བོད་མིས་འགྱོད་བཤགས་བྱེད་དགོས་བའི་བོད་དོན།

ཆོས་ལྡན་འབུམ།

“བོད་དོན”་དང་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ལ། ཆེད་མཁས་པ་ཁ་ཤས་ཀྱིས་ “དེ་ནི་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་མ་ཡིན་པར་རྒྱ་ནག་གི་གནད་དོན་རེད” ཅེས་གླེང་གི་ཡོད། འོན་ཀྱང་། དེའི་བྱེ་བྲག་གི་བྱུང་རྐྱེན་ལ་དཔྱད་པ་བཏང་ཚེ་དེའི་ངོ་བོ་ལ་རིགས་མི་འདྲ་བ་གསུམ་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ།

 ༡༽བོད་མི་རང་ཉིད་ཀྱིས་བཟོས་བའི་རྐྱེན།

འདི་ལ་ “རང་བཟོས་འགལ་རྐྱེན” དང་། དེས་བཟོས་བའི་སྡུག་བསྔལ་ལ་ “རང་བཟོས་སྡུག་བསྔལ” ཞེས་ཟེར།

དུས་རབས་ ༢༠ ལོ་རབས་ ༡༠ བའི་ནང་ནས་བཟུང་བོད་མིའི་༧གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ་ (༡༨༧༦～༡༩༣༣) མཆོག་གིས་རྒྱལ་སྲུང་དང་སློབ་གསོ། བཟོ་ལས་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་དེང་རབས་ཅན་གྱི་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱེད་མགོ་བརྩམས་ཡོད། འོན་ཀྱང་། དེ་ནི་ “བོད་ནི་བོད་ཀྱི་སྲུང་མས་སྲུང་གི་ཡིན” ཞེས་དང་།  “ནུབ་ཕྱོགས་རིག་གནས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ལ་གཏོར་བརླག་ཐེབས་ངེས་ཡིན” ཞེས་དབང་ཡོད་དཔོན་རིགས་དང་སྐུ་དྲག་ཚོའི་རྒྱབ་སྐྱོར་མ་ཐོབ་པར་མཇུག་སྐྱོང་ཐུབ་མེད།

ད་དུང་༧གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་མཆོག་དགོངས་པ་མ་རྫོགས་པའི་ལོ་གཅིག་གི་ཡར་སྔོན་ཏེ་ ༡༩༣༢ ལོར། “མ་འགྱངས་བར་གུང་ཁྲན་རིང་ལུགས་པ་ང་ཚོའི་ནང་ལ་འཛུལ་ཡོང་གི་རེད། ང་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱིས་རྒྱལ་སྲུང་གི་ཆོད་སེམས་འཇོག་དགོས། གལ་ཏེ་དེ་ལྟར་མ་བྱས་ན་གྲྭ་བའི་ཚེ་སྲོག་དང་དགོན་པ། ཆོས་སོགས་ལ་འཕྲོག་བཅོམ་ཐེབས་སྲིད་ལ། བོད་མིའི་རང་དབང་དང་རྒྱུ་ནོར་ལའང་འཕྲོག་བཅོམ་ཐེབས་སྲིད། སྐབས་དེར་ང་ཚོ་བཙན་འཛུལ་བའི་བྲན་གཡོག་ལ་གྱུར་ཏེ་སྤྲང་བོ་ལྟར་ཐམས་ཅད་ཤོར་ཞིང་འཁྱམ་པོ་ལྡོམ་པོར་ཆགས་སྲིད”[1] ཅེས་ཉེན་བརྡ་བཏང་ཡོད་ནའང་། སྐབས་དེའི་བོད་གཞུང་གི་དཔོན་རིགས་དང་སྐུ་དྲག་དབང་ཅན་ཚོས་དོ་སྣང་བྱས་མེད། དེ་ནི་བློ་ཕམ་པ་ཞིག་རེད།

དེ་ལས་ཀྱང་བློ་ཕམ་པ་ཞིག་ནི་རྒྱ་གར་གཞུང་གི་ཉེན་བརྡ་སྣང་མེད་བཏང་ཡོད་པ་དེ་ཡིན། ༧གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་རྒྱལ་བ་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་མཆོག་གིས་གསུངས་དོན། “ ཕར་ཆེར་ ༡༩༤༨ ལོར་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་བོད་གཞུང་ལ་ ‘དེང་སྐབས་རྒྱ་ནག་ལ་འགྱུར་བ་ཆེན་པོ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་དེས་བོད་ལ་ཉེན་ཁ་ཡོད་པས། ཁྱེད་རང་ཚོར་འཆར་གཞི་ག་རེ་ཡོད’ ཅེས་ཉེན་བརྡ་ཞིག་བཏང་ཡོད་ནའང་། དེ་དུས་བོད་གཞུང་གི་བཀའ་ཤག་གིས་ ‘ང་ཚོའི་ངོས་ནས་ཉེན་ཁ་གང་ཡང་མཐོང་གི་མི་འདུག’ ཅེས་ལན་སྤྲད་ཡོད་པ་རེད” ཟེར།

དེ་ལྟར་སྐབས་དེའི་བོད་གཞུང་གིས་སྐབས་དེའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་འབྱུང་བཞིན་པའི་གནས་ཚུལ་དེར་དོ་སྣང་མ་བྱས་པར་བརྟེན། བོད་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་གི་རྗེས་མ་ཟིན་པར་རྒྱ་ནག་གི་བཙན་འོག་ཏུ་ཚུད་པ་རེད།

དེ་བས། ད་ལྟ་བོད་མི་ཚོས་རྒྱ་ནག་གི་དབང་འོག་ན་སྡུག་བསྔལ་མྱངས་དང་མྱོང་གི་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་གྱི་རྒྱབ་ལོགས་ན་བོད་མི་རང་ཉིད་ཀྱིས་བཟོས་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཡང་འདུས་ཡོད་ཅེས་བཤད་ཆོག གནད་དོན་འདིའི་རིགས་ལ་བོད་མི་ཚོས་ངེས་པར་དུ་འགྱོད་བཤགས་དང་མཉམ་འཇོག་བྱེད་དགོས།

 ༢༽ རྒྱ་ནག་གཞུང་དང་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་བཟོས་བའི་བྱུང་རྐྱེན།

འདི་ལ་ “མཉམ་བཟོས་འགལ་རྐྱེན” དང་། དེས་བཟོས་བའི་སྡུག་བསྔལ་ལ་ “མཉམ་བཟོས་སྡུག་བསྔལ” ཞེས་ཟེར།

བོད་ནི་ད་ལྟའི་རྒྱ་ནག་གི་དབང་འོག་ཏུ་མ་ཚུད་པའི་ཡར་སྔོན་ནས་བཟུང་བོད་མིའི་ནང་ན་རྒྱ་ནག་གཞུང་དང་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་གནས་བབ་ལ་གཏོར་བརླག་གཏོང་མཁན་བྱུང་ཡོད་ལ། རྒྱ་དམག་ནང་ཞུགས་ཏེ་བོད་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱེད་མཁན་ཡང་བྱུང་ཡོད།  ལོ་ ༢༠ སྔོན་ན་རྒྱ་དམག་ནང་ཞུགས་ཏེ་བོད་ཀྱི་ “བཅིངས་འགྲོལ” ལས་དོན་ནང་ཞུགས་མཁན་གྱི་བོད་མི་ཞིག་གི་ཁ་ནས། “སྐབས་དེར་ (ལོ་རབས་༥༠) ང་ལ་དོམ་མཁྲིས་ ༦༠ ལྷག་ཡོད” ཅེས་དང་། “ལྷ་ས་བཅིངས་འགྲོལ་བྱེད་སྐབས་རྒྱ་དམག་དང་མཉམ་དུ་བོད་མོ་ ༢༠ ལྷག་ལ་བཙན་གཡེམ་བྱས་མྱོང” ཞེས་པའི་སྐད་ཆ་སྐྱུག་བྲོ་བ་ཞིག་ཐོས་མྱོང་། སྐབས་དེར་ཁོང་གིས་དེ་ནི་གཟི་བརྗིད་ཅིག་ལ་བསམ་འདུག

ཁོང་ལྟ་བུའི་བོད་མི་ནི་དུས་ད་ལྟའང་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ་ཡོད་ལ། ཁོང་ཚོས་མུ་མཐུད་དུ་རྒྱ་ནག་དང་ངན་འབྲེལ་གྱིས་བོད་མིའི་རང་དབང་ཐོབ་ཐང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཐོབ་ཐང་།  སྲིད་ཞུགས་ཐོབ་ཐང་སོགས་ལ་རྩིས་མེད་རྡོག་རོལ་བཏང་དང་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པས། དེ་ནི་བོད་ཀྱི་བདེན་མཐའ་སེལ་བར་འགོག་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།

དེ་བས། དུས་ད་ལྟའང་བོད་ཀྱི་བདེན་མཐའ་སེལ་མ་ཐུབ་པར་ལྷག་བསྡད་ཡོད་པའི་རྒྱབ་ལོགས་ན་མི་དེ་འདྲའི་ལས་རྒྱུ་འབྲས་མེད་པའི་བྱ་སྤྱོད་མང་པོ་ཞིག་སྦས་ནས་ཡོད་ཅེས་བཤད་ཆོག རྒྱ་མི་རིགས་ཀྱིས་མི་དེའི་རིགས་ལ་ “རྒྱལ་འཚོང་བ” ཞེས་ཟེར་ལ། བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཀྱི་རྒྱལ་འཚོང་བའི་གནད་དོན་འདི་ཡང་བོད་མི་ཡོངས་ཀྱི་ངོ་ཚ་ཞིག་ལ་བསམས་ཏེ་ངེས་པར་དུ་གདོང་ལེན་བྱེད་དགོས་བའི་ཐུན་མོང་གི་འགན་ཁུར་ཞིག་ཏུ་ཆགས་ཡོད།

 ༣༽རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བཟོས་པའི་བྱུང་རྐྱེན།

འདི་ལ་ “གཞན་བཟོས་འགལ་རྐྱེན” དང་། དེས་བཟོས་བའི་སྡུག་བསྔལ་ལ་ “གཞན་བཟོས་སྡུག་བསྔལ” ཞེས་ཟེར།

ཚང་མས་མཁྱེན་གསལ་ལྟར་བོད་དོན་གྱི་བྱུང་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ནི་ད་ལྟའི་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ལ་བཙན་འཛུལ་དབང་བསྒྱུར་བྱས་ཡོད་པ་དེ་ཡིན། དུས་རབས་ ༢༠ ལོ་རབས་ ༥༠ ནས་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་པོ་མཇུག་རྫོགས་རག་བར་དུ་བོད་མི་ ༡༢༠༠༠༠༠ ལྷག་རྒྱ་ནག་གི་དབང་འོག་ནས་ཚེ་སྲོག་ཤོར་ཡོད་ལ། དགོན་པ་དང་ཆོས་དཔེ་སོགས་རྩ་ཆེའི་རིག་གནས་བགྲང་ལས་འདས་པ་ཞིག་བཅོམ་བརླག་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད། གནས་ཚུལ་འདི་ལ་དུས་ད་ལྟའང་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་གང་ཡང་བྱུང་མེད།

དཔེར་ན། ༢༠༠༨ ལོ་ནས་བཟུང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་ས་ཆ་སོ་སོའི་དགོན་སྡེ་ཁག་ནང་དུ་ལམ་ལུགས་གསར་བ་བཙུགས་ཏེ་ལོ་ ༡༨ མན་དང་ ༦༠ ཡན་གྱི་གྲྭ་བཙུན་དང་། ས་གནས་རང་ནས་མིན་པའི་གྲྭ་བཙུན་རྣམས་དགོན་པ་ནས་ཕྱིར་འཕུད་གཏོང་བ། གྲྭ་བཙུན་ལྷག་མ་རྣམས་ལ་ “ཁྲིམས་ལུགས་སློབ་གསོ་” ཞེས་བའི་མིང་ཐོག་ནས་བཙན་གྱིས་ “རྒྱལ་གཅེས་ཆོས་གཅེས” དང་། “རྒྱལ་གཅེས་ཏང་གཅེས” ཟེར་བ་སོགས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་སློབ་གསོ་སྤྲོད་བཞིན་ཡོད། ད་དུང་ཨ་མདོ་མཚོ་སྔོན་ཕྱོགས་སུ་བོད་སྐད་བོད་ཡིག་ལའང་ཚད་བཀག་སྣ་ཚོགས་བཟོ་བཞིན་ཡོད། དེ་དག་གི་དམིགས་ཡུལ་ཅི་ཞིག་ཡིན་ནམ།

ལེ་ཉིན་དང་ཞི་ཐུ་ལེ་གང་རུང་ཞིག་གིས་ “མི་རིགས་ཤིག་རྩ་མེད་གཏོང་དགོས་ན་ཐོག་མར་དེའི་རིག་གནས་མེད་པར་བཟོ་དགོས། རིག་གནས་རྩ་མེད་གཏོང་དགོས་ན་ཐོག་མར་དེའི་སྐད་ཡིག་མེད་པར་བཟོ་དགོས། སྐད་ཡིག་རྩ་མེད་གཏོང་དགོས་ན་ཐོག་མར་དེའི་སློབ་གྲྭའི་སློབ་གསོ་ལ་གཏོར་བརླག་གཏོང་དགོས” ཞེས་པའི་སྐད་ཆ་ཞིག་བཤད་ཡོད་པ་འདྲ། གང་ལྟར་ཀྱང་སྐད་ཆ་དེ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ཐོག་ལག་བསྟར་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ལ། མ་འོངས་པར་ཡང་དེ་ལ་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་མ་བྱུང་ན་བོད་མི་རིགས་ལ་ཉེན་ཁ་འཕྲད་སྲིད།

དེ་བས། བོད་མི་ལ་མཚོན་ན་རྒྱ་ནག་གིས་བཟོས་པའི་སྡུག་བསྔལ་འདི་ནི་ད་གཟོད་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་བྱུང་མ་མྱོང་བའི་སྡུག་བསྔལ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་བཤད་ཆོག གནད་དོན་འདི་ལ་ཇི་ལྟར་གདོང་ལེན་བྱེད་དགོས་སམ། བོད་མི་ཞིག་ཡིན་ན་བོད་ཀྱི་ཆེད་དུ་སྐད་ཆ་བཤད་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོར་ཆགས་ཡོད།

 (༡) སྐད་ཆ་འདི་ནི་ཉི་ཧོང་སྐད་ལས་ཚུར་བསྒྱུར་བ་ཡིན། གོང་ས་མཆོག་གིས་དེ་ལྟར་གསུངས་ཡོད་པ་ཐོས་མྱོང་མོད། འོན་ཀྱང་བོད་ཡིག་གི་ཡིག་ཆ་ད་དུང་རྙེད་མ་སོང་།

༢༠༡༤ ཟླ་ ༡ ཚེས་ ༡༥ ཉིན། ཉི་ཧོང་ནས།