ཉིན་འདི་གར་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིན་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌིའི་ནང་སྐོར་སྐྱོད་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་དང་བསྟུན་ཏེ་བོད་མི་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་ཚོས་ངོ་རྒོལ་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཡོད།
ཁ་སང་ནས་བཟུང་ཉིན་གསུམ་རིང་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིན་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་སྐོར་སྐྱོད་མགོ་འཛུགས་བྱས་ཡོད་ཅིང་། དེ་རིང་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌི་སྲིད་བློན་ཇོན་ཁེ་ (John Key)དང་ཐུག་འཕྲད་བྱས་ཏེ། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་བར་གྱི་དེ་སྔའི་དཔྱ་ཁྲལ་མེད་པའི་ཚོང་དོན་གྲོས་མཐུན་འཕར་གྱང་བྱས་ཏེ། ༢༠༢༠ ལོའི་བར་ལོ་རེར་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༢༨ ཀྱི་ཚོང་འབྲེལ་བྱ་རྒྱུ་དང་། རྒྱ་ནག་དང་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌིའི་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་བར་མཉམ་ལས་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུ། དེ་བཞིན། རྒྱ་ནག་གི་སློབ་མ་གང་མང་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌིའི་ནང་བཏང་སྟེ་ཕན་ཚུན་ཤེས་ཡོན་སྤེལ་རེས་དང་། ཨན་ཌར་ཌི་ཀཱ་ (Antarctica) ནང་དམག་ཇུས་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་སོགས་དོན་ཚན་ ༡༠ ལ་མིང་རྟགས་བཀོད་ཡོད་འདུག འདི་ནི་ལོ་ངོ་ ༡༡ རྗེས་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌིའི་ནང་བསྐྱོད་པ་ཐོག་མ་ཆགས་ཡོད་འདུག
ཐེངས་འདིར་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་སྐོར་སྐྱོད་དང་བསྟུན་ཏེ། དེ་ཁུལ་གྱི་བོད་མི་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་ཚོས་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌིའི་སྲིད་བློན་དང་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་གཉིས་ཀྱིས་ཐེངས་འདིར་ཞི་ཅིན་ཕིན་ལ་བོད་དོན་གླེང་སློང་བྱེད་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་ཡོད་པ་དང་། ཚེས་ ༡༩ ཉིན་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌི་ལྗང་ཁུ་ཚོགས་པའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་ཎོར་མན་ (Dr Russel Norman) ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་། ད་རེབ་ཞི་ཅིན་ཕིན་ལ་ཐུག་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་ཐོབ་ཚེ་བོད་དོན་གླེང་སློང་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་དང་། གལ་ཏེ་ང་ཚོས་རང་དབང་མེད་མཁན་ཚོའི་ཆེད་དུ་སྐད་ཆ་བཤད་མ་ཐུབ་ན་སོ་སོར་རང་དབང་ཡོད་ཀྱང་ཕན་ཐོགས་མེད་སྟབས། ནིའུ་ཛི་ལན་ཌི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་དྲང་བདེན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ནས་སྐད་ཆ་བཤད་དགོས་ཞེས་བརྗོད་འདུག ནིའུ་ཛི་ལན་ཌི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་ཐུབ་བསྟན་སྐལ་བཟང་ལགས་ཀྱིས། ཞི་ཅིན་ཕིན་གྱིས་ང་ཚོའི་གཞུང་དང་ཚོང་འབྲེལ་ཐོག་གྲོས་མོལ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ཀྱང་། བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོས་རང་དབང་ཆེད་རང་ལུས་མེར་སྲེག་གཏོང་བཞིན་ཡོད། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་སོ་སོའི་ཚོང་འབྲེལ་ཁེ་ཕན་ཆེད་ཁ་གྲགས་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པ་དེ་ནི་ངོ་ཚ་དགོས་པ་ཞིག་རེད། ཅེས་བརྗོད་འདུག
མདང་དགོང་ཞི་ཅིན་ཕིན་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌིའི་ནང་འབྱོར་སྐབས། བོད་རིགས་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་པ། རྩ་རླུང་སྒོམ་སྒྲུབ་པ་བཅས་ཀྱིས་ངོ་རྒོལ་བྱས་ཡོད་པ་དང་། དེ་རིང་ཞི་ཅིན་ཕིན་དང་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌིའི་སྲིད་བློན་རྣམ་གཉིས་ཐུག་འཕྲད་སྐབས། སྲིད་བློན་བཞུགས་གནས་མདུན་དུ་སྐད་འབོད་ཤུགས་ཆེན་བྱས་ཡོད་འདུག
དེ་རིང་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་གསར་འགོད་པ་ཚོས་ཞི་ཅིན་ཕིན་ལ་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐབ་ཐང་ཐོག་དྲི་བ་བཏོན་པའི་ལན་དུ་ཞི་ཅིན་ཕིན་གྱིས། རྒྱ་ནག་ནང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གོང་འཕེལ་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། ད་དུང་མུ་མཐུད་ཡར་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་ཡོད་པ་དང་། ནིའུ་ཛི་ལན་ཌིའི་སྲིད་བློན་གྱིས་རྒྱ་ནག་ནང་ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས་གང་འདྲ་ཞིག་ལག་བསྟར་བྱེད་མིན་ནི། རྒྱ་ནག་མི་དམངས་ལ་རག་ལུས་ཡོད་སྟབས། མ་འོངས་པར་ཁོ་ཚོས་སོ་སོར་འཚམ་པའི་ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས་གང་འདྲ་ཞིག་གི་ཐོག་བསྐྱོད་མིན་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཀྱི་རེད་ཅེས་སོགས་བརྗོད་འདུག
ཐེངས་འདིར་རྒྱ་ནག་དང་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌི་གཉིས་བར་གྱི་འབྲེལ་གཏུགས་ཐད། ཞི་ཅིན་ཕིན་གྱིས་བརྗོད་དོན། “རྒྱ་ནག་དང་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌི་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་ནི་དམིགས་བསལ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། ཐེངས་འདིའི་འབྲེལ་གཏུགས་བརྒྱུད་དེ་ཚོང་འབྲེལ་ཙམ་མིན་པར་རིག་གཞུང་བརྗེ་ལེན་དང་ཤེས་ཡོན་སྤེལ་རེས་སོགས་ལའང་མཉམ་ལས་གོང་མཐོར་བཏང་སྟེ། མ་འོངས་པར་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་གཅིག་ཕན་གཅིག་གྲོགས་ཡོང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ་ཡིན” ཞེས་བརྗོད་འདུག
༡༩༧༢ ལོར་ནིའི་ཛི་ལན་ཌིའི་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ངོས་འཛིན་བྱས་པ་ནས་བཟུང་། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་ཏེ་དུས་ཡུན་གང་འཚམ་རིང་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་བར་ལོ་རེར་ཨ་སྒོར་ས་ཡ་ ༥༠ ལྷག་རེའི་ཚོང་འབྲེལ་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། ༡༩༨༩ ལོའི་རྒྱ་ནག་པེ་ཅིན་གྱི་གནམ་བདེ་སྒོ་མོ་ཆེའི་ཐང་ཆེན་གྱི་དོན་རྐྱེན་ཐད། ནིའུ་ཛི་ལན་ཌིའི་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་པར་བརྟེན་ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་ཆད་ཡོད།
༡༩༩༣ ལོ་ཙམ་ནས་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་བསྐྱར་གསོ་བྱུང་སྟེ་ ༢༠༠༤ ལོར་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཧུའུ་ཅིན་ཐའོ་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌིའི་ནང་བསྐྱོད་དེ། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་བར་ལོ་གསུམ་རིང་དཔྱ་ཁྲལ་མེད་པའི་ཚོང་དོན་གྲོས་མཐུན་བཞག་ཡོད་ཅིང་། ༢༠༠༧ ལོར་རྒྱ་ནག་དང་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌིའི་བར་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༥།༧༥ ལྷག་གི་ཚོང་འབྲེལ་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ༢༠༠༨ ལོའི་ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༧ ཉིན་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌིའི་སྲིད་བློན་ཧེ་ལན་(Helen Clark)རྒྱ་ནག་ཏུ་བསྐྱོད་དེ། རྒྱ་ནག་ལ་ཕྱིར་ཚོང་བྱེད་བཞིན་པའི་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌིའི་ཚོང་ཟོག་གསུམ་ཆ་གཅིག་ལས་དཔྱ་ཁྲལ་རྒྱག་མི་ཆོག་པའི་གྲོས་མཐུན་བཞག་རྗེས། ༢༠༠༩ ནས་ ༢༠༡༤ བར་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་བར་ལོ་རེར་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༥ རེ་ཡི་ཚོང་འབྲེལ་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ད་རེབ་སླར་ཡང་ ༢༠༢༠ ལོ་བར་ལོ་རེར་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༡༨ ཀྱི་ཚོང་འབྲེལ་གྲོས་མཐུན་བཞག་ཡོད་འདུག
གསར་འགོད་པ། དོན་གྲུབ།
དྲ་གྲོགས་རྒྱ་རྙི་ལགས་ཀྱི་བཀའ་མོལ་གསུངས་སྟངས་ལ་བལྟས་ན་དངོས་གནས་རྒྱུ་མཚན་ཡང་དག་འདུག ཐུགས་བརྗེ་ཆེ། འོན་ཀྱང་ཚིག་རྩུབ་འབྲི་སྟངས་ལ་བལྟས་ན་བསམ་རྒྱ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ཡོད་བཟོ་འདུག ༼དྲི་མ་ཅན་གྱི་རང་གི་ངོ་གདོང་དེ་མཐོང་ངེས་རེད།༽ འདི་འདྲའི་ཚིག་རྩུབ་སྨྲས་ན་སྤྱི་ཚོགས་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་རྒྱུར་བསམ་ཚུལ་བསྡུ་རུབ་ཡོང་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཡོང་བ་འདུག
གོ་བསྡུར་དང་སྐྱོན་ཆར་ཡོ་སྲང་གི་ཐོག་ནས་ང་ཚོ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་དགོས་པ་ལས་སྡུག་སེམས་གནག་པོས་གཞན་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ན་འཛམ་གླིང་འདིའི་ནང་འགྲིག་པ་ཕལ་ཆེར་དོ་བདག་སོ་སོ་རང་མ་གཏོག་མེད་པ་རེད།
ཨ་ཕའི་བུ་ཡིས་སྐད་ཆ་བཤད་སྟངས་དང་ཡིག་ནོར་འབྲི་སྟངས་ཀྱིས་ཁོའི་དམིགས་ཡུལ་དང་ཤེས་ཚད་གཉིས་ཀ་ཤེས་ཐུབ་ཀྱིན་འདུག སྤྱི་ཚོགས་དང་། སྒྲིག་་འཛུགས། མི་གཞན་སོགས་ལ་འཛུབ་མོ་མ་བཙུག་གོང་རང་ལ་འཛུབ་མོ་ཞིག་ཚུགས་དང་། དྲི་མ་ཅན་གྱི་རང་གི་ངོ་གདོང་དེ་མཐོང་ངེས་རེད།
ཨ་ཕའི་བུ་ཡིས་སྐད་ཆ་བཤད་སྟངས་དང་ཡིག་ནོར་འབྲི་སྟངས་ཀྱིས་ཁོའི་དམིགས་ཡུལ་དང་ཤེས་ཚད་གཉིས་ཀ་ཤེས་ཐུབ་ཀྱིན་འདུག སྤྱི་ཚོགས་དང་། སྒྲིག་་འཛུགས། མི་གཞན་སོགས་ལ་འཛུབ་མོ་མ་བཙུག་གོང་རང་ལ་འཛུབ་མོ་ཞིག་ཚུགས་དང་། དྲི་མ་ཅན་གྱི་རང་གི་ངོ་གདོང་དེ་མཐོང་ངེས་རེད།
ཨ་ཕའི་བུ་ཡིས་སྐད་ཆ་བཤད་སྟངས་དང་ཡིག་ནོར་འབྲི་སྟངས་ཀྱིས་ཁོའི་དམིགས་ཡུལ་དང་ཤེས་ཚད་གཉིས་ཀ་ཤེས་ཐུབ་ཀྱིན་འདུག སྤྱི་ཚོགས་དང་། སྒྲིག་་འཛུགས། མི་གཞན་སོགས་ལ་འཛུབ་མོ་མ་བཙུག་གོང་རང་ལ་འཛུབ་མོ་ཞིག་ཚུགས་དང་། དྲི་མ་ཅན་གྱི་རང་གི་ངོ་གདོང་དེ་མཐོང་ངེས་རེད།
ད་བོད་མི་མི་རེ་ངོ་རེ་ནས་འགན་འཁུར་བཞེས་རན་འདུག
དེ་མ་ཏོག་དེང་དུས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་ལེན་ཁུལ་གྱི་རང་རེའི་ཆོས་རྒྱུད་སྤྱོད་བཟང་དང་ནང་བསྟན་མཛོད་རྣམས་དོར་སྟེ་མི་ཚེ་སྐྱེལ་བ་ནི་ཧ་ཅང་གི་ནོར་འཁྲུལ་ཞིག་མིན་འགྲོ།
དཔེར་ན། སློབ་གྲྭ་ཁག་ནང་གི་བོད་ཕྲུག་ཚོའི་ར་མ་ལུག་གི་སྐད་ཡིག་དང་གཅིག བོད་མིའི་སྒྲིགས་འཛུགས་ཀྱི་རང་དོན་ཁོག་ནང་བཅུག་ གཞན་དོ་ཁ་རུ་འཁྱེར་མཁན་གྱི་གཉིས་ ཕྱི་ཁག་སྒེར་ཚོགས་རང་འགོ་གང་ཐོན་གནང་མཁན་གྱི་བཞི ལས་མེད་ཟང་ཟིང་ལ་དགའ་མཁན་སྤྲང་འཁྱམ་པ་ལྔ།
ད་ཕལ་ཆེར་ང་ཚོས་སྐད་འབོད་དང་ངོ་བརྒོལ་བྱེད་རྒྱུ་མང་དྲགས་ཡོད་ས་རེད།
འཛམ་གླིང་མི་མང་ཚོས་ང་ཚོའི་ཆབ་སྲིད་གནས་ཚུལ་གོ་དུས་ཉོབ་འགྲོ་བའི་བཟོ་འདྲ་འདུག
ད་ང་ཚོས་གོམ་པ་གཞན་ཞིག་སྤོ་ཐབས་བྱེད་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད་འདུག དེ་ཡང་ཕྲན་གྱི་བསམ་བློར་བོད་པ་མི་རེ་ངོ་རེས་འགན་འཁུར་བཞེས་ནས་རང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སོ་སོའི་ཁྱིམ་ཚང་ནས་འགོ་བཙུགས་སྟེ་བེད་སྤྱོད་གོང་ཐོར་བཏང་ནས་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ཀྱི་ཉིང་ཁུ་ལེན་ཐུབ་པ་བྱས་སྟེ་འཛམ་གླིང་མི་མང་ལ་ཉིན་རེར་བྱ་བཞག་གི་ཐོག་ནས་མིག་དཔེ་དང་ཁོང་ཚོར་ནང་བསྟན་ངོ་སྤྲོད་སོགས་བྱས་སྟེ་བོད་མི་རིགས་འདི་འཛམ་གླིང་འདིའི་རྒྱུ་ནོར་རྩ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་དགོས་འདུག
གསར་འགོད་པ་དོན་གྲུབ་ལགས།
ད་རེབ་འདི། ད་རེས་དང་། ཐུག་ཁྲིད་འདི། ཐུག་ཕྲད་ལ་བཅོས་དགོས་མི་འདུག་གམ། ལགས།