སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོ།
ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༥ ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༣༠ ཉིན་མཚན་གྱི་ཆུ་ཚོད ༡༡ ཙམ་ལ་དྷ་ས་མེག་ལོ་གྷན་ཇི་སྦག་སོ་གཞུང་ལམ་དུ་རྒྱ་གར་བ་ཕོ་གསར་གསུམ་གྱིས་བོད་ནས་ཡོང་བའི་བོད་པའི་ཕོ་གསར་ཚུལ་ཁྲིམས་མཆོག་ལྡན་ཟེར་བ་ཞིག་ལ་བརྙས་བཅོས་དང་རྡུང་རྡེག་བཏང་མཐར་གྲིས་བསྣུན་ནས་རྐྱེན་ལམ་དུ་བཏང་། ཕྱི་ཉིན་འཛམ་གླིང་གི་ཡུལ་ཕྱོགས་སོ་སོ་ན་གནས་པའི་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་རྣམས་གཙོས་དྲང་བདེན་དང་། རང་དབང་། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་། ཞི་བདེ་ལ་དགའ་བའི་མི་རིགས་གཞན་པ་ཚོས་ཀྱང་གཞན་གྱི་ཚེ་སྲོག་སྲུང་སྐྱོབ་ཆེད་རང་གི་ཚེ་སྲོག་དོར་བའི་འདས་པོ་དམ་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་ལངས་ནས་གསར་ལམ་ཁག་དང་། སྤྱི་ཚོགས་དྲ་རྒྱ་ངོ་དེབ་དང་སྐད་འཕྲིན་སོགས་ཀྱི་སྟེང་དུ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་སེམས་འཁུར་གྱི་རྩོམ་ཡིག་དང་བསམ་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་ཤིག་སྤེལ་འདུག
འོན་ཀྱང་སེམས་པ་སྐྱོ་དགོས་པ་ཞིག་ལ་ང་ཚོའི་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དྲ་རྒྱའི་སྟེང་དུ་གནད་དོན་དེའི་སྐོར་ཚིག་ཟུར་ཙམ་ཡང་བཀོད་མི་འདུག བོད་ནང་དུ་རྒྱ་མིས་ང་ཚོ་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་ཞིག་བསད་པ་ཡིན་ན། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་དེ་མ་ཉིད་དུ་གཞུང་འབྲེལ་དྲ་རྒྱའི་སྟེང་བཀོད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། སྤྱིར་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་ལས་ཀྱིས་བོད་མི་བསད་པ་དེ་ཆབ་སྲིད་དང་དམིགས་ཡུལ་གྱི་ཐད་ནས་ཐ་དད་ཡིན་ཡང་། མི་བསད་པའི་ཉེས་བསགས་དང་ཁྲིམས་འགལ་བྱ་སྤྱོད་གཅིག་མཚུངས་སུ་ལྟ་དགོས་པ་ལས། འདི་ལ་ནག་ཉེས་ཆེ་ཆུང་དང་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་སྟངས་མེད།
དེ་བས་ཀྱང་བློ་ཕམ་དགོས་པ་ཞིག་ནི། རྒྱ་གར་བ་གསུམ་གྱིས་རུག་བརྒྱབ་སྟེ་ང་ཚོའི་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་དེ་དམར་གསོད་གཏོང་སྐབས་ཁོང་གི་གྲོགས་མོས་སྐད་འབོད་ག་ཚོད་བརྒྱབ་ཀྱང་གཡས་གཡོན་དུ་གནས་པའི་བོད་པའི་མི་ཚང་ཚོས་གོ་ཐོས་བྱུང་ཡོད་ནའང་མ་གོ་མ་ཐོས་མདོག་མདོག་བྱས་ཏེ་ཁ་བཙུམ་ནས་བསྡད་པ་དེ་རེད། དེས་བོད་མི་ཚོར་ལ་རྒྱ་དང་ཆིག་སྒྲིལ་མེད་པའི་རྟགས་མཚན་གསལ་བོར་བསྟན་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོད་དང་འགལ་བའི་བྱ་སྤྱོད་དང་བོད་མི་ཚོའི་ཞབས་འདྲེན་ཆགས་ཡོད།
བོད་མི་ཚོས་བོད་པའི་ཕོ་གསར་གྱི་རྒྱབ་ཏུ་ལངས་ནས་རྒྱ་གར་བ་དང་མཉམ་དུ་འཁྲུག་པ་རྒྱག་དགོས་པ་མ་རེད། འོན་ཀྱང་བོད་མི་ཚོ་མཚན་མོ་དེར་ཕྱི་ལ་ཐོན་ནས་སྐད་བརྒྱབ་པ་ཡིན་ན། ཕོ་གསར་དེའི་ཚེ་སྲོག་ཏན་ཏན་བསྐྱབས་ཐུབ་ཡོད་པ་རེད། ནང་ལ་བསྐོར་ན་སྟག་དང་ཕྱི་ལ་བསྐོར་ན་ཞི་མི་ཞེས་པའི་སྲིད་པ་རྒད་པོའི་གཏམ་དཔེ་དེ་བོད་མི་ཚོར་དཔེ་བཞག་ན་ཆེས་འོས་ཤིང་འཚམས་པ་ཞིག་རེད་སྙམ།
ཉིན་ཞིག་བོད་པ་ཚོས་རང་གི་མདུན་ནས་གཞན་གྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཕ་མ་བསད་པ་ཡིན་ནའང་ད་དུང་འཛུམ་དམུལ་དམུལ་བྱས་ནས་སྡོད་མི་སྲིད་པ་མ་རེད། སྐབས་དེ་དུས་ང་ཚོ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གཞུང་ནས་གསུངས་པའི་ལྟ་བ་བརྟེན་འབྱུང་དང་སྤྱོད་པ་འཚེ་བ་མེད་པ་ཟེར་བ་དེ་གཞན་ལ་བཤད་ཀྱང་ཆོ་མེད་རེད་ལ། ཁ་ནས་མ་ནི་ཡིག་དྲུག་འདོན་པ་དང་བྱམས་སྙིང་རྗེ་སྒོམ་པའང་དོན་མེད་རེད། བོད་མི་ཡོད་དོ་ཅོག་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཡིན་པའི་དབང་དུ་བཏང་རུང་། བྱང་ཆུབ་སེམས་པའི་སྡོམ་པ་ལ་ཚད་ཡོད་པ་རེད།
སྤྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་རྒྱ་ནག་བཅིང་གྲོལ་དམག་གིས་བོད་ས་ཡོངས་རྫོགས་བཙན་འཕྲོག་བྱས་སྐབས་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་བོད་མི་ཚོ་སྐྱབས་བཅོལ་དུ་བླངས་པ་རེད། དེ་ནི་བོད་མི་ཚོར་མཚོན་ན་བཀའ་དྲིན་ཤིན་ཏུ་ཆེན་པོ་རེད། འོན་ཀྱང་བོད་མི་ཚོ་སྐྱབས་བཅོལ་བ་རེད་ཟེར་ནས་ཡུལ་མི་ཁག་གཅིག་གིས་དུས་རྒྱུན་འཕྱ་སྨོད་དང་། ཉེས་རྡུང་བཏང་ན་ཡུལ་ཁྲིམས་དང་འགལ་བ་མ་ཟད། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལུགས་ཐོག་ནས་ཀྱང་ཁྲིམས་འགལ་རེད།
ང་ཚོ་རྒྱ་གར་དུ་བཙན་བྱོལ་བ་བྱས་ནས་ད་ལྟའི་བར་དུ་མི་ལོ་ལྔ་བཅུ་ལྔ་དྲུག་ལྷག་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། ལོ་ངོ་འདི་དག་གི་རིང་ལ་ཡུལ་མི་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གིས་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་ཚོར་ཉེས་རྡུང་དང་འཕྲོག་བཅོམ། ཚོང་ཁང་མེར་བསྲེགས། བཙན་གཡེམ། དམར་གསོད་སོགས་བྱས་པ་ཉུང་ཉུང་ཞིག་གཏན་ནས་མ་རེད། ཆག་སྒོ་དེ་དག་གི་བྱུང་རིམ་རེ་རེ་བཞིན་བགྲང་ན་ཚིག་སྙོག་མང་འགྲོ་བས། སླད་མར་བློ་གཟུ་བོར་གནས་པ་ཚོས་ཞིབ་ཏུ་བརྟག་ན་ལེགས་པ་འདུག་སྙམ། ཡ་ང་བའི་དོན་རྐྱེན་འདི་རིགས་ལ་དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་བོད་འབངས་ཡོངས་ནས་རྡོག་རྩ་གཅིག་བསྒྲིལ་བགྱིས་ཏེ་ཐག་གཅོད་གནན་མོ་བྱ་དགོས་པ་ལས་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གཅིག་དང་མི་སྒེར་བ་ཁ་ཤས་ཤིག་གིས་ཁྲིམས་གཏུག་དང་ཐག་གཅོད་བྱས་ན་འབྲས་བུ་དོན་དང་ལྡན་པ་ཞིག་མི་སྨིན་པ་ང་ཚོས་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་རེད།
སྤྱིར་བོད་གདོང་དམར་བ་ཟེར་བ་དེ་གནའ་བོ་བོད་ཀྱི་བཙན་པོ་ཚོའི་སྐབས་ལ་མར་རྒྱ་ནག་ལ་དམག་དྲངས་ཏེ་རྒྱ་ནག་གོང་མའི་སྲས་མོ་ཝིན་ཤིང་ཀོང་ཇོ་བཙན་འཕྲོག་བྱས་པ་དང་། ཡར་བལ་ཡུལ་ལ་དམག་དྲངས་ཏེ་བལ་ཡུལ་རྒྱལ་བོའི་སྲས་མོ་བལ་བཟའ་ཁྲི་བཙུན་བཙན་འཕྲོག་བྱས། དེ་བཞིན་དུ་རྒྱ་གར་དང་དབུས་ཨེ་ཤི་ཡཱའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ནང་ལའང་དམག་དྲངས་མྱོང་མཁན་དཔའ་བརྟུལ་གྱི་རིགས་རྒྱུད་ཅིག་ཡིན་པ་རྒྱལ་རབས་དེབ་ཐེར་ཚོའི་ནང་གསལ་བོ་བཀོད་ཡོད་པ་རེད། སྤྱིར་བཏང་གདོང་དམར་བོད་པ་ཚོས་རང་གི་ཚེ་སྲོག་ལ་གཅེས་སྤྲས་བྱེད་པ་དང་། གལ་ཏེ་དགོས་དབང་གིས་རང་གི་ཚེ་སྲོག་བློས་གཏོང་དགོས་ན་འཆི་བར་སྐྲག་སྣང་སྤུ་ཙམ་ཡང་མི་སྐྱེས་མཁན་ཞིག་རེད།
ང་ཚོ་བོད་པའི་ཕྱོགས་ནས་ཀྱང་རྒྱ་གར་བ་ཚོ་དང་མཉམ་དུ་འབྲེལ་འདྲིས་བྱེད་སྟངས་ཐད་ནས་མ་འགྲིག་པ་ཏན་ཏན་ཡོད་སྲིད་པ་རེད། དཔེར་ན། བོད་པའི་ཟ་ཁང་དང་། མགྲོན་ཁང་། ཚོང་ཁང་། བཟོ་གྲྭ ཁྱིམ་ཚང་སོགས་ཀྱི་ནང་ལས་ཀ་བྱེད་བཞིན་པའི་རྒྱ་གར་བ་ཚོར་བོད་པའི་སྦྱིན་བདག་ཚོས་རྡུང་རྡེག་གཏོང་བ། ཚིག་རྩུབ་སྨྲ་བ། ལྷག་པར་དུ་བོད་པའི་སྦྱིན་བདག་ཚོས་ལོ་ན་བཅུ་བཞི་དམན་གྱི་རྒྱ་གར་བྱིས་པ་ཚོ་གཡོག་པོ་ཉར་ནས་ལས་ཀ་བཀོལ་བ་སོགས་ཡུལ་ཁྲིམས་དང་འགལ་བའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་གྱི་ཡོད་པ་རེད། དེ་རིགས་ནི་དགེ་སྐྱོན་གཉིས་ལས་སྐྱོན་གྱི་ཆ་ཡིན་པ་ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་ངོས་ལེན་བྱ་དགོས།
མདོར་བསྡུས་ནས་བཤད་ན། མ་འོངས་བོད་གཞི་བྱེས་གཉིས་ཀྱི་བདེ་སྡུག་བསམས་ནས་གཞུང་འབྲེལ་དང་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་རྣམས་རྡོག་རྩ་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་ནས་ཐེངས་འདིའི་གནད་དོན་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་ཁྲིམས་ཁང་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་དུ་ཁྲིམས་གཏུགས་བྱས་ཏེ་དྲང་བདེན་གྱི་ཐག་གཅོད་ཅིག་ཡོང་བར་ངེས་པར་དུ་འབད་བརྩོན་བྱེད་དགོས་པ་ལས་ནམ་མཁའི་འཇའ་ཡལ་བ་ལྟར་ཡལ་དུ་མ་འཇུག་རོགས་ཞེས་རེ་སྐུལ་ཞུ་བཞིན་ཡོད།
ལ་རྒྱ་དང་ཆིག་བསྒྲིལ་གྱིས་ཕུང་པའི་བོད་ཅེས་པའི་འགོ་བརྗོད་འོག་་་་ད་ལམ་འདས་གྲོངས་སོང་བའི་དམ་པ་དེའི་ཆེད་དུ་བཙན་བྱོལ་གཞུང་གིས་གང་ཡང་གསུང་མ་སོང་ཞེས་དང་།་་་དེའང་སེམས་པ་སྐྱོ་་དགོས་པ་ཞིག་ལ་ང་ཚོའི་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དྲ་རྒྱའི་སྟེང་དུ་གནད་དོན་དེའི་སྐོར་ཚིག་ཟུར་ཙམ་ཡང་བཀོད་མི་འདུག བོད་ནང་དུ་རྒྱ་མིས་ང་ཚོ་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་ཞིག་བསད་པ་ཡིན་ན། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་དེ་མ་ཉིད་དུ་གཞུང་འབྲེལ་དྲ་རྒྱའི་སྟེང་བཀོད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། སྤྱིར་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་ལས་ཀྱིས་བོད་མི་བསད་པ་དེ་ཆབ་སྲིད་དང་དམིགས་ཡུལ་གྱི་ཐད་ནས་ཐ་དད་ཡིན་ཡང་། མི་བསད་པའི་ཉེས་བསགས་དང་ཁྲིམས་འགལ་བྱ་སྤྱོད་གཅིག་མཚུངས་སུ་ལྟ་དགོས་པ་ལས། འདི་ལ་ནག་ཉེས་ཆེ་ཆུང་དང་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་སྟངས་མེད་ཅེས་གསལ་ཐད།་་་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་བཞུགས་གྲལ་གཅིག་གི་སྒང་ལ་བཞག་ནས་ལྟ་ཚུལ་འཛིན་མི་རུང་།་་་ཕྱོགས་གཅིག་ནི་ང་ཚོའི་གྲོགས་པོ་དང་ཕྱོགས་གཞན་ནི་ང་ཚོའི་དགྲ་བོ་རེད།་་དེས་ན་རྒྱ་གར་གཞུང་དང་རྒྱ་གར་བའི་ཡུལ་མི་ཚང་མ་ལ་བཤད་བཞག་པས་འགྲིག་ཐབས་མེད།་་བོད་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་བདེ་སྡུག་དང་ཚེ་སྲོག་ལ་བདག་སྐྱོང་གནང་དགོས་ངེས་ཀྱང་ཡུལ་ཆུ་འཐུང་ནས་ཡུལ་ཁྲིམས་ཁུར་དགོས་ཀྱི་ཡོད་སྟབས་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་སྤྱི་སྲོལ་ལྟར་འགྲོ་བཞིན་པ་དེར་བརྡར་ཤ་གཅོད་སྟངས་ལ་གཞིགས་པས་རྣམ་འགྱུར་སྟོན་རྒྱུ་ལས་ཐལ་དྲགས་པའི་གནང་སྟངས་ཤིག་གནང་མི་སྲིད་པ་རེད།་་་་བོད་མི་ཚོར་ཆིག་སྒྲིལ་མི་འདུག་གསུང་བ་དེ་བདེན་པ་རེད།་་་བོད་མི་ཚོར་ཆིག་སྒྲིལ་དང་ལ་རྒྱ་མེད་པ་རྐང་གཉིས་པ་ཡི་ཕྱུགས་རང་རེད་འདུག་་་སྤྱི་དོན་ཁ་འཕྱེར་སྒེར་དོན་ཁོག་བཅུག་་་གཡོ་རྒྱུ་ཁྲམ་གསུམ།་་་རང་མགོ་གང་ཐོན།་་་སོ་སོའི་མི་རིགས་ཀྱི་བླ་སྲོག་དང་མགོན་སྐྱབས་ཉག་གཅིག་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་ལའང་མཚན་སྨད་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པ་ཞུ་མཁན་དག་ལ་ད་དུང་ངོ་སྲུང་དང་ཆེ་བསྟོད།་་་མཛའ་འབྲེལ་བཅས་བྱས་ཏེ་དཀར་ནག་གོ་ལྡོག་མི་འདྲེ་ཕྱིན་ཅིག་སློག་པའི་བརྟུལ་ཞུགས་འཆང་བའི་བོད་མི་དམ་ཉམ་མང་རུ་མང་རུ་འགྲོ་བཞིན་པ་དེར།་་་མཐོང་ཀྱང་མ་མཐོང་བའི་ཚུལ་དུ་སྡོད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།་་་་དེར་བརྟེན་རྒྱ་དམར་གཞུང་གིས་ང་ཚོར་ཁྱད་གསོད་དང་མཐོང་ཆུང་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་པར་མ་ཟད།་་་རྒྱ་གར་བའི་ཡུལ་མི་ནང་གི་ཕོ་གཞོན་བསམ་མེད་དག་གིས་དེ་བཞིན་དུ་མཐོང་ཆུང་ཁྱད་གསོད་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་རེད།་་་བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོའི་ལྷག་བསམ་དང་སྙིང་སྟོབས་ལ་ལྟས་ན།་་ངོ་གནོངས་མི་དགོས་པའི་གདོང་དམར་བོད་མི་ཞིག་དང་།་་་འདིར་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་བསམ་སྤྱོད་གཉིས་ལ་ལྟས་ཚེ་རྐང་གཉིས་པ་ཡི་ཕྱུགས་རེད་འདུག་གོ།།