གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་ལ་གདོང་ལེན།

པེ་རུའི་རྒྱལ་སར་ཚོགས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ལོ་རྗེས་མའི་ལྷན་ཚོགས་མ་ཚུགས་སྔོན་ལ་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ལག་བསྟར་དང་ཁས་ལེན་བྱེད་དགོས་པའི་གནད་དོན་ཁག་ཅིག་ཐག་གཅོད་བྱས་ཡོད་འདུག

ཟླ་འདིའི་ཚེས་ ༡ ཉིན་ནས་བཟུང་བྱང་ཨ་མི་རི་ཀའི་རྒྱལ་ཁབ་པེ་རུའི་རྒྱལ་ས་ལཱི་མཱ་ནང་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ ༡༩༤ ཡི་སྐུ་ཚབ་འཛོམས་ཏེ། འདས་པའི་བདུན་ཕྲག་གཉིས་ཙམ་རིང་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཐད་ཚོགས་འདུ་ཞིག་ཚོགས་ཏེ། ཁ་སང་ཚོགས་ཐོག་ཏུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཚོགས་པ་སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་གི་སྐུ་ཚབ་ཚོས་ ༢༠༡༥ ལོའི་ལོ་མཇུག་ཏུ་ཧྥ་རན་སིའི་རྒྱལ་སར་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ལྷན་ཚོགས་མགོ་འཛུགས་མ་བྱས་སྔོན་ལ། ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་པ་དང་ད་ལྟ་འགྲོ་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་རང་བྱས་རང་འཁུར་བྱས་ཏེ། ལོ་རྗེས་མའི་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཆེད་མངོན་འདོད་ཅན་གྱི་གྲོས་མཐུན་ཞིག་འཇོག་ཐུབ་པར་འབད་བརྩོན་དང་། ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འབྲེལ་བའི་རོགས་དངུལ་སྤྲོད་དགོས་པ་མ་ཟད། ༢༠༡༥ ལོའི་ལོ་དཀྱིལ་དུ་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཆེད་ཁས་ལེན་དམ་བཅའ་རེ་བཞག་སྟེ་རྒྱལ་ཚོགས་ལ་འབུལ་དགོས་པ། རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་མཁའ་རླུང་འབགས་བཙོག་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འབྲེལ་བའི་དམིགས་ཚད་གསར་པ་རེ་བཞག་ནས་གང་མགྱོགས་བསྒྲུབ་དགོས་པ། མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་ཚན་པས་ལོ་རྗེས་མའི་ཟླ་ ༡༡ ནང་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་དང་འབྲེལ་བའི་ཁས་ལེན་དམ་བཅའ་ཕུལ་བ་དག་ལ་ལན་འདེབས་བྱ་རྒྱུ་བཅས་ཀྱི་རྩ་འཛིན་ཡིག་ཆ་ཞིག་གཏན་འབེབས་བྱས་ཡོད་འདུག

འདིའི་ཐད་ལྷན་ཚོགས་གཙོ་སྐྱོང་གནང་མཁན་པེ་རུའི་ཁོར་ཡུག་བློན་ཆེན་པོལ་གྷར་ (Pulgar-Vidal) ལགས་ཀྱིས། ད་རེབ་ཀྱི་རྩ་འཛིན་ཡིག་ཆ་འདི་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྩ་འཛིན་ཡིག་ཆ་གཞན་ལྟར་ཡང་དག་དོན་ལྡན་ཞིག་ཆགས་མེད་ཀྱང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས་ཀྱི་མ་དཔེ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་སྟབས། རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་དུས་ཐོག་ལག་བསྟར་བྱེད་ཐུབ་ཚེ། མ་འོངས་པར་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་དཀའ་ངལ་སེལ་རྒྱུར་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོད། ཅེས་བརྗོད་འདུག

མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་སྤྱི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་བྷན་ཀེ་མོན་མཆོག་གིས། “ལོ་རྗེས་མའི་ནང་ཧྥ་རན་སིའི་རྒྱལ་སར་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ལྷན་ཚོགས་མ་ཚུགས་སྔོན་ལ་དཔལ་འབྱོར་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་ད་རེབ་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ཐག་གཅོད་བྱུང་བའི་གྲོས་དོན་ཁག་ལག་བསྟར་བྱེད་ཐུབ་པ་བྱས་ཏེ། ཡར་རྒྱས་འགྲོ་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་མིག་དཔེ་ལྟ་ས་ཞིག་ཆགས་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས།”ཞེས་བརྗོད་འདུག 

འདི་ལོའི་ཟླ་ ༡༡ ནང་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ས་པེ་ཅིན་དུ་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་མཉམ་ལས་གླེང་སྟེགས་ཚོགས་སྐབས། ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་ཨོ་བྷ་མ་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིན་དང་ཐུག་སྟེ། ཚོང་དོན་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས་ཐོག་གྲོས་མོལ་བྱས་ཏེ། ལོ་རྗེས་མའི་ནང་ཧྥ་རན་སིའི་རྒྱལ་སར་ཨ་རྒྱ་གཉིས་ཀྱིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནམ་གཤིས་ འགྱུར་ལྡོག་སྐོར་ལ་གྲོས་མོལ་དང་འབྲེལ། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་པོས་ནག་རླངས་ཉིས་འགྱུར་གྱི་རྫས་འགྱུར་ཉུང་དུ་བཏང་སྟེ། གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་དཀའ་ངལ་སེལ་རྒྱུར་མཉམ་ལས་བྱ་རྒྱུ་ཐག་གཅོད་བྱས་ཡོད་སྟབས། རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་པེ་རུའི་རྒྱལ་སར་ཚོགས་པའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ལྷན་ཚོགས་འདིས། ལོ་རྗེས་མའི་ནང་ཧྥ་རན་སིའི་རྒྱལ་སར་ཚོགས་གཏན་འཁེལ་བའི་ལྷན་ཚོགས་ལ་གལ་ཆེའི་ནུས་པ་འཐོན་ཐུབ་པའི་རེ་བ་བཅངས་ཡོད་ཀྱང་། ཟླ་འདིའི་ཚེས་ ༡༣ ཉིན་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་པ་དང་འགྲོ་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་བར་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་ཀྱི་འགན་འཁུར་ལེན་ཕྱོགས་ཐད་ལངས་ཕྱོགས་མ་མཐུན་པ་བྱུང་སྟེ། ལྷན་ཚོགས་འདི་གྲུབ་འབྲས་གང་ཡང་མེད་པར་མཇུག་བསྡུ་དགོས་པ་ཆགས་གྲབས་བྱས་ཡོད་འདུག

ཝེ་ནེ་ཛུ་ལའི་སྐུ་ཚབ་སཱ་ལེར་ནཱོ་ (Claudia Salerno) ཡིས་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ད་རེབ་ལྷན་ཚོགས་འདི་ནི་ ༢༠༠༩ ལོའི་ཀོ་བྷན་ཧེ་གྷན་གྱི་ལྷན་ཚོགས་ལྟར་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་ཁེ་ཕན་འཐོབ་རྒྱུ་ཙམ་ལས། རྒྱལ་ཁབ་བྱིངས་ལ་ཁེ་ཕན་འཐོབ་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཆགས་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོས་རྩ་འཛིན་ཡིག་ཆ་དེར་ཁས་ལེན་བྱ་མི་སྲིད་ཅེས་དང་། བྷར་ཛིལ་གྱི་སྐུ་ཚབ་ཨན་ཌི་ནེ་ (Antonio Marconde) ཡིས། ང་ཚོ་ད་དུང་དབྱེ་འབྱེད་ཤུགས་ཆེ་ཡོད་པའི་འཛམ་གླིང་ནང་བསྡད་ཡོད་སྟབས། ཡར་རྒྱས་འགྲོ་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་པ་དང་སྟོབས་འབྱོར་ཆེ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་མི་འདྲ་བ་རེ་ཡོད་པར་བརྟེན། རྒྱལ་ཁབ་ཡོངས་ཀྱིས་རྩ་འཛིན་ཡིག་ཆ་འདི་ལག་བསྟར་མ་བྱས་ཚེ། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ངོས་ནས་ལྟ་སྟངས་ཡག་པོ་འཛིན་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཆགས་ཡོད་ཅེས་བརྗོད་ཅིང་། མཱ་ལེ་ཤི་ཡའི་སྐུ་ཚབ་ཎི་ཇར་ (Gurdial Singh Nijar) གྱིས། ཁྱེད་ཚོ་མང་ཆེ་བས་ང་ཚོ་དབང་སྒྱུར་བྱས་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོས་ལས་དོན་གང་བྱས་ཀྱང་ཁྱེད་ཚོ་དང་བསྡུར་ན་རྗེས་ལུས་ཐེབས་ཡོད་སྟབས། ཁྱེད་ཚོས་ང་ཚོར་བསམ་ཤེས་བྱས་ནས་གོ་ལའི་ཚ་དྲོད་ཀྱི་དཀའ་ངལ་སེལ་རྒྱུར་ཕན་ཐོགས་བསྐྲུན་དགོས་པ་ལས། ང་ཚོས་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས་པ་དང་ཁྱེད་ཚོས་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་ཆགས་ན་རང་གཞན་གཉིས་ཀར་ཕན་ལས་གནོད་ཆེ་བ་ཡོད་སྟབས། ད་རེབ་ཀྱི་རྩ་འཛིན་ཡིག་ཆ་འདི་ཡང་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་ལག་བསྟར་ཐུབ་པའི་ཡིག་ཆ་ཞིག་ཆགས་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས་ཞེས་སོགས་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཡོད་སྟབས། ཁ་སང་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འབྲེལ་བའི་རོགས་དངུལ་སྤྲོད་དགོས་པ་མ་ཟད།  ༢༠༡༥ ལོའི་ལོ་དཀྱིལ་དུ་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཆེད་ཁས་ལེན་དམ་བཅའ་རེ་བཞག་སྟེ་རྒྱལ་ཚོགས་ལ་འབུལ་དགོས་པའི་ཐུན་མོང་ཐག་གཅོད་བྱས་ཡོད་འདུག

རྒྱ་གར་གྱི་ཁོར་ཡུག་བློན་ཆེན་པཱར་ཀཱ་ཤི་ (Prakash Javadekar) ཡིས། ད་རེབ་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་སེམས་འཚབ་དག་གླེང་སློང་བྱེད་ཐུབ་ཡོད་སྟབས། མ་འོངས་པར་རྒྱལ་ཁབ་དེ་དག་གིས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཐོག་ནུས་པ་འདོན་རྒྱུ་མ་ཟད། ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་ཀྱང་འཕྲུལ་ཆས་དང་བཟོ་གྲྭས་རྐྱེན་པས་འཁའ་རླུང་འབགས་བཙོག་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུར་ཚོད་འཛིན་བྱ་དགོས། ཞེས་བརྗོད་འདུག

མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་ཟུར་པ་རའོ་བྷིན་སང་ (Mary Robinson) གིས་ཨཱ་རེ་ཤི་དུས་བབ་ཐོག་བརྗོད་དོན། ད་རེབ་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ལྷན་ཚོགས་འདིས་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གནམ་གཤིས་སྐོར་གྱི་གྲོས་ཆོད་མང་པོ་ཞིག་སོར་གནས་ཐུབ་པ་བྱས་ཡོད་ ཀྱང་། ལོ་རྗེས་མའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ལྷན་ཚོགས་ཚོགས་རྗེས། རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་གྲོས་མཐུན་བཞག་པ་དག་འདྲ་མཉམ་ཐོག་ལག་བསྟར་བྱེད་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཡིན། ཞེས་བརྗོད་འདུག

 གསར་འགོད་པ། དོན་གྲུབ།