འདི་ལོ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཆུང་ཆུང་འདིའི་ནང་སྲིད་སྤྱིའི་འོས་བསྡུའི་ལས་རིམ་ལས་མང་ཚོགས་ནང་ལབ་གླེང་མང་བ་དང་། ༧གོང་ས་མཆོག་ཐུགས་ཕམ་དང་བཀའ་ཁྲི་ཟུར་པ་མཁས་དབང་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་ནས་གཞི་རིམ་མང་གཙོའི་ཐོབ་ཐང་འོས་འཕེན་གྱི་ཆ་ཤས་མ་བླང་པ་དང་། བསྟན་སྲུང་ཆེན་པོ་ཆོས་སྐྱོང་སྐུ་དྲག་ཏུ་ཕེབས་པ་སོགས་ལ་བརྟེན། སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ནས་མ་ཚང་བ་དང་མ་འགྲིག་པ་མ་འཐུས་པའི་ངན་ཁག་ཚང་མ་གཟུགས་མེད་འོས་བསྡུའི་སྒྲིག་གཞི་ལ་གཡོགས་ཏེ། འོས་བསྡུའི་སྒྲིག་གཞི་ལ་བསྐྱར་བཅོས་ཚོགས་ཆུང་ཟུར་འཛུགས་གནང་སྟེ། མི་མང་གི་བསམ་འཆར་འབུལ་སའི་བརྒྱུད་ལམ་དང་དུས་ཚོད་སོགས་དྲ་རྒྱའི་ནང་གསལ་བསྒྲགས་གནང་བ་ལྟར། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བཅུ་གསུམ་ནང་གསལ་བའི་བོད་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་ལས་འགན་བསྒྲུབས་ནས་གང་ཟག་སྒེར་གྱི་བསམ་འཆར་ཁག་ཉེ་ལམ་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་དྲུང་ཡིག་ཚང་ལ་ཕྱི་ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༢༢ ཉིན་མགྱོགས་སྦྲགས་ཐོག་ཕུལ་བ་དེ་དག་དུས་ཐོག་འབྱོར་མིན་ལ་བརྟེན་ད་ལམ་བོད་ཀྱི་དུས་བབ་སྟེང་བཀོད་ཡོད།
མང་གཙོ་དང་རང་དབང་ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་ལ་དགའ་ཞེན་དང་རྩི་བཀུར་བློ་གཏད་ཡིད་ཆེས་ཡོད་པའི་ཟུར་གནས་བློ་ལྡན་རྣམས་ནས་ཐུགས་ཞིབ་གནང་བའི་ཡིད་ཆེས་དང་བཅས། དང་པོ་མང་གཙོ་སྤྱིའི་ལམ་ལུགས་དང་མཐུན་པའི་ནང་ང་ཚོ་ཡང་ཁ་ཕྱོགས་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེའི་ནང་གི་གལ་ཆེན་དོན་ཆེན་ཡིན་པའི་ངོས་འཛིན་ཐོག སྲི་སྤྱིའི་འོས་བསྡུ་ལ་སྔོན་འགྲོ་དང་དངོས་གཞི་གཉིས་མ་དགོས་པ་འོས་བསྡུ་ཐེངས་གཅིག་ལ་སྲིད་སྤྱིའི་འོས་བསྡུའི་ལས་རིམ་འགྲུབ་དགོས་པ་ནི་མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་འོས་བསྡུའི་ལས་རིམ་ལ་གཟིགས་ན་དེ་ནས་མཁྱེན་ཐུབ། སྔོན་འགྲོ་དང་དངོས་གཞི་གཉིས་བཟོས་པ་འདིའི་གཞུང་མགྲོན་འཕར་མ་དང་མི་མང་ལ་བརྡབ་གསིག་མང་བ། སྐབས་འཚོལ་བ་དང་མགོ་འདྲེན་ཕྱོགས་གཏོགས་ཚོར་གོ་སྐབས་མང་བ་བཅས་གོང་རིམ་གྱི་གནད་འགག་དང་། རྒྱུ་ཚན་ལ་གཟིགས་ནས་སྔོན་འགྲོ་དང་དངོས་གཞི་ཐེངས་གཉིས་མི་དགོས་པ་བྱས་ཏེ། སྲིད་སྤྱིའི་འོས་དམིགས་འདེམས་སྒྲུག་ཚོགས་ཆུང་ཟུར་འཛུགས་དགོས་པ་ (Electoral college )ཞེས་པ་དང་། ཡང་ན་ Candidate selection committe) འདེམས་སྒྲུག་ཚོགས་ཆུང་ནང་བཀའ་སྤྱི་གཉིས་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དང་། ཆོས་བརྒྱུད་དང་ཆོལ་ཁའི་སྐུ་ཚབ་ལས་གྲུབ་པའི་ཚོགས་ཆུང་དེའི་ཚོགས་གཙོ་འོས་བསྡུའི་འགན་འཛིན་ནས་གནང་དགོས་པ་དང་། འདེམས་སྒྲུག་ཚོགས་ཆུང་ནས་སྲིད་སྐྱོང་འོས་དམིགས་ལ་ཆོལ་ཁ་དང་ཆོས་ལུགས་མི་སྐྱ་ཕོ་མོ་གྲྭ་བཙུན་ཁྱད་མེད་འོས་ཆོས་ཚང་བའི་མི་ ༣ འདོན་དགོས་པ་དང་། ཆོས་ལུགས་རེར་འོས་དམིགས་གྲྭ་བཙུན་ཁྱད་མེད་ ༦ འདོན་དགོས་པ། ཆོལ་ཁ་རེར་འོས་དམིགས་ཕོ་མོ་ཁྱད་མེད་ ༣༠ འདོན་དགོས་ཤིང་དེའི་ཁྲོད་བུད་མེད་ ༦ ངེས་པར་དགོས་པ། ཆོས་ལུགས་སྤྱི་འཐུས་ནང་གྲྭ་བཙུན་ལས་མི་སྐྱ་ཕོ་མོ་འགྲོ་མི་ཆོག་པ་བཟོ་དགོས། ཆོལ་ཁའི་སྤྱི་འཐུས་ནང་མི་སྐྱ་ཕོ་མོ་ལས་གྲྭ་བཙུན་ཕེབས་མི་ཆོག་པ་བཟོ་དགོས་པ། ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་ཏུ་ཡོད་པའི་བོད་མི་ཚོའང་ཆོས་ལུགས་དང་ཆོལ་ཁའི་ཁོངས་སུ་བསྡུས་ཏེ་ད་ལྟའི་ཆོས་ལུགས་དང་ཆོལ་ཁ་དབྱེར་མེད་འོས་འཕེན་གྱི་ལམ་ལུགས་ལ་འགྱུར་བ་གཏོང་དགོས།
གཉིས་པ། བཅའ་སྒྲིག་ནང་རང་ལོ་18,25,35,50, ཧྲིལ་པོ་ལོན་ཡོད་མེད་རང་ལུགས་དང་ཕྱི་ལུགས་གང་ལ་ཚད་འཛིན་ཡང་། ལོ་དང་ཟླ་བ་ཉི་མ་ཆུ་ཚོད་སྐར་མ་སྐར་ཆ་སོགས་རྩི་དགོས་པ་བཅའ་སྒྲིག་ནང་གསལ་དགོས། གསུམ་པ། སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ལ་ཚོགས་གཙོ་ག་ཚོད་དགོས་ཀྱང་བཅའ་སྒྲིག་ནང་གསལ་དགོས། བཞི་པ། ཆོལ་ཁ་དང་ལུང་ཚན་ཚོགས་སྐྱིད་མི་སྒེར་སོགས་ནས་སྲིད་སྤྱིའི་འོས་དམིགས་འདོན་མི་ཆོག་པ་བཅའ་སྒྲིག་ནང་གསལ་དགོས། ལྔ་པ། བཅའ་སྒྲིག་ནང་གསལ་བའི་སྲིད་སྐྱོང་གི་འོས་ཆོས་དེ་དག་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་འོས་ཆོས་དང་གཅིག་མཚུངས་ལ་སོང་། སྲིད་སྐྱོང་གི་འོས་ཆོས་རྒྱ་ཆེ་ཙམ་དང་གཏིང་ཟབ་ཙམ། ཆ་རྐྱེན་ཡང་མང་ཙམ་འདོན་མ་ཐུབ་ཚེ་མ་འོང་པར་ཐོབ་གོ་ས་ལ་རྔམ་མཁན་ཚང་མ་ཕྱོགས་གཏོགས་དང་མགོ་འདྲེན་ལ་སྐྱབས་བཅོལ་ནས་སྲིད་སྐྱོང་ལ་ཚང་ཁ་མི་རྒྱག་པའི་ངེས་པ་མེད་སྟབས། སྲིད་སྐྱོང་གི་འོས་ཆོས་ལ་བསྐྱར་བཅོས་གཏོང་དགོས།
དྲུག་པ། བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་གསུམ་པ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རང་བཞིན་ཟེར་བའི་ནང་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ནི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལྟ་བར་གཞི་བཅོལ་བའི་ཐོག་རང་དབང་སྤྱི་ཚོགས་བདེ་དོན་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་མང་གཙོ་ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཞིག་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་གཤིས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱང་དེ་དང་ཕྱོགས་མཐུན་བྱ་རྒྱུ་ཞེས་གསལ་བ་ནས་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དེ་སྔོན་དུ་བཤད་དེ། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱང་དེ་དང་ཕྱོགས་མཐུན་དགོས་པ་གསལ་བ་ལྟར་(ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་)( Republic) ཟེར་བའི་གོ་དོན་ཡང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དབུ་འཁྲིད་དང་། སྲིད་གཞུང་གི་མགོ་འཁྲིད་དེ་དག་མི་མང་ནས་བདམས་པའི་མི་ཞིག་དགོས་པ་ལྟར། (Republic) means head of nation and head of state is elected by people) ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ ལོར་༧གོང་ས་མཆོག་ནས་སྲིད་དབང་མི་མང་ལ་རྩིས་སྤྲོད་གནང་རྒྱུའི་སྐོར་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ལ་གསུང་འཕྲིན་ཕེབས་པའི་ནང་དུའང་ང་ཚོའི་བཅའ་ཁྲིམས་ནང་ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཟེར་བའི་ཚིག་འཁོད་ཡོད་པ་ལྟར་དེ་དང་ཕྱོགས་མཐུན་དགོས་སྐོར་བཀའ་ཕེབས་ཡོད་ཀྱང་། སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ནས་སྲིད་དབང་མི་མང་ལ་གནང་ཚར་བའི་རྗེས་ནས་ (ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ ) (Republic ) ཟེར་བའི་ཚིག་དེ་(ཡུལ་མིའི་སྲིད་སྐྱོང)་ལ་བསྐྱར་བཅོས་གནང་འདུག་ན་ (ཡུལ་མིའི་སྲིད་སྐྱོང་) ཟེར་བའི་ཚིག་འདི་རྒྱལ་ཁབ་ག་འདྲ་ཞིག་གི་མང་གཙོའི་ལམ་ལུགས་དང་མཐུན་པ་ཡིན་མིན་གསལ་པོ་ཤེས་མ་སོང་ལ། འདིའི་གོ་དོན་ཡང་དབྱིན་སྐད་ནང་མང་གཙོའི་ལྟ་སྒྲུབ་དང་མཐུན་པའི་ཁྲིིམས་མཐུན་གྱི་འབྲེལ་བཤད་ག་འདྲ་ཞིག་རྒྱག་གི་ཡོད་པའང་གསལ་པོ་ཤེས་མ་སོང་སྟབས། མང་གཙོ་སྤྱིའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་མཐུན་པའི་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་ཐ་སྙད་ (་ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་) (Republic) དེ་དག་རང་སོར་བསྐྱར་བཅོས་དགོས་པ་ནི་འདས་པའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནང་བོད་མི་རིགས་འདི་འཛམ་གླིང་ལ་ཁ་ཕྱོགས་མ་ཐུབ་པའི་དབང་གིས་རྗེས་ལུས་ཏེ། བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རིམ་ལ་གསབ་དཀའ་བའི་གྱོང་གུད་ཕོག་པ་དེ་ཚོའི་ཉམས་མྱོང་གཞི་ལ་བཞག་ཐོག སླར་ཡང་ང་ཚོ་རྗེས་ལུས་ནས་ཡང་ལུས་སུ་ནམ་ཡང་ཁ་ཕྱོགས་མི་ཉན་པ་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནང་ནག་ཐིག་མ་ཕོག་པའི་འགན་དེ་དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འཛིན་སྐྱོང་བཀའ་ཤག་དང་། ཁྲིམས་བཟོ་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས། ཁྲིམས་ལུགས་དབང་འཛིན་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་། ཁྱབ་ཆེ་བའི་རྒྱ་ཆེ་མང་ཚོགས་བཅས་ནས་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་མང་གཙོའི་ཁ་ཕྱོགས་དེ་ཡར་འཐོན་མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱིའི་ལམ་ལུགས་དང་ནམ་ཡང་ཁ་བྲལ་མི་ཉན་པའི་བསླབ་བྱ་ནན་པོ་ཞུ་འདོད་བྱུང་།
ཀོ་ལི་གྷལ་གཞིས་ཆགས་གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦། ༩ ། ༨ ཉིན་ལ་ཕུལ།
ཁྲི་ཟུར་མཁས་དབང་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་གཞི་རིམ་མང་གཙོའི་ཐོབ་ཐང་གི་འོས་འཕེན་ཆ་ཤས་བླང་དང་མ་བླང་སྒེར་གྱི་རང་དབང་རེད། འདིར་ཁྱེད་རང་སྙིང་ན་དགོས་དོན་མིན་འདུག
གཏམ་བརྗོད་རང་དབང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ཀྱི་བསྟན་།
ཚད་བཀག་བྱེད་པ་གུང་ཁྲན་དམར་པོའི་ལུགས་།
རང་དབང་མང་གཙོའི་སྤྱི་ཚོགས་ཆེན་པོའི་ནང་།
རང་རང་བསམ་ཚུལ་གླེང་སའི་བརྒྱུད་ལམ་མང་།