ཆོས་དང་རིག་གཞུང་བརླག་ན་བོད་པས་རང་བཙན་རྩོད་ཀྱི་མ་རེད།

༧གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་བོད་རང་བཙན་བསྐྱར་ནན་བསྒྲགས་གཏམ་སྤེལ་ཏེ་ལོ་ངོ་བརྒྱ་འཁོར་ལ་ཉེ་བའི་སྐབས་དང་བསྟུན་ཏེ། གངས་སྐྱིད་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་དཔར་སྐྲུན་འགན་འཛིན་ག་སངས་རྒྱས་བསྟན་དར་ལགས་སུ་ཡིག་ཐོག་གི་དགོངས་ཚུལ་དྲིས་ཡོད།

དྲི་བ། ད་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༡༣ ཉིན་མོ་ནི་༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོས་བོད་རང་བཙན་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ཏེ་མི་ལོ་ ༡༠༠ ཏག་ཏག་འཁོར་བའི་དུས་དྲན་ཉིན་མོ་ཆཊ་ཡོད་སྟབས། སྐུ་ཉིད་ཀྱིས་ཉིན་མོ་དེ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གལ་གནད་ཆེ་ཆུང་གང་འདྲ་ཞིག་ཏུ་གཟིཊ་ཀྱི་ཡོད་དམ།

ལན། འགྲོ་བ་མི་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་དུད་འགྲོ་ལས་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པའི་འཕགས་ཆོས་ཤིན་ཏུ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པའི་དཀྱིལ་ནས་གལ་གནད་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བ་ཞིག་ནི་རང་དབང་གི་སྒོ་ནས་མི་ཚེ་སྐྱེལ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་ཅིང་། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་འགའ་ཞིག་གི་ནང་དུ་ཚེ་སྲོག་ཚུལ་བཞིན་གནས་པར་ཟས་གོས་གལ་ཆེན་ཡིན་པ་མ་ཟད། དེ་ལས་ཀྱང་གལ་ཆེ་བ་ཞིག་ནི་རང་དབང་ཡོད་དགོས་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་པ་ཡིན། དེར་བརྟེན་གནའ་དུས་བོད་ནི་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་གི་ཡང་མངའ་ཁོངས་སུ་གཏོགས་ཀྱི་མེད་པར་མ་ཟད། དཀྱིལ་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡའི་ནང་གི་སྟོབས་ཆེན་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཆགས་ཡོད། འོན་ཀྱང་བོད་སིལ་བུར་ཐོར་བའི་རྗེས་སུ་ས་སྐྱ་དང་། ཕག་གྲུ རིན་སྤུངས། གཙང་པ་སྡེ་སྲིད་རིམ་ཅན་གྱི་སྐབས་བོད་དེ་དངོས་སུ་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དབང་དུ་སོང་མེད་ཀྱང་། དོན་དུ་གཞན་ལ་རྩ་བ་ནས་ལྟོས་མི་དགོས་པའི་རང་དབང་བ་ཞིག་གི་ཚུལ་དུའང་གནས་ཐུབ་མེད། དེ་ནས་ ༡༦༤༢ ལོར་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ལྡན་གྱི་གཞུང་དབུ་བརྙེས་པ་དང་ཆབས་ཅིག་སླར་ཡང་ཆོལ་གསུམ་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་བའི་བོད་རྒྱལ་ཁབ་དེ་ཕྱིའི་ལུང་པ་གང་གི་ཡང་དབང་དུ་ཤོར་མེད་ཅིང་། འོན་ཀྱང་རིང་བོ་མ་སོང་བར་རྒྱ་ནག་གིས་སྔོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སུ་བདེན་དཔང་ཐུབ་པའི་མཆོད་ཡོན་གྱི་འབྲེལ་བར་ལོག་འགྲེལ་སྣ་ཚོགས་དང་། བོད་ས་ཟ་སེམས་ཀྱིས་དངོས་དང་ཤུགས་ཀྱིས་བོད་པར་མགོ་བོ་རྨོངས་སུ་བཅུག་སྟེ། འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ཚོས་བོད་ཟེར་ན་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་ཤག་བྱེད་པའི་གནས་སྟངས་ཡ་ང་བ་ཞིག་ཀྱང་བྱུང་ཡོད། མདོར་ན་བོད་དེ་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་གི་ཡང་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པ་མིན་ཀྱང་དེ་ཉིད་འཛམ་བུ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་མང་ཆེ་བས་ཤེས་ཀྱི་མེད་ཅིང་། བོད་རང་བཙན་གྱི་གནས་ཚུལ་གལ་ཆེན་འདི་ཁྱབ་བསྒྲགས་ཡོང་ཕྱིར། སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོས་རྒྱ་ནག་མི་སེར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་ཡོན་ཤི་ཁཱས་ནས་མཚན་གནས་ཕུལ་བ་མ་བཞེས་པ་དང་། རྒྱ་གར་ནས་ཕྱིར་ལོག་གྲུབ་འཕྲལ་༸གོང་ས་མཆོག་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༣ ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༡༣ ཉིན་བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་སེར་སྐྱ་ཚང་མར་སྤངས་བླངས་བྱེད་སྒོའི་སྦུག་དམ་རྩ་ཚིག་ཅིག་ཡོངས་གྲགས་སུ་བསྩལ་ཡོད། གོང་གསལ་དོན་གནད་གཉིས་པོ་དེར་ཕྱི་ནང་མི་རིགས་ལོ་རྒྱུས་སྲོང་པོར་སྨྲ་བ་ཀུན་གྱིས་བོད་རང་བཙན་ཡིན་པ། བོད་གཞུང་ཐོག་ནས་དམིགས་བསལ་དྲིལ་བསྒྲགས་གནང་བར་ཆ་འཇོག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེས་ན་ཉིན་མོ་འདི་ནི་རྒྱ་བོད་ས་མཚམས་ཀྱི་རྩོད་རྙོག་འཁྲུན་ཐག་ཆོད་མེད་ཀྱང་བོད་ཅེས་པའི་ལུང་པ་དེ། ཁྲིམས་ཐོག་ནས་རྒྱ་ནག་དང་རྣམ་པ་ཀུན་ནས་ཐ་དད་ཡིན་པའི་ཁུངས་སྐྱེལ་ར་སྤྲོད་བྱུང་བའི་ཉིན་མོ་ཞིག་ཡིན། འདི་ལ་མི་དགའ་མཁན་བོད་མི་གཅིག་ཀྱང་མེད་པ་གསལ་པོ་རེད། དེར་བརྟེན་ཉིན་མོ་དེ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དེབ་ཐེར་དུ་བོད་རང་བཙན་ཡིན་པ་སླར་ཡང་གསལ་བསྒྲགས་བྱུང་བའི་ཉིན་མོ་ཞིག་ཡིན། འདི་ཉིད་བོད་རང་བཙན་རྩོད་མེད་ཡིན་པའི་ཁྲིམས་ཐོག་གི་དཔང་རྟགས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པར་བརྟེན་བོད་མི་དང་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཀུན་གྱིས་ཤིན་ཏུ་གདེང་འཇོག་ཆེན་པོ་བྱེད་པ་ཡིན། རྒྱ་ནག་ལྟ་བུའི་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོ་གང་དུ་རྒྱ་མི་དུང་ཕྱུར་མང་པོ་ཡོད་ས་དེར། གལ་ཏེ་གནས་ཚུལ་འདི་ཤེས་ཀྱི་མི་འདུག་ན་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བདེན་དཔང་ལ་རྒྱབ་གཏོད་བྱེད་པ་རང་རེད། ཡང་ན་རྒྱ་ནག་ནི་དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་གི་ནང་དུའང་བདེན་པ་ཤོད་དབང་མེད་སའི་ལུང་པ་གཅིག་ཡིན་པ་ར་སྤྲོད་བྱུང་བ་རེད། བོད་པས་བོད་དེ་རྒྱ་མིར་བཙོང་བའི་ལོ་རྒྱུས་མེད། བོད་པས་བོད་དེ་རྒྱལ་མིར་འབུལ་བར་ཕུལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱང་མེད། དེར་བརྟེན་བོད་དེ་རྒྱ་ནག་ལ་གཏན་ནས་བདག་ཐབས་མེད། འོན་ཀྱང་བོད་དེ་དེང་གི་ཆར་རྒྱ་ནག་གི་དབང་སྒྱུར་འོག་ཏུ་ལུས་ཡོད་པ་དེ་བདེན་པ་ཞིག་རེད།

དྲི་བ། ༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོས་རང་བཙན་ཁྱབ་བསྒྲཊ་བྱས་ཏེ་མི་ལོ་ ༡༠༠ འཁོར་བཞིན་པའི་སྐབས་དང་བསྟུན། བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གཉིས་ཀྱིས་ལས་འགུལ་དང་ལས་དོན་གང་འདྲ་སྤེལ་དགོས་པར་གཟིཊ་ཀྱི་ཡོད།

 ལན། ༸རྒྱལ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པས་ལན་གཅིག་མིན་པར་ཡང་སྲིད་ཕེབས་དགོས་པའི་དགོས་འདུན་གཙོ་བོ་ནི་སྐུ་གོང་མའི་མཛད་འཕྲིན་མཇུག་སྐྱོང་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཡིན་པ་རེད་ཅེས་བཀའ་བསྩལ་ཡོད། དེར་བརྟེན་༸གོང་ས་མཆོག་གི་སྐྱབས་སྐུ་ཚེ་འདི་ལ་ཆོས་ཀྱི་མཛད་འཕྲིན་དང་སྲིད་ཀྱི་མཛད་འཕྲིན་གཉིས་ག་ཡོད་པ་རེད། དེར་མ་ཟད་༸གོང་ས་མཆོག་ནི་འཛམ་གླིང་ཞི་བའི་དེད་དཔོན་ཆེན་པོར་གསོལ་བར་བརྟེན་ཐུགས་འགན་འཕར་མ་ཞིག་ཀྱང་བཤོལ་དུ་མེད་པ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། རྒྱ་གར་དུ་ཐོག་མར་ཕེབས་པ་ནས་བཟུང་ཆོས་སྲིད་སླར་གསོའི་ཐད་དངོས་འབྲེལ་གཞན་དྲིང་མི་འཇོག་པའི་མཛད་པ་བསྐྱངས་པ་ནི་ཀུན་གསལ་རེད། ལྷག་པར་ལོ་རྒྱུས་ལ་འགན་གཅིག་ཏུ་འཁུར་བའི་ཆ་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༩ བར་བོད་རང་བཙན་ཁོ་ནར་འཐབ་རྩོད་གནང་ཡོད། དེ་སྔའི་ཆིངས་ཡིག་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་རྩིས་མེད་ཀྱིས་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱིས་མཚོན་རྒྱལ་ཁབ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ལ་ཕྱག་སམ་བརྒྱུད་འབྲེལ་བ་གནང་ཡོད། དེའི་རྗེས་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནས་བབ་དང་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀའི་གནས་སྟངས་ལ་གཟིགས་ཞིབ་ཀྱིས་ཐབས་ལམ་གསར་པ་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་བོད་འབངས་སྡུག་ལས་སྐྱོབ་པ་དང་། བོད་ཀྱི་ཆོས་རིག་སྐད་ཡིག་མི་རིགས་དང་བཅས་པ་སྲུང་སྐྱོབ་ཡོང་བར་དགོངས་པ་བཞེས་ཏེ། རྒྱ་བོད་ཞི་མོལ་དང་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་ལངས་ཕྱོགས་དམངས་གཙོའི་འགྲོ་ལུགས་དང་མཐུན་པ་གསར་གཏོད་བྱུང་ཡོད། འདི་འདྲའི་གནས་སྐབས་སུ་ཡང་འདས་པའི་ལོ་རྒྱུས་གང་ཞིག་བྱུང་ཟིན་པ་རྣམས་ལ་བསྐྱར་བཅོས་ཀྱི་ཐུགས་དགོངས་ཡེ་ནས་བཞེས་མ་མྱོང་། དེར་བརྟེན་བཙན་བྱོལ་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་ལངས་ཕྱོགས་བཟུང་ཡང་བོད་རང་བཙན་ཡིན་པའི་གསལ་བསྒྲགས་དང་། དེ་འབྲེལ་གནས་ཚུལ་ཇི་ཡོད་ལ་གཅིག་ཏུ་བཀུར་བ་མ་གཏོགས་དེ་ཉིད་གལ་ཆེན་མིན་པ་ལྟ་བུ་ནམ་ཡང་དགོངས་མ་མྱོང་། ལོ་འགའི་སྔོན་བཀའ་ཤག་རང་ནས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོ་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་ནས་ལོ་བརྒྱ་འཁོར་བའི་དུས་དྲན་སྲུང་གཙི་ཞུས་སྐབས། ཚོགས་ཐོག་ཏུ་གཏམ་བཤད་གནང་མཁན་རྣམས་ཀྱིས། སྐུ་གོང་མས་བོད་རང་བཙན་གསལ་བསྒྲགས་བསྐྱངས་པའི་སྐོར་གསལ་པོ་གསལ་རྐྱང་ཁྱབ་བསྒྲགས་ཀྱི་གཏམ་བཤད་བྱེད་པར་གཟིགས་ཚུལ་ལོགས་ཀ་གཏན་ནས་གནང་མེད།

བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་ངོས་ནས་བོད་ཕྲུག་ཚོར་རང་གི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སྐད་ཡིག་དང་བཅས་པར་སྔར་ལས་ལྷག་པའི་སློབ་སྦྱོང་རྒྱུན་སྐྱོང་བྱེད་དགོས་པ་དང་ཆབས་ཅིག དེང་རབས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་ཚད་མཐོར་སོན་པའི་སླད་སེམས་ཀྱི་གཏིང་ནས་ཐབས་ཤེས་དང་དཀའ་ལས་བརྒྱབ་དགོས་པ་རེད། གལ་ཏེ་བོད་ཕྲུག་རྣམས་གནའ་དེང་གི་ཡོན་ཏན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པར་གྱུར་ཚེ། བོད་རང་བཙན་གྱི་གོ་སྐབས་འཆར་བའི་ཉིན་བོད་མིས་ངེས་པར་དུ་རྩོད་ཀྱི་རེད་ལ་རྩོད་ཐུབ་ཀྱི་རེད། གལ་ཏེ་རང་གི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། མི་རིགས་སྐད་ཡིག་དང་བཅས་པ་བརླགས་པར་གྱུར་ཚེ་ཕྱིས་སུ་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་གོ་སྐབས་རག་པའི་དབང་དུ་བཏང་ནའང་། དེའི་སྐབས་བོད་པས་བོད་རང་བཙན་རྩོད་ཀྱི་མ་རེད་ལ་རྩོད་ཐུབ་པ་ཡང་མ་རེད། དེར་བརྟེན་མ་འོངས་པའི་མི་རབས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་སླད་དུ་སྤྱི་སྒེར་ཚང་མས་ཤུགས་རྒྱག་དགོས་པར་སེམས། ཤེས་ཡོན་ཚད་ལྡན་བྱུང་ན་རང་བཙན་ཤོར་གྱི་མ་རེད། ཤེས་ཡོན་ཚད་ལྡན་བྱུང་ན་རང་བཙན་སླར་གསོ་ཐུབ་ཀྱི་རེད། གནས་སྐབས་རིང་སེམས་གཏིང་གི་སྐད་ཆ་དེ་སེམས་གཏིང་དུ་བཞག་ན་ཐབས་ལ་མཁས་པ་ཡིན། རྒྱ་ནག་དམངས་གཙོར་འགྱུར་ན་ཞི་མོལ་ལ་གཅིག་བྱས་ན་ཕན་སྲིད། བོད་རང་བཙན་ལ་ཕན་པར་དཀའ། མདོར་ན་ཞི་མོལ་དང་རྒྱ་ནག་དམངས་གཙོ་གཉིས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ལ་ཕན་ཐོགས་ཀྱང་། སྐུ་གོང་མས་རང་བཙན་སླར་གསོ་བསྐྱངས་པའི་གནད་དོན་དེར་ཕན་ཐོགས་རྒྱུ་དཀའ་མོ་རེད། གཞོན་ནུ་སོགས་ཀྱིས་བོད་རང་བཙན་ཆེད་སྐད་འབོད་བརྒྱབ་པ་དེ་དག་གིས་ཀྱང་བོད་རང་བཙན་འཐོབ་པ་ལ་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་མ་རེད། བོད་རང་བཙན་མ་བརྗེད་པ་ལ་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོད། གཞོན་ནུ་སོགས་ཀྱིས་བོད་རང་བཙན་ཐོབ་པར་བརྩོན་པར་རང་ཉིད་བོད་མི་ཡིན་པ་མ་བརླག་པ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཨང་དང་པོ་དེ་རེད། རང་གི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སྐད་ཡིག་གི་སྟེང་དུ་ཡར་ལངས་ཏེ་རང་བཙན་བརྩད་ན་འབྱུང་འགྱུར་རྩོད་པའི་རང་བཙན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་དེའང་བོད་དང་བོད་མིའི་ཆེད་དུ་ཕན་ཐོགས་ཀྱི་རེད། གཞན་གྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སྐད་ཡིག་དང་བཅས་པའི་སྟེང་ཡར་ལངས་ཏེ་རང་བཙན་བརྩད་ན་འབྱུང་འགྱུར་རྩོད་པའི་རང་བཙན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་དེའང་བོད་དང་བོད་མིའི་ཆེད་དུ་ཕན་ཐོགས་པའི་ངེས་པ་མེད། གཅིག་བྱས་ན་ཚེ་གཡོག་གིས་གཏམས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཆགས་སྲིད། དེ་ནི་རང་བཙན་ཅན་གྱི་རང་དབང་མེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཆགས་པར་ངེས། འདི་ཡི་ཆེད་དུ་ང་ཚོས་རྩོད་དགོས་ཀྱི་མ་རེད། རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱིས་ཡུལ་མི་བྱས་ན་དེས་འགྲིག་ངེས།

གསར་འགོད་པ། དཔལ་ལྡན།

བོད་ཀྱི་དུས་བབ་ཚགས་པར་ལས་འདིར་བཀོད།