འཛམ་གླིང་གི་བུད་མེད་སྲིད་བློན་ཐོག་མ་སིང་གྷ་ལའི་ཡུག་མོ་ཞིག་གི་ལོ་རྒྱུས།

བསྟན་འཛིན་ཕུར་བུ། བོད་ཀྱི་དུས་བབ་གསར་འགོད་པ།

ཨེ་ཤ་ཡའི་ལྷོ་བརྒྱུད་ཀྱི་གླིང་ཕྲན་རྒྱལ་ཁབ་སིང་གྷ་ལ་ནི་མི་འབོར་ས་ཡ་ཉེར་གཅིག་ལྷག་ལས་མེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་སྔོན་གྱི་དུས་སུ་སེ་ལོན་ (Ceylon) ཞེས་འབོད་པའི་ཡུལ་ལུང་དེ་ནི་འཛམ་གླིང་ནང་གི་བུད་མེད་སྲིད་བློན་ཐོག་མ་བྱུང་ས་རུ་ངོས་འཛིན་བྱེད།

སིང་གྷ་ལར་ལོ་རྒྱུས་གསར་པ་སྐྲུན་མཁན་གྱི་ཁྱིམ་ཚང་གཅིག

ཡུལ་དེའི་ལྷོ་དབུས་སུ་ཡོད་པའི་ཞིང་ཆེན་སཱ་བྷ་རཱ་གྷ་མུ་ཝཱ་ (Sabaragamuwa Province) ཡི་གྲོང་ཁྱེར་ལྟེ་བ་རཱ་ནཱ་པུ་རཱ་ (Ratnapura) ཡི་ནང་དུ། སེ་ལོན་ཞེས་འབོད་པའི་ཡུལ་ལུང་གྱི་ཁྲིམས་བཟོ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་དང་སེ་ལོན་ཞེས་འབོད་པའི་ཡུལ་ལུང་དེའི་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་འཐུས་མིའི་ཕྱག་ལས་གཉེར་བཞིན་པའི་སྐུ་ཞབས་རཱ་ཝཱ་ཊི་ (Barnes Ratwatte) དང་། ཁོང་གི་བཟའ་ཟླ་དཔྱད་བཅོས་སྨན་པ་ (Rosalind Hilda Mahawalatenne Kumarihamy) གཉིས་ལ་བྱིས་པ་བུ་མོ་ ༢ དང་བུ་ ༤ སྐྱེས། ཁོང་གཉིས་ཀྱི་བུ་མོ་ཆེ་བ་སི་རི་མཱ་རཱ་ཝཱ་ཊི་ (Sirima Ratwatte) ནི་ ༡༩༡༦ ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༡༧ ལ་སྐྱེས་ཤིང་། ཁོང་མོ་ཆུང་དུས་ནས་ཕ་མ་གཉིས་ཀྱིས་ (Balangoda) ས་ཁུལ་དུ་ཡོད་པའི་སྒེར་གྱི་སྔོན་འགྲོའི་སློབ་གྲྭར་བཏང་ནས་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༢༣ ལོར་རཱ་ནཱ་པུ་རཱ་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ཡོད་པའི་ཧྥར་གྷུ་སོན་མཐོ་སློབ་ (Ferguson High School) ཏུ་སློབ་ཆུང་འགྲིམས་ནས་ལོ་བཞིའི་རྗེས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༢༨ ལོར་སིང་གྷ་ལའི་སྒེར་གཉེར་བུད་མེད་ཀྱི་མཐོ་སློབ་ (St Bridget’s Convent) ཏུ་གཏན་སློབ་ལ་སློབ་འབྲིང་གྱི་སློབ་སྦྱོང་བྱས། སྐུ་དྲག་རིགས་རྒྱུད་དུ་སྐྱེས་པའི་བུ་མོ་དེས་ཡེ་ཤུ་ཁཱ་ཐོ་ལིག་(Catholic) ཡི་ཆོས་ལུགས་ཐད་ཆེད་སྦྱོང་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། ཁོང་མོའི་མི་ཚེ་ཧྲིལ་པོ་ནི་ནང་པའི་བསླབ་སྡོམ་ལ་ལེགས་པར་འཇུག་པའི་ནང་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༣༥ ལོར་དགུང་ལོ་ ༡༩ ལས་སོན་མེད་པའི་གཞོན་ནུ་མ་སི་རི་མཱའོ་ཡིས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༠ བར་དུ་ནགས་ཚལ་དུ་གནས་སྡོད་བྱེད་བཞིན་པའི་ཡུལ་མཐའ་འཁོབ་པ་རྣམས་ལ་ཟས་དང་སྨན་སོགས་ཀྱིས་རོགས་རམ་ཆེན་པོ་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། དམིགས་བསལ་གྱིས་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་བུད་མེད་རྣམས་ཀྱི་འཚོ་བ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བའི་ཐད་རོགས་འདེགས་ཆེན་པོ་བྱས་ཏེ། ས་གནས་སུ་སྨན་ཁང་ཆེད་འཛུགས་སོགས་ཀྱི་སྤྱི་ཕན་ལས་དོན་སྣ་མང་བསྒྲུབས།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༦ ཙམ་ནས་སྐབས་དེར་སེ་ལོན་ཞེས་འབོད་བཞིན་པའི་སིང་གྷ་ལའི་སྲིད་བློན་སོ་ལོ་མོན་ (Solomon West Ridgeway Dias Bandaranaike) ལགས་དང་འགྲོགས་འདྲིས་བྱུང་ཞིང་གཉེན་སྒྲིག་བྱེད་པའི་འདུན་པ་བཏོན་ཡང་། སི་རི་མཱའི་ཁྱིམ་གཞིས་ནི་སྐུ་དྲག་གི་རིགས་རྒྱུད་འབྱོར་ཕྱུག་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། སྲིད་བློན་སོ་ལོ་མོན་ནི་རིགས་རྒྱུད་དཀྱུས་མ་ཞིག་གིས་སྲིད་དབང་བཟུང་བ་ཙམ་ཡིན་པར་བརྟེན། དང་ཐོག་ཁོང་གཉིས་ཀྱི་གཉེན་སྒྲིག་ལ་མོས་མཐུན་བྱས་མེད། འོན་ཀྱང་། མོ་བརྒྱག་མཁན་ཞིག་གིས་གཞོན་ནུ་དེ་གཉིས་ནས་གཉེན་སྒྲིག་བྱས་ན་ཁེ་ཕན་ཡོང་གི་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་པར་བརྟེན། སི་རི་མཱ་ཁྱིམ་མིའི་མོས་མཐུན་འོག་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༠ ལོའི་ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༢ ཉིན་སི་རི་མཱ་དང་སོ་ལོ་མོན་གཉིས་ཀྱིས་ཟབ་རྒྱས་ངང་གཉེན་སྟོན་བྱས། ཕྱིས་སུ་ཁོང་གཉིས་ལ་བུ་མོ་གཉིས་ (Sunethra Bandaranaike) དང་ (Chandrika Kumaratunga) བཅས་དང་བུ་གཅིག་ (Anura Bandaranaike) སྐྱེས་ཡོད་འདུག

བུ་མོ་རྒན་པ་ (Sunethra Bandaranaike) ལགས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༣ ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༢༧ ཉིན་སྐྱེས་ནས་ཁོང་མོས་ཁོ་ལོམ་བྷོ་ལ་ཡོད་པའི་ (St Bridget’s Convent) ནས་སློབ་གྲྭ་འགྲིམས་ཏེ། དབྱིན་ཡུལ་དུ་ཡོད་པའི་ (Somerville College) ཞེས་ཨ་རིའི་ཨོ་སི་ཧྥོ་ཊི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་ནས་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་སྲིད་ཇུས། དཔལ་འབྱོར་བཅས་ཀྱི་རབ་འབྱམས་པ་མཐར་སོན་ཏེ། ཁོང་མོས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་དང་ (Overseas Development Institute) ཐད་ལ་ཉམས་ཞིབ་པ་གནང་ཞིང་། ཁོང་མོའི་ཨ་མ་ལགས་སིང་གྷ་ལའི་སྲིད་བློན་གནང་བའི་དུས་སུ་དྲུང་ཆེའི་འབྲེལ་མཐུད་པ་གནང་མྱོང་ཡོད་འདུག ད་ལྟའི་ཆར་མོ་རང་གི་སྒེར་གྱི་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་པའི་ (Sunera Foundation) ཚོགས་པ་དེའི་ཚོགས་གཙོའི་ཕྱག་ལས་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།

བུ་མོ་ཆུང་བ་ (Chandrika Kumaratunga) ལགས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༥ ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༢༩ ཉིན་སྐྱེས་པ་དང་། ཁོང་མོས་ཁོ་ལོམ་བྷོ་ལ་ཡོད་པའི་ (Saint Bridgets Convent) ནས་སློབ་གྲྭ་འགྲིམས། དེ་ནས་ཁོ་ལོམ་བྷོ་་ལ་ཡོད་པའི་ (Roman Catholic Aquinas University College) མཐོ་སློབ་ནས་ཁྲིམས་ཀྱི་ཐོག་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས། འོན་ཀྱང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༧ ལོར་མཐོ་སློབ་དེ་ནས་ཁྲིམས་ཀྱི་སློབ་མཐར་མ་ཕྱིན་པར། (Institute of French Studies) ནས་སློབ་ཡོན་ཐོབ་སྟེ་ཧྥ་རན་སི་ལ་ཕྱིན་ནས་ལོ་གཅིག་རིང་ཧྥ་རན་སི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སྦྱངས། དེ་ནས་ (The Paris Institute of Political Studies) ཟེར་བའི་མཐོ་སློབ་ནས་སྲིད་དོན་ཚན་རིག་ཐོག་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༠ ལོར་སྲིད་དོན་ཚན་རིག་གི་དམིགས་བསལ་ལག་འཁྱེར་ཐོབ། དེ་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༠ ནས་ ༡༩༧༣ བར་ལོ་གསུམ་རིང་ཁོང་མོས་དཔལ་འབྱོར་ཡར་རྒྱས་ཐོག་ལ་འབུམ་རམས་པའི་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ་བསླབ་པ་མཐར་སོན་ཡོད་པ་རེད། མཐར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༧ ལོར་གློག་བརྙན་འཁྲབ་སྟོན་པ་ (Vijaya Kumaranatunga) ལགས་དང་གཉེན་སྒྲིག་བྱས་ནས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༠ ལོར་བུ་མོ་ (Yasodara Córdova) སྐྱེས་ཏེ་ཁོ་མོ་ནི་ཉམས་ཞིབ་པ་དང་དཔེ་རིས་འབྲི་མཁན་ལ་སོགས་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་ད་ལྟ་དགུང་ལོ་ ༤༡ བསླེབས་ཡོད་འདུག ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༢ ལོར་བུ་ (Vimukthi Kumaratunga) སྐྱེས་ནས་ད་ལྟ་ཁོང་དགུང་ལོ་ ༣༩ ཡིན་པ་རེད།

བུ་ཆུང་ཤོས་ (Anura Bandaranaike) ལགས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༩ ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༡༥ ཉིན་སྐྱེས། ཁོང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༣ ནས་ ༡༩༨༨ བར་ཁ་གཏད་ཚོགས་པའི་མགོ་ཁྲིད་ཀྱི་ཕྱག་ལས་གནང་བ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༣ ནས་ ༡༩༩༤ བར་ལོ་གཅིག་གི་རིང་ཤེས་ཡོན་གྱི་བློན་ཆེན་ (Minister of Higher Education) གནང་ལ། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠ ནས་ལོ་གཅིག་གི་རིང་སིང་གྷ་ལའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་མགྲིན་ཚབ་པ་གནང་། ད་དུང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༤ ཟླ་ ༤ ནས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ཟླ་ ༡ བར་ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ་གྱི་བློན་ཆེན་ལ་སོགས་པའི་ཕྱག་ལས་གནང་སྟེ་ཡུལ་དེའི་གཞུང་མང་གཉིས་ལ་ཞབས་ཕྱི་ཞུ། དགུང་ལོ་ ༥༩ ཐོག་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༦ ཉིན་ཁོ་ལོམ་བྷོ་ལ་ཡོད་པའི་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་བཞུགས་གནས་ཁང་ནས་འབྲས་ནད་ཕོག་པའི་རྐྱེན་གྱིས་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་འདུག

བུད་མེད་ཅིག་གི་ཆབ་སྲིད་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཞིག

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༡ ལོར་སི་རི་མཱ་ཡིས་ཡུལ་དེའི་ནང་སྙན་གྲགས་ཆེ་བའི་སིང་གྷ་ལའི་བུད་མེད་ཚོགས་པ་ (Lankan Women’s Association)ནང་ཕྱག་ལས་གནང་སྟེ། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་བུད་མེད་རྣམས་ཀྱི་ནུས་པ་གོང་སྤེལ་དང་རྐྱེན་ངན་རྒུད་སྐྱོབ། སོ་ནམ་མཁས་པའི་ལྷན་ཚོགས་བསྡུས་ཏེ་འབྲས་སོགས་སྟོན་ཐོག་གི་ཐོན་འབབ་ཡར་རྒྱས་ཐད་སྙིགས་དོར་བཅུད་ལེན་གྱི་བྱེད་ཐབས་བཏོན་ཏེ། ཡུལ་དེའི་ནང་ཞིང་ལས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཐོག་མ་སྤེལ་ནས་གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ཐོན། ལྷག་པར་དུ་མོ་རང་བུད་མེད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་ཡིན་སྐབས། བུད་མེད་རྣམས་ལ་སློབ་སྦྱོང་སྤྲོད་ཐབས་དང་བུད་མེད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཐོབ་ཐང་། ཁྱིམ་ཚང་གི་འཆར་གཞི་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐད་དམིགས་བསལ་གྱིས་དོ་འཁུར་དང་སྒྱུར་བཅོས་བཏང་། གཞན་ཡང་ཁོ་མོ་ནི་ (All Ceylon Buddhist Women’s Association) བུད་མེད་ཀྱི་ཚོགས་པ་དང་སེ་ལོཎ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཊི་བི་སྔོན་འགོག་གི་ཚོགས་པ་ (Ceylon National Association for the Prevention of Tuberculosis)། སྨན་ཞབས་བདེ་དོན་ཚོགས་པ་ (The Nurses Welfare Association) སོགས་ཀྱི་ཚོགས་མིའང་ཡིན་འདུག

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ ལོར་ཁོང་མོས་བཟའ་ཟླ་ལ་རྒྱལ་ཁབ་མཉམ་འབྲེལ་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་ (United National Party) ནས་རྩ་དགོངས་ཞུས་ཏེ། སིང་གྷ་ལ་རང་དབང་གི་ཚོགས་པ་ (Sri Lanka Freedom Party)  འཛུགས་དགོས་པའི་སྐུལ་མ་བཏང་སྟེ་བཙུགས་པ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༢ ལོར་ཁོང་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་འོས་བསྡུའི་ནང་ཞུགས་ཏེ་སིང་གྷ་ལ་རང་དབང་གི་ཚོགས་པར་ཞབས་བཀྱག་ ༩ ལས་ཐོབ་མེད་ཀྱང་། སོ་ལོ་མོན་ (S.W.R.D) ལགས་མང་མོས་འོས་འདེམས་བརྒྱུད་ཁ་གཏད་ཚོགས་པའི་མགོ་ཁྲིད་དུ་བདམས། དེ་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༦ ལོར་སོ་ལོ་མོན་གྱིས་ཆེད་དུ་ (Mahajana Eksath Peramuna) ཞེས་པའི་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་ཞིག་བཙུགས་ནས་འོས་བསྡུའི་ནང་ཞུགས་སྐབས། སི་རི་མཱ་ཡིས་ཁོང་གི་ཆེད་དུ་ (Attanagalla) དང་ (Banlangoda)། (Ratnapura) ལ་སོགས་པའི་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུ་འོས་བསྡུའི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཤུགས་ཆེན་བྱས་ཏེ་ལས་འགུལ་སྣ་མང་སྤེལ། ཕྱིས་སུ་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་གསར་པ་དེར་འོས་བསྡུའི་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་སྟེ་སོ་ལོ་མོན་སྲིད་བློན་ཆགས་པ་རེད།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ ལོར་ཁོང་མོའི་བཟའ་ཟླ་སོ་ལོ་མོན་ལགས་རྒྱལ་ཁབ་མཉམ་འབྲེལ་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ (United National Party) ནས་རྩ་དགོངས་ཞུས་ཏེ་སིང་གྷ་ལའི་རང་དབང་གི་ཚོགས་པ་ (Sri Lanka Freedom Party) གསར་འཛུགས་དགོས་པའི་སྐུལ་མ་དྭང་དུ་བླངས་བ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༢ ལོར་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འོས་བསྡུའི་ནང་མཉམ་ཞུགས་ཀྱིས་རང་དབང་ཚོགས་པར་རྐུབ་སྟེགས་ ༩ མ་གཏོགས་ཐོབ་མེད་ཀྱང་སོ་ལོ་མོན་ (S.W.R.D) ལགས་མང་མོས་འོས་འདེམས་ཐོག་ཁ་གཏད་ཚོགས་པའི་མགོ་ཁྲིད་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། དེ་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༦ ལོར་སོ་ལོ་མོན་གྱིས་གོ་སྐབས་བཟུང་སྟེ་མཱ་ཧཱ་ཇཱ་ནཱ་ཨེག་སཱ་ཊི་པོ་རཱ་མུ་ནཱ་  (Mahajana Eksath Peramuna) ཞེས་པའི་ཚོགས་པ་བཙུགས་ནས་འོས་བསྡུའི་ནང་མཉམ་ཞུགས་བྱེད་སྐབས། སི་རི་མཱ་ཡིས་ཁོ་མོའི་བཟའ་ཟླའི་ཆེད་དུ་འོས་བསྡུའི་འདུས་ཚགས་ས་ཁུལ་ (Attanagalla) དང་ཁོ་མོའི་སྐྱེས་ཡུལ་ (Banlangoda)། དེ་བཞིན་ (Ratnapura) བཅས་ལ་འོས་བསྡུའི་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱས་ཏེ་ལས་འགུལ་སྣ་མང་སྤེལ་བ་བརྒྱུད། མཱ་ཧཱ་ཇཱ་ནཱ་ཨེག་སཱ་ཊི་པི་རཱ་མུ་ནཱ་ (Mahajana Eksath Peramuna) ཟེར་བའི་ཚོགས་པར་འོས་བསྡུའི་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་སྟེ་སོ་ལོ་མོན་སྲིད་བློན་དུ་ཆེས་ཐོག་མར་འདེམས་ཐོན་བྱུང་།

 སྲིད་དོན་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཞིག་གི་དར་རྒུད།

ཁོང་བཟའ་ཟླ་གཉིས་ཀྱི་ཧུར་བརྩོན་ལ་གྲུབ་འབྲས་ཐོན་ཏེ་བཀྲ་ཤིས་ལེགས་འགྲུབ་ཀྱི་དུས་བཟང་དེ་དང་མཉམ་དུ་རྐྱེན་ངན་དུ་མ་ཞིག་གི་འགག་སྒོའང་རིམ་གྱིས་ཕྱེས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༧ ལོར་ཁོང་མོའི་པཱ་ལགས་ལ་ན་ཚ་ཚབས་ཆེན་ཕོག་ནས་སྙིང་ཁྲག་དགག་ (Heart Attack) སྟེ་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༢༥ ཉིན་སྲིད་བློན་ཁོང་གིས་བཞུགས་གནས་སུ་མི་མང་ལ་ཐུག་འཕྲད་གནང་སྐབས་གློ་བུར་དུ་ནང་པའི་བླ་མ་ (Talduwe Somarama Thero) ཟེར་བའི་གྲྭ་པ་ཞིག་གིས། ཁོང་གི་བྲང་དང་གྲོད་ཁོག་སོགས་སུ་མེ་མདའ་བརྒྱབ་སྟེ་རྨས་སྐྱོན་ཚབས་ཆེན་བྱུང་བར་བརྟེན། དེ་མ་ཐག་རྒྱལ་ས་ཀོ་ལོམ་བྷོ་སྨན་ཁང་དུ་ (Colombo General Hospital) ཛ་དྲག་མྱུར་སྐྱོབ་བྱས་ཡོད་ཀྱང་དྲག་སྐྱེད་མ་བྱུང་བར་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན། ཁོང་གི་གཞུང་འཛིན་ཚོགས་པའི་བཀའ་བློན་རྣམས་ལས་གནས་ནས་གནས་དབྱུང་བཏང་བ་དང་ཁག་ཅིག་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཏེ་གློ་བུར་དུ་སྲིད་འགྱུར་ཆེན་པོ་བྱུང་།

སྲིད་བློན་སོ་ལོ་མོན་ལགས་ནི་ལྐོག་གསོད་ཐེབས་པའི་སིང་གྷ་ལའི་སྲིད་བློན་དང་པོ་དེ་ཆགས་ཡོད་འདུག དེའི་རྗེས་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ནས་ ༡༩༦༠ བར་ (Wijeyananda Dahanayake) ལགས་ཀྱིས་སྲིད་བློན་གྱི་ཐུགས་འགན་བཞེས། ཕྱིས་སུ་སྲིད་བློན་གྱི་འོས་བསྡུའི་ནང་བཞུགས་ཀྱང་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་མེད་པས། སྲིད་བློན་ནས་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༧ ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༤ ཉིན་ནད་གཞི་རྐྱེན་གྱིས་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་ཡོད་འདུག དེ་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ལོར་ (Dudley Shelton Senanayake) ལགས་ཀྱིས་སྲིད་བློན་གནང་མྱོང་ཡོད་པ་དང་། དེ་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༥ ལོར་སླར་ཡང་སྲིད་བློན་གྱི་ཕྱག་ལས་གནང་། ཁོང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༣ ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༡༣ ཉིན་དགུང་གྲངས་ ༥༧ ཐོག་སྙིང་ནད་ཀྱིས་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་འདུག

སྲིད་བློན་འོས་འགྲན་ནང་ཞུགས་པའི་ཡུག་མོ་ཞིག

སྲིད་བློན་སོ་ལོ་མོན་ལྐོག་གསོད་བྱས་རྗེས།  ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ཟླ་ ༥ པའི་ནང་རང་དབང་སྲིད་དོན་ཚོགས་པའི་(Freedom Party) འཛིན་སྐྱོང་ཚོགས་ཆུང་གིས་སྤྱི་མོས་ཐོག་ལྩམ་སི་རི་མཱ་ལགས་ཚོགས་པ་དེའི་ཚོགས་གཙོར་འོས་འདེམས་བྱུང་། ལོ་དེའི་ཕྱི་ཟླ་ ༦ པའི་མགོ་སྟོད་ནས་ལྕམ་སི་རི་མཱ་ཡིས་འོས་བསྡུའི་ཆེད་དུ་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཞིང་། མ་འོངས་པར་ཁོང་མོས་བཟའ་ཟླའི་སྲིད་ཇུས་དེ་དག་ལ་ཤུགས་གནོན་དང་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱོར་སྤྲོད། སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་འཛུགས་སྐྲུན་དང་། སིང་ཧ་ལ་དེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཞུང་འབྲེལ་སྐད་ཡིག་བཟོ་རྒྱུའི་ཁྲིམས་གཞི་གཏན་འབེབ་གནང་རྒྱུ་སོགས་ཀྱི་གཏམ་བཤད་ཚོར་བ་ལྡན་པ་བྱས་ཏེ། བཟའ་ཟླ་འདས་པོའི་ལས་དོན་རྣམས་རྒྱུན་སྐྱོང་རྒྱུའི་དམ་བཅའ་བཞག་སྟེ་མི་མང་གི་མདུན་དུ་མིག་ཆུ་ཐེངས་མང་ཤོར་བརྟེན། ཁ་གཏད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་མཉམ་འབྲེལ་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་ (United National Party) ཡིས་ཁོང་མོར་ཆོ་ངེ་འདོན་པའི་ཡུག་མོ་(The Weeping Widow) ཞེས་འཕྱ་དམོད་བྱས།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༢༡ ཉིན་རང་དབང་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་ (Freedom Party)ལ་འོས་བསྡུའི་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་སྟེ། ལྕམ་སི་རི་མཱ་ཝོ་བྷན་དྷ་རཱ་ནེག་ (Sirimavo Bandaranaike) མཆོག་འཛམ་གླིང་གི་སྲིད་བློན་བུད་མེད་ཐོག་མ་དེར་གྱུར་བ་མ་ཟད། ཁུལ་དེའི་ཕྱི་འབྲེལ་དང་བདེ་སྲུང་གི་བློན་ཆེན་གྱི་ཐུགས་འགན་མཉམ་དུ་འཁུར་བ་རེད། བུད་མེད་གཡུག་མོ་ཞིག་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་སྲིད་བློན་དུ་གྱུར་བ་ནི་ལས་སླ་མོ་ཞིག་ག་ལ་ཡིན། སྐབས་དེའི་ཁ་གཏད་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་ནི་ནུས་ཤུགས་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། ལྟ་སྤྱོད་རྙིང་པའི་རྫོང་མཐུག་རྐྱེན་ཕོ་མོ་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱི་ཤན་ཤུགས་ཆེ་བ་སོགས་ཀྱིས་དཀའ་སྡུག་དང་འགོག་རྐྱེན་སྣ་མང་བྱུང་ཡང་ཁོང་མོས་ཆོད་སེམས་བརྟན་པོས་གདོང་ལེན་བྱས་ཏེ་གཏན་ནས་བློས་མ་བཏང་།

སིང་གྷ་ལའི་སྲིད་བློན་གྱི་ལས་འཁུར་ལེན་བཞིན་དུ་ལོ་དེའི་ཕྱི་ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༥ ཉིན་མངའ་སྡེའི་སྲིད་སྐྱོང་སྐུ་ཞབས་ (Goonetilleke) ལགས་ཀྱིས། ལྕམ་སྐུ་སི་རི་མཱ་ལགས་སིང་གྷ་ལའི་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་འཐུས་མིར་བསྐོ་གཞག་གནང་བ་མ་ཟད། ཁོང་མོས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ནས་ ༡༩༦༥ དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༠ ནས་ ༡༩༧༧། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༤ ནས་ ༢༠༠༠ བར་ཁྱོན་ལོ་ངོ་ ༡༨ རིང་སྲིད་བློན་གྱི་ལས་འཁུར་ཞུས་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་མོས་སྲིད་བློན་གྱི་ལས་འཁུར་བླངས་པའི་ལས་ཡུན་དང་པོ་དེར་ཆབ་སྲིད་རྩོད་རྙོག་མང་པོ་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་། ཁོང་མོས་རྒྱ་ནག་དང་རྒྱ་གར། ཨུ་རུ་སུ་སོགས་ལ་འབྲེལ་ལམ་ཡར་རྒྱས་བཏང་བ་དང་། ཨེ་ཛི་རལ་ (Israel) དང་འབྲེལ་ལམ་ཟབ་པ་ཐག་རིང་དུ་གཏོང་ཐབས་བྱས། དེ་བཞིན་དབྱིན་ཡུལ་ལ་ཚོང་འབྲེལ་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༢ ལོར་རྒྱ་དཀར་ནག་བར་གྱི་དམག་འཁྲུག་ (Sino-Indian War) བྱུང་རྗེས། ལྕམ་སི་རི་མཱ་ལགས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཞི་འགྲིག་མཉམ་གནས་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་ཆེན་པོ་བཏང་ཡོད་པ་དང་། དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༢ ལོའི་ཟླ་ ༡༡ དང་ ༡༢ ནང་ཀོ་ལོམ་བྷོ་ (Colombo) རུ་སྐུ་ཚབ་ཆེད་གཏོང་གིས། འབར་མ་དང་སིང་གྷ་ལ། དེ་བཞིན་ཁམ་བྷོ་ཌི་ཡ་ (Cambodia)། གྷ་ན་ (Ghana)། ཨ་རབ་སྤྱི་མཐུན་མཉམ་འབྲེལ་ (United Arab Republic) བཅས་ཀྱི་དཀའ་རྙོག་སེལ་སླད། ཀོ་ལོམ་བྷོ་རུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩོད་རྙོག་དང་འབྲེལ་བའི་ཚོགས་འདུ་འཚོགས་ཏེ། གྷ་ནའི་དྲང་བདེན་བློན་ཆེན་སྐུ་ཞབས་ཀོ་ཧྥི་ (Kofi Ofori-Atta) ལགས་དང་ལྷན་དུ་རྒྱ་གར་དང་སྔོན་གྱི་དུས་སུ་ (Peking) ཞེས་འབོད་པའི་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་ས་པེ་ཅིན་བཅས་ལ་འགྲུལ་བཞུད་གནང་སྟེ་ཞི་བདེ་ཡོང་ཐབས་ལ་འབད་བརྩོན་བྱས་ཡོད་འདུག

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༥ ལོའི་སྲིད་བློན་འོས་བསྡུའི་ཁྲོད་ལྕམ་སི་རི་མཱ་ལགས་ལ་འོས་ཤོག་གཅིག་གིས་ཕམ་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཁོང་མོར་ལྐོག་རྔན་བླངས་བའི་ནག་ཉེས་བཙུགས་པར་བརྟེན། གནད་དོན་དེའི་ཐད་ཞིབ་འཇུག་ཚོགས་ཆུང་བཙུགས་ཏེ་རྟོག་ཞིབ་འདྲི་རྩད་བྱས་མཐར། ཁོང་མོར་ནག་ཉེས་གང་ཡང་མེད་པའི་གྲུབ་དོན་བཏོན་ཏེ་ལྐོག་རྔན་བླངས་བའི་ཉེས་འཛུགས་དེ་གཙང་སེལ་ཆགས།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༩ ལོར་ཁོང་མོས་བསྐྱར་དུ་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ལས་དོན་མགོ་བརྩམས་ཤིང་། གཞུང་དང་ཚོང་པ་སོགས་ཀྱི་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུང་བ་རྣམས་ལ་རྟོག་ཞིབ་ཀྱི་ཆེད་དུ་ཚོགས་པ་གསར་འཛུགས་བྱ་རྒྱུ་དང་། བཟོ་གྲྭ་ཁག་གི་ཚོང་ཟོག་ཕྱིར་འདྲེན་དང་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནས་དངོས་ཟོག་ནང་འདྲེན། དེ་བཞིན་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་སྒེར་གྱི་དངུལ་ཁང་དེ་གཞུང་ལ་བསྒྱུར་རྒྱུའི་ཁས་ལེན་གནང་། དེ་ལྟར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༠ ཟླ་ ༥ པའི་ནང་ཁོང་མོའི་རང་དབང་ཚོགས་པ་ (Freedom Party) ལ་མང་མོས་ཀྱི་འོས་ཤོག་ཐོབ་སྟེ་སྲིད་བློན་གྱི་ལས་ཡུན་གཉིས་པ་མགོ་བཙུགས། ཁོང་མོའི་སྲིད་གཞུང་གསར་པས་སྔོན་དབྱིན་གཞུང་བཙན་རྒྱལ་བས་གཏན་འབེབ་བྱས་པའི་གྲོས་ཚོགས་ལམ་ལུགས་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་དེ་མུ་མཐུད་ལག་བསྟར་མ་དགོས་པ་ཞིག་ཡོང་ཆེད།  རྩ་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཟོ་བྱས་ཏེ་སིང་གྷ་ལ་རང་གིས་བཟོས་ཤིང་སོ་སོའི་ཡུལ་ལུང་གི་ཕན་དགེ་གཙོ་བོར་འཛིན་པའི་སྲིད་འཛིན་ལམ་ལུགས་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ཤིག་གཏན་འབེབ་ལག་བསྟར་བྱུང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༢ ཟླ་ ༥ པའི་ནང་གྲོས་ཚོགས་གོང་མ་ (Senate) མེད་པར་བཟོས་ཏེ་རྒྱལ་ཡོངས་གྲོས་ཚོགས་ (National State Assembly)གསར་འཛུགས་བྱས་ཏེ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མིང་སི་ལོན་ (Ceylon) ཞེས་པ་དེ་སིང་གྷ་ལ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ (Republic of Sri Lanka) ཞེས་པར་བསྒྱུར་ཏེ། སྲིད་བློན་གྱི་ལས་ཡུན་ལོ་ལྔ་དེའི་ཐོག་ལོ་གཉིས་འཕར་སྣོན་བྱས་ཏེ་ལོ་བདུན་དུ་བཟོས། དེ་བཞིན་རྩ་ཁྲིམས་གསར་པའི་ནང་དུ་སིང་ཧ་ལའི་སྐད་ཡིག་ (Sinhala) དེ་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་སྐད་ཡིག་ཏུ་ངོས་ལེན་བྱས། ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ལུགས་དེ་རྩ་ཁྲིམས་ནང་གོ་བབ་མཐོ་ཤོས་སུ་ལ་ངོས་འཛིན་བྱས་ཡོད་རུང་། ནང་ཆོས་དང་ཡེ་ཤུ། ཧིན་དུའི་ཆོས་ལུགས། ཁ་ཆེའི་ཆོས་ལུགས་ (Islam) བཅས་ཆོས་ལུགས་ཚང་མར་གཅིག་མཚུངས་ཀྱི་སྲུང་སྐྱོབ་ཡོད་པ་སོགས་གསལ་ཡོད་འདུག

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༥ ལོར་རྒྱལ་སྤྱིའི་བུད་མེད་ཀྱི་ལོར་ངོས་འཛིན་བྱས་ཏེ། སྲིད་བློན་ཁོང་གིས་བུད་མེད་ཀྱི་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས་སུ་ངོ་ཚབ་ཁང་ (Agency) བཙུགས་པ་དང་། ཕྱིས་སུ་དེ་ལ་བུད་མེད་དང་བྱིས་པའི་ལས་དོན་ལྷན་ཁང་ (Ministry of Women and Child Affairs) དུ་བསྒྱུར། ཁོང་མོའི་ལས་ཡུན་ནང་ཐོག་མར་ཚོགས་དྲུང་ཕྱག་ལས་གནང་མྱོང་མཁན་ (Siva Obeyesekere) འཕྲོད་བསྟེན་དྲུང་ཆེར་བསྐོས་པ་དང་། ཕྱིས་སུ་འཕྲོད་བསྟེན་བློན་ཆེན་དུ་བསྐོ་བཞག་བྱུང་། དེ་བཞིན་འཕྲོད་བསྟེན་ལྷན་ཁང་གི་ལས་བྱེད་ཚང་མར་སྨན་གྱི་སློབ་སྦྱོང་ཐོན་དགོས་པ་དང་། གཞུང་གི་ལས་བྱེད་རྣམས་ལས་རྩོལ་ལྷན་ཚོགས་ནང་ཞུགས་ཆོག་པའི་སྒྲིག་གཞི་སོགས་བཟོས།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༠ ལོར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༨ ནས་ ༡༩༨༩ བར་གྱི་སྲིད་སྐྱོང་ཇཱ་ཡཱ་ཝར་ཌིན(J. R. Jayawardene) གྱིས། ལྕམ་སི་རི་མཱ་ལགས་ཀྱིས་སྲིད་བློན་གྱི་དབང་ཆ་བེད་ལོག་བཏང་བའི་ཉེས་འཛུགས་བྱས་ཏེ། དམིགས་བསལ་སྲིད་འཛིན་ལྷན་ཚོགས (Special Presidential Commission) ཆེད་འཛུགས་ཀྱིས་རྟོག་ཞིབ་བྱས་པ་མ་ཟད།  ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༠ ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༡༦ ཉིན་ཁ་གཏད་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་རྒྱལ་ཡོངས་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་པས (United National Party) གྲོས་ཚོགས་སུ་གྲོས་གཞི་བཏོན་ཏེ། སྲིད་བློན་དང་ཁོང་མོའི་ཚ་བོ་ (Felix Dias Bandaranaike) གཉིས་ཀྱིས་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་བྱས་པའི་ཉེས་འཛུགས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་མཁན་ ༡༣༩ དང་དགག་པ་རྒྱག་མཁན་གྲངས་ ༡༨ བྱུང་སྟེ། ལྕམ་སི་རི་མཱ་ལགས་གྲོས་ཚོགས་ནང་ཕྱིར་འབུད་བཏང་བ་དང་། སྐབས་དེར་ཁོང་མོ་རང་དབང་སྲིད་དོན་ཚོགས་པའི་ (Freedom Party) མགོ་ཁྲིད་ཡིན་ཡང་གྲོས་ཚོགས་ནང་ལས་དོན་སྒྲུབ་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པར་བརྟེན། ཁོང་མོའི་བུ་ཨེ་ནུ་རཱ་ (Anura) ལགས་ཀྱིས་གྲོས་ཚོགས་ནང་རང་དབང་ཚོགས་པའི་མགོ་ཁྲིད་ཀྱི་ལས་འཁུར་བླངས་ཡོད་པ་རེད།

སིང་གྷ་ལའི་ནང་འཁྲུག་དང་བར་འདུམ་གྱི་འགལ་རྐྱེན།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༠ ནས་གཞུང་དང་ཁ་བྲལ་རིང་ལུགས་པ་གཉིས་ཀྱི་དབར་ལ་འགྲན་རྩོད་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཆགས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཏ་མིལ་སྟག་རྒོད་ཚོགས་པ་ (Tamil Tigers) དང་ (People’s Liberation Organisation of Tamil Eelam)། (Tamil Eelam Liberation Army)། (Tamil Eelam Liberation Organization) ལ་སོགས་པའི་ཚོགས་པ་དེ་དག་དྲག་པོའི་ལས་ལ་ཞུགས་ཏེ། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༡ ལོར་ས་གནས་ཀྱི་འོས་བསྡུའི་སྐབས་སུ་ཏ་མིལ་ཚོགས་པ་ཁག་གིས་རྒྱལ་ཡོངས་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་པ་ (United National Party) ཡི་ཆབ་སྲིད་པ་ཨ་རུ་མུ་གྷམ་ (Arumugam Thiagarajah) བསད་པ་མ་ཟད། ༡༩༨༢ ལོར་ཏ་མིལ་འཐབ་ཕྱོགས་གཅིག་གྱུར་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་ (Tamil United Liberation Front Party) ཡིས་སྲིད་འཛིན་གྱི་འོས་བསྡུ་དགོས་པའི་ངོ་རྒོལ་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཞིང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༣ ལོར་ཏ་མིལ་ངོ་རྒོལ་བས་དམག་དཔུང་ལ་འཇབ་རྒོལ་བྱས་ཏེ་དམག་མི་ ༡༣ བསད། སྲིད་སྐྱོང་ (Jayewardene) ལགས་ཀྱིས་དཔལ་འབྱོར་ཡར་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུར་དོ་སྣང་ཤུགས་ཆེ་བྱས་པར་བརྟེན། བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཏ་མིལ་གྱི་ཞིང་པ་རྣམས་ཀྱི་ཚོང་འབྲེལ་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་མེད་པར་ཆགས་པས་ཁོང་ཚོར་སྐྱོན་ཆག་བྱུང་འདུག་ལ། སྲིད་ཇུས་འདིས་ལྷོ་ཁུལ་གྱི་སིང་གྷ་ལའི་ཚོང་པ་རྣམས་ལའང་རྒྱ་གར་གྱི་ཁྲོམ་ར་རུ་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཅིང་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་དབུལ་པོ་རྣམས་ལའང་ཟ་བཏུང་དཀོན་པར་གྱུར་བ་ལ་སོགས་པའི་དཀའ་ངལ་འཕྲད་འདུག གཞུང་གིས་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་གྱི་ཆེད་དུ་དཔལ་འབྱོར་ཤུགས་ཆེར་བེད་སྤྱོད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་མི་མང་དང་དངུལ་ཁང་ལ་སོགས་པར་དངུལ་ཉུང་བའི་དཀའ་ངལ་ཤུགས་ཆེན་པོ་འཕྲད་འདུག དེ་ལྟར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༢ ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དབུལ་ཕྱུག་གཉིས་ཀྱི་དབར་ལ་ཧེ་བག་ཆེན་པོ་ཆགས་འདུག ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༦ ཟླ་ ༡ ནང་སྲིད་འཛིན་ཇཱ་ཡེ་ཝར་ཌིན་ (Jayewardene) ལགས་ཀྱིས་ལྕམ་སི་རི་མཱ་ལགས་ལ་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་བསྐྱར་གསོ་དགོས་སྐོར་བཀའ་ཁྱབ་བཏང་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༣ ནས་གཞུང་དང་ངོ་རྒོལ་བའི་དབར་གྱི་རྩོད་རྙོག་མང་དུ་ཕྱིན་ཏེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༧ ལོར་མི་མང་ནང་འཁྲུག་བྱུང་བར་བརྟེན།   སྲིད་འཛིན་གྱིས་སྐབས་དེའི་རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་ (Rajiv Gandhi) དང་ (Indo-Sri Lanka Accord) གྲོས་ཆོད་བཞག་སྟེ། རྒྱ་གར་གྱིས་སིང་གྷ་ལའི་ནང་འཁྲུག་བར་འདུམ་དགོས་པའི་རེ་སྐུལ་བྱས་པ་བརྒྱུད། རྒྱ་གར་གྱི་ཞི་བདེ་སྲུང་སྐྱོབ་དམག (Indian Peace Keeping Force) གིས་སིང་གྷ་ལའི་ནང་འགུལ་སྐྱོད་སྤེལ་ཆོག་པའི་བཀའ་འཁྲོལ་སྤྲད་ཡོད་ཀྱང་། ལྕམ་སི་རི་མཱ་དང་རང་དབང་སྲིད་དོན་ཚོགས་པས་ (Freedom Party) རྒྱ་གར་གྱི་དཔུང་དམག་སིང་གྷ་ལའི་ནང་འཛུལ་བའི་གནས་ཚུལ་དེར་དགག་པ་བརྒྱབ་པ་མ་ཟད། གཞུང་གིས་སོ་སོའི་མི་མང་བློས་གཏོང་གི་ཡོད་པ་དང་རྒྱ་གར་གྱིས་ཏ་མིལ་བའི་ཚབ་བྱས་ཏེ་བར་འདུམ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས།

གནས་སྟངས་ཛ་དྲག་དེ་འདྲ་ཞིག་གི་སྐབས་སུ།  ལྕམ་སི་རི་མཱ་ལགས་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༨ ལོའི་སྲིད་འཛིན་གྱི་འོས་བསྡུའི་ནང་ཞུགས་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་བྱས་ཏེ་འོས་བསྡུའི་ནང་ཞུགས་སྐབས། ཁོ་མོར་འོས་གྲངས་བརྒྱ་ཆ་ ༤༤།༩༥ དང་འོས་འགྲན་པ་རཱ་ནཱ་སིང་ (Ranasinghe Premadasa) ལ་འོས་གྲངས་བརྒྱ་ཆ་ ༥༠།༤༣ བྱུང་བས་ཁོང་མོ་ཕམ་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་། ཁོང་མོས་མུ་མཐུད་རང་དབང་ཚོགས་པའི་མགོ་ཁྲིད་པ་དང་ཁོང་མོའི་བུ་ཨ་ནུ་ར་ (Anura) ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་ཁོང་མོར་རོགས་རམ་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་འདུག  རིམ་པས་སི་རི་མཱ་ལགས་ཀྱི་གཟུགས་གཞི་བདེ་པོ་མེད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་རང་དབང་ཚོགས་པའི་མགོ་འཁྲིད་ནས་ཀྱང་དགོངས་པ་ཞུས་ཏེ་ཁོང་མོའི་བུ་མོ་ཀུ་མ་ར་ཊུང་གྷ་ (Kumaratunga) ལགས་ཀྱིས་འགན་འཁུར་ཡོད་འདུག

མ་སྨད་གཉིས་ཀྱིས་བསྐྱངས་བའི་སིང་གྷ་ལའི་སྲིད་དབང་།

བུ་མོ་ཀུ་མ་ར་ཊུང་གྷ་ནི་ཡུལ་དེའི་གཞོན་སྐྱེས་སྲིད་དོན་པའི་ཁྲོད་ཀྱི་སྐར་ཆེན་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཞིང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༣ ལོར་ཁོང་མོས་ཚོགས་པ་གཞན་དང་མཉམ་སྡེབ་ཀྱིས་ཐུན་མོང་གི་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་ (People’s Alliance) ཞེས་པའི་ཚོགས་པ་ཞིག་བཙུགས་ཏེ། སིང་གྷ་ལའི་ནུབ་ཕྱོགས་ཁུལ་གྱི་མངའ་སྡེའི་སྤྱི་ཁྱབ་བློན་ཆེན་གྱི་འོས་བསྡུའི་ནང་ཞུགས་ཏེ་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ། ཡང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༤ ལོར་ཁོང་མོ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འོས་བསྡུའི་ནང་མཉམ་ཞུགས་བྱས་ཏེ་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་ཡོད་པར་བརྟེན། ལྕམ་སི་རི་མཱ་ལགས་ཀྱིས་མ་འོངས་པར་ཁོང་མོའི་བུ་མོ་ཀུ་མ་ར་ཊུང་གྷ་སྲིད་བློན་དུ་ཆགས་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ཀུ་མ་ར་ཊུང་གྷ་མོ་རང་གི་ཨ་མ་ལགས་ཀྱི་རང་དབང་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་ (Freedom Party) ཡི་མགོ་ཁྲིད་དུའང་གྱུར་བ་རེད། སྐབས་དེར་ཁོང་མོའི་ཨ་མ་ལྕམ་སི་རི་མཱ་ལ་གྲུམ་ནད་ཕོག་པས་འཕྲོད་བསྟེན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་ཕྱིན་པ་གཤག་བཅོས་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། རྐང་པའི་ནད་གཞི་རྐྱེན་གྱིས་འཁོར་ལྡན་རྐུབ་བཀྱག་ཐོག་བསྡད་དེ་འགྲོ་སྐྱོད་དགོས་པའི་ཁར། གཅིན་སྙི་ཡི་ན་ཚ་ཡོད་པས་འཕྲོད་བསྟེན་ཐོག་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་འདུག

༡༩༩༤ ལོར་ཀུ་མ་ར་ཊུང་གྷ་ཡུལ་དེའི་སྲིད་འཛིན་འོས་བསྡུའི་ནང་ཞུགས་ཏེ་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ལས་དོན་ཤུགས་ཆེར་སྤེལ་ཡོད་པ་དང་། ཚོད་དཔག་བྱེད་མཁན་མང་པོ་ཞིག་གིས་ཁོང་མོར་སྲིད་འཛིན་གྱི་རྒྱལ་ཁ་འཐོབ་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ངོས་འཛིན་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཐོབ། ཡིན་ནའང་། ཡུལ་དེའི་མི་མང་དང་དོ་བདག་ལ་མཚོན་ན་སྟབས་མ་ལེགས་པ་ཞིག་དང་། ཁ་གཏད་སྲིད་དོན་ཚོགས་པར་མཚོན་ན་སྟབས་ལེགས་པ་ཞིག་ལ་སྲིད་འཛིན་འོས་བསྡུའི་ཁ་གཏད་འོས་མི་གྷ་མི་ནི་(Gamini Dissanayake) འོས་བསྡུ་མགོ་འཛུགས་ཀྱི་བདུན་ཕྲག་གཉིས་གོང་དུ་བུད་མེད་ཅིག་གིས་རང་ཤི་ལྐོག་གསོད་བཏང་ཡོད་འདུག  གྷ་མི་ནི་ལྐོག་གསོད་བཏང་བར་བརྟེན་ལྕམ་ཀུ་མ་ར་ཊུང་གྷ་ལགས་སིང་གྷ་ལའི་བུད་མེད་སྲིད་འཛིན་ཐོག་མ་དེར་གྱུར་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་མོས་ཐད་བསྐོས་ཀྱི་ཐོག་ནས་འཁོར་ལྡན་རྐུབ་བཀྱག་སྟེང་གི་ཨ་མ་སི་རི་མཱ་ལགས་སྲིད་བློན་དུ་བསྐོ་གཞག་གནང་ཞིང་། ལྕམ་སི་རི་མཱ་ཡིས་རྩ་ཁྲིམས་གཞིར་བཟུང་རྒྱལ་ཁབ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ཕྱི་སྲིད་ཐད་འགན་འཁུར་བླངས།

རིམ་པས་སྲིད་འཛིན་ལྕམ་ཀུ་མ་ར་ཊུང་གྷ་ལགས་དང་སྲིད་བློན་ལྕམ་སི་རི་མཱ་ལགས་མ་སྨད་གཉིས་ཀྱིས་སྲིད་དབང་སྐྱོང་སྟངས་ཐད་ཁྱད་པར་ཤོར་བ་དང་། ཨ་མ་ལགས་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་ཕྱིན་པར་བརྟེན། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠ ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༨ པའི་ནང་སྲིད་བློན་ནས་རྩ་དགོངས་ཞུ་དགོས་བྱུང་། ལོ་དེའི་ཕྱི་ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༡༠ ཉིན་འཛམ་གླིང་གི་སྲིད་བློན་བུད་མེད་ཐོག་མ་ལྕམ་སི་རི་མཱ་ལགས་ཡུལ་དེའི་རྒྱལ་ས་ཀོ་ལོམ་བྷོ་ (Colombo) གྲོང་ཁྱེར་དུ་སྙིང་ནད་ཀྱི་རྐྱེན་པས་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་ཡོད་འདུག