སློབ་དཔོན་བྷར་མ་ཆཱེ་ལེ་ནཱེ་(Prof Brahma Chellaney)ཡིས་བརྩམས།
ཚེ་རིང་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བསྒྱུར།
རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་པོ་ཧ་ལམ་དཔྱི་མགོ་ནས་སྦྲེལ་ཡོད་པ་ལྟར་རྒྱལ་ཁབ་དེ་གཉིས་མཚུངས་འགྲིག་བྱེད་རྒྱུ་ནི་གོམས་སྲོལ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་ཆབ་སྲིད་དང་དཔལ་འབྱོར། རིག་གཞུང་བཅས་པ་གང་ཅིའི་ཆ་ནས་རྒྱལ་ཁབ་དེ་གཉིས་པོར་མཐུན་པའི་ཆ་ཅུང་ཟད་ཅིག་ལས་མེད་པ་དེ་ནི་རྒྱུན་དུ་རྗེད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།
ལྟོས་ས་ལྟོས་ཆོས་ཀྱི་སྒོ་ནས་བརྗོད་ན་རྒྱལ་ཁབ་དེ་གཉིས་པོ་ནི་གསར་དུ་མགོ་བཙུགས་ཙམ་ཡིན་པའི་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཆགས་ཡོད། དཔལ་ཡོན་ལྡན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་པོ་དེའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ཧྲིལ་པོའི་ནང་ནུབ་ཡུ་རོབ་ལས་རྒྱ་ཆེ་བའི་ས་ཁྱོན་ཞིག་ཏུ་ཁྱབ་སྟེ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་མཐོ་སྒང་ཆེན་པོ་དེས་ཐ་དད་དུ་འཕྲལ་ཏེ་ཕན་ཚུན་གྱི་འབྲེལ་ལམ་ལ་ཚད་བཀག་བྱུང་ནས་སྐབས་མཚམས་འགའ་ཞིག་ལ་མ་གཏོགས་རྒྱུན་མཐུད་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་འབྲེལ་གཏུག་ཅིག་བྱུང་མེད།
༡༩༥༡ ནང་བོད་དེ་རྒྱ་ནག་གིས་བཙན་བཟུང་བྱས་རྗེས་ཁོ་ནར་རྒྱ་གར་གྱི་ཧི་མ་ལ་ཡའི་ས་མཚམས་ཀྱི་སྟེང་དུ་ཐེངས་དང་པོར་རྒྱ་ནག་གི་དམག་གི་སྡེ་ཁག་རྣམས་མངོན་པར་གྱུར་ཡོད། དེ་ནས་ལོ་ངོ་ ༡༡ གི་རྗེས་སུ་དམག་འཁྲུག་ཅིག་བྱུང་སྟེ་དེའི་ནང་རྒྱ་ནག་གིས་བླངས་པའི་དམག་སའི་སྟེང་གི་རྒྱལ་ཁ་དེས་འགྲན་རྒོལ་གྱི་ས་བོན་ཆེན་པོ་ཞིག་བཏབ།
ད་ཆ་བོད་ནི་རྒྱ་དཀར་ནག་གྱི་འགལ་རྐྱེན་གྱི་དབུས་སུ་གནས་ཏེ་ས་མཚམས་ཀྱི་རྩོད་གླེང་དང་། རྒྱལ་འབྲེལ་གྱི་དོགས་མི་བདེ་བའི་གནས་སྟངས། གཙང་ཆུའི་རྒྱུ་ཕྱོགས་ཐོག་གི་རྩོད་རྙོག་སོགས་སློང་བཞིན་ཡོད། དཔེར་ན། (༢༠༡༦ ལོའི་)སྤྱི་ཟླ་ ༡༢ པའི་ནང་བཙན་འབྱོལ་དུ་གནས་ཡོད་པའི་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་(ཁོང་ནི་ ༡༩༥༩ ནང་བོད་ནས་བྲོས་འབྱོལ་དུ་ཕེབས་པ་ནས་བཟུང་ད་བར་རྒྱ་གར་ནང་བཞུགས་ཡོད་པ་རེད་)སྲིད་འཛིན་ཕོ་བྲང་དུ་སྤྱི་དམངས་འདུ་འཛོམས་ཀྱི་མཛད་སྒོ་ཞིག་ཏུ་གདན་དྲངས་ཏེ་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མགོ་གཙོ་སྲིད་འཛིན་པར་ནབ་མུ་ཁར་ཇིའི་དང་ལྷན་དུ་མཇལ་འཕྲད་གནང་བར་པེ་ཅིང་གིས་ལྡི་ལི་གསར་པའི་གཞུང་ལ་ཤུགས་དྲག་ཆེན་པོའི་སྒོ་ནས་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཡོད།
ཡོང་འཆར་གྱི་བདུན་ཕྲག་ནང་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གིས་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་ནང་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་མཚམས་གཟིགས་ཤིག་གནང་མགོ་ཚུགས་སྐབས་པེ་ཅིན་གྱིས་རྒྱལ་འབྲེལ་གྱི་ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་སྔར་བས་ཆེ་བ་ཞིག་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པར་ཚོད་དཔག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་མཐའ་མཚམས་ཁུལ་དུ་ཁ་འགྲམས་ཏེ་གནས་ཡོད་པའི་མངའ་སྡེ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། མངའ་སྡེ་དེའི་གདོད་མའི་ནགས་ཚལ་དང་མཐོན་པོར་འགྱིངས་ཏེ་གནས་ཡོད་པའི་རི་རྒྱུད་རྣམས་སྙན་གྲགས་ཆེན་པོ་ཡོད། རྒྱ་ནག་གིས་མངའ་ཁུལ་དེ་ལ་བདག་དབང་རྩོད་ལེན་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ལ་ ༢༠༠༦ ལོ་ནས་བཟུང་རྒྱ་ནག་གིས་མངའ་ཁུལ་དེ་ལ་ “ལྷོ་བོད་” ཅེས་འབོད་ཡོད།
བོད་ནི་རྒྱ་ནག་དང་རྒྱ་གར་གྱི་གནས་དོན་ཙམ་མ་ཡིན་པར་སྐབས་བབ་ཀྱི་གནས་དོན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཆགས་ཡོད། བོད་ཀྱི་ས་བབ་མཐོན་པོ་དེའི་སྟེང་འཛམ་གླིང་གི་ཆེས་མཐོ་ཤོས་ཀྱི་རི་བོ་རྣམས་དང་། འཁྱགས་རོམ་དང་གཙང་ཆུའི་ཆུ་མགོ་རྣམས་ཀྱི་འདུ་ཚོགས་ཆེ་ཤོས་དེ་ཆགས་ཡོད་པས། བོད་མཐོ་སྒང་གིས་རླུང་ཁམས་ཀྱི་འཁོར་རྒྱུགས་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་བཟོ་བཞིན་ཡོད། དེས་རྐྱེན་པས་ཕྱེད་གོ་ལ་བྱང་མ་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་གནམ་གཤིས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་ལའང་ཤུགས་རྐྱེན་བཟོ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།
སྣོད་བཅུད་ཀྱི་གནས་བབས་ཆ་ནས་རྒུད་སླ་ཡང་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ཀྱིས་ཕྱུག་པའི་མཐོ་སྒང་འདི་རྒྱ་ནག་གིས་གཏེར་རིགས་སྔོག་འདོན་དང་ཆུ་མཛོད་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་གཞིའི་ལྟེ་གནས་ཤིག་ཏུ་སྒྱུར་བཞིན་ཡོད། འཛམ་གླིང་གི་ཡུལ་ལུང་གཞན་དང་འདྲ་བར་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཚ་དྲོད་ནི་སྔར་གྱི་ཚད་གཞི་ལས་ཉིས་ལྡབ་ཀྱིས་ཆེ་བ་འཕེལ་བཞིན་ཡོད་པས་ཧི་མ་ལ་ཡའི་ཤར་ངོས་ཀྱི་འཁྱགས་རོམ་བྲི་འགྱུར་དང་བོད་ནང་གི་གཏན་འཁྱགས་ས་གཞིའི་བཞུར་རྒྱུན་ནི་མངོན་གསལ་གྱིས་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་ཡོད།
བོད་མཐོ་སྒང་དུ་འཕྲད་པའི་ཁོར་ཡུག་གི་དཀའ་ངལ་དེས་བོད་མཐོ་སྒང་ནས་བྱུང་བའི་ཨེ་ཤ་ཡའི་རྒྱུག་ཆུའི་མ་ལག་ཆེན་པོ་ ༡༠ ལ་རྟེན་ལྟོས་བྱེད་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀྱིས་ཐེ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་མང་དག་ཅིག་གི་སྣོད་བཅུད་ཀྱི་བདེ་ཐབས་ལ་ཉེན་འཚབས་བཟོ་བཞིན་ཡོད། དེ་ནའང་ཁོར་ཡུག་གི་དཀའ་ངལ་དེ་དག་ནི་མངའ་ཁུལ་དེའི་ནང་གི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནོན་ཤུགས་ཀྱིས་བཀབ་སྟེ་མངོན་ཆུང་དུ་བཏང་ཡོད།
རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ཀྱི་ཆོས་ཡོན་གྱི་འབྲེལ་བའི་གླེང་ཕྱོགས་གཞིར་བཟུང་སྟེ་རྒྱ་གར་གྱི་ཧི་མ་ལ་ཡའི་ས་ཁུལ་རྒྱ་ཆེ་ཞིག་གི་ཐོག་བདག་དབང་ཡོད་ཚུལ་རྗོད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་དཀར་ནག་གི་འབྲེལ་ལམ་གྱི་སྟེང་དུ་ཁྱབ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་གྲིབ་གཟུགས་རིང་པོ་དེ་ནི་བོད་མིའི་བཙན་བྱོལ་གཞུང་གི་བསྟི་གནས་དང་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་ཡུན་རིང་གི་བཞུགས་གནས་རྒྱ་གར་གྱི་རི་ཁུལ་གྱི་མཛེས་ལྗོངས་རྡ་རམ་ས་ལ་ནས་ཀྱང་མངོན་གསལ་ངང་མཐོང་བཞིན་ཡོད།
བོད་ཤོར་བ་དེས་རྒྱ་གར་གྱི་དེང་རབས་ལོ་རྒྱུས་ནང་ཆེས་ཤུགས་རྐྱེན་ཟབ་པའི་ས་ཁམས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ཞིག་བསྟན་ཡོད། དེས་རྒྱ་ནག་ལ་ཐེངས་དང་པོར་རྒྱ་གར་དང་འབྲུག བལ་ཡུལ་བཅས་དང་ལྷན་དུ་སྦྲེལ་ཡོད་པའི་ས་མཚམས་ཤིག་སྤྲད་ཡོད་ལ། རྒྱ་ནག་དང་པ་ཀི་སི་ཐན་གཉིས་ལ་ཐུན་མོང་གི་ས་ཐོག་ནས་སྦྲེལ་ཡོད་པའི་སྲང་ལམ་ཞིག་ཁ་ཕྱེས་ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་དེ་གཉིས་དབར་དམག་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་འཛུགས་རྒྱུར་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱར་ཡོད།
ལྡི་ལི་གསར་པའི་བསྟུན་ཐབས་ཀྱི་ལངས་ཕྱོགས་ཀྱིས་གང་བྱུང་དུ་བར་བཞུགས་བྱེད་པའི་རྒྱ་ནག་གི་ཉེན་འཚབས་ཆེ་བའི་བྱ་སྤྱོད་ལ་བློ་སྟོབས་སྦྱིན་བཞིན་ཡོད།
ཤུགས་རྐྱེན་དེ་ནི་རྒྱ་གར་གྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་དབང་ཤུགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ཇེ་ཆུང་དུ་བཏང་ཞིང་རང་ཉིད་ཀྱི་ “རྒྱ་ནག་གི་དཀའ་ངལ་” ཚབས་ཆེར་བཏང་བའི་རྒྱ་གར་གྱི་ནོར་འཛོལ་རྣམས་ཀྱིས་ཇེ་སྡུག་ཏུ་བཏང་ཡོད། ལྡི་ལི་གསར་པ་ནི་ ༡༩༤༩ ནང་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པས་དབང་ཆ་བཟུང་རྗེས་པེ་ཅིང་ནང་མཱའོ་ཙེ་ཏུང་གིས་སྣེ་འཁྲིད་པའི་སྲིད་གཞུང་དེ་དང་ལེན་བྱེད་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ས་དང་ཤོས་གཅིག་ཆགས་ཡོད། དེ་ནའང་ལོ་གཉིས་ཙམ་གྱི་རྗེས་སུ་མཱའོ་ཡིས་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་གྱི་བར་གནས་རྒྱལ་ཁབ་བོད་བཙན་བཟུང་བྱས་སྟེ་རྒྱ་གར་གྱི་ཕྱིའི་བདེ་འཇགས་ཀྱི་མཚམས་ཐིག་དམིགས་མེད་དུ་བཏང་ཡོད།
ཇཱོ་ཝ་ཧཱར་ལཱལ་ནེ་རུ་ནི་དོན་དངོས་ལས་བརྒལ་བའི་བསམ་བློའི་ལྟ་གྲུབ་འཛིན་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཁོང་གིས་ཤ་ཞེན་ཆེན་པོའི་སྒོ་ནས་རྒྱ་ནག་ནི་གཞན་གྱི་བཙན་འོག་ནས་ཐར་བའི་རང་ཉིད་དང་མཚུངས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཤིག་གི་ངོ་བོར་བལྟས་ཏེ། རྒྱ་གར་གྱིས་དེ་སྔོན་རང་ཉིད་བཙན་འོག་ཏུ་གནས་སྐབས་ཀྱི་བདག་པོ་ཨིན་ཡུལ་ནས་རྒྱུད་སྤྲོད་བྱུང་བའི་བོད་ནང་དུ་སྤྱོད་ཆོག་པའི་ས་མཚམས་ལས་བརྒལ་བའི་ཐོབ་ཐང་རྣམས་བློས་གཏོང་བྱས་ཡོད། ད་མུས་གནས་བཞིན་ཡོད་པའི་རྒྱ་གར་དང་བོད་ཀྱི་ས་མཚམས་ལ་པེ་ཅིང་ལ་ངོས་ལེན་བྱེད་དུ་མ་བཅུག་པར་རྒྱ་གར་གྱིས་ “བོད་ནི་རྒྱ་ནག་གི་མངའ་ཁུལ་” ཡིན་པའི་ངོས་ལེན་ཀྱང་བྱས་ཡོད། ཡ་མཚན་པ་ཞིག་ལ་བོད་ནང་རྒྱ་ནག་གི་ཐོབ་ཐང་ངོས་འཛིན་བྱས་པའི་ཆིངས་དེ་ལ་བོད་རྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ལྟ་གྲུབ་ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་རྩ་བ་ལྔ་པཱང་ཆ་ཤི་ལཱ་ཞེས་འབོད་པ་དེའི་མིང་བཏགས་ཡོད།
ཕལ་ཆེར་དུས་རབས་ཕྱེད་ཙམ་ཞིག་གི་རྗེས་སུ་སྟེ་ ༢༠༠༣ ལོར་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་པོའི་སྲིད་གཞུང་གི་མགོ་གཙོ་རྣམས་ཀྱིས་མིང་རྟགས་བཀོད་པའི་ཡིག་ཆ་ཞིག་གི་ནང་ “ངོས་འཛིན་པ་” ཞེས་པའི་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་བརྡ་ཆད་དེ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་པས་རྒྱ་གར་གྱིས་སྔར་གྱི་གནས་བབས་ལས་བརྒལ་ཏེ་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་སྒོ་ནས་བོད་ནི་ “རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ཁོངས་ཀྱི་ཆ་ཤས་” ཡིན་པར་ཁས་ལེན་བྱས་པ་རེད།
བཀའ་བཀོད་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན།
དེ་དང་དུས་མཚུངས་པར་རྒྱ་ནག་གིས་རྒྱ་གར་ནང་དུ་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་རང་དབང་ལ་འགོག་རྐྱེན་བཟོ་ཐབས་བྱེད་བཞིན་ཡོད། དང་ཐོག་པེ་ཅིན་གྱིས་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་བམ་སྲིད་གཞུང་གི་མགོ་གཙོ་རྣམས་དང་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་དབར་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་གླེང་མོལ་བྱ་རྒྱུར་དགག་བྱས། དེ་ནས་རྒྱ་ནག་གིས་ལོའི་འཕེལ་རིམ་དང་མཚུངས་པར་རིམ་པ་མཐོ་རུ་བཏང་སྟེ་སྲིད་གཞུང་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་མཛད་སྒོ་གང་རུང་ནང་ཁོང་ཕེབས་བཞུགས་གནང་རྒྱུར་ངོ་རྒོལ་བྱས་ཡོད་ལ། ཐ་ན་སྤྱི་ཟླ་ ༡༡ ནང་སོག་ཡུལ་དུ་ཆོས་ཕྱོགས་གཙང་མའི་ཕྱོགས་སྐྱོད་གནང་བ་སོགས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དུ་ཁོང་ཕྱོགས་བསྐྱོད་གནང་རྒྱུར་ཡང་ངོ་རྒོལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།
སྤྱི་ཟླ་ ༡༢ པའི་ནང་གི་པེ་ཅིན་ལ་ཁོང་ཁྲོ་བསླངས་པའི་ལྡི་ལི་གསར་པའི་འདུ་འཛོམས་དེ་ནི། ཏཱ་ལའི་བླ་མ་ཐེ་བའི་ནོ་སྦེལ་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མཁན་གྱི་སྡེ་ཁག་ཅིག་གིས་བྱིས་པའི་བདེ་དོན་གྱི་ཆེད་དུ་གོ་སྒྲིག་གནང་བ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། རྒྱ་གར་གྱི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ “ཁེ་ཕན་གཙོ་བ་རྣམས་ལ་” གུས་བརྩི་དང་ཕྱོགས་གཉིས་པོའི་འབྲེལ་ལམ་ལ་ “དོ་ཕོག་གང་རུང་” ཡོང་གཞི་ལས་བཤོལ་དགོས་པའི་དགོས་འདུན་འདོན་སྐབས་རྒྱ་ནག་གིས་རང་ཉིད་ཀྱི་སྐད་འབོད་རྣམས་བཀའ་ཕབ་པའི་ཆ་རྐྱེན་གྱི་ངག་འགྲོས་སུ་བཀོལ་བཞིན་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་པེ་ཅིན་གྱིས་རྒྱ་གར་གྱི་ཐོག་ཏུ་ཆ་རྐྱེན་རྣམས་བཀའ་བཀོད་གཏོང་ཐབས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པར་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་རྒྱུ་ལས་ལྡོག་སྟེ་ལྡི་ལི་གསར་པས་ཧ་ལམ་གཟོད་གསོལ་གྱི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་འདུ་འཛོམས་དེ་ནི་ “ཆབ་སྲིད་དང་མ་འབྲེལ་བའི་འདུ་འཛོམས་” ཤིག་ཡིན་པའི་ལན་འདེབས་བྱས་ཡོད།
རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ཐོག་འཛིན་པའི་ལངས་ཕྱོགས་དང་རྩོད་གླེང་ལ་རྒྱ་གར་གྱིས་ཇི་ཙམ་གྱིས་བསྟུན་ཐབས་ཆེ་བ་བྱས་ཚེ་དེ་ཚོད་ཀྱིས་དགོས་འདུན་མང་བ་འདོན་རྒྱུར་པེ་ཅི་གྱི་གདེང་ཚོད་ཀྱི་བསམ་པ་ཆེ་རུ་གཏོང་ངེས། དཔེ་མཚོན་ཞིག་ཞུས་ན། ཉེ་བའི་ལོའི་ནང་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་གནས་དོན་དེ་ཆེ་རུ་གཏོང་བའི་རིམ་པའི་ནང་པེ་ཅིན་གྱིས་བོད་མིའི་སེམས་ཚོར་ལ་གུས་བརྩི་ཞུ་ཕྱིར་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་མངའ་ཁུལ་དེ་(ཕལ་ཆེར་རྟ་དབང་ལས་ལྡབ་གསུམ་གྱིས་ཆེ་བ་ཡོད་)ངེས་པར་དུ་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་དང་ལྷན་དུ་ “བསྐྱར་དུ་གཅིག་བསྒྲིལ་” གཏོང་དགོས་པར་བརྗོད་བཞིན་ཡོད། རྒྱ་ནག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཆ་ནས་བདག་དབང་ཡོད་ཚུལ་བརྗོད་པའི་གཞི་རྟེན་སྐྱོ་བོ་དེ་ནི་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་གིས་ཐེར་འདོན་བྱས་ཡོད། ཁོང་གིས་ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་ནི་རྩ་བ་ནས་བོད་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་མ་ཡིན་པའི་གསལ་བསྒྲགས་སྤེལ་ཡོད་པ་རེད།
རྒྱ་གར་གིས་རང་ཉིད་ཀྱི་བོད་ཐོག་འཛིན་པའི་ལངས་ཕྱོགས་དེ་རྒྱ་ནག་གི་འདོད་ཚུལ་དང་གུང་བསྒྲིགས་ཏེ་འཁྱེར་ཡོད་མོད་ཀྱང་རྒྱ་གར་ལ་རྒྱ་ནག་གི་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་གྱི་བསམ་པ་དེ་ཐོབ་མེད་པ་རེད། དེ་ལས་ལྡོག་ཏེ་རྒྱ་གར་གྱིས་པེ་ཅིན་དབང་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་ས་མཚམས་ལས་བརྒལ་ཏེ་རྒྱུ་བའི་རྒྱུག་ཆུ་རྣམས་ཀྱི་ཆུ་ཁ་བསྒྱུར་ཐབས་བྱེད་རྒྱུར་བློ་སྟོབས་སྦྱིན་ཡོད། རྒྱུག་ཆུ་དེ་དག་ནི་རྒྱ་གར་ལ་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཞིག་ཆགས་ཡོད།
མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཟས་རིགས་དང་ཞིང་ལས་ཀྱི་ཚོགས་པས་བདག་གཉེར་བྱས་པའི་གློག་ཀླད་ནང་གི་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྒྲུབ་ཀྱི་རེའུ་མིག་ཨེ་ཁཱེ་སེ་ཊེ་ཀྲི་(Aquastat)གཞིར་བཟུང་ན་བོད་མཐོ་སྒང་དང་རྒྱ་ནག་གི་ཤིན་ཅང་དང་ནང་སོག་མངའ་ཁུལ་བཅས་ནས་ལོ་རེར་ས་ངོས་ཀྱི་ཆུ་མེ་ཊར་ཤོ་གཟུགས་གྲུ་བཞི་མ་ཐེར་འབུམ་ ༧༡༨ ཕྱིར་རྒྱུ་བཞིན་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་གི་བརྒྱ་ཆ་ ༤༨,༣༣ ནི་ཐད་ཀར་རྒྱ་གར་གྱི་ནང་དུ་སྐྱོད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། དེའི་སྟེང་དུ་བལ་ཡུལ་གྱི་བོད་ནས་ཡོང་བའི་རྒྱུག་ཆུ་རྣམས་ཀྱང་རྒྱ་གར་གྱི་གང་གཱའི་ཆུ་གཞོངས་ཆེན་པོའི་ནང་རྒྱུ་བཞིན་ཡོད་པས། དེར་བརྟེན་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱུག་ཆུ་རྣམས་ཀྱི་སྟེང་དུ་ཆུ་མཛོད་མང་དག་ཅིག་འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུའི་རྒྱ་ནག་གི་ད་ལྟའི་དམིགས་ཡུལ་གྱི་སྟེང་ནས་གནོད་འཚབས་ཆེ་ཤོས་ཕོག་མཁན་ནི་རྒྱ་གར་ལས་གཞན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སུ་གང་ཡང་མེད་པ་རེད།
རྒྱ་གར་གྱིས་རང་ཉིད་ལ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་གྱི་ནུས་པ་བསྐྱར་དུ་ཐོབ་ཐབས་ཀྱི་ལམ་ནི་བོད་ཐོག་རྒྱ་ནག་ལ་བདག་དབང་ཡོད་པའི་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁས་ལེན་ནི་མངའ་ཁུལ་དེ་ལ་ཡང་དག་པའི་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་སྤྲོད་དགོས་པའི་གནང་བ་ཞིག་དང་སྦྲེལ་ཏེ་ཡོད་ཚུལ་གྱི་ནན་བརྗོད་བྱེད་རྒྱུ་འགོ་ཚུགས་དགོས། བོད་ནང་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་ལས་ལྡོག་ཏེ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དམ་དྲག་དང་གཉའ་གནོན་ཇེ་ཆེར་སོང་བཞིན་ཡོད་པས་གཞི་རིམ་མང་ཚོགས་རྣམས་ཨུ་ཐུགས་ཏེ་རང་བསྲེགས་ཀྱི་ཚ་རླབས་ཤིག་ཕྱུར་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།
རྒྱ་གར་གྱི་བློ་སྟོབས་ཆེ་བའི་ཐབས་ལམ་གཞན་ཞིག་ནི་རང་ཉིད་ཀྱི་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་ས་ཁྲའི་ནང་དུ་བོད་དེ་རྒྱ་ནག་གི་ས་ཁུལ་གཞན་ལས་ལོགས་སུ་ཚོན་ཁྲ་ཐ་དད་ཅིག་གི་ནང་གསལ་སྟོན་བྱ་རྒྱུ་དང་། “རྒྱ་དཀར་ནག་གི་ས་མཚམས་” ཞེས་པའི་ཚབ་ཏུ་ “འཕགས་བོད་ཀྱི་ས་མཚམས་” ཞེས་པ་ལྟ་བུའི་ཐ་སྙད་བཀོལ་སྤྱོད་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་པ་རེད། འདི་འདྲ་བའི་ཐབས་ལམ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་ཏེ་རྒྱ་གར་གྱིས་དེ་སྔོན་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཁས་བླངས་པའི་གནས་བབས་གང་ཡང་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་སྒོ་ནས་དོར་མི་དགོས་པར་བོད་དེ་གནས་དོན་དམིགས་བསལ་བ་ཞིག་ཡིན་པའི་གནས་བབས་མངོན་ཆུང་གི་སྒོ་ནས་བསྐྱར་དུ་གསལ་སྟོན་བྱེད་ཐུབ།
དོན་རྐྱེན་གང་འདྲ་ཞིག་འཕྲད་ནའང་རྒྱ་གར་གྱིས་རྒྱ་ནག་ལ་བོད་ནང་མཐུན་འགྲིགས་དང་ལེགས་བཅོས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཞིག་མགོ་ཚུགས་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ཞུ་རྒྱུར་ངེས་པར་དུ་འཛེམས་ཟོན་བྱེད་རྒྱུ་མེད། བོད་དེ་རྒྱ་དཀར་ནག་དབར་གྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བར་གནས་ངོ་བོར་གནས་མེད་ཀྱང་གལ་སྲིད་པེ་ཅིན་གྱིས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་བློ་ཐག་རིང་དུ་སོང་ཡོད་པའི་ཚོར་སྣང་རྣམས་ཞི་ཆེད་དུ་ཡང་དག་པའི་མཐུན་འགྲིགས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཞིག་མགོ་བཙུགས་ཚེ་བོད་དེ་ད་དུའང་འཛམ་གླིང་ནང་མི་འབོར་གྱི་ཆ་ནས་སྟོབས་ཤུགས་ཆེ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་པོའི་བར་ན་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འབྲེལ་ཟམ་ཞིག་ཆགས་ཐུབ་ངེས། དེ་མིན་བོད་ནི་རྒྱ་དཀར་གཉིས་དབར་གྱི་འགལ་རྐྱེན་གྱི་དབུས་སུ་གནས་རྒྱུ་ཡིན་པ་རེད།
རྒྱ་གར་གྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་གནས་ཡོད་པའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་རྒྱ་ཆེ་ཞིག་གི་ཆེད་དུ་བཙུགས་པའི་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་རྣམས་མ་དངུལ་གྱི་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱར་བའི་སྒོ་ནས་བོད་མིའི་རིག་གཞུང་འཚོ་གནས་ཡོང་ཐབས་སུ་རོགས་རམ་བྱེད་པའི་ནང་བྱས་རྗེས་འགངས་ཆེ་ཞིག་བཞག་ཡོད། རང་ཉིད་ཀྱི་བོད་ཐོག་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་བསྐྱར་འགྲིག་བྱས་ཚེ་རྒྱ་གར་གྱིས་བོད་དེ་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བདེ་འཇགས་དང་གནམ་གཤིས། ཆུའི་བརྟན་ལྷིང་བཅས་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཟབ་མོ་ལྡན་པའི་དམག་དོན་ཐབས་བྱུས་དང་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་དོན་ཞིག་གི་ངོ་བོར་མཐོར་འདེགས་བྱེད་ཐུབ།
*བྷར་མ་ཆཱེ་ལཱ་ནཱེ་(Brahma Chellaney)ནི་ས་ཁམས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བྱུས་འགོད་རིག་པ་བ་ཞིག་དང་། “ཆུ། ཨེ་ཤ་ཡའི་གཡུལ་ས་གསར་པ།” ཞེས་པ་ཐེ་བའི་དེབ་དགུའི་རྩོམ་པ་པོ། དེ་བཞིན་སྦར་ནཱར་ཌ་ཤ་ཝར་ཛ་(Bernard Schwartz Award)ཡི་དཔེ་དེབ་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པ་རེད།
མ་རྩོམ་དྲ་གནས་ཁ་བྱང་ http://tibet.net/2017/01/india-should-take-a-bolder-line-with-beijing-on-tibet/
