བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་ལ་བསྒྲུབ་བྱ་རྣམ་པ་གཉིས་ཡོད།

༸གོང་ས་མཆོག་གི་ད་ལྟའི་བཞེངས་ཕྱོགས་གསལ་བོར་བསྟན་པ། སྔར་ལོ་རྒྱ་ནག་ལ་སྤྲད་པའི་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར་ཡིག་ཆ་དེ་རེད། རྒྱ་གཞུང་གིས་ཡིག་ཆ་དེར་རྒྱུ་མཚན་དང་ལྡན་པའི་ལན་འདེབས་ཤིག་མ་རྙེད་སྟབས། བར་ལམ་ཞིག་ནས་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་ལྟ་གྲུབ་ནོར་འཁྲུལ་རེད། མར་ཁུ་སི་དང་ལེ་ཉིན་གྱི་ལྟ་གྲུབ་དེ་འགྲིག་གིན་མི་འདུག་ཟེར་བའི་རྩོམ་ཡིག་མང་པོ་ཞིག་ཐོན་ཡོང་གིན་འདུག དེ་དག་གིས་གང་ཞིག་སྟོན་གྱིན་ཡོད་ཟེར་ན། རྒྱ་གཞུང་གིས་ད་ལྟའི་རྩ་ཁྲིམས་རྩིས་མེད་གཏོང་སྲིད་པ་དང་། ཡང་ན་རྩ་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཅོས་ཆེན་པོ་ཞིག་གཏོང་མི་སྲིད་པ་མིན་པ་དེ་རེད་ཟེར།

བོད་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་དང་སྲིད་བྱུས་མཉམ་ཞིབ་ཁང་གི་འཆར་ཅན་གྱི་གོ་སྒྲིག་ལྟར། ཕྱི་ཚེས་ ༩ ཉིན་ནས་མགོ་འཛུགས་ཀྱིས། དེང་གི་ན་གཞོན། མ་འོངས་མགོ་ཁྲིད། ཅེས་པའི་བརྗོད་གཞིའི་ཐོག་རྒྱ་གར་ནང་གི་མཐོ་སློབ་ཁག་ ༡༡ གི་བོད་རིགས་སློབ་མ་ ༤༣ ཙམ་ལ་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་སྤྲོད་ཀྱིན་ཡོད་པ་དང༌། དེ་རིང་སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་ ༩ ནས་ཉིན་གུང་ཆུ་ཚོད་ ༡ བར་བཀའ་བློན་ཁྲི་པ་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་དང༌། སྔར་ལོ་རྒྱ་ནག་ལ་སྤྲད་པའི་༼ བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར། ༽ བཅས་ཀྱི་སྐོར་ལ་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད་ལ། སློབ་མ་རྣམས་ཀྱི་དྲི་བར་ལན་འདེབས་ཀྱང་གནང་ཡོད། ཐོག་མར་བཀའ་ཁྲི་མཆོག་གིས་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་ངོ་སྤྲོད་གནང་དོན། བོད་བཙན་བྱོལ་གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་གཞི་རྩ་ཇི་ལྟར་ཡོང་ཡོད་ཟེར་ན། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་ནང༌། གཙོ་བོ་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལྟ་བར་གཞི་བཅོལ་བའི་ཐོག སྤྱི་ཚོགས་བདེ་དོན། ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ། མང་གཙོ་མཉམ་འབྲེལ། ཞེས་བཀོད་ཡོད། ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་དང་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་ལ་ལྟ་སྟངས་གཉིས་ཡོད། དེང་གི་མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནང་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་ཅན་མང་པོ་ཡོད་ལ། ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ཏེ་དམངས་གཙོ་ལ་འགོག་རྐྱེན་འཕྲད་པ་དེ་འདྲ་ཡང་ཡོད། ཁ་ཤས་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་དང་དམངས་གཙོ་གཉིས་ཀ་ཡིན་པའང་ཡོད། ནུབ་ཕྱོགས་པ་མང་པོས་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་མ་བྱུང་ན། དམངས་གཙོ་ཆ་ཚང་ཡོང་ཐབས་མེད་པའི་བསམ་ཚུལ་འཛིན་མཁན་ཡོད།

ད་ལྟ་ང་ཚོས་ལག་ལེན་བསྟར་བཞིན་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་དེ་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་དམངས་གཙོ་རེད། ཨེ་ཤ་ཡའི་ནང་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོ་ཡོད། སྔོན་མ་འབར་མ་རྒྱུན་རིང་ལ་དམངས་གཙོ་བྱས་ཏེ་བསྡད་པ་རེད། ཁོང་ཚོའི་དམངས་གཙོའི་རྩ་ཁྲིམས་དེའང་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་ནང་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཡིན་ཟེར་གྱིན་ཡོད་ལ། ཐེ་ལན་ཊི་ནི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་རྒྱལ་བོ་དབུ་བཞུགས་ཀྱི་དམངས་གཙོའི་རྩ་ཁྲིམས་རེད། ཤི་རི་ལངྐ་དབྱིན་ཇུའི་འོག་ནས་རང་བཙན་ཐོབ་རྗེས་ནང་པའི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་དམངས་གཙོའི་རིང་ལུགས་རེད། དེར་བརྟེན། ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་མིན་ན་དམངས་གཙོ་ཡོང་ཐབས་མེད་པའི་བསམ་ཚུལ་དེ་ནོར་འཁྲུལ་རེད། ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོའི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་བཀོད་ཡོད་ཀྱང༌། དངོས་སུ་ལག་བསྟར་བྱེད་མཁན་ཁག་པོ་རེད། དམངས་གཙོ་ཚད་མཐོན་པོ་ཡིན་ཟེར་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུའང་ཆབ་སྲིད་དབང་འཛིན་པ་འོས་འདེམས་སྐབས། ཆོས་ལུགས་ངེས་ཅན་ཞིག་མ་གཏོགས་ཆོས་ལུགས་གང་ཡིན་སླེབས་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཡོད། ཅེས་གསུངས་བྱུང༌།

ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་དུ་བོད་པའི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་ཟེར་བ་དེར་ཆོས་ལུགས་ལ་ཁྱད་པར་མེད་སྐོར་གསུངས་དོན། ང་ཚོའི་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ནང་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་ཀྱི་འཐུས་མི་ཡོད་པ་དམངས་གཙོའི་ལྟ་གྲུབ་དང་འགལ་གྱིན་མེད་འགྲོ་སྙམ་མཁན་ཡོད། སྤྱི་འཐུས་ནང་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་ཡོད་པ་ཙམ་གྱིས་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཡང་དག་པའི་དམངས་གཙོའི་རིང་ལུགས་ལ་འགྲོ་མ་ཐུབ་པ་གང་ཡང་མེད། འོན་ཀྱང༌། ལག་ལེན་བསྟར་སྐབས་གང་ཟག་སོ་སོའི་རྣམ་དཔྱོད་དང་དམངས་གཙོའི་ལེགས་བྱང་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཐོག་ནས་མཚམས་རེར་ཡ་མཚན་གྱི་མཐོང་སྣང་ཡོང་གིན་ཡོད། དེ་གང་ཟག་གི་སྐྱོན་རེད་མ་གཏོགས། ལྟ་གྲུབ་དང་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྐྱོན་མ་རེད། ཡུ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་གྲོས་ཚོགས་སུའང་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་ཡོད་པ་ཁ་ཤས་ཡོད། ང་ཚོའི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་དེ་ཆོས་ལུགས་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་བྱས་མེད། གོང་དུ་དྲངས་པའི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ཆོས་དེ་ནང་པ་དང༌། ཡང་ན་ཁ་ཆེ་ཆོས་ལུགས་རྐྱང་པ་རེད། ང་ཚོའི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་ཆོས་དེ་ནང་པ་ཡིན་ཟེར་གི་མེད་ལ། ཁ་ཆེ་ཡིན་ཡང་ཟེར་གི་མེད། མ་འོངས་པར་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཡི་ཤུ་དང་ཁ་ཆེ། ཧིན་ངྷི་སོགས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་ཐུབ་པའི་མི་འབོར་སླེབས་ན། དེ་དག་ལའང་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་རྩོད་པ་དང་རག་པའི་ལམ་ཁ་ཡོད། ང་ཚོའི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་དེ་ཧ་ཅང་ཁྱབ་ཆེན་པོ་རེད།

ཐོག་མ་ང་ཚོས་བཅའ་ཁྲིམས་ཟིན་བྲིས་རྒྱག་སྐབས་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་ཟེར་བ་དེ་ཡོད་པ་མ་རེད། ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་བཀོད་ཡོད། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ secularism ཟེར་བའི་ཚིག་དེར་འགྲེལ་བ་རྒྱག་སྟངས་ཉི་ཤུ་རྩ་གྲངས་ཡོད། སྤྱི་ཡོངས་ཀྱིས་ཆོས་མེད་རིང་ལུགས་དང་ཆོས་འགལ་རིང་ལུགས། ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་གསུམ་རེད། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ secularism ཟེར་བ་དེ། ཆོས་ཀྱིས་ཆབ་སྲིད་ནང་ཇུས་གཏོགས་མེད་པ་དང༌ཆབ་སྲིད་འཛིན་སྐྱོང་ནང་ཆོས་དེ་བསམ་བློ་གཏོང་སའི་གཞི་རྩ་མིན་པ་ཞིག་རེད། འོན་ཀྱང་ལག་བསྟར་བྱེད་མཁན་དཀོན་པོ་རེད། རྒྱ་གར་གྱི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་དུའང་ secularism ཡིན་ཞེས་བཀོད་ཡོད་ཀྱང༌། ཁྲིམས་བཟོའི་ལས་རིམ་ནང་གི་གང་ཟག་སྒེར་གྱི་ཁྲིམས་མང་ཆེ་ཤོས་ཆོས་ལུགས་གཞི་རྩར་བཟུང་ཡོད། ཧིན་ངྷི་བའི་ཁྲིམས་གཞི་དང་། ཁ་ཆེ་བའི་ཁྲིམས་གཞི་ཟེར་སོགས་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་ཟེར་བ་དེ་སྐྱོན་ཞིག་ལ་ལྟ་གི་མེད་ལ། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་བལྟས་པ་ཡིན་ནའང་བོད་མི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ངོ་བོར་ཆགས་པ་ནས་བཟུང་ད་ལྟའི་བར་ང་ཚོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ངོ་བོ་དེ་བོན་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་དང་། ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་གང་རུང་གིས་བསྐྱངས་ཡོང་པ་རེད། ཅེས་གསུངས་བྱུང༌།

བཀའ་ཁྲི་མཆོག་གིས་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་བསྒྲུབ་བྱ་གཙོ་བོ་གཉིས་ངོ་སྤྲོད་གནང་དོན། བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་བསྒྲུབ་བྱ་རྣམ་པ་གཉིས་རེད། དང་པོ། བོད་མིའི་བདེན་མཐའ་སེལ་ཐབས་དང། གཉིས་པ། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བསམ་སྤྱོད་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ལ་ལྟ་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུ་དེ་རེད། དང་པོ་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་སེལ་ཐབས་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ནི། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ ལོའི་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢༣ ནས་ ༡༩༥༩ ལོའི་ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༡༧ བར་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་འོག བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ངོ་བོར་བསྡད་པ་རེད། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོའི་ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༡༧ ནས་ང་ཚོས་གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་རྩིས་མེད་བཏང་ཞིང༌། བོད་རང་བཙན་བསྐྱར་གསོ་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་པ་རེད། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༧༩ ནས་ད་བར་གཉིས་སྨན་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་བཟུང་བ་རེད། དབུ་མའི་ལམ་གྱི་ནང་དོན་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་ཞིག་ཟེར་གྱིན་ཡོད། རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་ཐད་ ༡༩༧༩ ནས་ད་བར་འགྱུར་བ་མང་པོ་ཕྱིན་ཡོད། ༸གོང་ས་མཆོག་གིས་ ༡༩༨༧ ལོར་ཨ་རིར་ཞི་བའི་གྲོས་འཆར་དོན་ཚན་ལྔ་བཏོན་པ་རེད། དེ་ཐད་ཀར་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ་དེ་འདྲ་མ་རེད། ཁྱོན་ཡོངས་ནས་༧གོང་ས་མཆོག་གི་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་འཆར་སྣང་ཞིག་རེད། དེ་གཞི་ལ་བཞག་སྟེ་ ༡༩༨༨ ལོར་སི་ཊ་སི་སྦག་གི་གསུང་བཤད་དེ་བཏོན་པ་རེད།

༢༠༠༡ ནས་ ༢༠༠༨ བར་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་འབྲེལ་མོལ་ ༧ དང་ཟུར་དུ་གཅིག་བཅས་བྱུང་ཡོད་ལ། དེ་དག་གི་སྐབས་སུ་བརྒྱུད་ལམ་གཅིག་དང་གྲོས་གཞི་གཅིག་གཏན་འཁེལ་བ་རེད། འོན་ཀྱང༌། སྐུ་ཚབ་ཚོགས་པར་འགྱུར་བ་འགྲོ་སྲིད་པ་རེད། སྐུ་ཚབ་ཚོགས་ཆུང་གི་སྒྲིག་འཛུགས་ལ་འགྱུར་བ་ཡོད་པ་མ་རེད། ༢༠༠༤ ཙམ་ནས་༧གོང་ས་མཆོག་གི་གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་གྱི་གསུང་འཕྲིན་དང༌། བཀའ་ཤག་གི་གསུང་འཕྲིན་ནང༌། སྔར་གྱི་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞིའི་འོག་ནས་ཟེར་བར་འགྱུར་བ་བཏང་སྟེ། རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞིའི་འོག་ནས་བོད་ཀྱི་མ་འོངས་པའི་མདུན་ལམ་འཚོལ་རྒྱུ་ཞེས་བཀོད་ཡོད། ལངས་ཕྱོགས་གསར་བ་དེར་ཞིབ་ཚགས་ཀྱིས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་པ་སྔར་ལོ་རྒྱ་ནག་ལ་སྤྲད་པའི་ཡིག་ཆ་དེ་རེད། ཡིག་ཆ་དེ་དང་སི་ཊ་སི་སྦག་གི་གསུང་བཤད་གཉིས་བར་འགྱུར་བ་མང་པོ་ཕྱིན་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོས་རྒྱ་ནག་ལ་ ༡༩༨༨ ལོར་ཕར་ཕྱིར་བལྟས་མི་སློག་པར་ ༢༠༠༨ ལོ་གཞི་ལ་བཞག་སྟེ་སྐད་ཆ་བཤད་དགོས་ཟེར་གྱིན་ཡོད། ཅེས་དང༌།

ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་དུ་གསུངས་དོན། བསྒྲུབ་བྱ་གཉིས་པ་བཙན་བྱོལ་བོད་མའི་བསམ་སྤྱོད་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ཟེར་བ་ནི། གལ་ཆེ་ཤོས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་རེད། བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་ནང་དུ་གསལ་བ་ལྟར། སྔོན་འགྲོ་ནས་འཛིན་གྲྭ་བཅུ་གཉིས་བར་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་གང་འདྲ་ཞིག་སྲུང་དགོས་པ་འཛིན་སྐྱོང་གིས་འཆར་གཞི་བཀོད་ཅིང༌། གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་གཏན་ལ་ཕབས་པ་ཞིག་རེད། དཔལ་འབྱོར་སྲིད་བྱུས་ཐད། རང་ཁ་རང་གསོ་ཐུབ་པ་མགོ་ཚུགས་ཟིན་ཡོད། ད་ཆར་ང་ཚོས་བུ་ལོན་སྤྲོད་དགོས་ས་གཅིག་ཀྱང་མེད་ལ། ལོ་རེའི་སྔོན་རྩིས་ཁ་མ་འདོམ་པ་འདས་པའི་ལོ་གསུམ་རིང་བྱུང་མེད། གཞུང་གི་ངོས་ནས་ཚོང་དང་འདུ་འགོད་ཀྱི་ལས་ཀ་མི་བྱེད་པ། དེ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ལས་ཀ་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང༌། དང་པོ། འཚེ་བ་མེད་པ། གཉིས་པ། ཁོར་ཡུག་ལ་མི་གནོད་པ། གསུམ་པ། རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ། བཞི་བ། དེའི་གྲུབ་འབྲས་ཀྱིས་དཔལ་འབྱོར་སྐྱོ་ཤོས་བར་སྙོབ་ཐུབ་པ་བཅས་རེད།

འཕྲོད་བསྟེན་ལ་མཚོན་ན། སྨན་བཅོས་ལས་སྔོན་འགོག་གལ་ཆེན་དུ་བརྩི་རྒྱུ་དང། དེང་རབས་ལས་སྲོལ་རྒྱུན་སྨན་བཅོས་གལ་ཆེན་དུ་བརྩི་རྒྱུ་བཅས་རེད། ལྷག་པར་དུ་དེང་སྐབས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ནད་རིགས་སྣ་ཚོགས་ཁྱབ་གདལ་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་སྟབས། སེམས་ཚོར་ཆེན་པོའི་ཐོག་ནས་ནད་རིགས་སྔོན་འགོག་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་གིན་ཡོད། མ་དང་བཅས་པའི་སྔོན་འགོག་ལ་དམིགས་བསལ་དོ་སྣང་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། དེ་གང་ཡིན་ཟེར་ན། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་འདས་པའི་བྱུང་རབས་ལ་བལྟས་ན། མི་བརྒྱ་ལས་སུམ་བཅུ་ནས་བཞི་བཅུ་ཚད་ལས་བརྒལ་བའི་རིག་སྟོབས་ཅན་ཤ་སྟག་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་། འདས་པའི་ལོ་ལྔ་བཅུ་དྲུག་ཅུའི་ནང་བོད་ནང་ནས་ཚར་ལོངས་བྱུང་མཁན་དང་བཙན་བྱོལ་ནས་ཚར་ལོངས་བྱུང་མཁན་གང་ཡིན་རུང་དེ་འདྲའི་རིག་སྟོབས་ཅན་འཐོན་རྒྱུ་ཁག་པོ་འདུག མང་ཆེ་ཤོས་འབྲིང་ཙམ་རེད། ཤེས་ཡོན་སྣ་ཁ་མང་ཙམ་ཤེས་ཀྱང་། མཐར་ཕྱིན་པ་གཅིག་ཀྱང་མི་ཤེས། དེ་ཇི་ལྟར་བྱུང་བ་རེད། གཅིག་བྱས་ན་མ་དང་བཅས་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་ལ་འབྲེལ་བ་མེད་དམ་སྙམ་གྱིན་ཡོད། ཅེས་གསུངས་བྱུང༌།

མཇུག་མཐར་བཀའ་ཁྲི་མཆོག་གིས་སྔར་ལོ་རྒྱ་ནག་ལ་སྤྲད་པའི་ཡིག་ཆ་དེའི་སྐོར་གསུངས་དོན། རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་ཆ་རྐྱེན་ཡག་པོ་ཞེ་དྲག་ཡོད། དེ་མར་ཁུ་སི་དང་ལེ་ཉེན་གྱིས་མི་རིགས་ལ་འཛིན་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཐོག་ནས་ཡོང་བ་རེད། མར་ཁུ་སི་རིང་ལུགས་ནང༌། མི་རིགས་དང་གྲལ་རིམ་གཉིས་ལོགས་སུ་ཕྱེས་ཡོད། གྲལ་རིམ་ལ་འཐབ་རྩོད་དང་མི་རིགས་ལ་མཐུན་སྒྲིལ་དགོས་པ་གསལ་ཡོད། མོའོ་ཡིས་མགོ་ཁྲིད་པའི་རྒྱ་ནག་གུང་ཁྲན་སྲིད་གཞུང་དེ་ཤུགས་ཆེན་པོ་མ་ཆགས་སྔོན་གྱི་སུམ་ཅུ་སོ་གྲངས་ནང༌ར་ཤི་ཡ་དང་གྲོས་ཆོད་སྐབས། རྒྱ་ནག་གི་མི་རིགས་ཚང་མར་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ཐོག་ནས་རང་བཙན་བྱ་དགོས་ཞེས་བཀོད་ཡོད་ཀྱང༌། རྗེས་སུ་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་སྐད་ཆ་དེ་རྩ་ཁྲིམས་ནང་སླེབས་མེད། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ ༡༩༦༥ ལོ་ནས་ཚུགས་ཀྱང་ད་བར་རང་སྐྱོང་སྲོལ་ཡིག་གཏན་འབེབས་བྱ་ཐུབ་མེད། རང་སྐྱོང་སྲོལ་ཡིག་གཏན་འབེབས་མ་བྱས་བར། བཅའ་ཁྲིམས་ནང་གི་རང་སྐྱོང་ཆ་རྐྱེན་ཁག་ལག་ལེན་བསྟར་རྒྱུའི་མཐུན་རྐྱེན་ཚང་གིན་མེད། རང་སྐྱོང་སྲོལ་ཡིག་གི་ཟིན་བྲིས་ཐེངས་ཁ་ཤས་བཟོས་ཀྱང་ལམ་བར་ནས་འགག་པ་རེད།

དཀའ་ངལ་དེ་རིགས་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་དང་དབུས་གཞུང་གཉིས་ཕན་ཚུན་ཡིད་ཆེས་ཀྱིས་བསྒྲུབ་པ་ཡིན་ན་ལས་བསླ་བོ་ཞིག་རེད། བོད་པར་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་སྤྲོད་རྒྱུར་རྒྱ་ནག་གི་མགོ་ཁྲིད་ཚོར་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཆོད་སེམས་ཤིག་དགོས་ལ། ཆོད་སེམས་དེ་བྱུང་ན་ཆུ་ཚོད་ཉེར་བཞིའི་ནང་བསྒྲུབ་ཐུབ། དེ་བསྒྲུབ་པ་ཡིན་ན། བོད་པའི་ངོས་ནས་བལྟས་ན། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་མངོན་འདོད་འགྲུབ་པ་རེད་ལ། རྒྱ་ནག་གི་ངོས་ནས་བལྟས་ན། མི་རིགས་ཁ་བྲལ་གཏན་འགོག་བྱ་ཐུབ་པ་མ་ཟད། དུས་ཡུན་རིང་པོར་བོད་དེ་རྒྱ་ནག་གི་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་ཆ་ཤས་བྱས་ཏེ་སྡོད་ཐུབ་པ་རེད། དབུས་གཞུང་ལ་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་གཞུང་ཚབ་གཏོང་རེས་ཀྱི་དབང་ཚད་དང་། རྒྱལ་སྲུང་ཆེད་དམག་སྲིད་ཀྱི་དབང་ཚད་གཉིས་ལས་དབང་ཆ་གཞན་དག་ས་གནས་གཞུང་ཁོ་ནར་ཡོད་པ་དང༌། ཡང་ན་དབུས་དང་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་བསྒྲུབ་དགོས་པ་རེད། ཅེས་གསུངས་བྱུང༌།

བཀའ་ཁྲི་མཆོག་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་རྩ་ཁྲིམས་ལ་བསྐྱར་བཅོས་གཏོང་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་དོན། ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་དེ་དུམ་བུ་ ༡༡ བྱས་ཏེ་དབང་བསྒྱུར་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། སྤྱིར་དེ་འདྲ་བཟོ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཡོད་པ་མ་རེད། བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གནའ་སྔ་མོ་ནས་ས་འབྲེལ་བྱས་ཏེ་ཆགས་ཡོད་སྟབས། བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་དེ་རྒྱ་ནག་གི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ང་དྲུག་ལས་མི་རིགས་གཅིག་རང་ཡིན་ལ། འཛིན་སྐྱོང་གཅིག་གི་འོག་ནས་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་དགོས་ཟེར་གྱིན་ཡོད། རྒྱ་ཕྱོགས་ནས་དེ་ལ་དགག་པ་རྒྱག་གིན་ཡོད་མོད། ཡིག་ཆ་དེའི་དོན་ཚན་གཅིག་ལའང་ཁྲིམས་དང་མཐུན་པའི་དགག་པ་ཞིག་རྙེད་མེད། ང་ཚོའི་བསམ་པར་རྒྱ་ཕྱོགས་ནས་ཡིག་ཆ་དེའི་ནང་གི་ཆ་རྐྱེན་ཁག་ལག་ལེན་བསྟར་གྱིན་ཡོད། ཅེས་ལབ་གི་རེད་དྲན་ཡོད་ཀྱང་། དེ་ལྟར་ཚིག་གཅིག་ཀྱང་ལབ་མེད་པ་དེས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང༌། རྒྱ་ནག་གིས་རྩ་ཁྲིམས་དང་བཅའ་ཁྲིམས་ནང་གི་ཆ་རྐྱེན་ཁག་ལག་ལེན་བསྟར་མེད་པ་ངོས་ལེན་བྱས་པ་མཚོན་ཡོད།

ཡིག་ཆ་དེ་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱ་ཆེད་སི་ཊ་སི་སྦག་གི་གསུང་བཤད་དང་ཞི་བའི་གྲོས་འཆར་དོན་ཚན་ལྔ་ལུང་འདྲེན་བྱེད་པ། དེ་བཞིན་ ༢༠༠༡ སྔོན་ལ་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་བཀའ་གནང་བ་ཁག་ཅིག་ལུང་འདྲེན་བཅས་བྱས་ཡོད། དེ་ནི་ལུགས་མཐུན་མ་རེད། སྐབས་དེའི་གནས་སྟངས་དང་ད་ལྟའི་གནས་སྟངས་ཁ་ཁ་རེད། སྔོན་མའི་སྐད་ཆ་ལུང་འདྲེན་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ན། སྔོན་མ་ལོ་ ༢༠ ལྷག་རིང་ང་ཚོས་རང་བཙན་གཙང་མ་བསྐྱར་གསོའི་སྲིད་བྱུས་བཟུང་བ་རེད། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་ད་ལྟའི་བཞེངས་ཕྱོགས་གསལ་བོར་བསྟན་པ། སྔར་ལོ་རྒྱ་ནག་ལ་སྤྲད་པའི་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར་ཡིག་ཆ་དེ་རེད། རྒྱ་གཞུང་གིས་ཡིག་ཆ་དེར་རྒྱུ་མཚན་དང་ལྡན་པའི་ལན་འདེབས་ཤིག་མ་རྙེད་སྟབས། བར་ལམ་ཞིག་ནས་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་ལྟ་གྲུབ་ནོར་འཁྲུལ་རེད། མར་ཁུ་སི་དང་ལེ་ཉེན་གྱི་ལྟ་གྲུབ་དེ་འགྲིག་གིན་མི་འདུག་ཟེར་བའི་རྩོམ་ཡིག་མང་པོ་ཞིག་ཐོན་ཡོང་གིན་འདུག དེ་དག་གིས་གང་ཞིག་སྟོན་གྱིན་ཡོད་ཟེར་ན། རྒྱ་གཞུང་གིས་ད་ལྟའི་རྩ་ཁྲིམས་རྩིས་མེད་གཏོང་སྲིད་པ་དང་། ཡང་ན་རྩ་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཅོས་ཆེན་པོ་ཞིག་གཏོང་མི་སྲིད་པ་མིན་པ་དེ་རེད། ཅེས་གསུངས་སོང༌།