ཆབ་མདོ་ངག་ཕུན།
བོད་ཀྱི་དུས་བབ་འདོན་ཐེངས་བརྒྱད་བརྒྱ་ཞེ་གསུམ་ནང་དུ་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་ཨ་མ་ཨ་བདེ་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་ཞེས་བཀོད་པ་མཐོང་བ་དང་། ཐེངས་གཅིག་མགོ་ནས་མཇུག་བར་བཀླགས་པ་ཡིན། དེ་རིང་ངས་བོད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་བོད་དོན་སྐོར་ལ་བསམ་ཚུལ་ཐུང་ཞིག་གླེང་བར་འདོད། ཕན་ལས་གནོད་པ་ཅི་ཡང་ཡོད་རྒྱུ་མ་རེད་སྙམ། དེ་ཡང་བོད་ལ་དུས་འགྱུར་བྱུང་དུས་རྒྱ་དམར་ལ་རང་སྲོག་འབེན་ལ་བཙུགས་ནས་སྐུ་ལས་སྐྱོན་མཁན་གྱི་བུད་མེད་གཅིག་ཡིན་པ་དང་། རྒྱུ་མཚན་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱའི་བཙོན་ཁང་ནང་དུ་སྡུག་སྦྱོར་མནར་གཅོད་ཚད་མེད་མྱོང་དགོས་བྱུང་ཡོད།
འོན་ཀྱང་རྒྱ་དམར་གྱིས་མནར་གཅོད་ག་ཚད་གཏོང་ནའང་ཞུམ་པ་མེད་པའི་གདོང་ལེན་གནང་ཡོད་པ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༩ ལོར་བོད་ཆོས་ལྡན་གྱི་ཞིང་ཁམས་སུ་རྒྱ་དམར་གུང་ཁྲན་ཏང་བཙན་འཛུལ་བྱེད་སྐབས་དེར་ངོ་རྒོལ་གནང་མཁན་ཐོག་མའི་གྲས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན་པའི་དབང་གིས་རྒྱ་དམར་གྱིས་བཙོན་ཁང་དུ་བཅུག་པ་དང་། མི་ལོ་ཉེར་བདུན་རྒྱ་དམར་གྱིས་བཙོན་ཁང་དུ་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་མྱངས་དགོས་བྱུང་ཡོད། རྒྱ་དམར་བཙོན་ཁང་ནས་བཙོན་གྲོལ་ཐུབ་པ་དང་འབྲེལ་རེ་བ་དང་དམིགས་ཡུལ་རླབས་ཆེན་ཞིག་བཟུང་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༧ བལ་ཡུལ་བརྒྱུད་དེ་བཙན་བྱོལ་དུ་སྐྱབས་བཅོལ་དུ་འབྱོར་ཡོད་། བཙན་བྱོལ་དུ་སླེབས་པ་དང་བསྟུན་ནས་གཞིས་ལུས་བོད་མི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་རྣམས་རྒྱ་དམར་གྱིས་བཙོན་ཁང་དུ་དཀའ་སྡུག་གང་འདྲ་ཞིག་མྱངས་ཀྱི་ཡོད་མེད་འཛམ་གླིང་གདེང་ཆའི་སྟེང་དུ་བསྐྱལ་ཞིང་བོད་ནང་གི་དངོས་ཡོད་དཀའ་ངལ་དེ་དག་འཛམ་གླིང་མི་དམངས་ཀྱི་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་པ་ལ་འགྲུབ་འབྲས་རླབས་ཆེན་ཐོན་ཡོད་པ་རེད། ལོ་ཚོད་མཐོ་པོ་སླེབས་ནའང་ད་དུང་སེམས་ཤུགས་ཞུམ་མེད་ཀྱི་བོད་དོན་གླེང་བ་སོགས་མྱངས་ཡོད་ཅིང་། དཔའ་མོ་ཁོང་ད་རེས་སྐུ་གྲོངས་པ་དེ་ཡང་ཧ་ཅང་གི་བློ་ཕམ་ཚད་མེད་བྱུངཞིང་། དཔའ་མོ་ཁོང་གི་མི་ལོ་དེ་དག་རིང་དུ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་བདེན་ཁོ་ནའི་ཆེད་དུ་སྐུ་ཚེ་མ་རྫོགས་བར་དུ་བོད་མི་རིགས་བདེན་རྩོད་གནང་ཡོད་པས། བོད་རིགས་ཀྱི་དཔའ་མོ་ཁོང་ལ་སྙིང་དབུས་ནས་རྗེས་དྲན་ཞུ་དགོས་པ་དང་ཞུ་བར་འདོད།
དེ་ཡང་རྒྱ་དམར་བོད་ས་བཙན་འཛུལ་བྱས་ཏེ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྲོག་ལས་གཅེས་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དང་མི་རིགས་དང་བཅས་པ་མེད་པ་བཟོ་རྒྱུའི་དམིགས་ཡུལ་ཐབས་སྡུག་བཟུང་ནས་བོད་མི་ལྷག་བསམ་ཅན་དང་། ཤེས་ཡོན་པ་རྣམས་ལ་ཉེས་མིང་སྣ་ཚོགས་ཤིག་བཏགས་ནས་བཙོན་ཁང་དུ་བཅུག་ནས་བསམ་ཡུལ་འདས་པའི་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་ཚད་ལས་འདས་པ་བཏང་ཡོད། རྒྱ་དམར་གྱིས་ཁ་ནས་རོགས་རམ་བྱེད་དུ་ཡོང་བ་ལས་གཞན་པ་དམིགས་ཡུལ་མེད་ཚུལ་བརྗོད་ཡོད་རུང་། དོན་དངོས་ཐོག་ཏུ་ཁོག་ཏུ་གཡོ་སྒྱུས་ཁེངས་པའི་རྒྱ་དམར་གྱིས་བོད་མི་རིགས་རྩ་མེད་བཟོ་རྒྱུའི་ངན་སེམས་བཅངས་ནས་ལས་འགུལ་རབ་དང་རིམ་པ་སྤེལ་ནས་མི་ཡུལ་མྱ་བ་འཕོས་པ་ལྟ་བུ་བོད་མི་རྣམས་ལ་དཀའ་སྡུག་ཚད་མེད་མྱངས་དགོས་བྱུང་ཡོད། གཞིས་ལུས་བོད་མི་རྣམས་ལ་དཀའ་སྡུག་ག་ཚད་མྱངས་ནའང་ཞུམ་པ་མེད་པའི་སེམས་ཤུགས་དང་། འཇིགས་པ་མེད་པའི་སྤོབས་པ་ངང་ནས་ཆོས་སེམས་བརྟན་པོས་མི་རིགས་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་མུ་མཐུད་གནང་བ་དྲིན་ལས་དེང་སྐབས་བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་འདི་ཉིད་འཛམ་གླིང་དུ་མ་ཡལ་བ་གསོན་པོར་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། རྒྱ་དམར་གྱིས་གཡོ་གར་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ཁྲབ་ནས་བོད་མི་རྣམས་བློ་འགུག་ཐབས་ཀྱི་ཐབས་ཤེས་རབ་དང་རིམ་པ་མང་པོ་བྱས་ཡོད་རུང་དོན་འབྲས་གསོན་མེད་ཅིང་། བོད་སྡོད་རྒྱ་དཔོན་ཚོས་བོད་ཞི་བའི་བཅིངས་གྲོལ་བཏང་ནས་བོད་མི་རྣམས་ལ་བདེ་སྐྱིད་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཡོད་ཚུལ་གྱིས་འུར་སྒྲོག་བྱས་ཡོད་མོད། དོན་དངོས་ཐོག་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༠ ལོར་སྐུ་ཚབ་ཚོགས་ཆུང་བོད་དུ་སླེབས་དུས་རྒྱ་དཔོན་ཚོའི་བསམ་ཡུལ་ལས་ལྡོག་སྟེ་ཚོང་ཉེས་ཤོར་བ་ནང་བཞིན་གྱུར་ནས་ངོ་ཚ་ཁ་སྐྱེངས་སུ་གྱུར་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་དམར་སྲིད་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་མགོ་སྐོར་གཏོང་ཐབས་གང་འདྲ་ཞིག་རུང་སེམས་གཏིང་ནས་བོད་མི་རྣམས་བསམ་བློ་བཀུག་ཐུབ་མེད་པ་འཛམ་གླིང་མི་དམངས་རྣམས་ཀྱིས་གསལ་པོ་ཤེས་ནས་གཞིས་ལུས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་སེམས་ཤུགས་ལ་ཧང་སངས་དགོས་བྱུང་ཡོད་པ་རེད།
རྒྱ་དམར་སྲིད་གཞུང་གིས་དྲག་གནོན་གང་འདྲ་ཞིག་བྱས་རུང་ད་དུང་སེམས་ཤུགས་ཞུམ་པ་མེད་པའི་གཞིས་བཞུགས་བོད་མི་རྣམས་རང་སྲོག་བློས་བཏང་གི་བདེན་དོན་ཆེད་དུ་ལས་འགུལ་རབ་དང་རིམ་པ་སྤེལ་ཡོད་པ་དེ་དག་ལ་རྒྱ་དམར་སྲིད་གཞུང་གིས་ཡ་ང་སྙིང་རྗེ་མེད་པའི་དྲག་གནོན་བྱས་ཡོད་པ་རེད་ལ། རྒྱ་དམར་སྲིད་གཞུང་གིས་བོད་མི་རྣམས་ལ་འདོད་པ་མེད་བཞིན་དུ་བཙན་པོ་དབང་ཡོད་ཀྱི་ཐོག་ནས་སོ་སོའི་རྩ་བའི་བླ་མར་མཚན་དམད་ཞུ་རུ་བཅུག་པ་དང་། རང་དབང་གི་ཆོས་ལུགས་ལ་དད་མོལ་བྱེད་མི་ཆོག་པ་སོགས་ཀྱི་དེ་འདྲའི་ཆབ་སྲིད་གདུག་རྩུབ་ཅན་གྱི་འོག་ཏུ་གཞིས་ལུས་རྒྱ་ཆེ་མང་ཚོགས་རྣམས་ཀྱི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ཐོག་ནས་སྐུ་ལུས་མཆོད་མེ་སྒྲོན་དགོས་ཐུག་གི་ཡོད་མོད། ད་དུང་རྒྱ་དམར་སྲིད་གཞུང་གིས་ངོ་ཚ་ཁྲེལ་གཞུང་མེད་པའི་ཁོ་ཚོ་རིགས་འཚོ་མ་ཟིན་པ་ཡིན་རབ་དང་། ནང་མི་དཀའ་ངལ་ཡོད་རབ་སོགས་ལོག་བཤད་རྐྱང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་དེང་སྐབས་འཛམ་གླིང་མི་དམངས་ཀྱིས་རྒྱ་དམར་སྲིད་གཞུང་གིས་ལོག་བཤད་དང་། ཧམ་བཤད་གང་འདྲ་ཞིག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རྒྱ་ནག་ནས་ཆེད་པའི་ཏོག་དབྱིབས་ནད་གདུག་འདི་ཉིད་ལས་ཤེས་རྟོགས་ཐོབ་པ་བྱུང་ཡོད་ལ། རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་སྲིད་གཞུང་ལ་ཡིད་ཆེས་བྱེད་མཁན་ཇེ་ཉུང་དུ་གྱུར་ཡོད་པ་རེད།
ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ནས་ད་ལྟའི་བར་དུ་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་དམར་པོ་སྲིད་གཞུང་གིས་བོད་ཆོས་ལྡན་གྱི་ཞིང་ཁམས་བཙན་པོའི་དབང་ཡོད་ཀྱིས་འཕྲོག་པ་དང་། ཉམས་ཆུང་བོད་མིའི་ཐོག་ཏུ་དེང་རབས་ཀྱི་གོ་མཚོན་སྤྱད་ནས་བོད་མི་དུ་མ་ཞིག་དམར་བསད་བཏང་ཚུལ་སོགས་བཤད་ཡོད་རུང་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་སྐབས་དེ་དུས་དེ་ཙམ་དོ་སྣང་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེེད་མཁན་ཉུང་ཉུང་ཡིན་པ་རེད། དེང་སྐབས་རྒྱ་དམར་གྱི་བྱེད་སྟངས་ཐབས་སྡུག་དེ་དག་དངོས་སུ་གདོང་རས་གསོན་པོ་དེ་མཐོང་ཡོང་དུས་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་སྲིད་གཞུང་ལ་མི་དགའ་མཁན་དང་། ཡིད་ཆེས་ལྷག་བརླག་མཁན་རྒྱལ་ཁབ་ཇེ་མང་དུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད། རྫུ་ལ་མོ་གཉིས་དེ་ཕུག་ཐག་ཐུང་ཞེས་པ་ལྟར་དེང་སྐབས་རྒྱ་དམར་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ལ་ཞན་པ་ལོག་མཁན་ཇེ་གསལ་དུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད།
ད་དུང་རྒྱ་དམར་སྲིད་གཞུང་གི་ངོ་ཚ་ཁྲེལ་གཞུང་མེད་པས་གདོང་འབག་ཐུག་པོ་ཞིག་གྱོན་ནས་བོད་རྒྱ་ཁོངས་ཡིན་ཚུལ་ཁྲམ་བཤད་ཁོ་ན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་རུང་། ད་ལོ་རྒྱ་དམར་སྲིད་གཞུང་ཟེར་བ་དེ་ག་འདྲ་ཞིག་ཡིན་མིན་གསལ་པོ་འཛམ་གླིང་མི་དམངས་རྣམས་ཀྱི་ཤེས་རྟོག་གསལ་པོ་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། རྒྱུ་མཚན་དེ་དག་བརྟེན་ང་ཚོའི་ངེས་པར་གོ་སྐབས་རྩ་ཆེན་དེ་དག་དམ་འཛིན་གནང་ནས་རྒྱ་དམར་བོད་ལ་གང་འདྲ་བྱས་ནས་བཙན་འཛུལ་བྱས་ཚུལ་རྣམས་གལ་པོ་ཆེ་ལ་ནན་ཏན་ཞེས་པ་ལྟར་ཡང་ཡང་བཤད་དགོས་པ་རེད། ནང་ཁུལ་ལ་ང་དང་ཁྱོད་ཅེས་བརྩོད་བསྡད་ན་བོད་མིའི་ནང་ཁུལ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རྩ་དོན་ལ་གནོད་པ་ལས་ཕན་ཐོགས་གང་ཡང་མེད་པ་རེད།
ལྷག་དོན་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་བདེན་དོན་ཆེད་དུ་སྐུ་སྲོག་ཤོར་བ་དེ་དག་ལ་ང་ཚོས་སྤྱི་སྒེར་ཚང་མས་ངེས་པར་དྲན་གསོ་ཡང་ཡང་གནང་དགོས་པ་ཞིག་ལས་གོ་མེད་ཚོར་མེད་བཞག་ན་ག་ལ་འགྲིགས་ཐབས་གཏན་ནས་མེད་པ་རེད་སྙམ། ང་ཚོར་བདེན་པ་ཡོད་ཅིང་། བདེན་པ་དེ་དག་འཛམ་གླིང་གི་གདེང་ཆའི་ཐོག་ཏུ་སྤུངས་ཐུབ་ཐབས་ལ་འབད་བརྩོན་གནང་དགོས་པ་རེད། ངས་དེ་དག་བརྗོད་དུས་འགའ་ཤས་ཀྱིས་དེ་འདྲ་གནང་འདུག་གོ་སྲིད། ངས་དེ་འདྲའི་གནང་གི་འདུག་བརྗོད་ཀྱི་མེད། འོན་ཀྱང་མ་འོངས་པར་བོད་མི་འགོ་མགོ་ཚང་མས་སེམས་ནང་བཞག་ནས་དྲན་གསོ་གནང་དགོས་ཚུལ་དུ་ལབ་པ་ཙམ་ལས་གཞན་པ་དམིགས་ཡུལ་གཉིས་པ་ཞིག་གང་ཡང་མེད། ལྷག་དོན་བོད་མི་རིགས་ལ་བཀའ་དྲིན་བླ་མེད་དུ་ཆེ་བ་དང་། ཚེ་འདི་ཕྱི་གཉིས་ཀྱི་སྐྱབས་གནས། ༸རྒྱལ་བ་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་མཆོག་སྐུ་ཚེ་ཡུན་རིང་དུ་བརྟན་ཞིང་། ཐུགས་ཀྱིས་བཞེད་དགོངས་མཐའ་དག་གེགས་མེད་ལྷུན་འགྲུབ་ཡོང་བའི་སྨོན་འདུན་དང་བཅས།
