འདི་ལོའི་དངོས་ཁམས་རིག་པའི་ནོ་སྦེལ་གཟེངས་རྟགས་དེ་ཨ་རིའི་ཚན་རིག་པ་གསུམ་ལ་ཐོབ།

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༥ལོའི་དངོས་ཁམས་རིག་པའི་ནོ་སྦེལ་གཟེངས་རྟགས་དེ་གློག་འཕྲུལ་ལ་བརྟེན་ནས་ཚད་རྡུལ་ནུས་ཤུགས་ཀྱི་ཚད་གཞི་གསར་རྙེད་བྱུང་བའི་ཚན་རིག་པ་གསུམ་ལ་ཐོབ་འདུག

ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༧ ཉིན་གྱི་ཉིན་རྒྱབ་སི་ཝེ་ཌན་གྱི་རྒྱལ་ས་སི་ཊོག་ཧོམ་དུ་ནོ་སྦེལ་གཟེངས་རྟགས་ཚོགས་ཆུང་གིས། གློག་ལམ་ཞིག་བེད་སྤྱོད་བྱས་པ་བརྒྱུད་ཕྲ་མཐོང་མིན་པའི་ཚད་རྡུལ་གྱི་འགྲོས་དང་ནུས་ཤུགས་ཚད་མཇལ་གསར་རྙེད་བྱུང་བའི་ངོས་འཛིན་འོག  ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༥ ལོའི་དངོས་ཁམས་རིག་པའི་གཟེངས་རྟགས་དེ། ཨ་རིའི་བྷིར་ཁི་ལི་ཁཱ་ལི་ཧྥོར་ནི་ཡ་གཙུག་ལག་སློབ་གླིང་གི་སློབ་དཔོན་ཇོན་ཁི་ལཱར་ཁེ་(John Clarke) ལགས་དང་། ཨ་རིའི་ཡེལ་གཙུག་ལག་སློབ་གླིང་གི་སློབ་དཔོན་མེ་ཁེལ་ཌི་ཝོ་རེ་ཌི་( Michael H. Devoret) ལགས། ཨ་རིའི་སན་ཐ་བྷར་བྷི་ར་ཁཱ་ལི་ཧྥོར་ནི་ཡ་གཙུག་ལག་སློབ་གླིང་གི་སློབ་དཔོན་ཇོན་མཱར་ཌི་ནི་སི་(John M.Martinis) ལགས་བཅས་སུ་འབུལ་གཏན་ཁེལ་ཡོད་འདུག

ནོ་སྦེལ་གཟེངས་རྟགས་ཚོགས་ཆུང་གི་ངོས་འཛིན་ནང་།  དངོས་ཁམས་རིག་པའི་ཁྲོད་ཀྱི་དྲི་བ་གཙོ་བོ་ཞིག་ནི་ཚད་རྡུལ་འཕྲུལ་རིག་གི་ནུས་པ་སྟོན་ཐུབ་པའི་མ་ལག་གི་ཚད་མཐོ་ཤོས་དེ་ག་ཚོད་ཡིན་མིན་དེ་རེད། འདི་ལོའི་ནོ་སྦེལ་དངོས་ཁམས་རིག་པའི་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་གློག་ལམ་ཞིག་བེད་སྤྱོད་ཀྱིས་ཚོད་ལྟ་བྱས་པ་བརྒྱུད། ཁོང་ཚོས་ལག་པར་འཛིན་ཐུབ་པའི་མ་ལག་ཆེན་པོ་ཞིག་གི་ནང་དུ་ཚད་རྡུལ་གྱི་ཕུག་ལམ་དང་ནུས་ཤུགས་ཀྱི་ཚད་གཞི་གཉིས་ཀ་བསྟན་ཡོད་ཅེས་དང་། ཚད་རྡུལ་རིག་པས་རྡུལ་ཕྲན་ཞིག་བར་མ་ཆད་པར་ཐད་ཀར་འགྲོ་འོང་བྱེད་བཅུག་ཐུབ་པར་ཕུག་ལམ་ཟེར། འོན་ཀྱང་རྡུལ་ཕྲན་མང་པོ་འབྲེལ་བ་ཡོད་ཚེ་ཚད་རྡུལ་འགུལ་སྐྱོད་ཀྱི་ནུས་པ་དེ་མེད་པ་བཟོ་བཞིན་ཡོད། གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་ཚོད་ལྟ་བརྒྱུད་ནས་ཚད་རྡུལ་རིག་པའི་ངོ་བོ་ཕྱི་ཚུལ་གྱི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་དངོས་སུ་བཟོ་ཐུབ་ཡོད།ཅེས་གསལ་འདུག

ནོ་སྦེལ་དངོས་ཁམས་རིག་པའི་གཟེངས་རྟགས་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་གཙོ་ཨོ་ལེ་ཨེ་རི་ཁི་སོན་ (Olle Eriksson ) ལགས་ཀྱིས། དུས་རབས་གཅིག་འགོར་ཟིན་པའི་ཚད་རྡུལ་རིག་པའི་ཐོག་ནས་ང་ཚོར་རྒྱུན་མ་ཆད་པར་ཧ་ཅང་ཧང་སངས་དགོས་པའི་ལས་དོན་མང་པོ་འདོན་སྤྲོད་བྱེད་ཐུབ་ཡོད། དེ་ནི་ང་ཚོས་ངོ་མཚར་ཆེན་པོའི་ཐོག་ནས་དགའ་བསུ་ཞུ་དགོས་པ་ཞིག་རེད། དེ་བཞིན་དུ་དེང་སང་གི་གྲངས་ཀྱི་འཕྲུལ་ཆས་ཡོད་ཚད་ཀྱི་རྨང་གཞི་གཙོ་བོ་ནི་ཚད་རྡུལ་འཕྲུལ་རིག་ཡིན་པས། དེས་ང་ཚོར་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད།ཅེས་བརྗོད་འདུག

གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་སློབ་དཔོན་ཇོན་ཁི་ལཱར་ཁེ་ལགས་ཀྱིས་ཁ་པར་བརྒྱུད་ནས་ནོ་སྦེལ་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཐོག ང་རང་ཧང་སངས་སོང་།  ངའི་སེམས་སུ་ལས་ཀ་འདི་ནི་ནོ་སྦེལ་གཟེངས་རྟགས་ཀྱི་རྨང་གཞི་ཞིག་ཡིན་སྲིད་པ་གཏན་ནས་ཡིད་ལ་འཁོར་མྱོང་མེད།  ཡང་གཅིག་བཤད་ན། དེ་ནི་ངའི་མི་ཚེའི་ནང་གི་ཧ་ལས་དགོས་པའི་དོན་དག་ཅིག་རེད། ཅེས་དང། ངས་ལག་ཐོགས་ཁ་པར་ཐོག་ནས་སྐད་ཆ་བཤད་ཀྱི་ཡོད་ཅིང་། ཁྱེད་ཀྱིས་ཀྱང་དེ་ལྟར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པར་བསམ་བཞིན་ཡོད། ང་ཚོའི་ལག་ཐོགས་ཁ་པར་གྱིས་ལས་ཀ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་གཅིག་ནི་ངའི་ལས་ཀ་ཚང་མར་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་རེད། ཅེས་བརྗོད་འདུག

སློབ་དཔོན་ཇོན་ཁི་ལཱར་ཁེ་ལགས་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༢ ལོར་ཨ་རིའི་ཁཱམ་བྷི་རི་ཇི་(Cambridge) སྐྱེས་ཤིང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༤ ལོར་ཆ་རི་སི་མཐོ་སློབ་ནས་དངོས་ཁམས་རིག་པའི་ཉེ་བའི་གཙུག་ལག་རབ་འབྱམས་པའི་བསླབ་པ་མཐར་སོན། དེ་ནས་ཁཱམ་བྷི་རི་ཇི་གཙུག་ལག་སློབ་གླིང་དུ་འབུམ་རམས་པའི་བསླབ་གནས་ཐོག་སློབ་གཉེར་བྱས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༥ ལོར་ཌར་ཝིན་མཐོ་སློབ་ཀྱི་སློབ་ཕྲུག་མཐུན་ཚོགས་(Darwin College students’ association) ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་ཐེངས་དང་པོའི་འགན་འཁུར། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༨ ལོར་དངོས་ཁམས་རིག་པའི་སློབ་དཔོན་(Brian Pippard) ལགས་ཀྱིས་སློབ་སྟོན་འོག་འབུམ་རམས་པའི་བསླབ་པ་མཐར་སོན་རྗེས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༩ ནས་ ༢༠༡༠ བར་ཁཱ་ལི་ཧྥོར་ནི་ཡ་གཙུག་ལག་སློབ་གླིང་དུ་ཉམས་ཞིབ་པདང་། སློབ་དཔོན་ལས་གྲོགས། སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་བཅས་ཀྱི་ལས་འགན་འཁུར། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༣ ཁཱ་ལོ་ཧྥོར་ནི་ཡ་གཙུག་ལག་སློབ་གླིང་གི་ཚན་རིག་སློབ་དཔོན་(ScD) ལག་འཁྱེར་ཐོབ་ཐོབ་ཡོད་པ་དང་།  ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ལོར་མེ་ཞིལ་སི་ཚད་རྡུལ་གཟེངས་རྟགས་(Micius Quantum Prize) ཐོབ་ཡོད་འདུག

སློབ་དཔོན་མེ་ཁེལ་ཌི་ཝོ་རེ་ཌི་ལགས་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༣ ལོར་ཧྥ་རན་སིའི་རྒྱལ་ས་པཱ་རི་སིར་སྐྱེས་ཤིང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༥ ལོར་ཧྥ་རན་སིའི་པཱ་རི་སི་མཐོ་སློབ་ (Télécom Paris) ་བརྡ་འཕྲིན་གྱི་ཁྱད་ལས་ཐོག་བསླབ་པ་མཐར་སོན་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༢ ལོར་ཨོར་སཱེ་གཙུག་ལག་སློབ་གླིང་(University of Orsay) ནས་ཚད་རྡུལ་ཐོག་གཙུག་ལག་རབ་འབྱམས་པའི་བསླབ་གནས་བླངས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༢ ནས་ ༡༩༨༤ བར་ཨ་རིའི་ཁཱ་ལི་ཧྥོར་ནི་ཡ་གཙུག་ལག་སློབ་གླིང་དུ་འབུམ་རམས་པའི་སློབ་གཉེར་བྱས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལོར་ཧྥ་རི་ཌི་ཛི་ལོན་ཌོན་རྗེས་དྲན་གཟེངས་རྟགས་(Fritz London Memorial Prize) ཐོབ་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ལོར་མེ་ཞིལ་སི་ཚད་རྡུལ་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༣ ལོར་ཇོན་སི་ཌི་ཝར་ཌི་བྷལ་གཟེངས་རྟགས་ (John Stewart Bell Prize) ཐོབ་ཡོད་འདུག

དེ་བཞིན་སློབ་དཔོན་ཇོན་མཱར་ཌི་ནི་སི་(John M.Martinis) ལགས་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༨ ལོར་ཨ་རིར་སྐྱེས་ཅིང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༠ ལོར་ཁཱ་ལི་ཧྥོར་ནི་ཡ་གཙུག་ལག་སློབ་གླིང་དུ་ཚན་རིག་ཐོག་གཙུག་ལག་རབ་འབྱམས་པའི་བསླབ་པ་མཐར་སོན་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༧ ལོར་དངོས་ཁམས་རིག་པའི་འབུམ་རམས་པའི་བསླབ་པ་མཐར་སོན། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༢ ནས་ ༢༠༢༠ བར་གློག་ཀླད་ཚད་རྡུལ་གྱི་ཐོག་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་ཏུ་ཉམས་ཞིབ་བྱས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལོར་ཧྥ་རི་ཌི་ཛི་ལོན་ཌོན་རྗེས་དྲན་གཟེངས་རྟགས་(Fritz London Memorial Prize) ཐོབ་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ལོར་ཇོན་སི་ཌི་ཝར་ཌི་བྷལ་གཟེངས་རྟགས་ (John Stewart Bell Prize) ཐོབ་ཡོད་འདུག

གསར་འགོད་པ། བྱམས་པ་ཚེ་རིང་། རྩོམ་སྒྲིག་བྱེད་མཁན། པདྨ་མཚོ།