ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༣ ཉིན། ༧གོང་ས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་སོག་ཡུལ་ནང་གི་མཛད་འཕྲིན་ཁག་གྲུབ་སྟེ། ཕྱིར་ཉི་ཧོང་དུ་ཆིབས་བསྒྱུར་བསྐྱངས་ཡོད་ཅིང་། ཐེངས་འདིར་༧གོང་ས་མཆོག་ཉི་ཧོང་ནང་ཆིབས་བསྒྱུར་སྐྱོང་བཞིན་པའི་སྐབས་དང་བསྟུན་ཏེ་སོག་ཡུལ་དུ་ཕེབས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་ཁ་སང་ཕྱིར་ཉི་ཧོང་དུ་ལོག་ཕེབས་ཡོད་པ་རེད།
ཐེངས་འདིར་༧གོང་ས་མཆོག་གདན་འདྲེན་ཞུ་མཁན་གཙོ་བོ་སོག་ཡུལ་དགའ་ལྡན་ཐེག་ཆེན་གླིང་ཡིན་པ་དང་། དགོན་པ་འདི་ཐོག་མ་ཁཱལ་ཁ་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་སྐུ་འཕྲེང་ལྔ་བས་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༠༥ ལོ་ཕྱག་བཏབ་མཛད་ཅིང་། དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་མགོ་སྟོད་དུ་༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་སོག་ཡུལ་དུ་ཕེབས་སྐབས་ཟླ་ཤས་རིང་དགའ་ལྡན་དགོན་དུ་བཞུགས་ཏེ། ད་ལྟ་སྐུ་གོང་མའི་དྲན་རྟེན་གཟིམ་ཁང་དེར་བསྐྱར་གསོ་གནང་ཡོད་འདུག
༧གོང་ས་མཆོག་ཐེངས་འདིར་སོག་ཡུལ་དུ་ཆིབས་བསྒྱུར་ཐད་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་གནོན་ཤུགས་དང་བསྒྲགས་གཏམ་སྣ་ཚོགས་སྤེལ་ཡོད་ཅིང་། ཕྱི་ཚེས་ ༡༧ ཉིན་ཏེ་ཁོང་སོག་ཡུལ་དུ་མ་ཕེབས་པའི་སྔར་ཉིན། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་མགྲིན་ཚབ་པས། ཏཱ་ལའི་བླ་མ་རྒྱ་གར་ལ་སྐྱབས་བཅོལ་དུ་ཕྱིན་པ་ནས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མིང་ཐོག་རྒྱ་ནག་ཁ་བྲལ་གྱི་བྱ་འགུལ་སྣ་ཚོགས་སྤེལ་ཡོད། ཏཱ་ལའི་བླ་མ་སོག་ཡུལ་དུ་ཕེབས་པར་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངོ་རྒོལ་ཡོད་ལ། སོག་ཡུལ་ནས་ཏཱ་ལའི་རུ་ཚོགས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་པར་ཡང་ངོ་རྒོལ་ཡོད། ཅེས་བཤད་འདུག
རྒྱལ་སྤྱིའི་སྲིད་དོན་པ་དང་རྩོམ་པ་པོ་མང་པོ་ཞིག་གིས་སོག་ཡུལ་གྱི་གདན་ཞུལ་བསྔགས་བརྗོད་གནང་ཡོད་པ་དང་། ཁ་སང་ཡུ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་སྐུ་ཞབས་ཐོ་མ་སི་མཱན་ལགས་ཀྱིས་བསྒྲགས་གཏམ་ཞིག་སྤེལ་ཏེ། ཐེངས་འདིར་སོག་ཡུལ་གྱིས་༧གོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་སོག་ཡུལ་དུ་གདན་འདྲེན་ཞུས་པར་སྔགས་བརྗོད་ཞུ་རྒྱུ་དང་། སྤྱིར་སོག་ཡུལ་ནི་ནང་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་སྟབས་མི་མང་ཚོས་༧ཏཱ་ལའི་བླ་མ་གདན་འདྲེན་ཞུས་ཏེ་ཁོང་གི་མདུན་ནས་བཀའ་ཆོས་ཞུ་བ་ནི་ཧ་ཅང་འོས་འཚམས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་། ཐེངས་འདིར་སོག་ཡུལ་གྱིས་ཀུན་ཁྱབ་རིན་ཐང་གི་ཆེད་དུ་ཕྱིའི་གནོན་ཤུགས་ལ་གདོང་ལེན་བྱེད་སྟངས་དེར་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་པ་ཚོས་ཀྱང་མིག་དཔེ་བལྟས་ཏེ་ཁོང་ཉིད་གདན་འདྲེན་ཞུ་དགོས་སྐོར་སོགས་འཁོད་འདུག
ཕྱི་ཚེས་ ༢༡ ཉིན་སོག་ཡུལ་ཕྱི་སྲིད་ལྷན་ཁང་གི་བློན་ཆེན་མུན་ཀ་ཨོར་གྷེལ་ (Munkh-Orgil)ལགས་ཀྱིས་ཐེངས་འདིར་༧གོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་སོག་ཡུལ་དུ་ཕེབས་པ་དེ་སོག་ཡུལ་གཞུང་གི་ཆབ་སྲིད་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པར་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་མཛད་འཕྲིན་ཞིག་ཡིན་སྐོར་བརྗོད་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་ཁོང་ཁྲོ་ཆེན་པོ་ཟོས་ཏེ་པེ་ཅིན་ནས་སོག་ཡུལ་རྒྱལ་སའི་བར་སྐྱོད་བཞིན་པའི་གནམ་གྲུ་དེ་སྐྱོད་མཚམས་བཞག་ཡོད་འདུག
ལོ་འདི་གར་སོག་ཡུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ཉམས་ཆག་ཆེན་པོ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་ནག་ནི་སོག་ཡུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་ཡང་། ཐེངས་འདིར་༧གོང་ས་མཆོག་སོག་ཡུལ་དུ་གདན་འདྲེན་ཞུ་རྒྱུར་སོག་ཡུལ་གྲོས་ཚོགས་ནང་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེན་ཐོབ་པ་ཞིག་ཡིན་འདུག
ཐེངས་འདིར་ཕྱི་ཚེས་ ༡༨ ཉིན་༧གོང་ས་མཆོག་སོག་ཡུལ་རྒྱལ་སའི་གནམ་ཐང་དུ་ཞབས་སོར་འཁོད་སྐབས། མཁན་པོ་བླ་མ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་མཆོག་དང་། རྒྱ་གར་གཞུང་ཚབ་པ་མཆོག རུ་སོག་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཏེ་ལོ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག དེ་བཞིན་སོག་ཡུལ་གྱི་དགོན་སྡེ་ཁག་གི་མཁན་པོ་བཅས་ཕེབས་བསུར་བཅར་ཡོད་པ་དང་ཚེས་ ༡༩ ཉིན་སོག་ཡུལ་དགའ་ལྡན་ཐེག་ཆེན་གླིང་དུ་ཆིབས་བསྒྱུར་བསྐྱངས་ཡོད་པ་རེད།
ཚེས་ ༢༠ ཉིན། སོག་ཡུལ་རྒྱ་གར་གཞུང་ཚབ་ཆེན་མོ་སྐུ་ཞབས་སུའུ་རེ་ཞི་བྷ་བུ་(Dr. Suresh Babu) མགྲོན་འབོད་གནང་བ་ལྟར་གསོལ་སྟོན་ཞིག་ཏུ་ཆིབས་བསྒྱུར་བསྐྱངས་ཡོད་པ་དང་། དེའི་རྗེས་རྒྱལ་ས་ཨུ་ལན་པ་ཋིར་ཚོགས་ཁང་ཆེན་མོའི་ནང་མི་མང་ ༡༠༠༠༠ ལྷག་ལ་རྟེན་འབྲེལ་བསྟོད་པའི་བཀའ་ཆོས་བསྩལ་ཡོད། ཉིན་དེར་༧གོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་ཆོས་གསན་པར་སོག་ཡུལ་གྱི་མངའ་སྡེ་མང་པོ་ནས་ཕེབས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཨུ་རུ་སུའི་ཁོངས་གཏོགས་བྷོ་རུ་ཡ་ཐི་དང་ཏུ་ཝ། ཁཱལ་མུག་སོགས་ནས་ཀྱང་ཕེབས་ཡོད་འདུག
ཚོགས་ཁང་ཆེན་མོ་འདི་རྒྱ་ནག་གི་རོགས་རིམ་འོག་བརྒྱབ་སྟེ་ ༢༠༡༡ ལོར་ཐོག་མར་ལེགས་འགྲུབ་སྒོ་འབྱེད་གནང་བ་ཞིག་ཡིན་འདུག
ཚེས་ ༢༢ ཉིན། ༧གོང་ས་མཆོག་གིས་སོག་ཡུལ་རྒྱ་ས་ཨུ་ལན་བྷ་ཋིར་གྱི་རིག་གཞུང་ལྟེ་གནས་ཁང་དུ། སོག་རིགས་གཞོན་སྐྱེས་ཚོར་བཀའ་སློབ་གནང་སྐབས། སོག་པོའི་གོང་མ་ཇི་གྷི་སི་ཁཱེན་གྱི་སྙིང་སྟོབས་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་དགོས་སྐོར་དང་། མ་འོངས་པར་ཡང་ཁོང་ཉིད་བསྐྱར་དུ་སོག་ཡུལ་ནང་ཆིབས་བསྒྱུར་བསྐྱང་རྒྱུའི་ཐུགས་རེ་ཡོད་སྐོར་སོགས་བཀའ་གནང་ཡོད་པ་རེད།
༧གོང་ས་མཆོག་གིས་བཀའ་གནང་དོན། “ བོད་དང་ཆེན་པོ་ཧོར་གྱི་ཡུལ་གཉིས་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་རིང་ནས་མཛའ་བརྩེའི་འབྲེལ་བ་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་སོག་ཡུལ་དུ་ནང་ཆོས་དར་ཁྱབ་བྱུང་རྗེས་ཡུལ་གཉིས་བར་ཆོས་ཡོན་གྱི་འབྲེལ་བ་བྱུང་བ་རེད།” ཅེས་དང་། “སོག་ཡུལ་ལ་མཚོན་ན་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ནས་ནང་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་རེད། བར་སྐབས་དམར་པོའི་དབང་སྒྱུར་འོག་དཀའ་ངལ་ཧ་ཅང་འཕྲད་ཀྱང་ད་དུང་ཆོས་དད་མ་བརླག་པར་རྒྱུན་འཛིན་ཐུབ་པ་བྱུང་བ་རེད། ད་ཆ་རང་དབང་སླར་གསོ་བྱུང་སྟབས་རང་གི་ཕ་མེས་ནས་དར་བའི་ནང་ཆོས་སྤྱི་དང་། ལྷག་པར་དཔལ་ནཱ་ལེན་ཊའི་བཞེད་སྲོལ་དྲི་མ་མེད་པའི་གཞུང་ལུགས་དེ་དག་ལ་དོ་སྣང་རིམ་བཞིན་བསླེབ་བཞིན་ཡོད། རྨང་གཞི་དེའི་ཐོག་རིམ་བཞིན་སློབ་གཉེར་མང་ཙམ་གནང་གལ་ཆེ།” ཅེས་སོགས་གསུངས་འདུག
ཚེས་ ༢༡ ཉིན་ནང་པའི་ལྟ་གྲུབ་དང་ཚན་བར་གྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ལྷན་ཚོགས་སྟེང་ཆིབས་བསྒྱུར་བསྐྱངས་ཏེ། སྐབས་རེ་ངོས་རང་ཕྱེད་ཀ་ནང་པ་དང་ཕྱེད་ཀ་ཚན་རིག་པ་ཡིན། ལོ་ངོ་ ༣༠ ལྷག་རིང་ངོས་ཀྱིས་ཚན་རིག་པ་དང་ལྷན་གཙོ་བོ་དབང་རྩ་ Neurology དང་འཇིག་རྟེན་ཁམས་ཀྱི་རིག་པ། Cosmology ལྷག་པར་ཀོན་ཊམ་དངོས་ཁམས་རིག་པའི་ Quantum Physics རྣམ་གཞག་དང་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་རྣམ་གཞག་ Psychology སྐོར་ལ་གཙོ་བོ་བགྲོ་གླེང་བྱ་རྒྱུ་བྱུང་། རྣམ་གཞག་དེ་དག་ཐོག་ནང་པའི་གཞུང་ལུགས་ནང་དུའང་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་རྒྱུ་ཡོད་སྟབས་ཕན་ཐོགས་ཧ་ཅང་འདུག ནང་པའི་མཁས་པ་ཚོས་ཚན་རིག་པ་ལས་དངོས་ཁམས་རིག་པའི་རྣམ་གཞག་སྐོར་ལ་བློ་སྐྱེད་བླང་ཐུབ་པ་དང་། ཚན་རིག་པ་ཚོས་ནང་པའི་གཞུང་ནས་བློའི་རྣམ་གཞག་ཕྱུག་པོ་ཡོད་པ་ལས་བློ་སྐྱེད་བླང་ཐུབ་པ་བཅས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀར་ཁེ་ཕན་ཐོབ་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། ཅེས་སོགས་གསུངས་འདུག
བོད་བཙན་པའི་རྗེས་ལ་བསྐྱར་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྣམ་པ་བྱུང་བ་ནི་སོག་པའི་བཀའ་དྲིན་རེད། སོག་པོས་བོད་ལ་རང་བཙན་ཅན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་གནང་བ་རེད། ལོ་རྒྱུད་དེའི་སྐོར་མདོར་ཙམ་བཀོད་ན།
གུ་ཤྲི་བསྟན་འཛིན་ཆོས་རྒྱལ་གྱི་ཐོག་མར་མདོ་ཁམས་བཟུང་བ་དང་། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་གཙང་སྡེ་སྲིད་ཀརྨ་བསྟོན་སྐྱོང་དབང་པོ་དབང་དུ་བསྡུས། གཙང་པ་སྡེ་སྲིད་རྗེས་འབྲངས་པ་དང་བཅས་པ་ཆམ་ལ་ཕབ། རབ་བྱུང་བཅུ་གཅིག་པའི་ཆུ་རྟ（༡༦༤༢）ལོའི་ཟླ་ ༣ པར་ཏྰ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་བ་ངག་དབང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་དཔལ་ལྡན་འབྲས་སྤུངས་ནས་གཞིས་རྩེར་གདན་དྲངས། ཚོམས་ཆེན་དུ་གུ་ཤྲི་བསྟན་འཛིན་ཆོས་རྒྱལ་དང་། བསོད་ནམས་ཆོས་འཕེལ་སོགས་བོད་སོག་གི་དཔོན་རིགས་མང་པོ་ཚོགས། དབུས་སུ་དེ་སྔ་ཧོར་སེ་ཆེན་རྒྱལ་པོས་འགྲོ་མགོན་འཕགས་པར་ཕུལ་བའི་མ་སྐྱེས་དགྲའི་རྟེན་སྐལ་རྒྱལ་བ་ཉི་མའི་གཉེན་གྱི་འཕེལ་གདུང་རྒྱལ་མཁར་རྩེར་བཞུགས་པར་གྲགས་པ་དང་། ཁྲུས་ལུང་མ་ཎི་མའམ། མཁའ་འགྲོ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་གྱི་ཐུགས་གསལ་མེ་ལོང་སོགས་ནང་རྟེན། བླ་སྐུ་ལི་མ་རྒྱ་ནག་ལས་མཚོན་པའི་མཆོད་རྟེན་མང་པོ། དེ་བཞིན་གནའ་རྫས་ཁྱད་པར་ཅན་དུ་མ་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ་ཆེན་མོར་ཕུལ་བ་དང་འབྲེལ་གཙང་པ་རྒྱལ་པོའི་ཕོ་བྲང་གཞིས་ཀ་བསམ་གྲུབ་རྩེས་ཐོག་དྲངས་བོད་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་གྱི་དབང་ཆ་ཡོངས་རྫོགས་ཕུལ་བ་ཡིན་ཞེས་ཁྱབ་བསྒྲགས་མཛད། ཕྱག་མཛོད་བསོད་ནམས་ཆོས་འཕེལ（མཚན་གཞན་བསོད་ནམས་རབ་བརྟན་དང་། རྒྱ་ལོ་ཆོས་མཛད་ཟེར།）ལ་སྡེ་སྲིད་ཀྱི་གོ་གནས་གནང་། ཕྱི་ནང་གི་སྲིད་ཀྱི་ལས་དོན་མཐའ་དག་གི་འགན་ཁུར་དགོས་པའི་བཀའ་ཕབ། དེ་ནས་བཟུང་གནམ་བསྐོས་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གི་སྲིད་དབང་དངོས་སུ་བཙུགས་པ་ཡིན་ནོ།།
རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རང་ཉིད་མཚུངས་མེད་སྟོབས་ཆེན་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་པའི་ངོས་འཛིན་གནང་ཞོར་དུ། བོད་ཀྱི་བླ་སྲོག་གོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མཆོག་འགྲོ་བ་མིའི་སེམས་ཀྱི་ཕུལ་བྱུང་གཙོ་འཛིན་ཞིག་ཡིན་པ་མ་མཐོང་ཁུལ་གྱིས། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྱོན་དུ་གོང་ས་མཆོག་གི་མཛད་འཕྲིན་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པ་འདི། མཐར་གཏུག་ན་རྒྱ་ནག་རང་གི་ཆེ་མཐོང་གཅོག་བྱེད་དང་། རང་དབང་ལྡན་པའི་མི་མང་དུང་ཕྱུར་མང་པོས་དོགས་ཟོན་སྐྱོན་བརྗོད་བྱ་ཡུལ་ཞིག་ཆགས་གཞི་ཁོ་ན་ཡིན་པ་གསལ་བོ་རེད།
ཐོག་མ་བོད་ལ་རྒྱལ་ཁབ་སྤྲོད་མཁན་སོག་པོ་རེད། རྗེས་ལ་བོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་འཕྲོག་མཁན་རྒྱ་ནག་རེད།