དེ་རིང་གངས་སྐྱིད་དུ་ནོ་བྷེལ་ཞི་བདེ་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་གཉིས་ཀྱིས་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་སྤེལ་ཏེ། ཉེ་ལམ་ལྷོ་ཨ་ཧྥི་རི་ཀའི་གཞུང་གིས་༧གོང་ས་མཆོག་ཡུལ་དེར་ཕེབས་རྒྱུར་ཐོངས་མཆན་ཕུལ་མེད་པར་སྐྱོན་བརྗོད་དང་། བོད་མི་ཚོས་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ཐོག་ནས་རང་དབང་འཐབ་རྩོད་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པར་བསྔགས་བརྗོད་བཅས་གནང་སོང་།
དེ་རིང་སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་ ༡༠།༠༠ ཐོག་གངས་སྐྱིད་ཕྱི་དྲིལ་ལྷག་པ་ཚེ་རིང་དྲན་རྟེན་ཚོགས་ཁང་དུ། སང་ཉིན་ཕྱི་ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༢ ཉིན་ཏེ། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་གྷན་དྷིའི་འཁྲུངས་སྐར་དང་བསྟུན་ཏེ། ༧གོང་ས་མཆོག་ལ་ནོ་བྷེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་ལམ་ཞུས་ནས་ལོ་ ༢༥ འཁོར་བའི་དུས་དྲན་སྲུང་བརྩིའི་མཛད་སྒོར་ཕེབས་པའི་ནོ་བྷེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་ཨི་རན་གྱི་ལྕམ་སྐུ་ཤི་རིན་ཨི་བྷ་ཌི་ (Shirin Ebadi)མཆོག་དང་། ཨ་རི་བ་ལྕམ་སྐུ་ཇུ་ཌི་ཝུ་ལེམ་(Jody Williams) མཆོག བུད་མེད་ཀྱི་ནོ་བེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ལྷན་ཚོགས་ (Nobel Women’s Initiative)ཞེས་པའི་འགན་འཛིན་ལི་ཛི་བྷེན་སི་ཌིན་(Liz Bernstein)ལགས། དེ་བཞིན་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་དང་ཕྱི་དྲིལ་བཀའ་བློན་བདེ་སྐྱིད་ཆོས་དབྱངས་མཆོག་བཅས་ཀྱིས་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་ཤིག་བསྐྱངས་སོང་།
བུད་མེད་ནོ་བྷེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་ལྕམ་ལི་ཛི་བྷེན་སི་ཌིན་ལགས་ཀྱིས་གཏམ་བཤད་གནང་དོན། བུད་མེད་ཀྱི་ཞི་བདེའི་ལྷན་ཚོགས་ཞེས་པ་ནི་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་གྱི་བུད་མེད་ཚོས་གསར་འཛུགས་ཞུས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཚོགས་པ་འདིའི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་། འདྲ་མཉམ། དྲང་བདེན་སོགས་ལ་འཐབ་རྩོད་གནང་མཁན་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་ཆེད་བཙུགས་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། དེ་སྔོན་ང་ཚོར་༧གོང་ས་མཆོག་དང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་བོད་མི་ཚོ་རྒྱ་གར་ནང་སྐྱབས་བཅོལ་གྱི་འཚོ་བ་རོལ་ཏེ་ལོ་ ༥༠ འཁོར་བའི་དུས་དྲན་ལ་མགྲོན་འབོད་བྱས་པ་ལྟར་བཅར་ཐུབ་པ་བྱུང་བ་མ་ཟད། ད་རེབ་ཀྱང་ང་ཚོར་གོ་སྐབས་འདི་འདྲ་ཞིག་གནང་བར་དགའ་ཚོར་ཆེན་པོ་བྱུང་། ༧གོང་ས་མཆོག་ལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་ལམ་ཞུས་ཏེ་ལོ་ ༢༥ འཁོར་བའི་དུས་དྲན་ཐོག་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་ཁག་ཅིག་ཕེབས་ཐུབ་མེད་ཀྱང་། དེའི་ནང་ནས་ཡ་མན་ནས་ཡིན་པའི་ལྕམ་སྐུ་ཀར་མན་(Tawakkol Karman) མཆོག་ཕེབས་འཆར་ཡོད་ཀྱང་། བདུན་ཕྲག་སྔོན་མའི་ནང་ཡ་མན་ནང་དམག་འཁྲུག་ལངས་ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་ནང་བརྟན་ལྷིང་མེད་པ་མ་ཟད། ཡུལ་མི་མང་པོ་ཞིག་སྐྱབས་བཅོལ་ལ་འགྲོ་དགོས་བྱུང་སྟེ་ཁོ་མོ་ཕེབས་ཐུབ་མེད་ཀྱང་། ཁོ་མོས་བོད་མི་ཚོར་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་ཞུ་བཞིན་འདུག འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༦ ནང་ང་ཚོ་ཁོ་མོར་ཐུག་སྐབས་ཁོ་མོས་ང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་ནང་མགྲོན་འབོད་ཐེངས་མང་བྱས་ཀྱང་། ༧གོང་ས་མཆོག་དང་བོད་མི་ཚོར་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་ཞུ་ཆེད་ཕྱིན་མེད་སྐོར་བརྗོད་བྱུང་། ད་རེབ་དྷ་རམ་ས་ལར་ཕེབས་མ་ཐུབ་པ་གཞན་ཞིག་ནི། ལེ་བྷེར་རི་ཡ་ནས་ཡིན་པའི་ལྕམ་སྐུ་ལི་མཱ་ (Ms. Leymah Gbowee)མཆོག་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ཨི་བྷོ་ལ་ནད་ཡམས་ཁྱབ་བརྡལ་ཕྱིན་ཡོད་སྟབས། ཁོ་མོས་ད་ལྟ་ལྷོ་སུ་ཌན་ནང་ཞི་བདེ་དང་བརྟན་ལྷིང་ཡོང་བར་ཕྱག་ལས་གནང་གི་ཡོད། ད་རེབ་ང་ཚོས་ཁྱེད་ཅག་གིས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པའི་འཚེ་མེད་ཞི་བ་དང་། དམངས་གཙོའི་ལྟ་གྲུབ་དག་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ་སོ་སོའི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་འཁྱེར་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། ཞེས་སོགས་བརྗོད་སོང་།
དེའི་རྗེས་ཞི་བདེ་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་ཨི་རན་གྱི་ལྕམ་སྐུ་ཤི་རིན་ཨི་བྷ་ཌི་མཆོག་གིས་གསུང་བཤད་གནང་དོན། ཕྲན་རང་འདིར་ཡོང་བ་ཐེངས་དང་པོ་མིན། ལོ་ལྔའི་༧གོང་ས་མཆོག་གིས་ཕྲན་ལ་མགྲོན་འབོད་མཛད་པ་ལྟར་བཅར་རྒྱུ་བྱུང་། ངོས་ནི་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་དད་གུས་ཞུ་མཁན་ཞིག་དང་། འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལམ་ནས་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་སེལ་མཁན་གྱི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ལྟ་བ་ལངས་ཕྱོགས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཡིན། ལོ་ ༨ གོང་ཀོ་སོ་རི་ཀའི་གཞུང་གིས་ཀོ་སོ་ཌ་རི་ཀ་ནང་ནོ་བྷེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་གྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཞི་བདེའི་ལྷན་ཚོགས་ཞིག་བསྐྱང་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་དང་། ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་མི་སྣ་མང་དག་ཅིག་གདན་ཞུ་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། ནོ་བྷེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་ཀོ་སོ་རི་ཀའི་སྲིད་འཛིན་མཆོག་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་གནོན་ཤུགས་འོག ༧གོང་ས་མཆོག་གི་གདན་ཞུ་ཕྱིར་ཐེན་བྱས་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་༧གོང་ས་མཆོག་དང་བོད་མི་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་གསལ་སྟོན་ཐུབ་ཆེད་ལྷན་ཚོགས་དེར་མཉམ་བཞུགས་བྱས་མེད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། ཁྱེད་ཚོས་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ཐོག་ནས་དྲང་བདེན་དང་། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྩོད་ལེན་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྟབས། དྲང་བདེན་ལ་དུང་བའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་མང་ཚོགས་ཚོས་ཁྱེད་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་བཞིན་ཡོད། སྟབས་མ་ལེགས་པ་ཞིག་ལ། ལྷོ་ཨ་ཧྥི་རི་ཀའི་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་གནོན་ཤུགས་འོག་ཐེངས་གསུམ་ཙམ་ལ་༧གོང་ས་མཆོག་ལྷོ་ཨ་ཧྥི་རི་ཀར་ཆིབས་བསྒྱུར་བསྐྱང་རྒྱུ་ཐོངས་མཆན་སྤྲད་མེད་སྟབས། ང་ཚོས་རྒྱལ་ཁབ་དེའི་ནང་གི་ཞི་བདེའི་ལྷན་ཚོགས་སུ་བཅར་རྒྱུ་ཁས་ལེན་བྱས་མེད། ད་ཐེངས་ལྷོ་ཨ་ཧྥི་རི་ཀའི་གཞུང་གིས་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་ཐོངས་མཆན་སྤྲད་མེད་པ་དེར་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མཁན་ཚོས་ངོ་རྒོལ་གནང་ཡང་། ཌ་སི་མོན་ཌི་ཀྲུ་ཌོ་(Desmond Tutu) མཆོག་གིས་གླེང་སློང་མ་གནང་བར་ཁ་རོག་གེར་བཞུགས་པ་དེར་ང་ཧང་སང་ བྱུང་། དབང་ཆ་སྒེར་འཛིན་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཏེ་ཁ་ཁུ་སིམ་མེར་སྡོད་མཁན་ནི་རྒྱབ་འགལ་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཆགས་ཡོད་སྟབས། ངས་༧གོང་ས་མཆོག་དང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཁ་རོག་མ་བསྡད་པར་བདེན་དོན་རྩོད་བཞིན་ཡོད་པ་དེར་གུས་བརྩི་ཞུ་བཞིན་ཡོད། ཅེས་གསུངས་སོང་།
ཁོ་མོས་མུ་མཐུད་གསུངས་དོན། རྒྱ་ནག་ནང་མི་འབོར་འཕེལ་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་མི་མང་མང་ཆེ་བ་ཁ་རོག་གེར་བསྡད་པར་བརྟེན་སྙན་ངག་དང་རྩོམ་རིགས་བྲིས་ཏེ་བདེན་དོན་རྩོད་མཁན་རྒྱ་ནག་གི་དམངས་གཙོ་དོན་གཉེར་བ་དང་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་ལེའུ་ཞོ་པོ་བཙོན་འཇུག་བྱས་ཡོད། ཨི་རན་ཡང་རྒྱ་ནག་ལྟ་བུ་ཡིན་སྟབས། ངའི་ལག་འོག་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་འཐབ་རྩོད་པ་དང་སྙན་ངག་པ། ལས་འགུལ་བ་སོགས་གང་བྱུང་འཇུ་བཟུང་བྱས་ཏེ་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་གཏོང་གི་ཡོད་སྟབས། ཨི་རན་དང་བོད་པའི་གནས་སྟངས་འདྲ་པོ་ཡིན་པར་བརྟེན། ཨི་རན་མི་མང་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་མྱོང་མཁན་ཚོས་བོད་མི་ཚོའི་འཐབ་རྩོད་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་ཞུ་བཞིན་ཡོད། ང་འདིར་ཁྱེར་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་བར་ཡོང་བ་ཙམ་མིན་པར། ༧གོང་ས་མཆོག་ནས་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ཐབས་ལམ་དང་བོད་མི་ཚོའི་ད་བར་ལོ་ ༥༠ ལྷག་སྐྱབས་བཅོལ་གྱི་འཚོ་བ་རོལ་ཐུབ་པའི་གནས་སྟངས་དག་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་དུ་ཡོང་བ་ཡིན། ཞེས་སོགས་གསུངས་སོང་།
ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་ཨ་རི་བ་ལྕམ་སྐུ་ཇུ་ཌི་ཝུ་ལེམ་(Jody Williams) མཆོག་གིས་གསུང་བཤད་གནང་དོན། ད་རེབ་ཙམ་མིན་པར་ལྷོ་ཨ་རི་ཀའི་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་གནོན་ཤུགས་འོག་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་ཐོངས་མཆན་མ་སྤྲད་པ་ཐེངས་མང་བྱུང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཌ་སི་མོན་ཌི་ཀྲུ་ཌོ་(Desmond Tutu) མཆོག་དགུང་ལོ་ ༨༠ ཕེབས་པའི་གྱ་སྟོན་འཁྲུངས་སྐར་སྲུང་བརྩིའི་ཉིན་མོར་༧གོང་ས་མཆོག་མགྲོན་འབོད་གནང་བར་ཡང་ཆོག་མཆན་སྤྲད་མེད་སྟབས། ང་ཚོས་གོ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་དང་ཐེངས་མང་གྲོས་མོལ་བྱས་པ་ཡིན། ང་ཚོ་བུད་མེད་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མཁན་ཚོས་གྲོང་ཁྱེར་གཞུང་ལམ་ཐོག་ཐོན་ཏེ་ངོ་རྒོལ་བྱ་དགོས་བསམ་ཡང་། ངོ་རྒོལ་དེའི་རྐྱེན་གྱིས་ཞི་བདེའི་ལྷན་ཚོགས་དེ་མེད་པ་ཆགས་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོས་གོ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་ལ་སྙན་ཞུ་ཕུལ་ཏེ་གསལ་བོར་ཞུས་ཡོད། ༧གོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གིས་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་ཐོག་ནས་བོད་མིའི་རང་དབང་རྩོད་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ང་ཚོའི་ཚོགས་པའི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་ཆགས་ཡོད་སྟབས། ཐེངས་འདིའི་ཞི་བདེ་ལྷན་ཚོགས་ནང་ཞུགས་རྒྱུ་མིན་པའི་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་པ་ཡིན། ང་ཚོའི་གསལ་བསྒྲགས་དེར་ནུས་པ་ཐོན་ཏེ་ད་ལྟ་སྐུ་མགྲོན་གཞན་མང་པོ་ཞིག་ཀྱང་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་ཡོད་སྟབས། ད་ལྟ་ཞི་བདེ་ལྷན་ཚོགས་དེའང་ཕྱིར་འཐེན་བྱེད་དགོས་པའི་གནས་སྟངས་ཆགས་ཡོད། ཅེས་སོགས་གསུངས་སོང་།
མཇུག་ཏུ་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས། ད་རེབ་ནོ་བེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་ལྕམ་སྐུ་ཇུ་ཌི་ཝུ་ལེམ་(Jody Williams) མཆོག་དང་ལྕམ་སྐུ་ལི་མཱ་(Ms. Leymah Gbowee)མཆོག་རྣམ་གཉིས་གདན་འདྲེན་ཞུ་དགོས་དོན་ནི། བཀའ་ཤག་གིས་འདི་ལོ་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་ཞུ་རྒྱུའི་ལོར་སྲུང་བརྩི་ཞུ་བཞིན་ཡོད་པ་ལྟར། ཟླ་འདིའི་ཚེས་ ༢ ཉིན་བདག་ཉིད་ཆེན་མོ་གྷན་དྷི་མཆོག་གི་འཁྲུངས་སྐར་དང་བསྟུན་ཏེ་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་ ནོ་བྷེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་ལམ་ཞུས་ཏེ་ལོ་ ༢༥ འཁོར་བའི་དུས་དྲན་སྲུང་བརྩི་ཞུ་བཞིན་ཡོད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། ནོ་བྷེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་དངོས་གནས་འབུལ་དགོས་ས་དེ་གྷན་དྷི་མཆོག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། ནོ་བྷེལ་གཟེངས་རྟགས་གོ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་གི་སྒྲིག་གཞི་ལྟར་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་པའི་མི་སྣ་དག་ལ་འབུལ་ལམ་ཞུ་གི་མེད་སྟབས། གྷན་དྷིའི་འཁྲུངས་སྐར་ཉིན་མོར་དུས་དྲན་འདི་སྲུང་བརྩི་བྱས་ཚེ། ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་ལམ་ཞུ་དགོས་ས་གཙོ་བོ་གཅིག་གྷན་དྷི་མཆོག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་རེད་ཅེས་བརྡ་ལན་ཞིག་སྤྲད་ན་བསམ་པ་ཞིག་དང་། ཁོང་གིས་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ཐོག་ནས་རྩ་དོན་བརྩད་པ་དེ་དག་འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཡོངས་ནང་ཁས་ལེན་དང་ལག་བསྟར་གནང་གི་ཡོད་སྟབས། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་བོད་མི་ཚོས་༧གོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་དགོངས་ལྟར་ཞི་བའི་ཐབས་ལམ་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་སེལ་ཐབས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པའི་དམ་བཅའ་བརྟན་པོ་འཆང་གི་ཡོད་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཞེས་སོགས་གསུངས་སོང་།
གསར་འགོད་པ། དོན་གྲུབ།
ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་རྣམས་གཉིས་ཕེབས་པ་འཚམས་འདྲི་ཞུ།