན་སྐད་ཐོག་ནས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་དགོས་སྐོར་བཀོད་འདུག་པའི་ཐད། འདི་གའི་གསར་འགོད་པས་ཤེས་རིག་དྲུང་ཆེ་ལགས་སུ་དོགས་འདྲི་ཞུས་ཡོད།༽
དེ་རིང་ཉལ་ན་གཉིད་མི་ཁུག ཟས་ན་དྲོ་བ་མེད་པས་གོང་དུ་གཏམ་ངན་དེ་༼དུས་བབས༽དྲ་ཚིག་ནས་མཐོང་སོང་། ད་ཡིན་ན་དཔོན་ངན་ཁྱེད་ཚོ་ལ་ཡིད་ཐང་ཆད་སོང་།
རྒྱ་དམར་གྱི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་རྩ་བརླག་གཏོང་བྱེད་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་དེ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱང་ལག་བལྟར་བྱས་སོང་། ཕལ་ཆེར་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་བྱེད་ཀྱིན་པ་འདྲ།
ཐོག་མར་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་ང་ཚོའི་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། བོད་ཡིག་རྣམས་སླར་གསོའི་ཆེད་བོད་ཀྱི་སློབ་གྲྭ་ཁག་བཙུགས་པ་ཡིན་པ་དེ་བཀའ་ཤག་གི་ཁྱི་རྒན་ཚོས་བརྗེད་སོང་བ་ཡིན་པ་འདྲ། ད་དུང་བོད་པ་བཙོང་ནས་ཨ་སྒོར་ལྐོག་ཟ་བྱས་ནས་ལྷོད་ལྷོད་ངང་སྡོད་ལོ། རང་གི་གྲོད་ཁོག་གི་ཆེད་རང་གི་མདུན་ལམ་ཡག་བཟོས་ལོ། ད་བོད་ཚར་ནི་ཚར་ནི་རེད། བོད་ཕྱི་ནང་གཉི་གའི་ཡིད་ཆེས་བརླག་གི་ཆུག་ལོ། ཁྱེད་རང་ཚོར་སེམས་པའི་གཏིང་ནས་ཡིད་ཆད་སོང་།
མི་རིགས་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་ལ་ཆེད་དུ་བཙུགས་པའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤིག་གིས་འདི་ལྟར་རང་གི་སྐད་ཡིག་འཆི་ལམ་དུ་འདེད་པའི་བྱ་བ་འཛེམ་བག་མེད་པར་སྤེལ་དངོས་གནས་བཤད་ན་སྒྲོག་མཁན་ངོ་མི་ཚ་ཡང་གླེང་མཁན་ངོ་གནོང་དགོས་པ་ཞིག་འདུག་མོད། གང་ལྟར་འདི་ལྟར་བལྟས་ཡོང་ན་ལོ་སྔོན་མ་དག་ཏུ་བོད་ནང་གི་དགེ་སློབ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོས་ལུས་སྲོག་ཐེད་ལ་བོར་ནས་སྐད་ཡིག་སྐྱོབས་པའི་ངལ་བ་བརྒྱ་ཕྲག་བསྟེན་ཅིང་། མང་པོ་ཞིག་བཙོན་དུ་ལྷུང་བ་དང་། གཅར་རྡུང་མྱངས་པ། ལས་གནས་ཤོར་བ་སོགས་སྐུ་ངོ་འདི་ཚོས་གོ་མྱོང་ཙམ་ཡང་མེད་ངེས་འདུག་ལ། བཙན་བྱོལ་མང་ཚོགས་ཀྱང་མགོ་རུལ་རྣ་བས་མི་ཚོར་བའི་ཚོད་དུ་ལྷུང་ཟིན་པ་འདྲ། རང་དགར་བསྡད་ན་ཐོབ་ཐང་རྩོད་པ་དང་། དམངས་གཙོ་གླེང་བ། འགན་ཁུར་མདོག་གིས་དཀྲོགས་གཏམ་གྱི་གད་རྒྱངས་སྒྲོག་པར་བག་ཚ་ཙམ་ཡང་མེད་མཁན་ཚོ་ཡང་། དོན་དངོས་ཐོག་མི་རིགས་ཀྱི་སྙིང་རྩ་གཅོད་པའི་བྱ་བར་ཐུག་དུ་གོ་ཐོས་ཙམ་མེད་པ་འདིས། ཁོ་ཚོ་ཡང་ལྟོ་བ་དང་མི་རིགས་བརྗེ་ཐུབ་པའི་ལམ་རྒྱ་དེ་ལས་འདའ་མེད་པ་སྟོན་གྱི་འདུག
བོད་པས་རང་ཉིད་རང་གིས་དམར་གསོད་བཏང་ན་སུས་བོད་པ་སྐྱབས་ཀྱི་རེད། ངོ་མ་བློ་ཕམ་བྱུང་། སྲིད་སྐྱོང་ལགས་ངས་ད་བར་དུ་ཁྱོད་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་པ་དེ་ཆུད་ཟོས་ཕྱིན་སོང་། ཁྱོད་ཀྱི་རང་མདོག་ངོ་མ་དེ་དེ་རིང་མཐོང་སོང་།
བཀའ་ཤག་དང་ཤེས་རིག་དྲུང་ཆེ་ནས་་་་་་་་་་་་་་་་ཁས་ལེན་དང་གཏོར་བཤིག་གསུམ
དང་པོ། བཙན་བྱོལ་ནང་བོད་སྐད་ཡིག་རིག་གནས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་བཞིན་པའི་འབོད་སྒྲ་དང་དར་ཆ་དེ་ཡོངས་སུ་རྫུན་མ་ཡིན་པ་ཁས་ལེན་བྱས་ཡོད།
གཉིས་པ། སྐྱབ་བཅོལ་སྒྲིག་འཛུགས་འདི་རང་གི་མེས་པོའི་ཤུལ་བཞག་རིག་གནས་དམར་གསོད་གཏོང་མཁན་ཞིག་ཡིན་པ་ལོ་རྒྱུས་ནང་རང་ཉིད་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད།
གསུམ་པ། བོད་ཕྱི་ནང་གི་རེ་བ་གཅིག་དང་རྨི་ལམ་གཅིག་གི་འབྲེལ་མཚམས་ཆེན་པོ་དེ་རྦད་དེ་རྩ་མེད་དུ་བཏང་བ་རེད།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
བཀའ་ཤག་གི་སྲིད་བྱུས་འདིས་བཙན་བྱོལ་མི་མང་ངོ་ཚོ་བོ་བཟོས་ཡོད་ལ། དེ་བས་ཀྱང་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་ཕུགས་བསམ་ལ་ངོ་ལོག་བྱས་ཡོད།
༼ (NCERT) ཡི་སློབ་དེབ་གསར་པ་མགྱོགས་པོར་བསླེབ་ཡོང་དུས་ང་ཚོས་རྗེས་ཟིན་གྱི་མི་འདུག་པས་གཏན་འབེབས་འདི་བྱུང་བ་རེད༽
སྐད་ཆ་འདི་འདྲ་བཤད་ཡག་ངོ་ཚ་གི་མིན་འདུག་གས།
ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ག་རེ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པས།
ཤེས་རིག་གིས་བོད་པའི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ཚབ་ཏུ་གཏོར་བཤིག་གཏོང་གི་འདུག
དཀའ་ངལ་ཡོད་པ་རེད། དཀའ་ངལ་གང་ནས་ཡོད་ན། དེ་ལ་གདོང་ལེན་བྱས་ཏེ་མདུན་སྐྱོད་བྱས་ན། ནམ་ཞིག་ང་ཚོ་སླེབས་ས་དེར་སླེབས་ཐུབ། དཀའ་ངལ་ལ་ཕྱིར་ནུར་རམ་རྒྱབ་ཞུགས་བརྒྱབ་ན། དཀའ་ངལ་ལ་གཡོལ་བ་རེད། ང་ཚོ་བོད་འདི་མི་ཉམས་པར་འཚོ་དགོས་ན། རང་གི་མ་སྐད་སྟེང་ནས་རིག་གསར་གྱི་དཔལ་ཡོན་ངོམ་དགོས་པ་དེ་རེད། འདི་ལ་བོད་རིགས་ཚང་མས་གཟབ་ནན་གྱིས་བསམ་བློ་གཏོང་བ་ལས་འགན་མེད་པ་ལྟ་བུའི་ངང་ལྷག་ན། སྐད་ཡིག་བཙན་འཛུལ་འདི་མི་རིགས་རྩ་འཐོར་གྱི་གཞི་རྩ་དང་། མི་རིགས་གཞན་གྱི་བྲན་གཡོག་ཆགས་བྱེད་ཀྱི་སྔོན་འགྲོ་ཡིན། ཚང་མས་བསམ་བློ་གཏོང་རོགས།
འདི་ནི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་གཞིས་ལུས་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་ཚོའི་སྙིང་ལ་བསམ་གཟས་ནས་གྲི་བཙུགས་པ་ཞིག་རེད། ང་རང་ཉིད་ཀྱིས་བོད་མི་སྒྲིག་འཛུགས་ལ་རེ་བ་དང་ཡིད་ཆེས་བྱེད་མཁན་ཞིག་གི་ཆ་ལ་མཚོན་ན། ངའི་སྐེ་ལ་ཐག་པ་བརྒྱབ་ནས་་རྐང་བཙུགས་ཏེ་རང་ཤི་རྒྱག་གི་བཅུག་པ་ལས་ཁྱད་མེད།
དམ་ཆོས། བསམ་འཕེལ། དེ་རིང་བཟུང་ནས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་ངའི་སྙིང་ལ་གཅོང་ཅད་ཕོག་གི་བཅུག་པ་རེད། ཤེས་རིག་དྲུང་ཆེ་བཀའ་དྲིན་ཆེ། དྲུང་ཆེ་ལགས། ཁྱེད་ཀྱིས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཤ་ཟོས་ཤིང་ཁྲག་འཇུབ་ནས་འདི་ལྟར་ལམ་ལ་ཆས། ལས་རྒྱུ་འབྲས་ཤིག་ཡོད་དམ།
བོད་དང་བོད་སྐད་ཡིག་གི་ལས་དབང་འདི་ཅི་འདྲའི་ཐབས་སྡུག་པ་ཞིག་རེད། བོད་ནང་རྒྱ་དམར་གྱིས་བཙན་དབང་གིས་རྒྱའི་སྐད་ཡིག་ཐོག་སློབ་དགོས་བཟོས་པ་ཐབས་མེད་ཀྱང་། བཙན་བྱོལ་ནང་རང་གཞུང་གིས་དབྱིན་ཡིག་ཐོག་སློབ་དགོས་པའི་སྲིད་བྱུས་དེ་འདྲ་ལག་ལེན་བྱས་ན་རང་གཞན་མཉམ་རུབ་ཀྱིས་རང་སྲོག་རང་གིས་བཅད་པ་རེད། དེ་བས་བཙན་བྱོལ་ནང་བོད་ཡིག་ཚད་མཐོའི་གསར་འབྱོར་ཉམས་ཆུང་ཚོར་དགེ་རྒན་གྱི་ས་མིག་སྤྲད་ན་ཅིས་མ་ཆོག ཇི་འདྲའི་ཡ་མཚར། ཡིན་གཅིག་མིན་གཉིས་སྐུ་ངོ་ཚོའི་གཅེས་ཕྲུག་དང་གཞིས་ཆགས་བོད་དགེ་ཚོ་བོད་ཡིག་ཚད་ལྡན་གྱི་དུས་ཚོད་ལ་སྒུག་དགོས་ན་བོད་མི་རིགས་འདི་ཤི་ཚར་པའི་རྗེས་མ་རེད་དམ། མདོ་དོན་རང་སྲོག་རང་གིས་གཅོད་རྒྱུ་ཡིན་ན་རྒྱ་དམར་ལ་དོན་དག་གང་གི་ཆེད་ངོ་རྒོལ་དང་། འཛམ་གླིང་མི་མང་ལ་ཅིས་ཕྱིར་རྒྱབ་སྐྱོར་རེ་འབོད་ཞུ་བཞིན་ཡོད་ན། འཆི་བ་ལ་འཆི་ཐག་ཉེ་ན་མི་ཡག་གམ།
ཡུལ་དུས་གནས་བབ་ཀྱི་རྐྱེན་པས་དབྱིན་སྐད་ནང་མ་ཁྲིད་ཐབས་མེད་ཀྱི་ངང་ཚུལ་ཞིག་གི་མཐོང་གི་འདུག་ལ། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་མདོར་དེད་ན་བཙན་བྱོལ་གྱི་ཕྲུ་གུ་ཚོས་མ་འོངས་པར་དབྱིན་སྐད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ལྟོ་ཟ་དགོས་པ་དེ་ལ་ཐུག་ཡོད་པ་རེད། དེའི་ཕྱིར་མ་འོངས་པའི་ལྟོ་དེ་དང་མི་རིགས་ཀྱི་ལས་དབང་གཉིས་ལ་གོང་གསལ་སྐུ་ངོ་ཚོའི་སྤྱན་ལམ་ནས་ཡང་ལྕིད་ཤོར་སོང་བའང་དངོས་ཡོད་གནས་ཚོད་རེད་འདུག བརྒྱ་བཤད་སྟོང་འདུན་ཀྱང་འབྱུང་ལུས་མེར་བསྲེགས་ཕོད་པའི་སྙིད་སྟོབས་ཀྱི་མདུན་དུ་འདི་ལྟར་བྱས་ན་ངོ་ཚ་དགོས་པའང་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་རེད།