ད་ལོའི་ནོ་བྷེལ་རྩོམ་རིག་གཟེངས་རྟགས་དེ་ཨ་རིའི་གླུ་གཞས་སྒྱུ་རྩལ་པ་གྲགས་ཆེན་སྐུ་ཞབས་བྷོ་བྷི་ཌེ་ལཱན་ལགས་སུ་བསྩལ་ཡོད་འདུག
ཁ་སང་བྷེ་བྷེ་སེ་གསར་ཁང་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བ་ལྟར་ན། ནོ་བྟེལ་རྩོམ་རིག་ཚོགས་ཆུང་ནས་ད་ལོའི་ནོ་བྷེལ་རྩོམ་རིག་གཟེངས་དེ་ཨ་རིའི་གླུ་གཞས་སྒྱུ་རྩལ་པ་གྲགས་ཅན་བྷོ་བྷི་ཌེ་ལཱན་ (Bob Dylan) ལགས་སུ་ཕུལ་ཡོད་པ་དང་། དེ་ཡང་ཁོང་གི་འདས་པའི་མི་ལོ་ ༥༠ ལྷག་རིང་ཨ་རིའི་སྲོལ་རྒྱུན་དམངས་གླུའི་ཁྲོད་དུ་སྙན་ངག་གི་ཉམས་འགྱུར་ལྡན་པའི་གླུ་གཞས་གསར་རྩོམ་གནང་བའི་མཛད་རྗེས་ལ་གཞིགས་ཏེ་ཕུལ་བ་ཞིག་ཡིན་འདུག
རང་ལོ་ ༧༥ ལ་ཕེབས་པའི་སྐུ་ཞབས་ཌེ་ལཱན་ལགས་ནི་ཨ་རིའི་གཞས་ཚིག་རྩོམ་པ་པོ་དང་དབྱངས་རྩོམ་པ་པོ། སྒྲུང་རྩོམ་མཁན་དང་སྙན་ངག་པ་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཁོང་གིས་གསར་རྩོམ་གནང་བའི་གླུ་གཞས་ལ་སྤྱི་ཚོགས་ཆབ་སྲིད་དང་། མཚན་ཉིད་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་བཅས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ལྡན་ཞིང་། དམངས་ཁྲོད་རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་པ་ཚོས་ཁོང་ནི་ཨ་རིའི་དེང་རབས་གླུ་གཞས་རྩོམ་རིག་གི་འཐུས་ཚབ་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་གི་ཡོད་འདུག
ཁོང་གིས་གསར་རྩོམ་གནང་བའི་དམངས་གླུ་དང་རོལ་དབྱངས་ལ་དགའ་སྐྱོ་ཟུང་ལྡན་དང་ཡིད་རྟོན་གྱི་ཚོར་ཤུགས་ཆེན་པོ་ལྡན་སྟབས། མི་མང་གིས་ཁོང་གི་གླུ་གཞས་དང་རོལ་དབྱངས་ལ་དགའ་མགུ་དང་གདེང་འཇོག་ཆེན་པོ་གནང་གི་ཡོད་ཅིང་། ཁོང་གི་ཆེས་མིང་དུ་གྲགས་པའི་གླུ་གཞས་གཙོ་བོར་རང་དབང་གི་ཅོང་བརྡ་ “Chimes of Freedom”དང“རླུང་ཁྲོད་ན་འཕྱོ”“Blowin’ in wind” “དུས་ནས་དུས་སུ་ཁོ་ཚོ་འགྱུར་གྱིན་འདུག”“The times they are a-changin” ཅེས་བ་སོགས་ཡོད་འདུག
སྐུ་ཞབས་ཌེ་ལཱན་ལགས་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༡ ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢༤ ཉིན་ཨ་རིའི་བྱང་དཀྱིལ་མངའ་སྡེ་མེ་ནི་སོ་ཊ་ (Minnesota) ཡི་ཌུ་ལུ་ཐ་ (Duluth) གྲོང་ཁྱེར་དུ་སྐྱེས་ཤིང་མངའ་དེའི་ཧེ་བྷེན་ (Hibbing) གྲོང་ཁུལ་དུ་འཚར་ལོངས་བྱུང་། ཁོང་ལོ་ན་ཆུང་དུས་ནས་རོལ་དབྱངས་སྒྱུ་རྩལ་ཕྱོགས་ལ་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་ཡོད་སྟབས། རང་ལོ་ ༡༠ སྟེང་ནས་རྣོ་སྤྲེང་གཙོས་པའི་རོལ་ཆ་སྣ་ཚོགས་ལ་སྦྱོང་བརྩོན་བྱས་ཏེ་མཐོ་འབྲིང་སྐབས་རོལ་དབྱངས་ཚོགས་པ་ཐེངས་འགར་བཙུགས་པ་དང་། ཧེ་བྷེན་མཐོ་འབྲིང་ནས་སློབ་མཐར་ཕྱིན་རྗེས། ཁོང་མེ་ནི་སོ་ཊ་སློབ་ཆེན་དུ་ཞུགས་ཤིང་། སྐབས་དེ་ནས་བཟུང་གིས་ཁོང་གིས་ཨ་རིའི་དམངས་ཁྲོད་གླུ་གཞས་དང་རོལ་དབྱངས་ཕྱོགས་ལ་སློབ་སྦྱོང་དང་། གླུ་གཞས་སྒྱུ་རྩལ་དང་གསར་རྩོམ་གྱི་ལམ་དུ་ཞུགས་ཡོད་འདུག
ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ ལོའི་ནོ་བྷེལ་རྩོམ་རིག་གཟེངས་རྟགས་དེ་སི་ཝེ་ཌིན་གྱི་རྩོམ་རིག་མཁན་པོ་ཊི་རན་སི་ཊི་རོ་མིར་ (Transtromer) ལགས་ལ་བསྩལ་ཡོད་པ་དང་། ༢༠༡༢ ལོར་རྒྱ་རིགས་རྩོམ་པ་པོ་མོ་ཡན་ (Mo Yan)། ༢༠༡༣ ལོར་ཁེ་ན་ཌའི་རྩོམ་པ་པོ་མུན་རོ་ (Munro)། ༢༠༡༤ ལོར་ཧྥ་རན་སིའི་རྩོམ་པ་པོ་མོ་ཌེ་ཡ་ནོ་ (Modiano)། ༢༠༡༥ ལོར་བྷི་ལ་རུ་ས་ཡི་རྩོམ་པ་པོ་ཨ་ལེ་ཁི་སི་བེ་ཆ་ (Alexievich) ལགས་བཅས་སུ་བསྩལ་ཡོད་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༡ ལོ་ནས་ ༢༠༡༦ བར་ནོ་བྷེལ་རྩོམ་རིག་གཟེངས་རྟགས་ཐེངས་ ༡༠༩ ལ་བསྩལ་ཡོད་པའི་ཁྲོད་ནས་ནོ་བྷེལ་རྩོམ་རིག་གཟེངས་རྟགས་དངོས་སུ་བཞེས་མཁན་ ༡༡༣ བྱུང་ཡོད་པ་དང་། ཐེངས་འདིའི་སྐུ་ཞབས་བྷོ་བྷི་ཌེ་ལཱན་ལགས་ནི་ཨ་རིའི་ནང་ནོ་བྷེལ་རྩོམ་རིག་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མཁན་ཨང་ ༡༤ བ་དེ་ཆགས་ཡོད་འདུག
གསར་འགོད་པ། པདྨ་རྒྱལ།
གཞས་པ་གྲགས་ཅན་ཁོ་རང་གིས་ཐེངས་འདིའི་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་ལེན་པར་ངོས་ལེན་བྱེད་ཀྱི་མེད་པ་འདྲ། རྩོམ་རིགས་བྱ་དགའ་སྤྲོད་མཁན་གྱིས་དུས་ཚོད་ཉེར་བཞི་རིང་ཁོ་རང་སྒེར་ལ་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་བྱེད་ཐུབ་པར་ལྟོས་ན་ཕལ་ཆེར་ཁོ་རང་གིས་ནོར་བྷེ་རྩོམ་རིགས་གཟེངས་རྟགས་ལེན་གྱི་མེད་པའི་ཚོད་དཔག་བྱས་འདུག སྔོན་མ་ཧྤ་རན་སུའི་རྩོམ་པ་པོ་ཇམ་གྱིས་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་འདི་ངོས་ལེན་བྱས་མི་འདུག
སྐུ་ཞབས་བྷོབ་ཊཱེ་ལེན་ཏེ་ཨ་རིའི་སྲོལ་རྒྱུན་གཞིར་བཅས་ཀྱི་གླུ་པ་གྲགས་ཅན་དང་སྙན་ངག་པ་ཁོང་ལ་སྒྱུ་རྩལ་རང་བཞིན་གྱི་ནོ་བྷེལ་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་པར་དགའ་བསུའི་བཀྲིས་བདེ་ལེགས་ཞུ།
གསར་འགོད་པའི་ཁོང་ལ་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་པའི་ཚབ་མཚོན་གླུ་དབྱངས་ཀྱི་འབྲེལ་ཐག་མཉམ་སྦྱར་མ་ཐུབ་པ་དེས་ཀློག་པ་པོར་སྟོང་ཆ་ཞིག་མཐོང་། གསར་འགྱུར་བོད་སྐད་དུ་བསྐུར་བར་བཀའ་དྲིན་ཆེ།