བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་གར་དབར་ས་མཚམས་རྩོད་རྙོག་འབྱུང་བཞིན་འདུག

རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ་བར་ས་མཚམས་ཀྱི་རྙོག་དྲ་བྱུང་སྟེ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔང་རྟགས་དང་ད་ལྟའི་གནས་བབ་སོགས་སྟོན་རེས་ཀྱིས་ས་ཁོངས་བདག་དབང་རྩོད་བཞིན་འདུགརྒྱ་གར་བང་ཆེན་གསར་ཁང་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བ་ལྟར་ན། ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༡༧ ཉིན་བལ་ཡུལ་གྱི་གཞུང་འཛིན་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་གཞོན་སྐྱེས་ཤོག་ཁག་(Nepal Yuva Sangam)ཞེས་པའི་ཚོགས་འདུ་ཞིག་གི་སྟེང་བལ་ཡུལ་གྱི་སྲིད་བློན་ཀེ་པི་ཨོ་ལི་ཡིས། རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ་བར་གྱི་ཀཱ་ལཱ་པ་ཎི་(Kalapani)ས་ཁུལ་གྱི་ས་ཁོངས་རྩོད་རྙོག་དང་འབྲེལ། ང་ཚོས་རང་གི་ས་ཁོངས་ཏིལ་འབྲུ་ཙམ་ཡང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ལ་བདག་བཟུང་བྱེད་དུ་འཇུག་གི་མིན། རྒྱ་གར་ས་ཁུལ་དེ་ནས་ཕྱིར་ཐོན་བྱེད་དགོས། ཅེས་དང་། རྒྱ་གར་གྱི་དམག་མི་རྣམས་ང་ཚོའི་ས་ནས་ཕྱིར་ཐོན་རྗེས་ཕྱོགས་གཉིས་བར་གྲོས་མོལ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། ཞེས་ཡོངས་བསྒྲགས་བྱས་འདུག་པ་དང་། རྒྱ་གར་གྱིས་གཞུང་འབྲེལ་ཐོག་བྱང་ཕྱོགས་ཇ་མུ་ཀཱ་ཤི་མིར་མངའ་སྡེ་དེ་དབུས་གཞུང་གི་ཐད་སྐྱོང་ཁུལ་གཉིས་སུ་ཕྱེས་མགོ་བརྩམས་རྗེས། ཟླ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༢ ཉིན་ཐད་སྐྱོང་ཁུལ་གཉིས་དང་འབྲེལ་བའི་སྲིད་དོན་གྱི་ས་ཁྲ་གསར་བ་ཞིག་འགྲེམ་སྤེལ་བྱས་ཏེ། དེའི་ནང་འཕགས་བོད་བལ་གསུམ་གྱི་ས་འབྲེལ་ཆགས་པའི་རྩོད་རྙོག་ཅན་གྱི་བལ་ཡུལ་གྱི་ཆེས་ནུབ་ཀཱ་ལཱ་པ་ཎི་ས་ཁུལ་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་ས་ཁོངས་སུ་བཅུག་ཡོད་པ་དང་། ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་གར་གཞུང་ངོས་ནས་བལ་ཡུལ་གཞུང་ལ་བརྡ་ལན་དམིགས་བསལ་གང་ཡང་སྤྲད་མེད་པ་རེད།

དེ་ཡང་ཟླ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༢ ཉིན་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་གིས་ས་ཁྲ་གསར་བཟོ་བྱས་ཏེ་བལ་ཡུལ་གྱི་ཆེས་ནུབ་ཕྱོགས་ཀཱ་ལཱ་པ་ཎི་(Kalapani) ས་ཁུལ་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་ས་ཁོངས་སུ་བཅུག་པར། བལ་ཡུལ་གཞུང་དམངས་གཉིས་ནས་སྔ་གཞུག་ཏུ་རྒྱ་གར་གཞུང་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་དང་ངོ་རྒོལ་དྲག་པོ་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ཚེས་ ༦ ཉིན་བལ་ཡུལ་ཕྱི་སྲིད་ལྷན་ཁང་གིས་བསྒྲགས་གཏམ་ཞིག་སྤེལ་ཏེ། བལ་ཡུལ་གཞུང་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ས་མཚམས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ་རྒྱུར་ཆོད་སེམས་བརྟན་པོ་ཡོད་པ་དང་། བློ་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་ས་མཚམས་རྩོད་རྙོག་ཅི་འདྲ་ཡིན་ཡང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་དང་དཔང་རྟགས་གཞིར་བཞག་ཐོག་ནས་ཕྱི་འབྲེལ་བརྒྱུད་སེལ་ཐབས་བྱེད་དགོས་སྐོར་བརྗོད་ཡོད་པ་མ་ཟད། བལ་ཡུལ་གཞུང་ནས་ཀཱ་ལཱ་པ་ཎི་ས་ཁུལ་དེ་བལ་ཡུལ་གྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པར་ཡིད་ཆེས་བརྟན་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་ཡོད་པ་དང་། དེར་རྒྱ་གར་གྱི་ཕྱི་སྲིད་མགྲིན་ཚབ་པ་རཱ་ཝི་ཤི་ཀོ་མར་(Raveesh Kumar)ལགས་ཀྱིས།  ང་ཚོའི་ས་ཁྲས་ལུགས་མཐུན་གྱི་ཐོག་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་ས་ཁོངས་བསྟན་ཡོད། ས་ཁྲ་གསར་བ་དེས་རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ་བར་གྱི་ས་མཚམས་ལ་ཕྱོགས་གང་གི་ཐད་ནས་ཀྱང་བསྐྱར་ཞིབ་བྱས་པ་ཞིག་མིན་སྐོར་བརྗོད་ཡོད་པ་རེད།

གནས་ཚུལ་ནང་། རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ། དེ་བཞིན། བོད་བཅས་ཀྱི་ས་འབྲེལ་ཆགས་པའི་ས་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ ༣༥ ཅན་གྱི་ཀཱ་ལཱ་པ་ཎི་ས་ཁུལ་དེ་ནི་རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ་གཉིས་དབར་གྱི་རྩོད་གཞི་ཞིག་ཏུ་ཆགས་ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་གར་གྱིས་ས་ཁུལ་དེ་ཨུ་ཊ་ར་ཁན་ཌི་(Uttarakhand)མངའ་སྡེའི་པི་ཐོ་ར་གྷར་(Pithoragarh)རྫོང་ཁོངས་ཡིན་ལུགས་དང་། བལ་གཞུང་གིས་བལ་ཡུལ་གྱི་ཆེས་ནུབ་དྷར་ཅུ་ལ་ (Darchula) རྫོང་གི་ཁོངས་གཏོགས་ཡིན་སྐོར་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད་ལ། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༢ ལོ་ནས་བཟུང་རྒྱ་དཀར་ནག་བར་གྱི་དམག་འཁྲུག་གི་རྐྱེན་གྱིས་ད་བར་ཀཱ་ལཱ་པ་ཎི་ས་ཁུལ་དེ་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་གི་འཕགས་བོད་ས་མཚམས་དྲག་ཆས་ཉེན་རྟོག་པས་(Indo-Tibetan Border Police) དོ་དམ་བྱེད་མུས་ཡིན་པ་རེད།

སྤྱིར་བལ་ཡུལ་དང་དབྱིན་ཇིའི་རྒྱ་གར་བར་བཞག་པའི་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༡༦ ལོའི་སེ་གྷོ་ལི་ཆིངས་ཡིག་(Treaty of Segauli)ནང་མཱ་ཧཱ་ཀཱ་ལི་གཙང་པོ་དེ་བལ་ཡུལ་གྱི་ནུབ་རྒྱུད་ས་མཚམས་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་གར་གཞུང་དང་བལ་གཞུང་བར་ལ་ཀཱ་ལཱ་པ་ཎི་ཁུལ་གྱི་གཡོན་ཕྱོགས་སུ་རྒྱུགས་པའི་མཱ་ཧཱ་ཀཱ་ལི་གཙང་པོ་ (Mahakali River) ངོས་འཛིན་བྱེད་ཕྱོགས་ཐད་མ་མཐུན་པ་ཆགས་པའི་རྐྱེན་གྱིས། ད་ལྟའི་ས་ཁོངས་རྩོད་རྙོག་དེ་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད།

དེ་ཡང་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས། མཱ་ཧཱ་ཀཱ་ལི་གཙང་པོའི་མགོ་ཁུངས་དེ་ཆུ་ལག་འདྲེས་པའི་ཀཱ་ལཱ་པ་ཎི་ས་ཁུལ་གྱི་རྒྱུགས་ཆུ་དེར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་། བལ་ཡུལ་གཞུང་གིས་མཱ་ཧཱ་ཀཱ་ལི་གཙང་པོའི་མགོ་ཁུངས་དེ་འཕགས་བོད་དང་བལ་ཡུལ་གྱི་ས་མཚམས་གངས་རྒྱུད་དེར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། ཆུ་མོ་དེའི་ཤར་ཕྱོགས་སུ་ཆགས་པའི་ཀཱ་ལཱ་པ་ཎི་ས་ཁུལ་གཙོས་པའི་ཁུལ་གཞན་ཁག་ཀྱང་སེ་གྷོ་ལིའི་ཆིངས་ཡིག་གཞིར་བཟུང་བལ་ཡུལ་གྱི་ས་ཁོངས་ཡིན་པར་རྩོད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།

རྒྱ་གར་ངོས་ནས་ཀཱ་ལཱ་པ་ཎི་ས་ཁུལ་དེ་རང་ཁོངས་ཡིན་པའི་དཔང་རྟགས་སུ་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༣༠ ནང་གི་འཛིན་སྐྱོང་དང་ཁྲལ་འབབ་ཡིག་ཆ་རྣམས་བསྟན་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཕྱི་ལོ་ ༡༨༧༠ ནང་དབྱིན་ཇིའི་རྒྱ་གར་སྲིད་གཞུང་གིས་ཁུལ་དེར་རྟོག་ཞིབ་བྱས་པའི་མཇུག་འབྲས་གཞིར་བཟུང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༨༧༩ སྐབས་སུ་ཀཱ་ལཱ་པ་ཎི་ས་ཁུལ་དེ་དབྱིན་ཇིའི་རྒྱ་གར་གྱི་ཁོངས་གཏོགས་སུ་བཀོད་པའི་ས་ཁྲ་ཡང་བསྟན་ཡོད་པ་རེད། བལ་ཡུལ་ཕྱོགས་ནས་ཀྱང་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༥༠ དང་ ༡༨༥༦ སྐབས་ཀྱི་ས་ཁྲ་བསྟན་ཏེ་རང་ཁོངས་ཡིན་སྐོར་བརྗོད་ཡོད་པ་རེད།

གསར་འགོད་པ། པ་སངས་ཚེ་རིང་།