ཁ་སང་ཨི་རན་གྱི་སྐུ་ཚབ་དང་འཛམ་གླིང་སྟོབས་ཆེན་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་སྐུ་ཚབ་བར་ཨི་རན་གྱི་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་སྔོན་འགོག་བྱ་རྒྱུའི་སྒྲོམ་གཞི་ཞིག་གཏན་འབེབས་བྱས་ཡོད་འདུག
ཁ་སང་སུད་སིའི་གྲོང་ཁྱེར་ལུ་སན་ཎེ་ (Lausanne) རུ་འདས་པའི་ཉིན་བརྒྱད་རིང་ཨི་རན་དང་འཛམ་གླིང་སྟོབས་ཆེན་རྒྱལ་ཁབ་ཨ་རི་དང་དབྱིན་ཡུལ། རྒྱ་ནག་དང་ཧྥ་རན་སི། ཨུ་རུ་སུ་དང་འཇར་མན་ཎེ་བཅས་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་བར་ཨི་རན་གྱི་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་བཟོ་སྐྲུན་སྔོན་འགོག་ཐད་གྲོས་མོལ་བྱས་པ་བརྒྱུད། ཨི་རན་གྱིས་མ་འོངས་པའི་ལོ་ ༡༠ རིང་ད་ཡོད་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་བཟོ་ཆེད་ཡུ་རེ་ནི་ཡམ་བཅུད་སྦྱོར་མ་ལག་འཕྲུལ་འཁོར་ ༡༩༠༠༠ ནས་གསུམ་ཆ་གཉིས་དང་། ད་བར་གསོག་འཇོག་བྱས་ཡོད་པའི་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆའི་རྒྱུ་ཆ་ཡུ་རེ་ནི་ཡམ་ལས་མ་འོངས་པའི་ལོ་ ༡༥ རིང་ལོ་རེར་ཀི་ལོ་གྷ་རམ་ ༣༠༠ ཉུང་དུ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་ཨི་རན་གྱི་རྡུལ་ཕྲན་ལྡོག་འགྱུར་ཡོ་ཆས་ (Nuclear reactor) གསར་བཟོ་བྱས་ཏེ་རྡུལ་ཕྲན་ནུས་ཤུགས་མཁོ་རྫས་པུ་ལུ་ཊོ་ནི་ཡམ་ (plutonium) གྱི་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་ཚད་ཚོད་འཛིན་དང་། མ་འོངས་པར་ཨི་རན་གྱི་ཕོར་ཌོ་(Fordow) ས་ཁུལ་ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ས་འོག་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་ཁང་སྨན་བཅོས་དང་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་ཁང་དུ་འགྱུར་རྒྱུ་གཙོས། ལོ་ ༢༠ རིང་ཨི་རན་གྱི་རྡུལ་ཕྲན་ཐོན་སྐྱེད་རིགས་ལ་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྡུལ་ཕྲན་ཞིབ་དཔྱོད་ཚོགས་པ་ (IAEA) ཡིས་རྟོག་ཞིབ་བྱ་རྒྱུ་དང་། ཨ་རི་དང་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་ཨི་རན་ལ་དཔལ་འབྱོར་ཉེས་ཆད་བཏང་བ་དག་གནས་སྐབས་རིང་ཕྱིར་བསྡུ་བྱ་རྒྱུ་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། གལ་སྲིད་མ་འོངས་པར་ཨི་རན་གྱིས་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་མུ་མཐུད་བཟོ་སྐྲུན་བྱས་ཚེ། དཔལ་འབྱོར་ཉེས་ཆད་གཅོད་ཕྱོགས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞི་(Framework)ཞིག་གཏན་འབེབས་དང་། འདི་ལོའི་ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༣༠ ཉིན་གྲོས་མཐུན་འཇོག་རྒྱུ་ཐག་གཅོད་བྱས་ཡོད་འདུག
འདིའི་ཐད་ཨོ་བྷ་མས་ཨ་རིའི་ཕོ་བྲང་དཀར་པོའི་རྒྱ་སེ་མེ་ཏོག་ལྡུམ་རྭ་ནས་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་སྤེལ་ཏེ། ཁོང་གིས། “ཨི་རན་གྱི་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་བཟོ་སྐྲུན་སྔོན་འགོག་བྱ་རྒྱུའི་སྒྲོམ་གཞི་འདི་ནི་ང་ཚོའི་མངོན་འདོད་སྒྲུབ་མཁན་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། འདིས་མ་འོངས་པར་ཨི་རན་གྱིས་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་བཟོ་རྒྱུ་བཀག་འགོག་དང་འབྲེལ་རྒྱུ་ཆ་གསོག་འཇོག་བྱས་པ་དག་ལ་ཚོད་འཛིན་དམ་དྲག་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་སྟབས། ང་ཚོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་ཉེན་ཁ་ཆེ་ཤོས་བཟོ་མཁན་གྲས་ཀྱི་གནད་དོན་ཞིག་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཐུབ་ཡོད། གལ་སྲིད་མ་འོངས་པར་ཨི་རན་གྱིས་མགོ་སྐོར་བཏང་ཚེ། རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་ཤེས་རྟོགས་ཡོང་གི་རེད”ཅེས་དང་། ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་ཇོན་ཁེད་རེ་ཡིས་ཨ་རིའི་སི་ཨན་ཨན་ (CNN) ཐོག “གྲོས་མོལ་འདི་ནི་དཀའ་ཚེགས་ཆེན་པོ་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། སེམས་ཚོར་བཤད་ནས་གཞན་གྱི་ཟེར་འགྲོས་ལ་ཁ་གཏད་གཅོག་དགོས་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་སྟབས། ཐོག་མར་གྲོས་མོལ་བྱེད་སྐབས་ལས་སླ་པོ་མ་བྱུང་ཡང་། ད་ཐེངས་ལོ་ངོ་ ༣༥ རྗེས་ཨི་རན་གྱི་སྐུ་ཚབ་དང་ལྷན་ཨི་རན་གྱི་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་སྔོན་འགོག་བྱ་རྒྱུའི་ཐོག་ཐད་ཀར་འབྲེལ་མོལ་བྱས་ཏེ། སྒྲོམ་གཞི་ཞིག་གཏན་འབེབས་བྱེད་ཐུབ་པ་ནི་གཟི་བརྗིད་ལྡན་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད།”ཅེས་བརྗོད་འདུག
ཨི་རན་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ཇཱ་ཝ་ཌི་ཛཱ་རེབ་ (Javad Zarif) ཀྱིས་རོའུ་ཌར་གསར་ལམ་ཐོག “ད་ཐེངས་གྲོས་མོལ་འདི་ནི་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆའི་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས་ཤིག་ཡིན་པ་ལས། ཨི་རན་དང་ཨ་རིའི་འབྲེལ་ལམ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུའི་འབྲེལ་མོལ་ཞིག་མིན་སྟབས། སྔོན་འགྲོའི་གྲོས་མཐུན་འདིས་ང་ཚོས་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་བཟོ་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུའི་བྱེད་སྒོ་དང་མཐུན་རྐྱེན་ཁག་མཚམས་འཇོག་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད་ལ། སྤོབས་སེམས་ཅན་གྱི་ཨི་རན་བ་ཚོས་གྲོས་མཐུན་འདིར་ངོས་ལེན་བྱེད་སྲིད་ཀྱི་མ་རེད”ཅེས་བརྗོད་འདུག
དེ་རིང་དབྱིན་ཡུལ་གྱི་ (The Guardian) ཐོག་གནས་ཚུལ་སྤེལ་དོན་ལྟར་ན། ༢༠༠༣ ལོར་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་ཨི་རན་དང་གྲོས་མོལ་བྱས་ཏེ། ཨི་རན་གྱིས་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་བཟོ་ཆེད་ཡུ་རེ་ནི་ཡམ་བཅུད་སྦྱོར་མ་ལག་འཕྲུལ་ འཁོར་ ༣༠༠༠ ཙམ་ཉུང་དུ་མ་བཏང་ཚེ། དཔལ་འབྱོར་ཉེས་ཆད་གཅོད་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཉེན་བརྡ་བཏང་ཡོད་སྟབས། ༢༠༠༥ ལོ་བར་ཨི་རན་གཞུང་གིས་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་བཟོ་རྒྱུ་མཚམས་འཇོག་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། དེའི་རྗེས་སླར་ཡང་བཟོ་མགོ་བཙུགས་ཡོད། ༢༠༠༦ ནས་ ༢༠༡༢ ལོ་བར་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་བདེ་འཇགས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་ཨི་རན་གཞུང་དང་གྲོས་མོལ་བྱས་ཏེ། རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་བཟོ་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུ་འགོག་ཐབས་བྱས་བར་མཇུག་འབྲས་གང་ཡང་ཐོན་མེད།
ཨ་རི་དང་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་ཨི་རན་ལ་དཔལ་འབྱོར་ཉེས་ཆད་བཏང་ཡོད་སྟབས། ཨི་རན་གྱི་མགོ་ཁྲིད་ཚོས་དེ་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ལ་ཉེས་མེད་མནར་གཅོད་བཏང་བ་ཞིག་ཡིན་སྐོར་སྐྱོན་འཛུགས་བྱས་ཡོད། ༢༠༡༣ ལོར་ཨི་རན་རྒྱལ་ཡོངས་སྲིད་འཛིན་འོས་བསྡུའི་རྒྱལ་ཁ་ཧཱ་སན་(Hassan Rouhani) ལ་ཐོབ་སྟེ། ལོ་དེའི་ཟླ་ ༡༡ ནང་ཨ་རིའི་ཕྲི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་ཇོན་ཁེད་རེ་དང་ཨི་རན་གྱི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ཇཱ་ཝ་ཌི་ཛཱ་རེབ་རྣམ་གཉིས་ཐུག་འཕྲད་ཀྱིས་རྡུལ་ཕྲན་མཆོན་ཆའི་གནད་དོན་སྐོར་ལ་བར་བརྒལ་གྲོས་མཐུན་ཞིག་བཞག་སྟེ། ཨི་རན་གྱིས་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་བཟོ་སྐྲུན་རྒྱུ་ཆ་ཡུ་རེ་ནི་ཡམ་བརྒྱ་ཆ་ ༢༠ ཉུང་དུ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། གལ་སྲིད་ཨི་རན་གྱིས་གསོག་འཇོག་བྱས་པའི་ཡུ་རེ་ནི་ཡམ་དག་རྩ་མེད་བཟོས་ཚེ། ཨ་རི་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་ཨ་སྒོར་ས་ཡ་ ༧༠༠ ལྷག་གི་གུན་གསབ་སྤྲོད་རྒྱུ་དང་། ༢༠༡༤ ལོའི་ཟླ་ ༧ ནང་གནད་དོན་དེའི་ཐོག་ཁྱབ་རྒྱ་ཆེ་བའི་གྲོས་མཐུན་ཞིག་འཇོག་རྒྱུ་ཐག་གཅོད་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། གྲོས་མཐུན་བྱེད་མིས་ཟླ་ ༤ རིང་ཕར་འགྱངས་ཀྱིས་ཝེན་ཎཱ་(Vienna) གྲོང་ཁྱེར་དུ་འདུ་འཛོམས་ཀྱིས་གྲོས་མོལ་བྱས་ཀྱང་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཐུབ་མེད།
ཁ་སང་ཨི་ཛ་རལ་གྱི་སྲིད་བློན་བྷན་ཇ་མན་ (Benjamin Netanyahu) གྱིས་ཨོ་བྷ་མར་ཁ་པར་བཏང་སྟེ། གལ་སྲིད་སྟོབས་ཆེན་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་སྒྲོམ་གཞི་འདིར་གཞིགས་ནས་ཨི་རན་དང་གྲོས་མཐུན་འཇོག་རྒྱུ་ཡིན་ཚེ། རྒྱལ་སྤྱིའི་བདེ་འཇགས་ལ་ཉེན་ཁ་ཆེ་རུ་བཏང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཨི་རན་ལ་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་བཟོས་ན་འགྲིག་གི་ཡོད་པའི་ཆོག་མཆན་སྤྲད་པ་ལྟར་ཆགས་ཡོད་སྟབས། མ་འོངས་པར་ཨི་ཛ་རལ་འཚོ་གནས་ཐུབ་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཆགས་ཡོད་ཅེས་དང་། ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་ཇོན་བྷོ་ཎར་ (John Boehner) གྱིས་ཨ་རིས་ཨི་རན་ལ་དཔལ་འབྱོར་ཉེས་ཆད་བཏང་བ་ཕྱིར་བསྡུ་མ་བྱས་སྔོན་ལ། གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་ཨི་རན་གྱི་གྲོས་མཐུན་དེར་བསྐྱར་ཞིབ་བྱེད་དགོས་ཞེས་བརྗོད་འདུག
གསར་འགོད་པ། དོན་གྲུབ།