སྤྱིར་ང་ཚོའི་གཟུགས་པོ་དེ་ཕྲ་ཕུང་མང་པོས་གྲུབ་ཡོད་པ་དང་། ( DNA) དེ་ཕྲ་ཕུང་དེ་དག་གི་དབུས་སུ་ཡོད་པའི་( Nucleus ) ནང་དུ་ཆགས་ཡོད། DNA ནི་མི་ཞིག་གི་མ་འོངས་པའི་ཕྱིའི་གཟུགས་དབྱིབས་ཀྱི་བཀོད་པ་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུའི་མ་དཔེ་དེ་ཡིན། ང་ཚོ་འགྲོ་བ་མི་ཡིན་པ་གཅིག་གྱུར་ཡིན་ཡང་ཕྱིའི་ལུས་པོའི་ཆ་ནས་མ་འདྲ་ས་མང་དག་ཅིག་ཡོད། དཔེར་ན། སྤྱི་ཡོངས་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་པ་ཚོ་ང་ཚོ་ཨེ་ཤ་ཡ་དང་མི་འདྲ་བར་གཟུགས་རིང་ཞིང་སྐྲའི་ཁ་མདོག་སེར་པོ་དང་མིག་གི་མདོག་སྔོན་པོར་ཡོད་པ་མཐོང་ཆོས་སུ་ཡོད། དེ་དག་གི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ནི་ང་ཚོ་མི་ཚང་མར་ (DNA) འི་བཀོད་རིམ་མ་འདྲ་བ་ཡོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་རེད།
དེ་བཞིན་ང་ཚོར་གཅིག་མཚུངས་མེད་པའི་གཟུགས་པོའི་ཆ་ཤས་གདོང་དབྱིབས་(Face) དང་། མཛུབ་རིས་(Fingerprint ) དང་། མིག་རིལ་ནང་གི་ (Iris) དང་། གོམ་པ་སྤོ་སྟངས་ ( Gait Pattern) དང་ལ་སོགས་པའི་མ་འདྲ་བའི་ཆ་མང་དག་ཅིག་ཡོད་པ་དེ། དེང་སང་ཉེན་རྟོག་པ་ཚོས་ནག་ཅན་རྩད་གཅོད་ཀྱི་ཆེད་ཀམ་པུ་ཊར་ནང་ཉར་ཚགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དཔེར་ན་ང་ཚོ་མི་ཚང་མར་མཛུབ་རིས་དང་( DNA) མ་འདྲ་བ་ཡོད་པ་མ་ཟད་མཐའ་ན་ཕ་མ་གཅིག་ལས་སྐྱེས་པའི་མཚེ་ཕྲུག་གཉིས་ཀྱི་མཛུབ་རིས་ལའང་ཁྱད་པར་ཡོད། མཛུབ་རིས་དེ་དག་མི་ཞིག་གི་མི་ཚེ་ཧྲིལ་པོར་འགྱུར་བ་འགྲོ་མི་སྲིད། རྒྱུ་མཚན་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོས་རང་ཉིད་ཀྱི་མི་མང་གི་མཛུབ་རིས་ཉར་ཚགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། མཁོ་སྒྲུབ་བྱས་པའི་མཛུབ་རིས་དེ་དག་ནག་ཉེས་བྱུང་སར་རྙེད་པའི་མཛུབ་རིས་དང་གཤིབ་བསྡུར་བྱས་ནས་མཐའ་མ་ནག་ཅན་པ་འཛིན་བཟུང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེ་བཞིན་ ( DNA) ནི་མཛུབ་རིས་ལས་ལྷག་པའི་ནག་ཅན་པ་རྩད་གཅོད་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་བརྟན་ཤོས་དེ་ཡིན། འོན་ཀྱང་དེས་གང་ཟག་མི་སྒེར་གྱི་གནས་ཚུལ་ཚད་ལས་བརྒལ་བ་མཁོ་སྤྲོད་ཐུབ་པས་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་བགྲོ་གླེང་གི་རྩོད་གཞི་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། མི་ཞིག་གི་ ( DNA ) བརྒྱུད་ཁོ་རང་ལ་ན་ཚ་གང་ཡོད་མེད་དང་། མ་འོངས་པར་ན་ཚ་ཅི་ཞིག་ན་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་ཡོད་མེད་དང་། ཕ་མ་དང་ཕྲུ་གུ་དང་སྤུན་སོགས་ཁོ་རང་གི་རིགས་བརྒྱུད་ཁུངས་འདེད་བྱེད་ཐུབ་པ་སོགས་ངོ་མཚར་ཆེ་བའི་གནས་ཚུལ་ཕྱོགས་བསྡུས་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད།
རྒྱལ་ཁབ་མང་པོས་ཐབས་ལམ་དེ་དག་ནག་ཅན་པ་རྩད་གཅོད་ཀྱི་ཆེད་ལག་བསྟར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་རུང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་དེས་ཉེས་སྐྱོན་མེད་པའི་བོད་མི་ཚོར་བགྲོད་ཤུགས་སྟངས་འཛིན་བྱ་རྒྱུའི་འཆར་གཞི་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་རེད། རང་ཉིད་ཀྱི་སྒེར་གྱི་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་ཐུབ་པའི་ལུས་པོའི་ཆ་ཤས་དེ་དག་གཞུང་ནས་རྒྱུ་མཚན་ཁ་གསལ་མེད་པར་བཙན་སྐུལ་གྱིས་འཐེན་སྦྱོར་བྱེད་མི་ཆོག་པ་དེ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཁྲིམས་ཡིག་ནང་གསལ་ཡོད། རྒྱ་གར་གཞུང་གི་( Aadhaar) ལག་འཁྱེར་ལ་མི་མང་གི་མཛུབ་རིས་སྤྲོད་དགོས་པ་དེར་རྒྱ་གར་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ནས་ཀྱང་དེ་ཁྲིམས་མཐུན་མིན་པ་གསལ་ཡོད
ལྷ་མོ་སྐྱབས།
(MSc Forensic Science, Christ University Bangalore)
ཚན་རིག་གི་ལམ་ནས་ལག་དམར་རྩད་གཅོད་ཀྱི་སློབ་སྦྱོང་ཐོག་གཙུག་ལག་རབ་འབྱམས་པ་བྱེད་བཞིན་ཡོད།
