པ་ཀི་སི་ཐན་གྱིས་རྒྱ་ནག་ལ་བསྟུན་མཁས་བྱས།

ཨེ་ཤ་ཡའི་དཔལ་འབྱོར་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་འདུའི་སྟེང་རྒྱ་གར་སྲིད་བློན་གྱིས་མངའ་ཁུལ་མཉམ་ལས་གོང་མཐོར་གཏོང་ཕྱོགས་ཀྱི་གྲོས་མགོ་བཏོན་པར་པ་ཀི་སི་ཐན་སྲིད་བློན་གྱིས་དགག་པ་བརྒྱབ་ཡོད་འདུག

དེ་རིང་དང་སང་ཉིན་བར་བལ་ཡུལ་རྒྱལ་ས་ཀ་ཐ་མན་གྲུ་རུ། ལྷོ་ཨེ་ཤ་ཡའི་རྒྱལ་ཁབ་བརྒྱད་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་ཐེངས་ ༡༨ པ་(18th SAARC summit)དེ་འཚོགས་བཞིན་ཡོད་ཅིང་། རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་བར་ཚོང་ཁྲལ་གུ་ཡངས་བཏང་སྟེ་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་ཚད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་པར་ཁ་གཏད་བཅག་སྟེ་ཞི་བདེ་བརྟན་ལྷིང་བཟོ་ཐབས། མཐུན་ཚོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནང་སྨན་བཅོས་བྱེད་བར་སྐྱོད་མཁན་ཚོར་ཐོངས་མཆན་སྤྲོད་ཕྱོགས། མཐུན་གྲོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བདེ་འཇགས་དང་རྒྱལ་སྲུང་སྐོར་སོགས་ལ་གྲོས་མོལ་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། པ་ཀི་སི་ཐན་སྲིད་བློན་གྱིས་རྒྱ་གར་སྲིད་བློན་གྱིས་བཏོན་པའི་འགྲིམ་འགྲུལ་མཉམ་ལས་དང་། གློག་ཤུགས་མཁོ་གཏོང་། རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་བར་མེ་འཁོར་གཏོང་ཕྱོགས་བཅས་ཀྱི་གྲོས་མཐུན་ལ་དགག་པ་བརྒྱབ་ཡོད་འདུག

ཐེངས་འདིའི་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་མགྲོན་བདག་བལ་ཡུལ་སྲིད་བློན་སུ་ཤེལ་ཀུ་རེ་ལཱ་ཡིས། “ད་རེབ་ཚོགས་འདུ་འདི་བརྒྱུད་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་བར་གཅིག་ཕན་གཅིག་གྲོགས་བྱས་ཏེ། མཐུན་ཚོགས་འདི་སྔར་ལྷག་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་ཐུབ་བྱེད་དགོས། ང་ཚོས་རྒྱ་གར་གྱི་དམངས་གཙོའི་འཕེལ་རིམ་ལ་བལྟས་ཚེ། རྒྱ་གར་གྱི་དམངས་གཙོ་ནི་དཔལ་ཡོན་ཆེ་ལ་དམངས་ཕན་དགེ་སྐྱོང་དང་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། ང་ཚོས་ལེགས་ཆ་བླངས་ཏེ་མདུན་སྐྱོད་བྱེད་དགོས།” ཞེས་བརྗོད་འདུག

རྒྱ་གར་སྲིད་བློན་ནཱ་རེན་ཌ་མུ་དྷེ་ཡིས། “ ང་ཚོགས་འདུ་འདིར་བཅར་ཐེངས་ཐོག་མ་དེ་ཆགས་ཡོད་ཀྱང་། ངས་རྒྱ་གར་གཞུང་འཛིན་དབུ་འཛུགས་མཛད་སྒོའི་ཐོག་བཤད་པ་ལྟར། ད་ལྟའི་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་མཐུན་ཚོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་དང་འབྲེལ་ལམ་ཡག་པོ་ཡོང་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་དུ་འཛིན་བཞིན་ཡོད། མ་འོངས་པར་ང་ཚོའི་མཐུན་ཚོགས་འདི་སྟོབས་ཤུགས་ཆེན་པོ་དང་ཡག་པོ་ཞིག་ཆགས་དགོས་ན་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་བར་ཚོང་འབྲེལ་དང་འགྲིམ་འགྲུལ་མཐུན་རྐྱེན་ཡག་པོ་ཞིག་དགོས། ཕྲན་གྱིས་ད་ལྟ་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ཡག་པོ་ཆགས་རྒྱུར་ཕུགས་བསམ་འཆང་གི་ཡོད་པ་ལྟར། མཐུན་ཚོགས་འདི་ཡང་ཡག་པོ་ཞིག་ཡོང་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད།”ཅེས་བརྗོད་འདུག

པ་ཀི་སི་ཐན་གྱི་སྲིད་བློན་ནཱ་ཝ་སེ་ཤཱ་རེབ་ཀྱིས། “ངས་མཐུན་ཚོགས་འདིས་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་བར་དམག་འཁྲུག་མེད་པ་དང་། དབུལ་ཕོངས་དང་ཟས་བཅུད་ཀྱི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐུབ་པར་རེ་བ་རྒྱག་གི་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོས་མཉམ་ལས་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་མངའ་ཁུལ་ནང་དམག་འཁྲུག་དང་རྩོད་རྙོག་མེད་པ། རང་རྒྱལ་གཞན་ཕམ་གྱི་ལྟ་ཕྱོགས་དོར་ནས་གཉིས་ཕན་མཉམ་རྒྱལ་གྱི་མཐུན་ཚོགས་ཤིག་ཡོང་རྒྱུར་རེ་བ་རྒྱག་གི་ཡོད།”ཅེས་བརྗོད་འདུག

ད་རེབ་བལ་ཡུལ་ནང་ལྷོ་ཨེ་ཤ་ཡའི་མངའ་ཁུལ་རྒྱལ་ཁབ་བརྒྱད་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་དང་འབྲེལ། ཁ་སང་ཚེས་ ༢༥ ཉིན་རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ་སྲིད་བློན་རྣམ་གཉིས་ཐུག་འཕྲད་གནང་སྟེ། རྒྱ་གར་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལི་ནས་བལ་ཡུལ་རྒྱལ་ས་ཀ་ཐ་མན་གྲུ་བར་སྤྱི་སྤྱོད་རླངས་འཁོར་གཏོང་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་གནང་ཡོད་པ་མ་ཟད།  ཀ་ཐ་མན་གྲུ་དང་ཝ་རཱ་ཎ་སི། བལ་ཡུལ་གྱི་ཇཱ་ནག་པུར་(Janakpur)དང་རྒྱ་གར་གྱི་ཨ་ཡོ་དྷེ་ཡ་ (Ayodhya) གྲོང་ཁྱེར། ལུམ་ཝི་ནི་དང་རྡོ་རྗེ་གདན་བཅས་ཀྱི་བར་མཐུན་གྲོགས་གྲོང་རྡལ་བསྒྲིགས་ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་བལ་ཡུལ་ཉེན་རྟོག་པར་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲོད་རྒྱུ་དང་། བལ་ཡུལ་ནང་གློག་ཁང་གསར་འཛུགས་བྱེད་ཕྱོགས་སོགས་ཀྱི་གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་ ༡༠ ལ་མིང་རྟགས་བཀོད་དེ། རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་བལ་ཡུལ་གྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ཆེད་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༡ གིས་རོགས་དངུལ་སྤྲད་ཡོད་འདུག

དེ་རིང་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་པ་ཀི་སི་ཐན་གཙོས་ལྷོ་ཨེ་ཤ་ཡའི་མངའ་ཁུལ་གྱི་ལྷན་ཚོགས་འདི་སྟོབས་ཤུགས་ལྡན་ལ་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱ་སྐྱེད་རིང་ལུགས་ལ་ཁ་གཏད་གཅོག་ཐུབ་མཁན་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བར་འབད་བརྩོན་དང་། ཚོགས་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་བར་གློག་ཤུགས་མཁོ་གཏོང་དང་འགྲིམ་འགྲུལ་སྟབས་བདེ། མེ་འཁོར་གཏོང་ཕྱོགས་སོགས་ལ་མཉམ་ལས་ཀྱི་དགོས་འདུན་བཏོན་པར། པ་ཀི་སི་ཐན་གཞུང་གྱིས་རྒྱབ་སྐྱོར་མེད་པའི་རྣམ་འགྱུར་བསྟན་ཡོད་འདུག

པ་ཀི་སི་ཐན་གྱི་སྲིད་བློན་བལ་ཡུལ་དུ་མ་ཐོན་གོང་གསར་འགོད་པ་ཞིག་གི་དྲི་བའི་ལན་དུ། མ་འོངས་པར་རྒྱ་གར་དང་པ་ཀི་སི་ཐན་བར་གྱི་འབྲེལ་ལམ་དེ་གང་འདྲ་ཞིག་ཆགས་མིན་གྱི་སྤོ་ལོ་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་རྩེད་རྭའི་ནང་ཡོད་སྟབས། རྒྱ་གར་གྱིས་རྩེད་མོ་གང་འདྲ་རྩེད་མིན་ལ་རག་ལུས་ཡོད། ཅེས་བརྗོད་འདུག ཁ་སང་པ་ཀི་སི་ཐན་གྱི་སྲིད་བློན་དང་རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་རྣམ་གཉིས་ཐུག་འཕྲད་སྐབས་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་སྐོར་ལ་གྲོས་མོལ་གནང་ཐུབ་མེད། ལྷན་ཚོགས་སྟེང་རྒྱ་གར་དང་པ་ཀི་སི་ཐན་བར་ལྟ་ཕྱོགས་མ་མཐུན་པ་བྱུང་ཡོད་པ་མ་ཟད། པ་ཀི་སི་ཐན་གྱིས་རྒྱ་ནག་ལྷན་ཚོགས་ནང་མཉམ་བཞུགས་བྱ་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་། རྒྱ་གར་གྱིས་འདོད་པ་མེད་པའི་རྣམ་འགྱུར་བསྟན་ཡོད་འདུག

ཐེངས་འདིའི་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་སྡེ་དང་རྒྱལ་ཁབ་འདྲ་མིན་གྱི་སྐུ་ཚབ་ ༣༥༠ ལྷག་ཕེབས་ཡོད་སྟབས། བལ་ཡུལ་གཞུང་གིས་སྲུང་སྐྱོབ་མི་སྣ་ ༢༨༠༠༠ ཙམ་མངག་གཏོང་དང་། ལྟ་སྲུང་པར་ཆས་ ༢༠༠ ལྷག་བཙུགས་ཏེ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་འདུག

ཁ་སང་ལྷན་ཚོགས་འདི་དང་འབྲེལ་བའི་ཐོག་རྒྱ་གར་དུས་བབ་ (The Times of India) ཀྱི་རྩོམ་སྒྲིག་པའི་གཏམ་ནང་། “མཐུན་ཚོགས་རྒྱལ་ཁབ་བར་འབྲེལ་ལམ་བཟང་དུ་ཕྱིན་ཚེ། རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་བར་མི་སྣ་འགྲོ་འོང་མང་དུ་ཕྱིན་ཏེ་བསམ་ཚུལ་བརྗེ་ལེན་དང་མཉམ་ལས་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་འགྲོ་ངེས་ཡིན།”ཞེས་དང་། ཨེ་ཤ་ཡའི་དུས་རབས་(The Asian Age) ཀྱི་རྩོམ་སྒྲིག་པའི་གཏམ་ནང་། “རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་གྱི་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས་བྱས་ནས་འགྲིམ་འགྲུལ་དང་གནམ་ས་གཉིས་ཐོག་གི་ལམ་སྒོ་ཕྱེ་སྟེ། མཉམ་ལས་བྱེད་ཐུབ་ན་མངའ་ཁུལ་འདི་སྟོབས་འབྱོར་ལྡན་པ་ཞིག་ཆགས་རྒྱུ་ཡིན་ཡང་། ད་དུང་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་ལྟ་ཕྱོགས་མི་མཐུན་པ་མང་པོ་ཞིག་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་སྟབས། མཉམ་ལས་བྱས་པ་ལས་བྱ་རྒྱུ་མང་བ་ལྷག་ཡོད།”ཅེས་བཀོད་འདུག

ཆབ་སྲིད་དབྱེ་ཞིབ་པ་ཚོས། ད་རེབ་ཚོགས་ཐོག་ཏུ་རྒྱ་གར་སྲིད་བློན་གྱིས་མངའ་ཁུལ་ནང་མཉམ་ལས་གོང་མཐོར་ གཏོང་ཐབས་ཀྱི་གྲོས་མགོ་བཏོན་པ་ཁག་ཅིག་ལ། པ་ཀི་སི་ཐན་སྲིད་བློན་གྱིས་རྒྱ་ནག་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཏེ་གྲོས་ཆོད་ཁག་ལ་ཁས་ལེན་བྱེད་རྒྱུ་མིན་པའི་རྣམ་འགྱུར་བསྟན་ཡོད་སྟབས། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་ཡག་པོ་མ་བྱུང་བར་མཐུན་ཚོགས་འདི་སྟོབས་ཤུགས་ལྡན་པ་ཞིག་ཆགས་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཆགས་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་འདུག

༡༩༨༥ ལོར་ལྷོ་ཨེ་ཤ་ཡའི་མངའ་ཁུལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་(South Asian Association for Regional Cooperation)ཞེས་པ་འདི་རྒྱ་གར་དང་པ་ཀི་སི་ཐན། བྷང་ལཱ་དྷེ་ཤི བལ་ཡུལ། འབྲུག་ཡུལ། སིང་གྷ་ལཱ། མལ་དྷེབ་ (Maldives) བཅས་ཀྱིས་ཐོག་མར་གསར་འཛུགས་བྱས་ཤིང་། ༢༠༠༥ ལོར་ཨབ་གྷན་མཐུན་ཚོགས་ནང་བཞུགས་ཡོད་པ་དང་། འདིའི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་མངའ་ཁུལ་ནང་དཔྱ་ཁྲལ་མེད་པའི་ཚོང་ལས་གཉེར་ཕྱོགས་དང་། རིག་གཞུང་བརྗེ་ལེན། ཚོང་དོན་འབྲེལ་ལམ་གོང་མཐོར་གཏོང་ཐབས། ཤེས་ཡོན་འཕེལ་རྒྱས། མི་སྣ་འགྲོ་འོང་མང་དུ་བཏང་སྟེ་དཔལ་འབྱོར་དང་རིག་གཞུང་བརྗེ་ལེན་མཉམ་འབྲེལ་གོང་མཐོར་གཏོང་ཐབས་སོགས་ཡིན་པ་མ་ཟད། མཐུན་ཚོགས་ནང་ཚོགས་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ ༨ དང་། ཟུར་ཉན་པར་ཕེབས་ཆོག་པའི་གནས་བབ་སྤྲད་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཨོ་སི་ཌོ་ལི་ཡ་དང་། ཨ་རི་དང་རྒྱ་ནག ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས། ཨི་རན། ཉི་ཧོང་། འབར་མ། ལྷོ་ཀོ་རི་ཡ་སོགས་ཡོད་པ་མ་ཟད། སང་ཉིན་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་སྐུ་ཚབ་ཀྱིས་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་གཏམ་བཤད་སྤེལ་རྒྱུ་ཡིན་འདུག ད་རེབ་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ། འབྲུག པ་ཀི་སི་ཐན། བྷང་ལཱ་དྷེ་ཤི་ཡི་སྲིད་བློན་དང་། སིང་གྷ་ལ་དང་མལ་དྷེབ། ཨབ་གྷན་བཅས་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་ཕེབས་ཡོད་འདུག

གསར་འགོད་པ། དོན་གྲུབ།