༸གོང་ས་མཆོག་གི་ད་ལྟའི་བཞེངས་ཕྱོགས་གསལ་བོར་བསྟན་པ། སྔར་ལོ་རྒྱ་ནག་ལ་སྤྲད་པའི་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར་ཡིག་ཆ་དེ་རེད། རྒྱ་གཞུང་གིས་ཡིག་ཆ་དེར་རྒྱུ་མཚན་དང་ལྡན་པའི་ལན་འདེབས་ཤིག་མ་རྙེད་སྟབས། བར་ལམ་ཞིག་ནས་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་ལྟ་གྲུབ་ནོར་འཁྲུལ་རེད། མར་ཁུ་སི་དང་ལེ་ཉིན་གྱི་ལྟ་གྲུབ་དེ་འགྲིག་གིན་མི་འདུག་ཟེར་བའི་རྩོམ་ཡིག་མང་པོ་ཞིག་ཐོན་ཡོང་གིན་འདུག དེ་དག་གིས་གང་ཞིག་སྟོན་གྱིན་ཡོད་ཟེར་ན། རྒྱ་གཞུང་གིས་ད་ལྟའི་རྩ་ཁྲིམས་རྩིས་མེད་གཏོང་སྲིད་པ་དང་། ཡང་ན་རྩ་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཅོས་ཆེན་པོ་ཞིག་གཏོང་མི་སྲིད་པ་མིན་པ་དེ་རེད་ཟེར།
བོད་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་དང་སྲིད་བྱུས་མཉམ་ཞིབ་ཁང་གི་འཆར་ཅན་གྱི་གོ་སྒྲིག་ལྟར། ཕྱི་ཚེས་ ༩ ཉིན་ནས་མགོ་འཛུགས་ཀྱིས། དེང་གི་ན་གཞོན། མ་འོངས་མགོ་ཁྲིད། ཅེས་པའི་བརྗོད་གཞིའི་ཐོག་རྒྱ་གར་ནང་གི་མཐོ་སློབ་ཁག་ ༡༡ གི་བོད་རིགས་སློབ་མ་ ༤༣ ཙམ་ལ་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་སྤྲོད་ཀྱིན་ཡོད་པ་དང༌། དེ་རིང་སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་ ༩ ནས་ཉིན་གུང་ཆུ་ཚོད་ ༡ བར་བཀའ་བློན་ཁྲི་པ་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་དང༌། སྔར་ལོ་རྒྱ་ནག་ལ་སྤྲད་པའི་༼ བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར། ༽ བཅས་ཀྱི་སྐོར་ལ་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད་ལ། སློབ་མ་རྣམས་ཀྱི་དྲི་བར་ལན་འདེབས་ཀྱང་གནང་ཡོད། ཐོག་མར་བཀའ་ཁྲི་མཆོག་གིས་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་ངོ་སྤྲོད་གནང་དོན། བོད་བཙན་བྱོལ་གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་གཞི་རྩ་ཇི་ལྟར་ཡོང་ཡོད་ཟེར་ན། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་ནང༌། གཙོ་བོ་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལྟ་བར་གཞི་བཅོལ་བའི་ཐོག སྤྱི་ཚོགས་བདེ་དོན། ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ། མང་གཙོ་མཉམ་འབྲེལ། ཞེས་བཀོད་ཡོད། ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་དང་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་ལ་ལྟ་སྟངས་གཉིས་ཡོད། དེང་གི་མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནང་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་ཅན་མང་པོ་ཡོད་ལ། ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ཏེ་དམངས་གཙོ་ལ་འགོག་རྐྱེན་འཕྲད་པ་དེ་འདྲ་ཡང་ཡོད། ཁ་ཤས་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་དང་དམངས་གཙོ་གཉིས་ཀ་ཡིན་པའང་ཡོད། ནུབ་ཕྱོགས་པ་མང་པོས་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་མ་བྱུང་ན། དམངས་གཙོ་ཆ་ཚང་ཡོང་ཐབས་མེད་པའི་བསམ་ཚུལ་འཛིན་མཁན་ཡོད།
ད་ལྟ་ང་ཚོས་ལག་ལེན་བསྟར་བཞིན་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་དེ་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་དམངས་གཙོ་རེད། ཨེ་ཤ་ཡའི་ནང་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོ་ཡོད། སྔོན་མ་འབར་མ་རྒྱུན་རིང་ལ་དམངས་གཙོ་བྱས་ཏེ་བསྡད་པ་རེད། ཁོང་ཚོའི་དམངས་གཙོའི་རྩ་ཁྲིམས་དེའང་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་ནང་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཡིན་ཟེར་གྱིན་ཡོད་ལ། ཐེ་ལན་ཊི་ནི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་རྒྱལ་བོ་དབུ་བཞུགས་ཀྱི་དམངས་གཙོའི་རྩ་ཁྲིམས་རེད། ཤི་རི་ལངྐ་དབྱིན་ཇུའི་འོག་ནས་རང་བཙན་ཐོབ་རྗེས་ནང་པའི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་དམངས་གཙོའི་རིང་ལུགས་རེད། དེར་བརྟེན། ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་མིན་ན་དམངས་གཙོ་ཡོང་ཐབས་མེད་པའི་བསམ་ཚུལ་དེ་ནོར་འཁྲུལ་རེད། ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོའི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་བཀོད་ཡོད་ཀྱང༌། དངོས་སུ་ལག་བསྟར་བྱེད་མཁན་ཁག་པོ་རེད། དམངས་གཙོ་ཚད་མཐོན་པོ་ཡིན་ཟེར་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུའང་ཆབ་སྲིད་དབང་འཛིན་པ་འོས་འདེམས་སྐབས། ཆོས་ལུགས་ངེས་ཅན་ཞིག་མ་གཏོགས་ཆོས་ལུགས་གང་ཡིན་སླེབས་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཡོད། ཅེས་གསུངས་བྱུང༌།
ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་དུ་བོད་པའི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་ཟེར་བ་དེར་ཆོས་ལུགས་ལ་ཁྱད་པར་མེད་སྐོར་གསུངས་དོན། ང་ཚོའི་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ནང་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་ཀྱི་འཐུས་མི་ཡོད་པ་དམངས་གཙོའི་ལྟ་གྲུབ་དང་འགལ་གྱིན་མེད་འགྲོ་སྙམ་མཁན་ཡོད། སྤྱི་འཐུས་ནང་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་ཡོད་པ་ཙམ་གྱིས་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཡང་དག་པའི་དམངས་གཙོའི་རིང་ལུགས་ལ་འགྲོ་མ་ཐུབ་པ་གང་ཡང་མེད། འོན་ཀྱང༌། ལག་ལེན་བསྟར་སྐབས་གང་ཟག་སོ་སོའི་རྣམ་དཔྱོད་དང་དམངས་གཙོའི་ལེགས་བྱང་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཐོག་ནས་མཚམས་རེར་ཡ་མཚན་གྱི་མཐོང་སྣང་ཡོང་གིན་ཡོད། དེ་གང་ཟག་གི་སྐྱོན་རེད་མ་གཏོགས། ལྟ་གྲུབ་དང་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྐྱོན་མ་རེད། ཡུ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་གྲོས་ཚོགས་སུའང་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་ཡོད་པ་ཁ་ཤས་ཡོད། ང་ཚོའི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་དེ་ཆོས་ལུགས་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་བྱས་མེད། གོང་དུ་དྲངས་པའི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ཆོས་དེ་ནང་པ་དང༌། ཡང་ན་ཁ་ཆེ་ཆོས་ལུགས་རྐྱང་པ་རེད། ང་ཚོའི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་ཆོས་དེ་ནང་པ་ཡིན་ཟེར་གི་མེད་ལ། ཁ་ཆེ་ཡིན་ཡང་ཟེར་གི་མེད། མ་འོངས་པར་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཡི་ཤུ་དང་ཁ་ཆེ། ཧིན་ངྷི་སོགས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་ཐུབ་པའི་མི་འབོར་སླེབས་ན། དེ་དག་ལའང་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་རྩོད་པ་དང་རག་པའི་ལམ་ཁ་ཡོད། ང་ཚོའི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་དེ་ཧ་ཅང་ཁྱབ་ཆེན་པོ་རེད།
ཐོག་མ་ང་ཚོས་བཅའ་ཁྲིམས་ཟིན་བྲིས་རྒྱག་སྐབས་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་ཟེར་བ་དེ་ཡོད་པ་མ་རེད། ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་བཀོད་ཡོད། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ secularism ཟེར་བའི་ཚིག་དེར་འགྲེལ་བ་རྒྱག་སྟངས་ཉི་ཤུ་རྩ་གྲངས་ཡོད། སྤྱི་ཡོངས་ཀྱིས་ཆོས་མེད་རིང་ལུགས་དང་ཆོས་འགལ་རིང་ལུགས། ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་གསུམ་རེད། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ secularism ཟེར་བ་དེ། ཆོས་ཀྱིས་ཆབ་སྲིད་ནང་ཇུས་གཏོགས་མེད་པ་དང༌ཆབ་སྲིད་འཛིན་སྐྱོང་ནང་ཆོས་དེ་བསམ་བློ་གཏོང་སའི་གཞི་རྩ་མིན་པ་ཞིག་རེད། འོན་ཀྱང་ལག་བསྟར་བྱེད་མཁན་དཀོན་པོ་རེད། རྒྱ་གར་གྱི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་དུའང་ secularism ཡིན་ཞེས་བཀོད་ཡོད་ཀྱང༌། ཁྲིམས་བཟོའི་ལས་རིམ་ནང་གི་གང་ཟག་སྒེར་གྱི་ཁྲིམས་མང་ཆེ་ཤོས་ཆོས་ལུགས་གཞི་རྩར་བཟུང་ཡོད། ཧིན་ངྷི་བའི་ཁྲིམས་གཞི་དང་། ཁ་ཆེ་བའི་ཁྲིམས་གཞི་ཟེར་སོགས་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་ཟེར་བ་དེ་སྐྱོན་ཞིག་ལ་ལྟ་གི་མེད་ལ། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་བལྟས་པ་ཡིན་ནའང་བོད་མི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ངོ་བོར་ཆགས་པ་ནས་བཟུང་ད་ལྟའི་བར་ང་ཚོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ངོ་བོ་དེ་བོན་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་དང་། ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་གང་རུང་གིས་བསྐྱངས་ཡོང་པ་རེད། ཅེས་གསུངས་བྱུང༌།
བཀའ་ཁྲི་མཆོག་གིས་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་བསྒྲུབ་བྱ་གཙོ་བོ་གཉིས་ངོ་སྤྲོད་གནང་དོན། བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་བསྒྲུབ་བྱ་རྣམ་པ་གཉིས་རེད། དང་པོ། བོད་མིའི་བདེན་མཐའ་སེལ་ཐབས་དང། གཉིས་པ། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བསམ་སྤྱོད་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ལ་ལྟ་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུ་དེ་རེད། དང་པོ་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་སེལ་ཐབས་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ནི། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ ལོའི་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢༣ ནས་ ༡༩༥༩ ལོའི་ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༡༧ བར་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་འོག བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ངོ་བོར་བསྡད་པ་རེད། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོའི་ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༡༧ ནས་ང་ཚོས་གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་རྩིས་མེད་བཏང་ཞིང༌། བོད་རང་བཙན་བསྐྱར་གསོ་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་པ་རེད། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༧༩ ནས་ད་བར་གཉིས་སྨན་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་བཟུང་བ་རེད། དབུ་མའི་ལམ་གྱི་ནང་དོན་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་ཞིག་ཟེར་གྱིན་ཡོད། རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་ཐད་ ༡༩༧༩ ནས་ད་བར་འགྱུར་བ་མང་པོ་ཕྱིན་ཡོད། ༸གོང་ས་མཆོག་གིས་ ༡༩༨༧ ལོར་ཨ་རིར་ཞི་བའི་གྲོས་འཆར་དོན་ཚན་ལྔ་བཏོན་པ་རེད། དེ་ཐད་ཀར་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ་དེ་འདྲ་མ་རེད། ཁྱོན་ཡོངས་ནས་༧གོང་ས་མཆོག་གི་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་འཆར་སྣང་ཞིག་རེད། དེ་གཞི་ལ་བཞག་སྟེ་ ༡༩༨༨ ལོར་སི་ཊ་སི་སྦག་གི་གསུང་བཤད་དེ་བཏོན་པ་རེད།
༢༠༠༡ ནས་ ༢༠༠༨ བར་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་འབྲེལ་མོལ་ ༧ དང་ཟུར་དུ་གཅིག་བཅས་བྱུང་ཡོད་ལ། དེ་དག་གི་སྐབས་སུ་བརྒྱུད་ལམ་གཅིག་དང་གྲོས་གཞི་གཅིག་གཏན་འཁེལ་བ་རེད། འོན་ཀྱང༌། སྐུ་ཚབ་ཚོགས་པར་འགྱུར་བ་འགྲོ་སྲིད་པ་རེད། སྐུ་ཚབ་ཚོགས་ཆུང་གི་སྒྲིག་འཛུགས་ལ་འགྱུར་བ་ཡོད་པ་མ་རེད། ༢༠༠༤ ཙམ་ནས་༧གོང་ས་མཆོག་གི་གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་གྱི་གསུང་འཕྲིན་དང༌། བཀའ་ཤག་གི་གསུང་འཕྲིན་ནང༌། སྔར་གྱི་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞིའི་འོག་ནས་ཟེར་བར་འགྱུར་བ་བཏང་སྟེ། རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞིའི་འོག་ནས་བོད་ཀྱི་མ་འོངས་པའི་མདུན་ལམ་འཚོལ་རྒྱུ་ཞེས་བཀོད་ཡོད། ལངས་ཕྱོགས་གསར་བ་དེར་ཞིབ་ཚགས་ཀྱིས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་པ་སྔར་ལོ་རྒྱ་ནག་ལ་སྤྲད་པའི་ཡིག་ཆ་དེ་རེད། ཡིག་ཆ་དེ་དང་སི་ཊ་སི་སྦག་གི་གསུང་བཤད་གཉིས་བར་འགྱུར་བ་མང་པོ་ཕྱིན་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོས་རྒྱ་ནག་ལ་ ༡༩༨༨ ལོར་ཕར་ཕྱིར་བལྟས་མི་སློག་པར་ ༢༠༠༨ ལོ་གཞི་ལ་བཞག་སྟེ་སྐད་ཆ་བཤད་དགོས་ཟེར་གྱིན་ཡོད། ཅེས་དང༌།
ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་དུ་གསུངས་དོན། བསྒྲུབ་བྱ་གཉིས་པ་བཙན་བྱོལ་བོད་མའི་བསམ་སྤྱོད་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ཟེར་བ་ནི། གལ་ཆེ་ཤོས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་རེད། བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་ནང་དུ་གསལ་བ་ལྟར། སྔོན་འགྲོ་ནས་འཛིན་གྲྭ་བཅུ་གཉིས་བར་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་གང་འདྲ་ཞིག་སྲུང་དགོས་པ་འཛིན་སྐྱོང་གིས་འཆར་གཞི་བཀོད་ཅིང༌། གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་གཏན་ལ་ཕབས་པ་ཞིག་རེད། དཔལ་འབྱོར་སྲིད་བྱུས་ཐད། རང་ཁ་རང་གསོ་ཐུབ་པ་མགོ་ཚུགས་ཟིན་ཡོད། ད་ཆར་ང་ཚོས་བུ་ལོན་སྤྲོད་དགོས་ས་གཅིག་ཀྱང་མེད་ལ། ལོ་རེའི་སྔོན་རྩིས་ཁ་མ་འདོམ་པ་འདས་པའི་ལོ་གསུམ་རིང་བྱུང་མེད། གཞུང་གི་ངོས་ནས་ཚོང་དང་འདུ་འགོད་ཀྱི་ལས་ཀ་མི་བྱེད་པ། དེ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ལས་ཀ་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང༌། དང་པོ། འཚེ་བ་མེད་པ། གཉིས་པ། ཁོར་ཡུག་ལ་མི་གནོད་པ། གསུམ་པ། རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ། བཞི་བ། དེའི་གྲུབ་འབྲས་ཀྱིས་དཔལ་འབྱོར་སྐྱོ་ཤོས་བར་སྙོབ་ཐུབ་པ་བཅས་རེད།
འཕྲོད་བསྟེན་ལ་མཚོན་ན། སྨན་བཅོས་ལས་སྔོན་འགོག་གལ་ཆེན་དུ་བརྩི་རྒྱུ་དང། དེང་རབས་ལས་སྲོལ་རྒྱུན་སྨན་བཅོས་གལ་ཆེན་དུ་བརྩི་རྒྱུ་བཅས་རེད། ལྷག་པར་དུ་དེང་སྐབས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ནད་རིགས་སྣ་ཚོགས་ཁྱབ་གདལ་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་སྟབས། སེམས་ཚོར་ཆེན་པོའི་ཐོག་ནས་ནད་རིགས་སྔོན་འགོག་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་གིན་ཡོད། མ་དང་བཅས་པའི་སྔོན་འགོག་ལ་དམིགས་བསལ་དོ་སྣང་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། དེ་གང་ཡིན་ཟེར་ན། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་འདས་པའི་བྱུང་རབས་ལ་བལྟས་ན། མི་བརྒྱ་ལས་སུམ་བཅུ་ནས་བཞི་བཅུ་ཚད་ལས་བརྒལ་བའི་རིག་སྟོབས་ཅན་ཤ་སྟག་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་། འདས་པའི་ལོ་ལྔ་བཅུ་དྲུག་ཅུའི་ནང་བོད་ནང་ནས་ཚར་ལོངས་བྱུང་མཁན་དང་བཙན་བྱོལ་ནས་ཚར་ལོངས་བྱུང་མཁན་གང་ཡིན་རུང་དེ་འདྲའི་རིག་སྟོབས་ཅན་འཐོན་རྒྱུ་ཁག་པོ་འདུག མང་ཆེ་ཤོས་འབྲིང་ཙམ་རེད། ཤེས་ཡོན་སྣ་ཁ་མང་ཙམ་ཤེས་ཀྱང་། མཐར་ཕྱིན་པ་གཅིག་ཀྱང་མི་ཤེས། དེ་ཇི་ལྟར་བྱུང་བ་རེད། གཅིག་བྱས་ན་མ་དང་བཅས་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་ལ་འབྲེལ་བ་མེད་དམ་སྙམ་གྱིན་ཡོད། ཅེས་གསུངས་བྱུང༌།
མཇུག་མཐར་བཀའ་ཁྲི་མཆོག་གིས་སྔར་ལོ་རྒྱ་ནག་ལ་སྤྲད་པའི་ཡིག་ཆ་དེའི་སྐོར་གསུངས་དོན། རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་ཆ་རྐྱེན་ཡག་པོ་ཞེ་དྲག་ཡོད། དེ་མར་ཁུ་སི་དང་ལེ་ཉེན་གྱིས་མི་རིགས་ལ་འཛིན་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཐོག་ནས་ཡོང་བ་རེད། མར་ཁུ་སི་རིང་ལུགས་ནང༌། མི་རིགས་དང་གྲལ་རིམ་གཉིས་ལོགས་སུ་ཕྱེས་ཡོད། གྲལ་རིམ་ལ་འཐབ་རྩོད་དང་མི་རིགས་ལ་མཐུན་སྒྲིལ་དགོས་པ་གསལ་ཡོད། མོའོ་ཡིས་མགོ་ཁྲིད་པའི་རྒྱ་ནག་གུང་ཁྲན་སྲིད་གཞུང་དེ་ཤུགས་ཆེན་པོ་མ་ཆགས་སྔོན་གྱི་སུམ་ཅུ་སོ་གྲངས་ནང༌ར་ཤི་ཡ་དང་གྲོས་ཆོད་སྐབས། རྒྱ་ནག་གི་མི་རིགས་ཚང་མར་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ཐོག་ནས་རང་བཙན་བྱ་དགོས་ཞེས་བཀོད་ཡོད་ཀྱང༌། རྗེས་སུ་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་སྐད་ཆ་དེ་རྩ་ཁྲིམས་ནང་སླེབས་མེད། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ ༡༩༦༥ ལོ་ནས་ཚུགས་ཀྱང་ད་བར་རང་སྐྱོང་སྲོལ་ཡིག་གཏན་འབེབས་བྱ་ཐུབ་མེད། རང་སྐྱོང་སྲོལ་ཡིག་གཏན་འབེབས་མ་བྱས་བར། བཅའ་ཁྲིམས་ནང་གི་རང་སྐྱོང་ཆ་རྐྱེན་ཁག་ལག་ལེན་བསྟར་རྒྱུའི་མཐུན་རྐྱེན་ཚང་གིན་མེད། རང་སྐྱོང་སྲོལ་ཡིག་གི་ཟིན་བྲིས་ཐེངས་ཁ་ཤས་བཟོས་ཀྱང་ལམ་བར་ནས་འགག་པ་རེད།
དཀའ་ངལ་དེ་རིགས་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་དང་དབུས་གཞུང་གཉིས་ཕན་ཚུན་ཡིད་ཆེས་ཀྱིས་བསྒྲུབ་པ་ཡིན་ན་ལས་བསླ་བོ་ཞིག་རེད། བོད་པར་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་སྤྲོད་རྒྱུར་རྒྱ་ནག་གི་མགོ་ཁྲིད་ཚོར་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཆོད་སེམས་ཤིག་དགོས་ལ། ཆོད་སེམས་དེ་བྱུང་ན་ཆུ་ཚོད་ཉེར་བཞིའི་ནང་བསྒྲུབ་ཐུབ། དེ་བསྒྲུབ་པ་ཡིན་ན། བོད་པའི་ངོས་ནས་བལྟས་ན། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་མངོན་འདོད་འགྲུབ་པ་རེད་ལ། རྒྱ་ནག་གི་ངོས་ནས་བལྟས་ན། མི་རིགས་ཁ་བྲལ་གཏན་འགོག་བྱ་ཐུབ་པ་མ་ཟད། དུས་ཡུན་རིང་པོར་བོད་དེ་རྒྱ་ནག་གི་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་ཆ་ཤས་བྱས་ཏེ་སྡོད་ཐུབ་པ་རེད། དབུས་གཞུང་ལ་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་གཞུང་ཚབ་གཏོང་རེས་ཀྱི་དབང་ཚད་དང་། རྒྱལ་སྲུང་ཆེད་དམག་སྲིད་ཀྱི་དབང་ཚད་གཉིས་ལས་དབང་ཆ་གཞན་དག་ས་གནས་གཞུང་ཁོ་ནར་ཡོད་པ་དང༌། ཡང་ན་དབུས་དང་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་བསྒྲུབ་དགོས་པ་རེད། ཅེས་གསུངས་བྱུང༌།
བཀའ་ཁྲི་མཆོག་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་རྩ་ཁྲིམས་ལ་བསྐྱར་བཅོས་གཏོང་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་དོན། ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་དེ་དུམ་བུ་ ༡༡ བྱས་ཏེ་དབང་བསྒྱུར་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། སྤྱིར་དེ་འདྲ་བཟོ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཡོད་པ་མ་རེད། བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གནའ་སྔ་མོ་ནས་ས་འབྲེལ་བྱས་ཏེ་ཆགས་ཡོད་སྟབས། བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་དེ་རྒྱ་ནག་གི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ང་དྲུག་ལས་མི་རིགས་གཅིག་རང་ཡིན་ལ། འཛིན་སྐྱོང་གཅིག་གི་འོག་ནས་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་དགོས་ཟེར་གྱིན་ཡོད། རྒྱ་ཕྱོགས་ནས་དེ་ལ་དགག་པ་རྒྱག་གིན་ཡོད་མོད། ཡིག་ཆ་དེའི་དོན་ཚན་གཅིག་ལའང་ཁྲིམས་དང་མཐུན་པའི་དགག་པ་ཞིག་རྙེད་མེད། ང་ཚོའི་བསམ་པར་རྒྱ་ཕྱོགས་ནས་ཡིག་ཆ་དེའི་ནང་གི་ཆ་རྐྱེན་ཁག་ལག་ལེན་བསྟར་གྱིན་ཡོད། ཅེས་ལབ་གི་རེད་དྲན་ཡོད་ཀྱང་། དེ་ལྟར་ཚིག་གཅིག་ཀྱང་ལབ་མེད་པ་དེས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང༌། རྒྱ་ནག་གིས་རྩ་ཁྲིམས་དང་བཅའ་ཁྲིམས་ནང་གི་ཆ་རྐྱེན་ཁག་ལག་ལེན་བསྟར་མེད་པ་ངོས་ལེན་བྱས་པ་མཚོན་ཡོད།
ཡིག་ཆ་དེ་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱ་ཆེད་སི་ཊ་སི་སྦག་གི་གསུང་བཤད་དང་ཞི་བའི་གྲོས་འཆར་དོན་ཚན་ལྔ་ལུང་འདྲེན་བྱེད་པ། དེ་བཞིན་ ༢༠༠༡ སྔོན་ལ་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་བཀའ་གནང་བ་ཁག་ཅིག་ལུང་འདྲེན་བཅས་བྱས་ཡོད། དེ་ནི་ལུགས་མཐུན་མ་རེད། སྐབས་དེའི་གནས་སྟངས་དང་ད་ལྟའི་གནས་སྟངས་ཁ་ཁ་རེད། སྔོན་མའི་སྐད་ཆ་ལུང་འདྲེན་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ན། སྔོན་མ་ལོ་ ༢༠ ལྷག་རིང་ང་ཚོས་རང་བཙན་གཙང་མ་བསྐྱར་གསོའི་སྲིད་བྱུས་བཟུང་བ་རེད། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་ད་ལྟའི་བཞེངས་ཕྱོགས་གསལ་བོར་བསྟན་པ། སྔར་ལོ་རྒྱ་ནག་ལ་སྤྲད་པའི་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར་ཡིག་ཆ་དེ་རེད། རྒྱ་གཞུང་གིས་ཡིག་ཆ་དེར་རྒྱུ་མཚན་དང་ལྡན་པའི་ལན་འདེབས་ཤིག་མ་རྙེད་སྟབས། བར་ལམ་ཞིག་ནས་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་ལྟ་གྲུབ་ནོར་འཁྲུལ་རེད། མར་ཁུ་སི་དང་ལེ་ཉེན་གྱི་ལྟ་གྲུབ་དེ་འགྲིག་གིན་མི་འདུག་ཟེར་བའི་རྩོམ་ཡིག་མང་པོ་ཞིག་ཐོན་ཡོང་གིན་འདུག དེ་དག་གིས་གང་ཞིག་སྟོན་གྱིན་ཡོད་ཟེར་ན། རྒྱ་གཞུང་གིས་ད་ལྟའི་རྩ་ཁྲིམས་རྩིས་མེད་གཏོང་སྲིད་པ་དང་། ཡང་ན་རྩ་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཅོས་ཆེན་པོ་ཞིག་གཏོང་མི་སྲིད་པ་མིན་པ་དེ་རེད། ཅེས་གསུངས་སོང༌།
དགོངས་དག་ཟུར་མིང་ཅན། ཁྱེད་ལ་གསལ་བཤད་ཙམ་ཡིན་ཡང་དགག་པར་དོན་གྱིས་སོང་ན་ཅི་བྱ། དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྐྱ་ཐིག་དང་ལྐོག་ཟ་སོགས་ཐག་ཆོད་ཟིན་པས་སེམས་ཁུར་མ་བྱེད། ཤེས་ཡོན་གྱི་སྐོར་གོང་གི་རིག་དོན་གྱིས་གསལ་བཤད་དེ་ཐེངས་བརྒྱར་ཀློག་དང་ངེས་པ་ཕྲན་བུ་རྙེད་ངེས།
ནོར་བཅོས། ཞུ་བ་རེད། ཞུ་བ་ཡིན།
ཟུར་མཁར་ལགས་ལ་བསམ་ཚུལ་ཐུང་ཐུང་ཞིག་ཕུལ་འདོད་བྱུང་།
ཉེ་རབས་བཙན་བྱོལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད། ཤེས་ཡོན་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞི་དངོས་མ་ཞིག་མེད་པ་ནས་ཡོད་པར་གྱུར་བའི་དུས་ཚོད་ནི་ད་ལྟའི་བཀའ་བློན་ཁྲི་བ་དང་ཁོང་གི་འཛིན་སྐྱོང་སྐབས་ཐོག་དང་པོའི་སྐབས་ལ་བྱུང་བ་ཞིག་རེད། ཤེས་ཡོན་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་སྐོར་ནས་བརྒྱ་ཅུ་གྱ་གྲངས་ནས་བཟུང་། བགྲོ་གླེང་ནར་ནུར་དང་འཆར་གཞི་རབ་རིབ། ཚོགས་འདུ་གྱ་གྱུར་ཇི་སྙེད་བྱུང་ཡོད་རུང་། སྒྲོམ་གཞི་ཁ་གསལ་ཞིག་བཏིངས་ཐུབ་མེད་། གཅིག་བྱས་ན་དེ་རྗེས་སུ་ལུས་བའི་རྟགས་མཚན་ཞིག་ཡིན་རྒྱུ་རེད། ད་ཡོད་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་སྲིད་ཇུས་འདི་སྐབས་འཕྲལ་གྱི་དགོས་མཁོར་དམིགས་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་ཕུགས་ལ་དམིགས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དེ་ཡང་མཁྱེན་དགོས་སྙམ། ཕུགས་དེ་ཡང་བཙན་བྱོལ་གྱི་ཕུགས་མ་ཡིན་པར་བོད་རང་དབང་ཐོབ་པའི་རྗེས་སུ་ཡང་མུ་མཐུད་རྒྱུ་དང་རྒྱུན་འཁྱོངས་རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཤེས་ཡོན་སློབ་གསོའི་གནས་བབ་འདིར་གཞི་གཏད་ཡོད་པ་རེད། དེ་དག་རེ་རེ་བཞིན་ཞུ་ལོང་སྐབས་ཐོག་ལ་མི་འདུག དེ་ནས་ཁྱེད་ཀྱིས་རྔོ་མ་ཐོགས་གསུངས་བ་དེ་ཡང་བདེན་པ་རེད། ལོ་ཤས་ཀྱི་ནང་ལ་རྔོ་ཐོགས་མཁན་གྱི་ཤེས་ཡོན་སྲིད་ཇུས་ཤིག་རང་དབང་རང་བཙན་གཙང་མ་ཡོད་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་ཀྱང་བཟོ་ཐུབ་ཀྱི་མི་འདུག
འོན་ཀྱང་། རྔོ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ཐོགས་བཞིན་པ་ནི་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲ་དེ་རེད། དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲའི་བྱིས་བ་ཚོ་དང་ཉེ་འཁྲིས་ཀྱི་སློབ་གྲ་གཞན་ཁག་གི་བྱིས་བ་ཚོའི་དབར་ན་བོད་ཡིག་གི་རྨང་གཞིའི་ཁྱད་པར་ཞིག་དེ་རིང་སང་ཉིན་ཤོར་ཡོང་གི་ཡོད་པ་དེ་ཡང་རྔོ་ཞིག་ཐོགས་རྒྱུའི་རྟགས་མཚན་མིན་ནམ་སྙམ། དེ་ནས་དཔལ་འབྱོར་སྒེར་བདག་ཏུ་བསྒྱུར་ནས་ལས་བྱེད་གང་འཚམ་ཤིག་ལས་མེད་ཆགས་པ་དེ་ཡང་བདེན་པ་རེད། ལས་མེད་ཆགས་པ་དེ་ཚོ་ལ་གོ་སྐབས་ཆད་ཡོད་པ་མ་རེད་སྙམ། དེ་ནས་བོད་གཞུང་གི་བུ་ལོན་དང་ཚོང་ལས་སྡེ་ཚན་ཉེར་བཞི་ཡོད་པ་དེ་དག་གི་ལོ་རེའི་ཡོང་འབབ་དང་གྱོང་གུད་ཀྱི་སྐོར་ནས་དཔལ་འབྱོར་སྒེར་བདག་ལ་མ་བསྒྱུར་སྔོན་གྱི་བཀའ་ཤག་གི་གསུང་བཤད་ཁག་དང་སྐབས་དེའི་སྤྱི་འཐུས་ལས་རིམ་གསར་ཤོག
གཞན་གཞུང་འབྲེལ་ཚགས་ཤོག་ཤེས་བྱ་བཅས་ལ་གསལ་འདུག་པས་ན་དེ་ཚོ་ྐློག་ཐུབ་པ་གནང་རོགས་ཞུ་འདོད་བྱུང་། དེ་ནས་རྩིས་ཞིབ་འགན་འཛིན་བཀའ་རྒྱུད་དོན་གྲུབ་ལགས་ཀྱིས་གསུངས་བ་དེ་དཔལ་འབྱོར་སྒེར་བདག་ཏུ་བསྒྱུར་ཚར་བའི་རྗེས་ནས་ཡིན་བསམ་སོང་། གསལ་བོ་ཞིག་དྲན་གྱི་མི་འདུག རྗེས་ནས་བརྩད་གཅོད་ཅིག་གཏོང་གི་ཡིན།
དེ་ནས་སྐྱ་ཐིག་གི་སྐོར་ནས་རེད། འདིའི་སྐོར་ལ་ངེད་རང་སྒེར་ངོས་ནས་མང་ཙམ་ཞུ་འདོད་ཡོད། འོན་ཀྱང་། དེ་རིང་རེ་རེ་བཞིན་ཞུ་ཐུབ་པ་མི་འདུག རེ་རེ་བཞིན་ཞུས་བ་ཡིན་ན་མཆན་བུའི་ཚབ་ནས་མ་བསྡད་པར་བསམ་ཚུལ་རིང་པོ་ཞིག་ཆགས་ཉེན་འདུག གང་ལྟར། ༡༩༧༩ལོའི་རྗེས་ནས་བཟུང་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་དང་རྒྱ་ནག་འཐབ་ཕྱོགས་གཅིག་གྱུར་སྡེ་ཁག་གི་ཚན་པའི་དབར་ལ་། སྐུ་ཚབ་གཏོང་རེས་ཀྱི་རིམ་པ་རབ་རིབ་ཞིག་བྱུང་བ་རེད། གླེང་མོལ་དེ་ཚོ་ཡང་རབ་རིམ་ཅན་ཤ་སྟག་རེད། ཕར་ཚུར་གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་གོ་བརྡ་མ་འཕྲོད་པའི་དཀའ་ངལ་ཡང་རིམ་པ་ཅིག་བྱུང་བ་རེད། སྐུ་ཚབ་ཚོའི་སྐད་ཆ་ཡང་འདྲ་མིན་རེད། གང་ལྟར། སྐབས་ཐོག་དེར་དབུ་མའི་ལམ་ཟེར་ནས་སྐད་ཆ་ཞིག་བཤད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད་མ་གཏོགས་ཕར་ཚུར་གཉིས་ལ་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྐྱ་ཐིག་གསལ་བོ་ཞིག་ཡོད་མ་རེད། སྐུ་ཚབ་རྣམས་ཀྱིས་སྐད་འདྲ་ཞིག་འཁྱེར་ནས་བསྡད་པ་རེད་མ་གཏོགས་དངོས་སུ་གྲོས་མོལ་གྱི་དབུ་བཙུགས་པ་དང་གྲོས་གཞི་བཏོན་པ། གྲོས་ཆོད་བཞག་པ་སོགས་ཅི་ཡང་བྱུང་ཡོད་མ་རེད་ལབ་ན་ཡང་སྐྱག་རྫུན་ཏུ་མི་འགྲོ་ དེ་ནས་ད་ལྟའི་བཀའ་བློན་ཁྲི་བ་འདི་དང་ཁོང་གི་འཛིན་སྐྱོང་གི་སྐབས་ལ་ཞི་མོལ་ཚོགས་ཆུང་བཙུགས་པ་མ་ཟད་སྐུ་ཚབ་གཏོང་རེས་ཀྱི་རིམ་པ་ཞིག་གསལ་བོར་བཏོད་པ་རེད། དབུ་མའི་ལམ་གྱི་དགོངས་གཞི་ཨ་མ་དེར་འགྱུར་བ་ཡང་རིམ་པ་ཇི་སྙེད་ཅིག་ཕྱིན་ཡོད་པ་རེད། འགྱུར་བ་ཇི་ལྟར་ཕྱིན་ཡོད་མེད་སོགས་བཀའ་ཤག་གི་གསུང་བཤད་དང་གསལ་བཤད་སོགས་ན་གསལ་བོར་བཀོད་འདུག འདིར་བསྐྱར་བསྡུས་བྱེད་ཀྱི་མིན།
གང་ལྟར། སྔར་ལོ་རྒྱ་ནག་ལ་སྤྲད་པའི་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར་ཡིག་ཆ་དེ་ནི་ངེད་ཀྱིས་གླེང་བཞིན་པའི་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྐྱ་ཐིག་གསལ་ཤོས་དེ་རེད། ད་ཕན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཚུན་ལ་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྐྱ་ཐིག་དེ་ལས་གསལ་བ་ཞིག་སུས་ཀྱང་བཏོན་མི་འདུག་སྙམ། སྐྱ་ཐིག་འདི་འཐེན་མཁན་ཡང་ད་ལྟའི་བཀའ་བློན་ཁྲི་བ་དང་ཁོང་གི་འཛིན་སྐྱོེང་རེད ཞུ་བ་རེད། དགོངས་དག། ངེད་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་རྣམས་ལྷུ་འགྲིག་པོ་ཞིག་ཡོང་མ་སོང་། ད་དུང་ཡང་ཉིད་ལ་དོགས་པ་ཡོད་ན། ཞིབ་ཀྱིས་གླེང་དང་། ངེད་ཀྱིས་ཀྱང་ཆུ་ཚོད་སྟོང་པ་ཞིག་བེད་སྤྱད་ནས་ད་ལྟའི་བཀའ་བློན་ཁྲི་བ་དང་ཁོང་གི་འཛིན་སྐྱོང་གི་སྐོར་ནས་ཁ་གསལ་གཏིང་གསལ་ཞིག་འབྲི་གི་ཡིན། གནས་སྐབས་ལ་དེ་ཙམ་ཞུ།
སྐུ་ངོ་ཨ་རིག་ལགས། ང་ཚོས་མི་རིགས་འདི་འཛམ་གླིང་སྟེང་མུ་མཐུད་གསོན་གནས་ཐུབ་ཐབས་ལ་ད་ལྟ་ཛ་དྲག་གི་དུས་ལ་སླེབས་ཡོད་པ་དེ་སྐྱོབ་ཐབས་གནང་དགོས་ལ་ལས། ད་ལྟ་ཤི་དང་གསོན་གྱི་འགག་རྩ་གནད་དོན་དེ་མ་སེལ་བར་གཏིང་ཟབ་རྒྱང་རིང་གི་ཐབས་ལམ་ཞེས་པ་ཞིག་གང་ནས་ཡོང་། བོད་གཞུང་གི་དཔལ་འབྱོར་གནས་སྟངས་ངོ་མ་དེ་རྩིས་ཞིབ་འགན་འཛིན་གྱིས་དུས་བབ་གསར་འགོད་པར་གསུངས་པ་དེ་ལས་ལྷག་པ་ཞིག་སུ་ཀྱང་བཤད་ཐབས་མེད་པ་མཁྱེན་གསལ་རེད། དངུལ་ཕར་གཏོང་ཚུར་ལེན་ནི་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་འགྲོ་སྟངས་རེད། དེར་བོད་གཞུང་བུ་ལོན་ནང་དུ་ཟུག་འདུག་ཅེས་བརྗོད་པ་ནི་མ་ཤེས་པའི་གཏམ་རེད། ད་ལྟ་བར་བོད་གཞུང་སྲི་ཞུ་བའི་ནང་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ལྷག་མྱོང་མེད་པས། སྐུ་ཉིད་ཀྱི་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་སྒོ་བརྒྱབ་པ་རེད་གསུངས་པ་དེ་ལ་གཞི་རྟེན་མི་འདུག་བསམ། ང་ཚོའི་མིག་སྔའི་འོས་འགན་དང་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟངས་ནི་བོད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཡིན་པ་ལས་ཕན་ཚུན་དགག་ལན་སྤྲོད་རེས་བྱེད་རྒྱུ་དེ་མ་ཡིན་པར་བསམ་མོ།།
གྲོགས་ཟུར་མཁར་ལགས། བོད་གཞུང་ཤེས་ཡོན་སྲིད་ཇུས་འདི་མི་རིགས་ཤིག་ས་སྟེང་འདིར་ཡུན་གནས་ཐུབ་པའི་ཐབས་ཇུས་གོང་ན་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་པས་དུས་ཚོད་ཐུང་ཐུང་ནང་གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ཞིག་མི་སྟོན་ལ་གཅིག་བྱས་ན་གཏིང་ཟབ་རྒྱང་རིང་གི་ཐབས་ལམ་འདི་ཁྱེད་ཀྱི་བློ་ངོ་ཤར་མི་ཐུབ་ན་ཐང་། དཔལ་འབྱོར་སྒེར་བདག་གིས་བོད་གཞུང་གི་བུ་ལོན་གཙང་སེལ་དང་སྔོན་རྩིས་ཁ་འདོམ་བྱུང་བ་རེད་དེ་ལས་གལ་ཆེན་ཞིག་ལ་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་སྒོ་བརྒྱབ་སྟེ་མ་འོངས་བར་སྒྲིག་འཛུགས་སྲ་བརྟན་ཡོངས་པའི་མཐུན་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ཞིག་བབསྐྲུན་པ་རེད། ཁེ་ཕན་མེད་པའི་ཚོང་སྡེ་ཉེར་གཅིག་མ་ཚད་ཉིས་སྟོང་ཡིན་ཡང་མེད་པ་བྱེད་དགོས། ༣ དབུ་མའི་ལམ་ལ་སྐྱ་ཐིག་ཙམ་མིན་ལ་བོད་མི་མང་ལ་དགོས་མཁོ་ངོ་མ་དེ་མཐའ་མའི་ཐག་གཅོད་ཀྱིས་ཚུལ་ཏུ་ཤོག་བུ་དཀར་པོ་ཐོག་ཡི་གེ་ནག་པོར་བཀོད་ནས་རྒྱའི་མགོ་ཁྲིད་ཚོར་སྤྲོད་ཐུབ་པ་འདིས་རྒྱའི་མགོ་ཁྲིད་ཚོས་ཏ་ལའི་བླ་མས་འདི་བསམ་གྱིན་འདུག་དེ་བཤད་གྱིན་འདུག་ཟེར་བའི་འཆལ་གཏམ་ལ་ཡན་པོར་མི་ཤོར་པའི་དགག་ལན་གནང་བ་རེད
རིག་འབྱུང་དོན་འགྲུབ་བཀྲིས་ལགས། ཤེས་ཡོན་སྲིད་ཇུས་གཏན་འབེབས་འདིས་ཤེས་ཡོན་ལ་རྔོ་ཐོགས་པ་གང་བྱུང་འདུག དཔལ་འབྱོར་སྒེར་བདག་ཏུ་བསྒྱུར་བ་འདིས་དཔལ་འབྱོར་ལ་ཁེ་ཕན་གང་བྱུང་འདུག་ཚོང་ལས་སྡེ་ཚན་ཉེར་གཅིག་མེད་པར་གྱུར་བ་འདིས་བོད་ཀྱི་ལས་བྱེད་ལྔ་བརྒྱ་བཞི་བཅུ་ལས་གནས་ཤོར་བ་འདིས་བོད་མི་རིགས་ལ་ཕན་ཐོག་བྱུང་འདུག་གམ། འདི་སྒྲིག་འཛུགས་སྲ་བརྟན་རེད་དམ་རྒྱ་བསྐྱེད་རེད། དབུ་མའི་ལམ་ཞེས་པ་ནི་སྐབས་དུས་དང་གནས་སྟངས་ལ་གཞིགས་ཏེ་ཕྱོགས་གཉིས་ལ་ཁེ་ཕན་ཡོད་པ་དང་ཕྱོགས་གཉིས་ནས་ངོས་ལེན་ཐུབ་པའི་ཐབས་ལམ་ཞིག་ལ་གོ་དགོས་པ་ལས། དེ་ལ་སྐྱ་ཐིག་ཞེས་པ་ཞིག་ཡོད་མི་སྲིད་པ་རེད། ཡིན་ནའང་ཁྱེད་རང་བཀའ་ཁྲི་མཆོག་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་དང་མངོན་པར་བསྟོད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པས་སོ།།
གང་ཤེས། ཤེས་ཡོན་སློབ་གསོ་་་་་བོད་ཀྱི་སྐྱིད་སྡུག་་་་་ བོད་ཀྱི་མ་འོངས་པ་་་་་་བོད་ཀྱི་་་་ལས་དབང་་་་་་་ད་དངོས་ནས་་ཨ་ཐང་ཆད་པས་སྐད་ཆ་ནི་གོ་རྒྱུ་ཇེ་མང་རེད་་་་
བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་ལ་ཇི་འདྲའི་འགྱུར་བ་མང་པོ་ཞིག་བྱུང་འདུག་ཨང་། དེ་ནི་ལངས་ཕྱོགས་བརྟན་པོ་མེད་པའི་མཚོན་བྱེད་གསལ་པོ་ཞིག་རང་རེད། ག་ལེར་ག་ལེར་གུང་ཁྲན་ཏང་ལ་བསྟོད་གླུ་ལེན་མཁན་དག་ནི་མི་རིགས་ཀྱི་དཔའ་བོ་དང་། བོད་རང་བཙན་རྩོད་ལེན་པ་དག་ནི་མི་རིགས་ཀྱི་ཉེས་ཅན་པར་མི་འགྱུར་བའི་ངེས་པའང་མི་འདུག ད་དུང་རིམ་གྱིས་གངས་ཅན་སྐྱིད་གཤོངས་སུ་ཡང་ཁྲག་མདོག་གིས་བཟོས་པའི་སྐར་ལྔའི་དར་དམར་བསྒྲེང་དགོས་པ་འདྲ་ཞིག་འདུག
ང་ཚོའི་ཡོད་ཚད་རྒྱ་གཞུང་ལ་བསྟུན་མཁས་དང་། ཡོད་ཚད་རྒྱ་གཞུང་གི་རེ་འདོད་ཁེངས་པ་ཞིག་བསྒྲུབ་དགོས་ན། ད་ནི་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་གསལ་རྒྱུ་ཞིག་ལོགས་སུ་ཡོང་རྒྱུ་མེད་དོ།
རྩོམ་སྒྲིག་པ་ལགས།
ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་ལ་ཆོས་ལུགས་རུས་མེད་མཚོན་པའི་ཡིག་ནོར་འགའ་ཞིག་འདུག་པས་རྗེས་སུ་དག་ཆར་གཟབ་རོགས།།
ད་ལྟའི་བཀའ་བློན་ཁྲི་བ་དང་ཁོང་གི་འཛིན་སྐྱོང་གིས། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་ཇུས་གཏན་འབེབས་དང་ལག་ལེན་འགོ་འཛུགས་གནང་བ་མ་ཟད་གཞུང་གི་དཔལ་འབྱོར་སྒེར་བདག་ཏུ་བསྒྱུར་ཏེ་དཔལ་འབྱོར་རང་ཁ་རང་གསོའི་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད་འགོ་ཚུགས་པ། ཕྱི་ནང་གི་སྒྲིག་འཛུགས་སྲ་བརྟན་དང་རྒྱ་བསྐྱེད་གནང་བ།
བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་གྱི་ལམ་བུ་དཀྱེལ་ཡངས་སུ་བཤངས་སྟེ་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར་ཞེས་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྐྱ་ཐིག་གསལ་བོར་ཕབ་པ་བཅས་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་སོ། མངོན་པར་བསྟོད་དོ།