བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཕྱི་དྲིལ་ལས་ཁུངས་དང་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་སོགས་ནས་བོད་མི་མང་སྤྱི་ཟུར་དང་སུད་སི་དོན་ཟུར་ཆུང་བདག་ཀོ་རན་ལགས་སུ་མྱ་ངན་དང་རྗེས་ལུས་ནང་མི་ལྟོས་བཅས་ཡོངས་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་ཞུས་འདུག
ཟླ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༡༠ ཉིན་གྱི་ཕྱི་དྲོར་ནོར་ཝེ་རྒྱལ་ས་ཨོས་ལོའི་སྨན་ཁང་དུ། བོད་མི་མང་སྤྱི་ཟུར་དང་སུད་སིའི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཟུར་པ་ཆུང་བདག་ཀོ་རན་ལགས་དགུང་གྲངས་ ༧༤ ཐོག་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་ཡོད་ཅིང་། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཕྱི་དྲིལ་ལས་ཁུངས་དང་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་སོགས་ནས་ཆུང་བདག་ཀོ་རན་ལགས་སུ་མྱ་ངན་དང་སྦྲགས་རྗེས་ལུས་ནང་མི་ལྟོས་བཅས་ཡོངས་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་ཞུས་འདུག
དེ་འབྲེལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཕྱི་དྲིལ་ལས་ཁུངས་ནས་བྱས་རྗེས་ཅན་གྱི་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་བ་དང་། ཕྱི་འབྲེལ་སྐུ་ཚབ་ལྕམ་ཆུང་བདག་ཀོ་རན་ལགས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༣ ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༡༠ ཉིན་དགུང་གྲངས་ ༧༤ ཐོག་སྐུ་ཚེ་མ་ཟིན་པའི་ཡིད་སྐྱོའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་པར་མྱ་ངན་གུས་འདུད་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ལྕམ་ཆུང་བདག་ཀོ་རན་ལགས་ནི་མིག་དཔེར་འོས་པའི་དབུ་ཁྲིད་དང་། སེམས་ཤུགས་ལྡན་པའི་ཕྱི་འབྲེལ་སྐུ་ཚབ་ཅིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། བོད་དོན་ཐོག་ཧུར་བརྩོན་ཆེ་བའི་འཐབ་རྩོད་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པ་རེད། ཁོང་གིས་སུད་སི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་དང་། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་ལས་ཁུར་བཞེས་ཡོད་པའི་ཁར། ནོར་ཝེ་རུ་ནོར་ཝེ་བོད་རིགས་ཚོགས་པ་སོགས་ཀྱི་ནང་ཕྱག་ལས་གནང་སྟེ། བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་ལ་ཞབས་ཞུ་ཡུན་རིང་བསྒྲུབས་ཡོད། ང་ཚོས་ཚེ་འདས་ལྕམ་ཆུང་བདག་ཀོ་རན་ལགས་ཀྱི་ལྟོས་བཅས་ནང་མི་ལྷན་རྒྱས་དང་གྲོགས་ཕོ་མོ་ཡོངས་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་དང་བཅས་མྱ་ངན་ཞུ་རྒྱུ་དང་ཆབས་ཅིག ཁོང་གིས་སེམས་ཤུགས་དང་བློས་གཏོང་ལྡན་པའི་ངང་བོད་ཀྱི་རང་དབང་འཐབ་རྩོད་ལ་ཞབས་ཞུ་བསྒྲུབས་ཏེ། མི་ཚེ་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་ངང་བཟང་མཐའ་འཁྱོལ་བར་གུས་བཀུར་རྗེས་དྲན་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཞེས་གསུངས་འདུག
དེ་འབྲེལ་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་གིས་སྒེར་གྱི་ཨེག་སི་སྤྱི་ཚོགས་དྲ་རྒྱའི་སྟེང་སྤེལ་བའི་གནས་ཚུལ་ལྟར་ན། སྐུ་ཚེ་ཧྲིལ་པོར་བོད་དོན་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་རྩོད་ལེན་ལ་གཞོལ་མཁན་གྱི་བོད་མི་མང་སྤྱི་ཟུར་དང་སུད་སྐུ་ཚབ་དོན་ཟུར་ཆུང་བདག་ཀོ་རན་ལགས་སྐུ་ཚེ་མ་ཟིན་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་པར་མྱ་ངན་ཆེན་པོ་ཞུ་ཡི་ཡོད། ཁོང་གིས་བོད་དོན་ལ་ཐུགས་ཁུར་ཆེན་པོས་ཞབས་འདེགས་ཞུས་པ་དང་། ལྷག་པར་བོད་མིའི་ཤེས་ཡོན་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཐད་ཐུགས་བརྩོན་ལྷོད་མེད་གནང་བ་དེ་དག་ནམ་ཡང་བརྗེད་དཀའ། ཁོང་གིས་བཞག་པའི་མཛད་རྗེས་ཀྱིས་མ་འོངས་པའི་མི་རབས་རྣམས་ལ་སྐུལ་ལྕག་ཐེབས་ངེས་ཡིན། ཁོང་གི་ཁྱིམ་མི་དང་གྲོགས་པོ་རྣམས་ལ་སེམས་གཏིང་ནས་མྱ་ངན་ཞུ་ཡི་ཡོད། ཅེས་གསུངས་འདུག
སྤྱིར་ཚེ་འདས་ཆུང་བདག་ཀོ་རན་ལགས་ནི། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༠ ལོར་བོད་ཕག་རི་ཡུལ་དུ་འཁྲུངས་ཤིང་། ཀ་ལོན་སྦུག་གི་ཨིན་ཇིའི་སློབ་གྲྭ་སེནཊ་ཇོ་སབ་དང་། སྡེ་ར་ལྡུན་གྱི་ (UCNL) སློབ་གྲྭར་འགྲིམས་རྗེས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༧ ནས་ ༡༩༦༨ བར་བཞུགས་སྒར་དྷ་རམ་ས་ལའི་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭར་དང་བླངས་ཞབས་ཞུ་གནང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༨ ནས་ ༡༩༦༩ བར་རྡོ་རྗེ་གླིང་བསུ་ན་མདའ་མཉམ་འབྲེལ་འགན་འཛིན་གྱི་ཐུགས་འགན་བཞེས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༩ ལོར་དམ་པ་ཁོང་ལ་སློབ་ཡོན་ཐོབ་སྟེ། ནོར་ཝེ་རྒྱལ་ས་ཨོས་ལོ་ནང་ལོ་གསུམ་རིང་སྨན་ཞབས་མའི་སློབ་སྦྱོང་དང་། ལོ་གཅིག་མཁལ་མའི་གསོ་བཅོས་ཀྱི་ཆེད་ལས་མཁས་སློབ་སྦྱོང་གནང་མཐར་ཨོས་ལོ་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་སྨན་ཁང་ནང་ལོ་ངོ་ ༡༩ རིང་སྨན་ཞབས་མའི་ཕྱག་ལས་གནང་། དེར་ཕྱག་ལས་གནང་ཡུན་རིང་བོད་རིགས་ཚོགས་པ་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་སོགས་ཀྱི་ནང་ཕྱག་ལས་གནང་སྟེ་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་ཐོག་ཞབས་ཞུ་བསྒྲུབས། ལྷག་པར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༨ ལོར་ནོར་ཝེ་བོད་རིགས་ཚོགས་པ་གསར་འཛུགས་སྐབས་ཐུགས་འགན་བཞེས་མཁན་གཙོ་གྲས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ལོར་༧གོང་ས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་ནོར་ཝེའི་ཞི་བདེ་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བཞེས་མ་གནང་གོང་། དབྱིན་ཡུལ་སྐུ་ཚབ་དོན་ཁང་ནས་དམ་པ་ཁོང་ནོ་སྦེལ་ཚོགས་ཆུང་དང་དབྱིན་ཡུལ་དོན་གཅོད་གཉིས་བར་གཞུང་འབྲེལ་མཐུད་པར་བསྐོ་བཞག་གནང་བ་ལྟར། ལས་དོན་འཐུས་ཤོར་མེད་པ་བསྒྲུབས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༦ ལོར་ནོར་ཝེ་བོད་ཀྱི་རླུང་འཕྲིན་ཁང་ཐོག་མ་གསར་འཛུགས་གནང་སྐབས་འགན་གཙོ་གྲས་བཞེས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ལོ་མང་རིང་འགན་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ནང་ཕྱག་ལས་ཀྱང་གནང་ཡོད་པ་རེད།
ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༥ ནས་ ༢༠༠༡ བར་སུད་སིའི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་དུ་བསྐོ་བཞག་གིས་ཕྱག་ལས་རྒྱ་ཆེར་གནང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༡ ནས་བཟུང་ལོ་མང་རིང་ནོར་ཝེ་བོད་རིགས་ཚོགས་པའི་འཛིན་སྐྱོང་འགན་འཛིན་དང་། ཡུ་རོབ་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མིའི་ཐུགས་འགན་བཞེས་ཡོད་པ་མ་ཟད། སུད་སི་ནང་ཡུ་རོབ་བོད་རིགས་ཚོགས་པའི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་དང་པོ་གོ་སྒྲིག་ཞུས་ཡོད། ཁོང་གིས་བོད་མིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སླད་དུ་ཕྱག་ལས་རྒྱ་ཆེར་གནང་བར་བརྟེན་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོར་ (Norwegian PEN’s Ossietzky) ཞེས་པའི་གཟེངས་རྟགས་དེ་ཕུལ་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ ལོར་སྐབས་ ༡༥ པའི་ཡུ་རོབ་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་སུ་འོས་འདེམས་བྱུང་ཡོད་ནའང་། ཕྱིས་སུ་གཟུགས་གཞི་བདེ་མིན་རྐྱེན་པས་སྤྱི་འཐུས་ནས་དགོངས་པ་ཞུ་དགོས་བྱུང་འདུག
གསར་འགོད་པ། དོན་གྲུབ་བཀྲ་ཤིས།
