ཨེ་ཤ་ཡའི་དཔལ་འབྱོར་གླེང་སྟེགས་ཚོགས་འདུ་དང་བསྟུན་ཏེ་ཨ་རི་དང་རྒྱ་ནག་ཉི་ཧོང་བཅས་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་དང་སྲིད་བློན་ཕན་ཚུན་ཐུག་འཕྲད་ཀྱིས་ཚོར་བ་རྐྱེན་པའི་གནད་དོན་མང་པོར་གྲོས་མོལ་བྱས་ཡོད་འདུག
རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ས་པེ་ཅིན་དུ་འཚོགས་བཞིན་པའི་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་མཉམ་ལས་གླེང་སྟེགས་ཚོགས་འདུའི་ཐོག རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་མགོ་ཁྲིད་ཚོས་ཚོགས་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་བར་དཔྱ་ཁྲལ་མེད་པའི་ཚོང་ལས་གཉེར་ཕྱོགས་དང་། ཐབས་ཇུས་དང་ཚོང་དོན་འབྲེལ་བ་གོང་མཐོར་གཏོང་ཐབས། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁེ་ལས་ཚོས་ཚོགས་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནང་མ་འཛུགས་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་ཕྱོགས་བཅས་ལ་གྲོས་མོལ་བྱས་ཡོད་ཅིང་། དེ་རིང་ཞི་ཅིན་ཕིན་གྱིས་ཚོགས་འདུའི་ཐོག་རྒྱལ་སྤྱིའི་དཔལ་འབྱོར་ཉམས་ཉེས་བསྐྱར་གསོ་བྱ་ཕྱོགས་དང་འབྲེལ་ཏེ། ཚོགས་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་ཚོང་ལས་ཐོག་གུ་ཡངས་སྲིད་ཇུས་བཟུང་སྟེ། དཔྱ་ཁྲལ་མེད་པའི་ཚོང་ལས་གཉེར་རྒྱུར་ཤུགས་བརྒྱབ་སྟེ་དཔལ་འབྱོར་བསྐྱར་གསོ་བྱ་དགོས་སྟབས། རྒྱ་ནག་གིས་ཨ་སྒོར་ས་ཡ་ ༡༠ བཏོན་ཏེ་ཚོགས་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་བར་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་མཉམ་ལས་ཐོག་ནུས་པ་འདོན་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་སོགས་བརྗོད་འདུག
ཞི་ཅིན་ཕིན་གྱིས། “ད་ལྟ་རྒྱལ་སྤྱིའི་དཔལ་འབྱོར་ཉམས་ཉེས་སླར་གསོ་བྱ་རྒྱུར་གལ་རྐྱེན་མང་དག་ཅིག་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་སྟབས། ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་གྱི་མཐུན་འབྲེལ་ཡར་རྒྱས་སུ་བཏང་སྟེ། དཔལ་འབྱོར་མཉམ་ལས་ནུས་པ་ཡུན་རིང་བདེ་འཁོད་དང་། དཔྱ་ཁྲལ་མེད་པའི་ཚོང་ལས་རྒྱ་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས” ཞེས་དང་། “ང་ཚོས་ད་རེབ་ཀྱི་གླེང་སྟེགས་འདི་བརྒྱུད་དེ་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་བར་མཉམ་ལས་ནུས་པ་ཡག་ཏུ་བཏང་སྟེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་གཅིག་ཕན་གཅིག་གྲོགས་ཀྱིས་ཁྱབ་རྒྱ་ཆེ་བ་དང་བསྟུན་མཁས་ཆེ་བའི་ཚོང་དོན་སྲིད་ཇུས་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ། དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བ་བྱ་དགོས་པ་མ་ཟད། ཚོང་ཁྲལ་གུ་ཡངས་བཏང་ནས་མངའ་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་ཚད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་ཐབས་དང་། དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་འདི་ཨེ་ཤ་ཡའི་དུས་རབས་ཤིག་ཏུ་འགྱུར་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་དང་ནུས་པ་སྤུངས་དགོས།”ཞེས་སོགས་བརྗོད་འདུག
གླེང་སྟེགས་འདི་དང་བསྟུན་ཏེ་ཁ་སང་ཞི་ཅིན་ཕིན་གྱིས་ཉི་ཧོང་གི་སྲིད་བློན་ཤིང་ཛོ་ཨ་བྷེ་དང་དུས་ཡུན་སྐར་མ་ ༢༥ རིང་འཕྲད་གྲོས་མོལ་བྱས་ཏེ། ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་གྱི་མཚོ་གླིང་རྩོད་རྙོག་དང་། ལྷོ་རྒྱ་ནག་རྒྱ་མཚོའི་བདག་དབང་གནད་དོན། དེ་བཞིན་དམག་ཆེན་གཉིས་པའི་སྐབས་ཀྱི་དམག་མིའི་དྲན་རྟེན་ལྷ་ཁང་ལ་མཆོད་འབུལ་ཕྱིན་པའི་རྩོད་ཉོག་སོགས་ལ་གྲོས་མོལ་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མཚོ་གླིང་གི་རྩོད་ཉོག་ཐད་ཕྱོགས་གཉིས་བར་ལངས་ཕྱོགས་མི་མཐུན་པ་བྱུང་སྟེ་གྲོས་མོལ་ལ་གྲུབ་འབྲས་ཐོན་མི་འདུག
ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་ཨོ་བྷ་མ་ཚེས་ ༡༠ ཉིན་གླེང་སྟེགས་དེའི་ཐོག་ཞུགས་ཏེ། ཨ་རི་དང་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་གྱི་འབྲེལ་ལམ་དང་མ་འོངས་ཚོང་དོན་སྐོར་ལ་གཏམ་བཤད་སྤེལ་ཡོད་ཅིང་། དེ་རིང་སྔ་དྲོར་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིན་དང་ཐུག་འཕྲད་བྱས་ཏེ། རྒྱ་ནག་གི་འཕྲུལ་ལས་ཚན་རྩལ་ཐོན་ལས་དང་གློག་ཀླད་མཉེན་ཆས། བརྙན་རིས་རྩེད་ཆས་སོགས་ལ་དཔྱ་ཁྲལ་ཉུང་དུ་གཏོང་ཐབས། ཨ་རིས་ཨ་རིར་འགྲོ་མཁན་གྱི་རྒྱ་རིགས་སློབ་མར་ལོ་ ༥ དང་། ཚོང་པ་དང་ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ་པ་ཚོར་ཐོངས་མཆན་ལོ་ ༡༠ སྤྲོད་རྒྱུ། སི་རི་ཡ་དང་ཨི་རག་གྱི་མཉམ་འབྲེལ་དྲག་སྤྱོད་ཤོག་ཁག་གི་དཀའ་རྙོག་དང་ཨི་བྷོ་ལ་ནད་ཡམས་སྐོར་སོགས་ལ་གྲོས་མོལ་བྱས་ཡོད་འདུག་ལ། སང་ཉིན་ཨོ་བྷ་མས་ཞི་ཅིན་ཕིན་དང་ཚོང་དོན་དང་དམག་དོན་སྐོར་ལ་གྲོས་མཐུན་འཇོག་རྒྱུ་ཡིན་པ་མ་ཟད། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གསར་འགོད་པའི་རང་དབང་། ཧོང་ཀོང་གི་གནད་དོན་བཅས་ལ་གྲོས་མོལ་གནང་རྒྱུ་ཡིན་འདུག
ཁ་སང་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་ཨོ་བྷ་མས། “ཨ་རི་དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་ཀྱིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོང་དོན་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་བརྡ་འཕྲིན་ཚན་རྩལ་གྲོས་མཐུན་ལ་མོས་མཐུན་བྱུང་ཡོད་པ་མ་ཟད། རྒྱལ་སྤྱིའི་གནད་དོན་མང་དག་ཅིག་གི་ཐོག་མཉམ་ལས་བྱ་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་བྱས་ཡོད་སྟབས། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁེ་ལས་ཁག་ལ་དྲང་བཞག་གི་ལྟ་སྟངས་བཟུང་སྟེ་རྒྱ་ནག་གི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཡུན་གནས་དང་། ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་ནང་བརྟན་ལྷིང་ཡོང་བ་བྱ་དགོས།” ཞེས་བརྗོད་འདུག
དེ་རིང་ཚོགས་འདུ་དེའི་ཐོག་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་དབུ་ཁྲིད་ཚོས་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་བར་མཉམ་ལས་བྱེད་ཕྱོགས་དང་མ་འོངས་པའི་ཁ་ཕྱོགས་སྐོར་ལ་གྲོས་མོལ་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ཨོ་བྷ་མས་ཨ་རིའི་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་མདུན་སྐྱོད་ཆེན་མོའི་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ་ཨེ་ཤ་ཡའི་མངའ་ཁུལ་ནང་འབྲེལ་ལམ་ཇེ་བཟང་དུ་གཏོང་ཐབས་དང་། རྒྱ་ནག་གིས་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་ནང་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་བྱས་ཏེ། རྒྱ་ནག་གི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཤུགས་རྒྱག་གི་ཡོད་པ། དེ་བཞིན་ཟླ་འདིའི་ཚེས་ ༨ ཉིན་ཞི་ཅིན་ཕིན་གྱིས་པེ་ཅིན་ནང་ཚོགས་པའི་ཨེ་ཤ་ཡའི་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་གྱི་ཁེ་ལས་འགན་འཛིན་ཚོགས་འདུའི་ཐོག་ ༼ཨེ་ཤ་ཡའི་ཕུགས་བསམ། ༽ཞེས་པའི་སྐོར་ལ་གཏམ་བཤད་ཅིག་སྤེལ་ཏེ། ཨེ་ཤ་ཡའི་ནང་ ༼ཁུལ་གཅིག་དང་ལམ་གཅིག༽གི་དོན་ཚན་ལྔ་ཅན་གྱི་སྲིད་ཇུས་ཁྱབ་བསྒྲགས་སོགས་བྱས་ཏེ། རྒྱ་ནག་དང་ཨ་རིས་ཨེ་ཤ་ཡའི་མངའ་ཁུལ་ནང་སྲིད་ཇུས་ཁྱབ་སྤེལ་གཏོང་གི་ཡོད་འདུག
ཁ་སང་ཨོ་བྷ་མས་ཚོགས་ཐོག་ཏུ་རྒྱ་ནག་ཚོགས་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁོངས་སུ་མེད་པའི་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་ཕ་རོལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མཉམ་ལས་(Trans-Pacific Partnership) བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་ཕྱོགས་ལ་གྲོས་མཐུན་བཞག་ཡོད་པར་རྒྱ་ནག་གི་མཁས་པ་ཁག་ཅིག་གིས། ཨ་རིས་དེ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་ཤུགས་རྐྱེན་ཨེ་ཤ་ཡའི་མངའ་ཁུལ་ནང་ཚོད་འཛིན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ཚུལ་བརྗོད་ཡོད་སྟབས། ཨོ་བྷ་མས་རྒྱ་ནག་ཤིན་ཧྭ་གསར་འགྱུར་གྱི་བཅར་འདྲི་ཞིག་གི་ཐོག་ཨ་རིས་རྒྱ་ནག་ལ་ཁ་གཏད་གཅོག་བརྩིས་བྱེད་ཀྱི་མེད་ཅེས་ལན་འདེབས་བྱས་འདུག
ཆབ་སྲིད་དབྱེ་ཞིབ་པ་ཚོས། ཨ་རིས་ཨེ་ཤ་ཡ་མངའ་ཁུལ་ནང་འབྲེལ་ལམ་ཡག་ཏུ་གཏོང་ཐབས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་ནག་གིས་མངའ་ཁུལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེ་རུ་གཏོང་ཐབས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པའི་སྐབས་འདིར། དེ་སྔ་ཞི་ཅིན་ཕིན་གྱིས་རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་ཚོགས་འདུ་དེའི་ཐོག་མགྲོན་འབོད་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། ད་རེབ་གླེང་སྟེགས་ཐོག་རྒྱ་གར་སྲིད་བློན་མ་ཕེབས་པ་དེས་རྒྱ་གར་ལ་ཆབ་དཔལ་གཉིས་ཐོག་ནས་གྱོང་ཆེན་པོ་ཕོག་གི་ཡོད་པ་མཚོན་ཐུབ་ཚུལ་བརྗོད་འདུག
༡༩༨༩ ལོར་ཨེ་ཤ་ཡའི་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོ་མངའ་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་མཉམ་ལས་གླེང་སྟེགས་ (Asia-Pacific Economic Cooperation) ཞེས་པ་འདི་གསར་འཛུགས་བྱས་ཤིང་། ད་རེབ་ཚོགས་ཐེངས་ ༢༢ པ་དེ་ཆགས་ཡོད་འདུག འདིའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་ནང་དཔྱ་ཁྲལ་མེད་པའི་ཚོང་ལས་གཉེར་ཕྱོགས་དང་། རིག་གཞུང་བརྗེ་ལེན། ཚོང་དོན་འབྲེལ་ལམ་གོང་མཐོར་གཏོང་ཐབས་སོགས་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཚོགས་པ་འདིར་ཨ་རི་དང་རྒྱ་ནག ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ། ནེའུ་ཛ་ལན་ཌི། སིང་གྷ་པུར། ཁེ་ན་ཌ། མ་ལེ་ཞི་ཡ། ཨུ་རུ་སུ་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་ ༢༡ ཡོད་ཅིང་། ད་རེབ་ཚོགས་འདུའི་ཐོག་ཨ་རི་དང་ཨུ་རུ་སུ། རྒྱ་ནག་སོགས་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་དང་། ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་དང་སིང་གྷ་པུ། ཁེ་ན་ཌ་སོགས་ཀྱི་སྲིད་བློན་ལྷན་བཞུགས་གནང་ཡོད་འདུག
གསར་འགོད་པ། དོན་གྲུབ།
