མཚོ་ཁུལ་གྱི་རྩོད་ཉོག་གཏིང་ཇེ་ཟབ་ཏུ་ཕྱིན།

དེ་རིང་ཨེ་ཤ་ཡ་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ལྷན་ཚོགས་སྟེང་ཨ་རི་དང་རྒྱ་ནག་གཙོས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཅིག་གི་སྐུ་ཚབ་བར་རྣོ་ངར་ལྡན་པའི་སྐད་ཆ་བཤད་རེས་བྱུང་ཡོད་འདུག

དེ་རིང་སིང་གྷ་པུར་དུ། ཨེ་ཤ་ཡ་དང་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་རྒྱལ་ཁབ་ ༢༨ ཀྱི་བདེ་སྲུང་བློན་ཆེན་བར་ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡའི་རྒྱལ་སྲུང་བདེ་འཇགས་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་ (Shangri-La Dialogue) ཞེས་པ་ཞིག་ཚོགས་ཡོད་ཅིང་། ཚོགས་ཐོག་ཏུ་ཨ་རིའི་བདེ་སྲུང་དྲུང་ཆེ་ཨཱ་ཤི་ཀཱར་ཌར་གྱིས་ཉེ་ལམ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་དང་ཧྥི་ལི་ཕིན། མཱ་ལེ་ཞི་ཡ་དང་བྷུར་ཎེ། ཝེ་ཋི་ནམ་བཅས་ཀྱི་བར་རྩོད་རྙོག་ཡོད་པའི་ལྷོ་རྒྱ་ནག་རྒྱ་མཚོའི་ལྷོ་ངོས་བྱེ་གླིང་ཧྥེ་རའེ་ཁཱོར་སེ་རེབ་ (Fiery Cross Reef) མཚོ་གླིང་ཐོག་གནམ་ཐང་གཙོས་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་གཞི་ཁག་གཅིག་གསར་རྒྱག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་ནི། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་སྒྲིག་དང་འགལ་བའི་བྱ་སྤྱོད་ཅིག་ཡིན་སྐོར་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་འདུག

ཨ་རིའི་བདེ་སྲུང་དྲུང་ཆེ་ཨཱ་ཤི་ཀཱར་ཌར་ (Ash Carter) གྱིས་ལྷན་ཚོགས་ཐོག “འདས་པའི་ཟླ་ ༡༨ རིང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ལྷོ་རྒྱ་ནག་རྒྱ་མཚོའི་མཚོ་ཁུལ་གྱི་ཨེ་ཀ་ ༢༠༠༠ ལྷག་གི་བདག་དབང་བསྐྱར་རྩོད་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། མ་འོངས་པར་ད་དུང་དེ་ལས་མང་བ་རྩོད་མིན་བཤད་ཚོད་ཐུག་པ་ཞིག་མིན་སྟབས། ཨ་རིར་བློ་འཚབ་ཆེན་པོ་སྐྱེས་ཀྱི་འདུག ད་བར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ལྷོ་རྒྱ་ནག་རྒྱ་མཚོའི་མཚོ་གླིང་གི་བདག་དབང་རྩོད་ལེན་ཤུགས་ཆེན་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། མཚོ་གླིང་ཐོག་གནམ་ཐང་གསར་རྒྱག་སོགས་བྱས་ཏེ་འཁྲུག་རྐྱེན་སློང་གཞིའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ཡོད་སྟབས། མ་འོངས་པར་མངའ་ཁུལ་ནང་དམག་འཁྲུག་བྱུང་ཚེ་དེའི་འགན་ཡོངས་རྫོགས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འཁྱེར་དགོས།”ཞེས་དང་། ཉི་ཧོང་གི་བདེ་སྲུང་བློན་ཆེན་ཎཱ་ཁཱ་ཌ་ཎེ་ (Nakatani) ཡིས་ཀྱང་། “ང་ཚོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྒྲིག་ཁྲིམས་ལ་བརྩི་སྲུང་མ་བྱས་ཚེ། སྒྲིག་ཁྲིམས་ཡོད་པ་མེད་པ་འགྱུར་རྒྱུ་མ་ཟད། ཞི་བདེ་དང་བརྟན་བརླིང་ཟེར་བ་ཡང་འཐོར་བཤིག་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་སྟབས། ངས་རྒྱ་ནག་གཙོས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་འཁྲུག་རྐྱེན་སློང་གཞིའི་བྱ་སྤྱོད་མཚམས་འཇོག་བྱ་རྒྱུའི་རེ་བ་ཡོད།”ཅེས་བརྗོད་འདུག

ཨ་རིའི་བདེ་སྲུང་དྲུང་ཆེ་དང་ཉི་ཧོང་གི་བདེ་སྲུང་བློན་ཆེན་གྱིས་རྒྱ་ནག་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་པའི་ལན་དུ། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ཚོགས་ཞུགས་སྐུ་ཚབ་ཀྲའོ་ཙའོ་ཀྲུའུ་ (Zhao Xiaozhuo) ཡིས། “ད་བར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ལྷོ་རྒྱ་ནག་རྒྱ་མཚོའི་ཐོག་རྒྱལ་སྤྱིའི་མཚོ་གྲུ་བསྐྱོད་མི་ཆོག་པ་གང་ཡང་བཟོས་མེད་སྟབས། རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་ང་ཚོས་མཚོ་གླིང་ཐོག་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་གཞི་མགོ་བཙུགས་ཏེ། མངའ་ཁུལ་གྱི་བརྟན་བརླིང་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་ཉེན་ཁ་བཟོ་བཞིན་ཡོད་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་པ་དེ་ནི་གཞི་མེད་སྐྱོན་འཛུགས་རང་ཡིན་སྟབས། ང་ཚོས་ངོས་ལེན་བྱེད་ཐབས་མེད།”ཅེས་བརྗོད་འདུག

༢༠༡༢ ལོར་རྒྱ་ནག་གི་དམག་གྲུས་ཧྥི་ལེ་ཕིན་དང་རྒྱ་ནག་བར་རྩོད་ཉོག་ཡོད་པའི་སེ་ཁར་བྷོ་རོག་ཤོལ་ (Scarborough Shoal) དང་། དེ་རྗེས་ཋོ་མཱ་སེ་ཤོལ་ (Thomas Shoal) མཚོ་ཁུག་གཉིས་སུ་བཙན་འཛུལ་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ༢༠༡༣ ལོའི་ཟླ་ ༡༡ པའི་ཚེས་ ༧ ཉིན་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་ཐོག་མཁའ་དབྱིངས་ཐིག་ཚད་བཟོ་བྱས་ཤིང་། ༢༠༡༤ ལོའི་ཟླ་ ༢ པའི་ཚེས་ ༢༣ ཉིན་ཉི་ཧོང་དང་རྒྱ་ནག་གིས་བདག་དབང་རྩོད་ལེན་བྱེད་བཞིན་པའི་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་སཱིན་ཁཱ་ཁའོ་གླིང་ཕྲན་གྱི་ (Minamikojima) ཞེས་པའི་སྤྱི་གཡར་མཚོ་ཁུལ་དུ་རྒྱ་ནག་གི་མཚོ་དམག་གྲུ་གཟིངས་གསུམ་བཏང་སྟེ་བཙན་འཛུལ་བྱས་ཡོད། བདུན་ཕྲག་ཁ་ཤས་སྔོན་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཧྥི་ལི་ཕིན་དང་རྒྱ་ནག་གི་རྩོད་གཞི་ཅན་གྱི་མཚོ་གླིང་སེ་ཧྥར་ལེའི (Spratlys) ཐོག་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་གཞི་ཁག་གཅིག་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། ཟླ་འདིའི་ཚེས་ ༢༨ ཉིན་ལྷོ་རྒྱ་ནག་རྒྱ་མཚོའི་མཚོ་གླིང་ཐོག་སྒྱོགས་མདེལ་རླངས་འཁོར་ཆེན་པོ་གཉིས་བཞག་ཡོད་པ་བཅས་ཀྱི་བརྙན་པར་ཐོན་ཡོད།

ད་ལྟ་ཨ་རིའི་བདེ་སྲུང་དྲུང་ཆེ་ཨཱ་ཤི་ཀཱར་ཌར་ཨེ་ཤ་ཡ་དང་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མཚོ་ཁུལ་བདེ་འཇགས་དང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ལྷོ་རྒྱ་ནག་རྒྱ་མཚོའི་བདག་དབང་རྩོད་ལེན་བྱས་ཏེ། ཨེ་ཤ་ཡའི་མངའ་ཁུལ་གྱི་རྒྱལ་སྲུང་བདེ་འཇགས་ལ་དཀའ་ངལ་བཟོ་བཞིན་ཡོད་པ་བཅས་ལ་དམིགས་ཏེ། ཉིན་ ༡༡ རིང་ཨ་རིའི་ཨེ་ཤ་ཡའི་མཐུན་གྲོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཝེ་ཋི་ནམ་དང་ཐའེ་ཝན། མཱ་ལེ་ཞི་ཡ་དང་ཧྥི་ལི་ཕིན་བཅས་དང་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་ཨ་རིའི་མཚོ་ཐོག་དམག་ས་ཁག་གཅིག་ལ་སྐོར་སྐྱོད་བྱེད་མགོ་བཙུགས་ཡོད་པ་དང་། ཁ་ཉིན་པཱར་ཧར་བྷར་ (Pearl Harbor) དམག་སར་བསྐྱོད་དེ་དམག་མི་ཚོར། རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ཀྱིས་ཕྱུག་པའི་ལྷོ་རྒྱ་ནག་རྒྱ་མཚོའི་བདག་དབང་གནད་དོན་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་བར་དམག་བརྒྱབ་སྟེ་སེལ་རྒྱུ་ཞིག་མིན་སྟབས། ཨ་རིའི་མཚོ་དམག་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལུགས་དང་མཐུན་པའི་མཚོ་ཁུལ་ཐོག་གྲུ་གཏོང་བ་དང་གནམ་གྲུ་འཕུར་བ། བཀོལ་སྤྱོད་གཏོང་བ་སོགས་བྱས་ནས་མཚོ་ཁུལ་གྱི་བདེ་འཇགས་དང་རང་དབང་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས་པ་མ་ཟད། ཨ་རིའི་མཐུན་གྲོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་ཀྱང་གཅིག་མཚུངས་ལངས་ཕྱོགས་འཛིན་དགོས་ཞེས་བརྗོད་ཡོད།

ཁ་སང་ཨཱ་ཤི་ཀཱར་ཌར་གྱིས་མཱ་ལེ་ཞི་ཡ་དང་ཧིན་རྡུ་ཎེ་ཞི་ཡའི་མཚོ་ཁུལ་ (Strait of Malacca) ཞེས་པར་བསྐྱོད་ནས་ཨ་རི་དང་དེ་ཁུལ་གྱི་མཚོ་དམག་ཚོར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་རྒྱ་མཚོའི་བདག་དབང་རྩོད་ལེན་བྱས་ཏེ་ཨེ་ཤ་ཡའི་མཚོ་ཁུལ་གྱི་བདེ་འཇགས་ལ་ཉེན་ཁ་བཟོ་བཞིན་ཡོད་སྟབས། ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་ཐུན་མོང་ཁེ་ཕན་ཆེད་དཀའ་ཉོག་དེ་སེལ་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས་ཞེས་སོགས་བརྗོད་འདུག

དེ་རིང་རྒྱ་ནག་ཕྱི་སྲིད་ལྷན་ཁང་གི་མགྲིན་ཚབ་མ་ཧོ་ཁྲན་ཡིང་ (Hua Chunying) གིས། “ཨཱ་ཤི་ཀཱར་ཌར་གྱིས་འཁྲུག་རྐྱེན་སློང་གཞིའི་གཏམ་བཤད་མཚམས་འཇོག་དགོས། གང་ཡིན་ཟེར་ན། དེས་རྩོད་གཞི་ཅན་གྱི་ལྷོ་རྒྱ་ནག་རྒྱ་མཚོའི་བདག་དབང་གནད་དོན་གྱི་དཀའ་ཉོག་སེལ་རྒྱུའི་ཚབ་ཏུ། དེ་ལས་ལྷག་པའི་མངའ་ཁུལ་གྱི་བརྟན་ལྷིང་སྲུང་སྐྱོབ་དང་བདེ་འཇགས་ལ་ཉེན་ཁ་བཟོ་རྒྱུ་རེད།”ཅེས་བརྗོད་ཡོད་འདུག

གསར་འགོད་པ། དོན་གྲུབ།