བོད་དིང་རི་ཁུལ་དུ་ས་ཡོམ་གྱི་གོད་ཆག་བྱུང་ནས་ཟླ་གཅིག་ལྷག་གི་རྗེས། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཇོ་མོ་གླང་མའི་སྒར་ས་ཁུལ་སོགས་སུ་བདེ་འཇགས་ཡིན་ལུགས་བཤད་ནས། སླར་ཡང་འཛམ་གླིང་གི་ཡུལ་སྐོར་བ་རྣམས་མངག་གཏོང་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་འདུག
བོད་དིང་རི་ཁུལ་དུ་ས་ཡོམ་གྱི་གོད་ཆག་བྱུང་རྗེས། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་ཇོ་མོ་གླང་མའི་ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ་པ་དང་སྒར་ས་སོགས་རེ་ཞིག་སྒོ་བརྒྱབ་ཡོད་པ་ལྟར། ཟླ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༡ ཉིན་སླར་ཡང་ཇོ་མོ་གླང་མར་ཡུལ་སྐོར་བ་དང་གངས་འཛེག་མཁན་དག་ཤར་གཏོང་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ལུགས་བསྒྲགས་འདུག
གནད་དོན་དེའི་ཐད་རྒྱ་ནག་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གི་ཁོངས་གཏོགས་ཇོ་མོ་གླང་མའི་གནམ་གཤིས་ཁོར་ཡུག་ཕྱོགས་བསྡུས་ལྟ་ཞིབ་ས་ཚིགས་ཀྱི་འགན་འཛིན་མ་ཝེ་ཆང་གིས། ཇོ་མོ་གླང་མའི་ས་ཁུལ་ལ་ས་ཡོམ་གྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་མེད་པ་དང་། གསལ་པོར་མཐོང་ཐུབ་པའི་འཁྱགས་རོམ་ལྷུང་བ་དང་གངས་རུད་ཡང་ན་ས་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་སོགས་ཀྱང་མཐོང་རྒྱུ་མེད་ཅིང་། ཇོ་མོ་གླང་མའི་ཡུལ་སྐོར་སླར་ཡང་སྒོ་འབྱེད་པར་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་ཚང་ཡོད། ཅེས་བརྗོད་འདུག
ཡང་ཁོས། ཇོ་མོ་གླང་མར་ཡུལ་སྐོར་བ་ཤར་གཏོང་གི་གྲ་སྒྲིག་སླད། འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༡ ཚེས་ ༢༢ ཉིན་ཁུལ་དེར་ཞིབ་བཤེར་གྱི་ཚན་ཆུང་ཞིག་བཙུགས་ནས། ཉིན་གྲངས་ ༣༥ རིང་ཇོ་མོ་གླང་མའི་ས་ཚིགས་ཁག་ལ་ཞིབ་བཤེར་དང་གྲ་སྒྲིག་འཐུས་ཚང་བྱས་ཡོད་ལུགས་བཤད་འདུག
དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་ཤིན་ཧྭ་གསར་ཁང་གིས། འདས་ལོར་འཛམ་གླིང་གི་རི་བོ་མཐོ་ཤོས་ཇོ་མོ་གླང་མར་རྒྱ་ནག་དང་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ཡུལ་སྐོར་བ་ ༥༤༧༦༠༠༠ ལྷག་ཡོང་ཡོད་ཅིང་། དེ་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༣ ལོ་དང་བསྡུར་ན་བརྒྱ་ཆ་ ༡༨ འཕར་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཡུལ་བ་མང་ཆེ་བ་ནི་ཧྥ་རན་སི་དང་། སིང་གྷ་པུར། མ་ལེ་ཡ་ཤ་གཙོས་ཕྱི་རྒྱལ་བ་མང་དག་ཅིག་ཡོང་ཡོད་ཅིང་། ཉུང་མཐར་ཡང་འདས་ལོ་གཅིག་པུར་ཨ་སྒོར་ས་ཡ་ ༡༥།༣ གྱི་ཡོང་འབབ་བྱུང་ཡོད་ལུགས་བསྒྲགས་འདུག
ཡུལ་སྐོར་བ་མང་དག་ཅིག་ཡོང་མུས་ཡིན་པའི་བོད་ཕྱོགས་ཀྱི་ཇོ་མོ་གླང་མའི་སྒར་ས་ཆེན་མོ་ནི་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་ས་བབ་མཐོ་ཚད་སྨི་ ༥༣༠༠ ཙམ་གྱི་རི་ཁུག་ཏུ་གནས་ཤིང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འཛམ་གླིང་ས་ཕྱོགས་གང་ས་ནས་ཡོང་བའི་རི་འཛེག་པ་ཚོར་སྡོད་གུར་དང་ཟ་ཁང་ཚོང་ཁང་། དེ་བཞིན་སྒྲོམ་སྟེགས་སྤོ་ལོ་དང་དགོང་ཚོགས་ཁང་སོགས་ཆེད་འཛུགས་ཀྱིས་ཚོང་ལས་ཀྱི་ལྟེ་བ་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར་ཡོད་འདུག་ལ། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ལོ་ཙམ་ལ་རི་འཛེག་པ་ཞིག་གིས་ཇོ་མོ་གླང་མའི་སྒར་ས་སོགས་སུ་གད་སྙིགས་དང་ཕུང་པོས་ཁེངས་ཡོད་པའི་ཟིན་ཐོ་བཏོན་རྗེས། ཇོ་མོ་གླང་མ་ཚོང་རྫས་ཙམ་དུ་བེད་སྤྱོད་བཏང་དང་གཏོང་བཞིན་པ་ཁོ་ན་མ་ཡིན་པར་གཙང་སྦྲ་བྱེད་དགོས་པའི་གླེང་གཞི་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་རེད།
ཨ་རིའི་ཞིབ་འཇུག་སློབ་ཆེན་(University of Maine)གྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༢ ལོའི་ཟླ་ ༢ ནང་བཏོན་པའི་ཇོ་མོ་གླང་མའི་འཁྱག་རོམ་བཞུས་པའི་གནད་དོན་ཐད་ཀྱི་སྙན་ཐོའི་ནང་དུ། འདས་པའི་མི་ལོ་ ༢༠ ལྷག་རིང་ཇོ་མོ་གླང་མ་དང་ལྷོ་རྩེ་རི་བོ་གཉིས་ཀྱི་འཁྱག་རོམ་ཕི་ཊི་ ༡༨༠ སྲབ་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ནས་སྨི་ ༧༩༠༦ ཙམ་ཡོད་པའི་འཁྱག་རོམ་དེ་དག་སྔ་མ་དང་བསྡུར་ན་ཐེངས་༨༠ ལྷག་གི་སྲབ་ཚད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་ཕྱིན་ཡོད་ཅིང་། འདས་པའི་མི་ལོ་ཉི་ཤུ་ལྷག་རིང་འཁྱག་པ་ཊོན་( tonne) ཐེར་འབུམ་ ༢༧༠ ཙམ་མེད་པར་ཆགས་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་ཡོད་པ་རེད།
བོད་ཀྱི་རི་བོ་ཇོ་མོ་གླང་མ་ནི་འཛམ་གླིང་ཐོག་རི་བོ་མཐོ་ཤོས་ཤིག་ཡིན་སྟབས། གོ་ལ་ཡོངས་ནས་རི་འཛེག་མཁན་མང་པོ་ཡོང་གི་ཡོད་ཅིང་། ལོ་ལྟར་ཉམས་མྱོང་ཡོད་པའི་རི་འཛེག་མཁན་རྣམས་ཇོ་མོ་གླང་མའི་ཡང་རྩེར་འཛེགས་རྒྱུའི་ཐོ་འགོད་བྱས་ཏེ། ལོ་ལྟར་ཇོ་མོ་གླང་མའི་རི་འཛེགས་བྱེད་སྒོར་ཞུགས་ཀྱིན་ཡོད། ཇོ་མོ་གླང་མའི་རི་རྩེར་འཛེག་པར་འགྲོ་ལམ་གཉིས་ཡོད་པ་ནི། བལ་ཡུལ་དང་བོད་ཀྱི་བྱང་ཕྱོགས་ནས་ཡིན་པ་རེད།
གསར་འགོད་པ། དཔལ་ལྡན། རྩོམ་སྒྲིག་བྱེད་མཁན། སྐལ་བཟང་སྦྱིན་པ།
