པེ་ཅིན་ཨོ་རྩེད་ལ་བལྟ་རྒྱུ་མེད་པའི་འབོད་སྐུལ་ལས་འགུལ།

སང་ཉིན་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་པེ་ཅིན་ཨོ་རྩེད་སྒོ་འབྱེད་ཀྱི་དུས་སྐབས་དང་བསྟུན་ཏེ་བོད་དང་ཡུ་གུར་སོགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་བ་རྣམ་པས་དྲ་ལམ་ནས་རྣམ་པ་མི་འདྲ་བའི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩེད་སྒོ་འབྱེད་ཀྱི་མཛད་སྒོ་ཞིག་འཚོག་རྒྱུ་ཡིན་འདུག

སང་ཉིན་ཕྱི་ཚེས་ ༤ ཉིན་རྒྱ་ནག་པེ་ཅིན་དུ་དགུན་དུས་ཀྱི་ཨོ་ལིམ་ཕིག་རྩེད་འགྲན་མགོ་འཛུགས་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་བསྟུན། དེ་རིང་འཛམ་གླིང་གི་ས་ཕྱོགས་གང་སར་གནས་སྡོད་བོད་མི་དང་། ཡུ་གུར། ཧོང་ཀོང་བ། ཐའེ་ཝན་སོགས་ཀྱིས་ངོ་རྒོལ་ལས་འགུལ་སྤེལ་མུས་ཡིན་པ་ལྟར། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་རྟེན་གཞི་བཞུགས་སྒར་དྷ་རལ་ས་ལར་རྒྱ་གར་ནང་གི་བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པས་མེག་གྷན་ཁྲོམ་གཞུང་དུ་ངོ་རྒོལ་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཏེ། བོད་མི་གཙོས་པའི་འཛམ་གླིང་མི་མང་གིས་རྒྱ་ནག་གི་ཨོ་རྩེད་ལ་མི་གཟིགས་རྒྱུའི་རེ་སྐུལ་ཞུས་སོང་།

བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པའི་རྒྱ་གར་ཚན་པའི་འགན་འཛིན་རིག་འཛིན་ཆོས་སྒྲོན་ལགས་ཀྱིས་འདི་གའི་གསར་འགོད་པར་ད་ལན་གྱི་ལས་འགུལ་སྐོར་ནས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་དོན། དེ་རིང་རྒྱ་ནག་གི་ཨོ་རྩེད་འགོ་མ་ཚུགས་པའི་ཉིན་གཅིག་གོང་འདིར། དྷ་རམ་ས་ལ་ཙམ་མིན་པར་འཛམ་གླིང་གི་ས་ཕྱོགས་མང་པོའི་ནང་བོད་དོན་ཚོགས་པ་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་སོགས་མི་མང་པོས་ངོ་རྒོལ་གནང་བཞིན་པ་རེད། ད་ལན་ང་ཚོའི་ཐབས་ཤེས་གཙོ་བོ་ནི། སང་ཉིན་ཨོ་ལིམ་ཕིག་འགོ་ཚུགས་ཀྱི་ཡོད་ནའང། ང་ཚོས་དྲན་པ་བརྗེད་ཐབས་མེད་པ་དེ། རྒྱ་ནག་གིས་ད་བར་བོད་དང་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ནང་སྲིད་ཇུས་ངན་པ་སྤེལ་ཏེ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་ཅི་ཙམ་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་གསལ་སྟོན་བྱ་རྒྱུ་རེད། ཅེས་དང་། ཡང་ཁོང་མོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་འདི་ལོའི་ཨོ་རྩེད་ལ་ཁ་གཏད་དང་གདོང་ལེན་ཇི་འདྲ་བྱེད་ཐུབ་ཡོད་མེད་སྐོར་ཁོང་མོས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༥ ལོར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་ལིམ་ཕིག་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་འདི་ལོའི་ཨོ་རྩེད་དེ་རྒྱ་ནག་ལ་འཚོག་རྒྱུ་ཡིན་པ་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་པའི་ཉིན་ནས་བཟུང་། ང་ཚོས་ཞུ་གཏུག་གིས་མཚོན་པའི་ལས་འགུལ་མང་པོ་སྤེལ་ཡོད་པ་དང་། དེ་སྔ་ང་ཚོས་དགུན་དུས་ཨོ་རྩེད་དེར་རྦད་དེ་མཉམ་ཞུགས་མི་བྱ་རྒྱུའི་འབོད་སྒྲ་བཏོན་ཡོད་ཅིང་། ད་ལྟའི་ཆར་ཨ་རི་དང་དབྱིན་ཇིས་མཚོན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོས་རང་གི་གཞུང་འབྲེལ་སྐུ་ཚབ་པེ་ཅིན་ཨོ་རྩེད་ནང་གཏོང་རྒྱུ་མིན་པའི་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་པར་བརྟེན། དེས་རང་ཤུགས་ཀྱིས་ཁོང་ཚོས་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་ཇུས་ངན་པ་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པར་ངོ་རྒོལ་བྱས་པ་མཚོན་གྱི་ཡོད་པ་དང་། དེ་ནི་ང་ཚོའི་རྒྱལ་ཁ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། ཅེས་བརྗོད་བྱུང་།

ད་ལན་གྱི་ལས་འགུལ་བསྒྲགས་གཏམ་ནང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོའི་དབྱར་དུས་ཨོ་རྩེད་དེ་ཉིད་རྒྱ་ནག་ལ་འཚོགས་པ་དེས། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་སྲིད་དབང་འོག་ཡོད་པའི་མི་མང་རྣམས་ཀྱི་འགྲོ་བོ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་འཚོ་གནས་ལ་མཐུ་ཕན་གང་ཡང་གསོས་མེད། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཨོ་རྩེད་དེ་ཉིད་རང་གི་སྲིད་ཇུས་ཁག་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱེད་པའི་ལག་ཆར་བཀོལ་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོའི་ཨོ་རྩེད་རྗེས་སུ་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་རང་དབང་ལ་སྔར་བས་ཚོད་འཛིན་དང་དམ་དྲག་ཆེས་ཆེར་བྱུང་ཡོད། ཅེས་དང་། རང་གི་གཞུང་འབྲེལ་སྐུ་ཚབ་གཏང་འཆར་ཡོད་མེད་ལ་མ་ལྟོས་པར། རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་ད་ལན་གྱི་གོ་སྐབས་འདི་བཟུང་ནས་རང་གི་རྩེད་འགྲན་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོང་བ་རྣམས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱ་དགོས་པ་རེད། ཅེས་བརྗོད་འདུག

དེ་རིང་འཛམ་གླིང་ཡུལ་གྲུ་གང་སར་གནས་འཁོད་བོད་དང་། ཡུ་གུར། ཧོང་ཀོང་། ཐའེ་ཝན་བཅས་ཀྱི་ལས་འགུལ་བ་རྣམས་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་ནས་པེ་ཅིན་གྱི་ཨོ་རྩེད་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཅིང་། དགུན་དུས་ཨོ་རྩེད་དུ་སྒོ་འབྱེད་དེ་ཉིད་རྒྱ་ནག་གི་དགོང་མོའི་ཆུ་ཚོད་ ༨ པའི་ཐོག་པེ་ཅིན་གྱི་བྱེའུ་ཚང་ལུས་རྩལ་ར་བའི་ནང་འཚོག་རྒྱུ་ཡིན་པར་བརྟེན། སང་ཉིན་རྒྱ་གར་གྱི་ཕྱི་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་ ༥ པའི་ཐོག་བོད་དང་ཡུ་གུར་སོགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་བ་རྣམ་པས་དྲ་ལམ་སྟེང་ནས་རྣམ་པ་མི་འདྲ་བའི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩེད་སྒོ་འབྱེད་ཀྱི་མཛད་སྒོ་ཞིག་འཚོག་རྒྱུ་ཡིན་འདུག

Gold medalist Tommie Smith (center) and bronze medalist John Carlos (right) showing the raised fist on the podium after the 200 m race at the 1968 Summer Olympics; both wear Olympic Project for Human Rights badges. Peter Norman (silver medalist, left) from Australia also wears an OPHR badge in solidarity with Smith and Carlos. Angelo Cozzi (CC0)

ད་ལྟའི་བར་ཨ་རིས་མཚོན་པའི་དམངས་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་མི་ཉུང་བས་རང་གི་གཞུང་འབྲེལ་སྐུ་ཚབ་པེ་ཅིན་ཨོ་རྩེད་དུ་མི་གཏོང་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད་ནའང་། ཨོ་རྩེད་ནང་དངོས་སུ་མཉམ་ཞུགས་བྱེད་མཁན་གྱི་རྩེད་འགྲན་པ་སུ་གཅིག་གིས་ཀྱང་ཡོངས་གྲགས་ཐོག་ནས་ངོ་རྒོལ་བྱས་མེད་ལ། ཨོ་རྩེད་ནང་མི་ཞུགས་རྒྱུའི་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་མེད་པ་རེད། དེའི་ཐོག་བདུན་ཕྲག་འགའ་ཤས་གོང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་པེ་ཅིན་ཨོ་རྩེད་ནང་ཞུགས་མཁན་ཚོས་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སོགས་ཀྱི་སྐོར་གླེང་སློང་བྱས་ནས་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་ཉེས་ཆད་གཅོད་རྒྱུའི་འཇིགས་སྐུལ་བྱས་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་། དེ་རིང་ཨ་རིའི་གསར་ཁང་ཆེ་གྲས་ཝ་ཤིང་ཊོན་ཆ་འཕྲིན་ནང་གནས་ཚུལ་ཐོན་གསལ་ལྟར་ན། འདས་པའི་ཟླ་བ་མང་པོའི་རིང་བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པའི་སྣེ་ཁྲིད་འོག་ལས་འགུལ་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཨོ་ལིམ་ཕིག་རྩེད་འགྲན་པ་རྣམས་ལ་དངོས་སུ་ཐུག་འཕྲད་ཀྱིས་ཨོ་རྩེད་ལ་མཉམ་ཞུགས་མི་བྱ་རྒྱུ་དང་། གལ་ཏེ་བྱས་པའི་ཚེ་ནའང་སྒོ་འབྱེད་དང་མཇུག་བསྡོམས་མཛད་སྒོར་མི་བཅར་རྒྱུའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་པ་བཞིན། ད་ལན་ཉུང་མཐར་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་རྩེད་འགྲན་པ་འགའ་ཤས་སང་ཉིན་གྱི་སྒོ་འབྱེད་ལས་རིམ་ཐོག་བཅར་རྒྱུ་མིན་པ་དང་། དེ་ནི་རྩེད་འགྲན་པ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་དྲག་གནོན་འོག་ཡོད་པའི་བོད་མི་དང་ཡུ་གུར། ཧོང་ཀོང་བ་བཅས་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་མཚོན་ཆེད་དང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་གྱི་མཚོན་དོན་ཞིག་ཡིན་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་ཡོད་འདུག་ལ། ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ཉེན་བརྡ་དེར་བརྟེན་ནས་རྩེད་འགྲན་པ་སྒེར་ངོས་ནས་རང་གི་ངོ་རྒོལ་བྱ་དགོས་དོན་སོགས་དངོས་སུ་ཕྱིར་བསྒྲགས་བྱ་རྒྱུ་མིན་ནའང་། རྩེད་འགྲན་མཇུག་བསྒྲིལ་རྗེས་གསལ་བསྒྲགས་བྱ་འཆར་ཡོད་སྐོར་དང་། གཞན་ཡང་བོད་མི་ལས་འགུལ་བ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཐད་བློ་འཚབ་ཡོད་པའི་རྩེད་འགྲན་པ་རྣམས་ལ་རྩེད་འགྲན་སྐབས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ལག་ཆར་མི་འགྱུར་བའི་ཆེད་དུ་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་ཀྱི་ལྷན་དུ་བརྙན་པར་བླང་རྒྱུ་མེད་པ་དང་། དེ་བཞིན་རང་གི་ཀློག་མི་ཐུབ་པའི་ཡིག་བྱང་གི་མདུན་དུ་པར་བླང་རྒྱུ་མེད་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་ཡོད་འདུག

ཨོ་རྩེད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད་དུ་རྩེད་འགྲན་པ་རྣམ་པས་ཨོ་རྩེད་ཀྱི་སྡིངས་ཆ་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཏེ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་གི་ཆེད་དུ་ངོ་རྒོལ་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་མི་ཉུང་བ་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། དེ་ཡང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༣༦ ལོར་འཇར་མན་ནིར་ཚོགས་པའི་དབྱར་དུས་ཨོ་རྩེད་སྐབས་གསེར་གྱི་རྟགས་མ་ ༤ ལེན་མཁན་གྱི་མི་རིགས་ནག་པོ་ཡིན་པའི་ཨ་རིའི་རྩེད་འགྲན་པ་ཇེ་སི་ཨོ་ཝན་(Jesse Owens) གྱིས་སྐབས་དེའི་ཧིཊ་ལེར་གཞུང་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཡོད་པ་རེད། དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༨ ལོར་མེག་སི་ཁོར་འཚོགས་པའི་ཨོ་ལིམ་ཕིག་རྩེད་འགྲན་སྐབས་མི་རིགས་ནག་པོ་ཡིན་པའི་ཨ་རིའི་རྩེད་འགྲན་པ་ཊོ་མི་སི་མི་ཐི་(Tommie Smith) དང་ཇོན་ཀར་ལོ་སི་ (John Carlos) གཉིས་ཀྱིས་རྟགས་མ་ལེན་སྐབས་ལག་ཤུབ་ནག་པོ་གྱོན་པའི་ལག་པ་ཕྱར་ཏེ་མི་རིགས་དབྱེ་འབྱེད་ལ་ངོ་རྒོལ་གྱི་རྣམ་པ་ཤུགས་ཆེན་པོ་བསྟན་ཡོད་པ་རེད།