ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༩ ཉིན་མཚོ་སྔོན་རྒྱང་སྒྲོག་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་དུ་༼ མཚ་སྔོན་རྒྱང་སྒྲོག་བརྙན་འཕྲིན་གྱི་བོད་ཡིག་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས༽ ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་དེ་དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོ་ཞིག་བསྡུས་ཡོད་ཅིང་། མཛད་སྒོ་དེའི་སྟེང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཏང་གི་དྲིལ་སྒྲོག་མགོ་འཛིན་གཞོན་པ་དང་། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་བོད་རིག་པའི་སློབ་གླིང་གི་འགན་འཛིན་གཞོན་པ་དང་དགེ་རྒན་གཅིག་ལྕོགས་ཟླ་བ། ༼ སྦྲང་ཆར ༽ དུས་དེབ་ཀྱི་རྩོམ་སྒྲིག་པ་ཟླ་བ་བློ་གྲོས། མཚོ་སྔོན་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་བོད་སྐད་སྡེ་ཚན་གྱི་འགན་འཛིན་ནམ་མཁའ་ཐར། དེ་བཞིན་ཐེངས་འདིའི་དཔེ་དེབ་ནང་གི་རྩོམ་པ་པོ་རྣམ་པ་བཅས་མཉམ་ཞུགས་གནང་སྟེ། དུས་རབས་གསར་པའི་བརྙན་འཕྲིན་དང་རླུང་འཕྲིན་སྟེང་གི་བོད་སྐད་རྒྱང་སྒྲོག་གི་ལས་དོན་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་ཕྱོགས་དང་། མི་རབས་གསར་པའི་གཞོན་སྐྱེས་ཚོ་བརྡ་འཕྲིན་དུས་རབས་ལ་ཁ་ཕྱོགས་ཏེ། བོད་སྐད་བོད་ཡིག་གི་ཐོག་ནས་གསར་འགྱུར་ལས་རིགས་ལ་སྤྲོ་བ་འཕེལ་ཐབས་བཅས་ཀྱི་སྒོར་ལ་གྲོས་བསྡུར་བྱས་ཡོད་འདུག
དཔེ་དེབ་འདིའི་ནང་དུ་དུས་ཡུན་རིང་པོར་བོད་སྐད་རྒྱང་སྒྲོག་དང་བརྙན་འཕྲིན་སོགས་གསར་འགྱུར་ལས་རིགས་ཐོག་ཕྱག་གནས་གནང་མྱོང་མཁན་ ༣༠ ལྷག་གི་དཔྱད་རྩོམ་ཁག་ ༣༣ ཙམ་བསྡུ་བསྒྲིགས་བྱས་ཡོད་ཅིང་། བརྡ་འཕྲིན་དུས་རབས་ཀྱི་གཞོན་སྐྱེས་མང་པོ་ཞིག་གིས་ངང་བསྒུག་བྱས་ཡོད་པའི་དཔེ་དེབ་ཅིག་ཀྱང་ཆགས་ཡོད་འདུག དཔེ་དེབ་འདིའི་ནང་མཚོ་སྔོན་རྒྱང་སྒྲོག་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་བཙུགས་ཏེ། ད་ལྟའི་བར་ཆེས་ཐོག་མར་དཔར་སྐྲུན་བྱས་པའི་བོད་སྐད་རྒྱང་སྒྲོག་བརྙན་འཕྲིན་ལས་རིགས་དང་འབྲེལ་བའི་བོད་ཡིག་རྐྱང་རྐྱང་ཐོག་བྲིས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་ཀྱི་དཔེ་དེབ་ཐོག་མ་དེ་ཆགས་ཡོད་ཅིང་། འདས་ཟིན་པའི་བོད་སྐད་རྒྱང་སྒྲོག་བྱ་བའི་འཕེལ་རིམ་དང་། མི་རབས་གསར་པའི་གཞོན་སྐྱེས་རྣམས་ལ་ལམ་སྟོན། དེ་བཞིན་རྒྱང་སྒྲོག་ལས་རིགས་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་གནང་མཁན་ཚོར་དཔྱད་གཞི་ཡིག་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཆགས་ཡོད་འདུག
ཧ་ཧྥུ་སློབ་ཆེན་གྱི་རླབས་ཆེན་སློབ་གསོ་ལས་བློ་བཟང་སེང་གེ་ལ་ལྟ་བ།
བདག་གིས་སྔ་ཕྱིར་བློ་བཟང་སེང་གེ་སྐོར་ལ་བྲིས་རྩོམ་ཁ་ཤས་སྤེལ་བ་ལ་རྒྱུ་མཚན་ཆེན་པོ་མེད་ཀྱང་སྲིད་མོད། བདག་རང་ངོས་ནས་བལྟས་ན་དགོས་པ་མང་དུ་གདའ་སྟེ། བཀའ་ཁྲིའི་འགྲན་གླེང་གི་ཁྲོད་དུ་མིག་སྔའི་མི་རྣམས་ཀྱི་ཁྱབ་བསྒྲགས་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་ནི་འདས་ཟིན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཙམ་ལས་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་རླབས་ཆེ་བ་དག་སྟོར་བ་དང་བསྐྱུད་པའི་རྣམ་པ་འདུག་ཕྱིར། བདག་གིས་ཆེད་དུ་བློ་བཟང་སེང་གེའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་སློབ་གསོའི་གནས་བབ་ལས་བལྟས་ན་བསམ་པ་ཡིན། ཨ་རིའི་ཕུའུ་སི་ལིན་ཏོན་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་(普林斯顿大学Princeton University)སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་ཞིག་གི་གཏམ་བཤད”ཨོ་པ་མར་ཅིའི་ཕྱིར་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་ཐོབ་པ་རེད” (奥巴马为什么能当美国总统？)ཅེས་པའི་ནང་དུ། “ཨོ་པ་མར་ད་དུང་སྐྱེས་སྟོབས་ཀྱི་ཤེས་རབ་ཡ་མཚར་བ་ཞིག་ཡོད་དེ། ཨོ་པ་མ་དང་འཛིན་གྲྭ་གཅིག་པའི་སློབ་བུ་གཉིས་ཀྱིས་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་གི་བཅར་འདྲི་དང་ལེན་བྱེད་སྐབས། ‘ཧ་ཧྥུ་སློབ་ཆེན་དུ་སྐྱེས་སྟོབས་ཀྱི་ཤེས་རབ་མེ་འབར་བ་ནང་བཞིན་ཡིན་པ་ཤིན་ཏུ་ནས་མང་། ཨོ་པ་མའི་ཤེས་རབ་ནི་དེ་ལས་ད་དུང་འཕགས’ཅེས་བཤད་པ་ནི་དོན་དངོས་རེད། དེའི་སྟབས་ཀྱིས་ཨོ་པ་མར་ཨ ་རི་མི་མང་གི་བླ་ན་མེད་པའི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོབ་པ་རེད”ཅེས་ཨ་རི་རང་ཉིད་ཀྱི་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་དག་གིས་ཀྱང་ཧ་ཧྥུ་སློབ་ཆེན་ལ་ཚད་མཐོ་བའི་གདེངས་འཇོག་བྱས་འདུག དེ་བས་བདག་གིས་ཧ་ཧྥུ་སློབ་ཆེན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཉུང་བསྡུས་ཤིག་མཚམས་སྦྱར་ཏེ་བལྟས་ན་རྔོ་ཐོགས་པར་བསམས་ཏེ་དགོད་པར་བྱ་བ་ལ།
ཧ་ཧྥུ་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་ཐོག་མའི་མིང་ལ་ཧ་ཧྥུ་སློབ་གླིང་ཞེས་འབོད་ལ། སྤྱི་ལོ༡༩༣༦ལོའི་ཟླ་བ༡༠ཚེས༢༨ཉིན་ལ་གསར་དུ་བཙུགས། དབྱིན་ལན་གྱི་ཅན་ཆོ་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ（剑桥大学）དང་མཚུངས་པའི་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཞིག་གཟུག་རྒྱུར་ཐག་གིས་བཅད། འགྲོ་གྲོན་དབྱིན་སྒོར་ཁྲི་བཞི་བརྒྱ་བཏང་། སློབ་གླིང་འདི་ཆེས་ཐོག་མའི་གསར་གཏོད་པའི་གྲས་ཀྱི་མི་ཕལ་ཆེ་བ་ཅན་ཆོ་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ（剑桥大学）དང་འབྲེལ་ཡོད་ཤ་སྟག་ཡིན་སྟབས་སློབ་གླིང་འདི་ཡང་ཅན་ཆོ་སློབ་གླིང་དང་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་སློབ་གླིང་ཆེན་མོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར། སྤྱི་ལོ༡༦༣༨ལོར་དངོས་སུ་དབུ་འཛུགས་བྱས། དེང་དུས་ཧ་ཧྥུ་སློབ་གླིང་གི་འཕེལ་རྒྱས་ཁྲོད་དུ་ཞིབ་འཇུག་སློབ་གླིང་བཅུ་དང་། སྡེ་ཁག་མི་འདྲ་བ་བཞི་བཅུ། དངོས་གཞིའི་ཚན་པ་དང་ཞིབ་འཇུག་ཚན་པའི་ཁྲོད་དུ་མི་སྣ་གྲགས་ཅན་དུ་བདམ་འོས་པའི་སློབ་མ་སྟོང་ཕྲག་བཅོ་བརྒྱད་དང་། དགེ་རྒན་དང་ལས་བཟོ་བ་སྟོང་ཕྲག་བཅུ་བཞིའི་ཁྲོད་དུ་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་དང་དགེ་རྒན་ཉིས་སྟོང་། ཧ་ཧྥུ་སློབ་ཆེན་གྱིས་ཨ་རི་བའི་སློབ་མ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དག་གི་ཕྱི་འགྲིམ་སློབ་མའང་བསྡུ་ལེན་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་ཡོད།
ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད་དུ་ཧ་ཧྥུ་སློབ་ཆེན་གྱིས་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་བདུན་སྐྱེད་སྲིང་བྱས་མྱོང་བ་སྟེ། ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་གཉིས་པ་དང་། གསུམ་པ། བཞི་བ། ལྔ་བ། དྲུག་པ། སོ་ལྔ་བ། ཞེ་བཞི་དེང་དུས་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་ལས་ཐོགས་པ་ཨོ་པ་མ་བཅས་རེད། ཧ་ཧྥུ་སློབ་ཆེན་གྱི་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་དག་གི་ཁྲོད་དུ་ནོ་པེལ་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་སུམ་ཅུ་སོ་བཞི་ཡོད། ཨ་རིའི་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་གི་སྲིད་འཛིན་གཞོན་ཤོས་དང་རླབས་ཆེ་ཤོས་ཡིན་པའི་ཁིན་ནི་ཏེའུ་དགོས་པ་ཆེན་པོ་ཞིག་གི་ཕྱིར་དུ་མཚམས་སྦྱར་བར་བྱ་སྟེ།
རྒྱ་སྐད་དུ། 肯尼迪 དབྱིན་མིང་དུ། Kennedy 1917 ལོའི་ཟླ 5 ཚེས 29 སྐྱེས། 1961ལོའི་ཟླ1ཚེས22ཉིན་འདས། ཧ་ཧྥུ་སློབ་ཆེན་དུ་སློབ་མཐར་ཕྱིན། སྤྱི་ལོ1960ལོར་སྲིད་འཛིན་གྱི་འགན་བཞེས། འཛམ་གླིང་འཁྲུགས་ཆེན་གཉིས་པའི་སྐབས་སུ་ཆུ་མདེལ་འཕེན་བྱེད་ཀྱི་དམག་གྲུའི་བཀོད་འདོམས་པ་བྱས་ཏེ་ཉི་ཧོང་གི་མཚོ་དམག་ཉམས་དམས་སུ་བཏང་། ཨ་རིའི་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་གི་སྲིད་འཛིན་གཞོན་ཤོས་དང་། གནམ་བདག་ཆོས་ལུགས་པ་དད་མོས་བྱེད་མཁན་གཅིག་བུ་ཡང་རེད། “ལོ་རབས་དྲུག་ཅུ་བའི་དུས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་གཏོང་མཁན་གྱི་མི་སྣའི་གྲས” རྒྱ་སྐད་དུ(60年代风云人物)ཁོང་གི་ལེགས་བཤད་ནི། “ཨ་རི་བའི་སྤུན་ཟླ་རྣམ་པ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་རང་ཉིད་ལ་ཅི་ཞིག་གི་ཁེ་ཕན་བསྐྲུན་ཡོད་པར་མ་ལྟ་ཞིག རང་ཉིད་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དོན་དུ་ཅི་ཞིག་ཕུལ་ཡོད་པར་བསམ་པར་བྱོས་ཤིག” （ 我的美国同胞们，不要问你的国家能为你做些什么，而要问你能为你的国家做些什么。my fellow Americans, ask not what your country can do for you; ask what you can do for your country.）ལོ་རྒྱུས་འདི་དག་གི་རྒྱབ་ལྗོངས་ནས་བལྟས་ན་ཧ་ཧྥུ་སློབ་ཆེན་གྱིས་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་བཞག་པའི་མཛད་རྗེས་ཅི་ནས་ཀྱང་ཆེ་ལ། ཀྲུང་གོ་བ་རྣམས་ཀྱིས་པེ་ཅིན་སློབ་ཆེན་ལ་རྒྱ་ནག་གི་མགོན་སྐྱབས་ཞེས་འབོད་པ་བཞིན་ཨ་རི་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་ཧ་ཧྥུ་སློབ་ཆེན་ལ་བྱེ་ཐང་གི་རྒྱ་མཚོ་ཞེས་འབོད་སྐད། མིང་དང་དོན་ཇི་འདྲའི་མཚུངས་ཨང་། བོད་ཀྱི་གཏམ་དཔེ་ཞིག་ཏུའང་། ཕ་མ་བཟང་བོའི་བུ་ཕྲུག་དང་། དགེ་རྒན་བཟང་བོའི་དགེ་ཕྲུག་ཅེས་དགེ་རྒན་ལེགས་པོ་དགེ་ཕྲུག་རྨད་དུ་བྱུང་བ་འབྱུང་སྲིད་ན་སློབ་གླིང་གྲགས་ཆེན་དུ་སློབ་ཕྲུག་རླབས་ཆེན་འབྱུང་བའང་རྒྱུ་འབྲས་ཆོས་ཉིད་དང་མཐུན། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལས་བལྟས་ན་རྗེ་ཙོང་ཁ་བ་ཆེན་མོར་སྐད་གྲགས་ས་ཁྱབ་གནམ་ཁྱབ་ཡིན་པའི་སློབ་བུ་ཉིས་བརྒྱ་ཙམ་བྱུང་ཡོད་པས་ཀྱང་། མི་ཞིག་གི་རིན་ཐང་གཤའ་མ་དེ་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་སློབ་གསོའི་གནས་བབ་ལ་བལྟ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་མཐོང་ཐུབ།
ཨ་རིའི་ཕུའུ་སི་ལིན་ཏོན་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་(普林斯顿大学Princeton University)སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་ཞིག་གི་གཏམ་བཤད”ཨོ་པ་མར་ཅིའི་ཕྱིར་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་ཐོབ་པ་རེད” (奥巴马为什么能当美国总统？)ཅེས་པའི་ནང་དུ། “ཨོ་པ་མར་ད་དུང་སྐྱེས་སྟོབས་ཀྱི་ཤེས་རབ་ཡ་མཚར་བ་ཞིག་ཡོད་དེ། ཨོ་པ་མ་དང་འཛིན་གྲྭ་གཅིག་པའི་སློབ་བུ་གཉིས་ཀྱིས་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་གི་བཅར་འདྲི་དང་ལེན་བྱེད་སྐབས། ‘ཧ་ཧྥུ་སློབ་ཆེན་དུ་སྐྱེས་སྟོབས་ཀྱི་ཤེས་རབ་མེ་འབར་བ་ནང་བཞིན་ཡིན་པ་ཤིན་ཏུ་ནས་མང་། ཨོ་པ་མའི་ཤེས་རབ་ནི་དེ་ལས་ད་དུང་འཕགས’ཅེས་བཤད་པ་ནི་དོན་དངོས་རེད། དེའི་སྟབས་ཀྱིས་ཨོ་པ་མར་ཨ ་རི་མི་མང་གི་བླ་ན་མེད་པའི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོབ་པ་རེད”ཅེས་ཨ་རི་རང་ཉིད་ཀྱི་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་དག་གིས་ཀྱང་ཧ་ཧྥུ་སློབ་ཆེན་ལ་ཚད་མཐོ་བའི་གདེངས་འཇོག་བྱས་འདུག གཏམ་བཤད་དེའི་ནང་དུ་ད་དུང“ཨ་རི་ན་ཐོ་མ་སི་པེན་གྱི་ལེགས་བཤད་ལ་ཡིད་ཆེས་བྱེད་མཁན་ཤིན་དུ་མང་། ཐོ་མ་སི་པེན་གྱིས་ཆེས་ལེགས་པའི་སྲིད་གཞུང་ལ་དོ་དམ་གྱི་བྱ་བ་ཆེས་ཉུང་ཞེས་པའི་གསུང་སྒྲོས་ལ་གཞིགས་ཏེ། ཨོ་པ་མས་ཀྱང་སྲིད་གཞུང་གི་ལས་དོན་ཉུང་ངུར་བྱ་བའི་སླད་དུ་ལས་དོན་མང་བོ་བསྒྲུབ་པའི་ཁས་འཆེས་པ་སྟེ། མི་རིགས་ཀྱི་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱི་བསམ་བློ་བསལ་བར་བྱ་བ་དང་། མིག་སྔའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཉམས་དམས་སླར་གསོ་བྱ་རྒྱུ། སྤྱིར་ན་ཨ་རི་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་པས་སྤྱི་མཐུན་ཚོགས་པ་དང་། དམངས་གཙོ་ཚོགས་པ་འདུམ་འགྲིག་བྱེད་པ། ཕོ་མོ་འདྲ་མཉམ་དང་མི་རིགས་དཀར་ནག་འདྲ་མཉམ། ཆོས་ལུགས་འདྲ་མཉམ་བཅས་བྱུང་ཚེ་གཞི་ནས་ཨ་རི་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཏུ་གྱུར་བའི་ཚུལ་ལ་ངེས་ཤེས་འདྲོངས་པ་རེད། དེ་དག་ནི་ཨོ་པ་མའི་འགན་འཁྲི་གཙོ་བོར་བརྩིས་པ་རེད་པས་གཞི་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོབ་སོང”ཞེས་བཤད་འདུག སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་དེའི་གཏམ་བཤད་ཧྲིལ་གྱིས་དྲིལ་ན་ཨོ་པ་མར་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་ཐོབ་པའི་རྒྱུ་མཚན་གསུམ་དེ། ཨ་རི་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཧ་ཧྥུ་སློབ་ཆེན་ལ་མཐོང་ཆེན་བྱེད་པ། མི་རིགས་དཀར་ནག་གི་དབྱེ་བ་བསལ་བའི་སླད། དཔལ་འབྱོར་ཉམས་དམས་ཀྱི་ཁ་གཏད་འགྲེང་བའི་ཨོ་པ་མའི་སྙིང་སྟོབས་ལ་ཡི་རངས་པ་བཅས་སོ།། ཨོ་པ་མར་སྲིད་འཛིན་ཐོབ་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ཧ་ཧྥུ་སློབ་ཆེན་གྱི་མཚན་སྙན་ནམ་མཛད་རྗེས་དང་འབྲེལ་ཡོད་པའི་ངོས་ནས་བལྟས་ན། ང་ཚོས་ཀྱང་བཀའ་ཁྲིའི་འོས་ཆོས་ཀྱི་ཆ་གཅིག་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་སློབ་གསོའི་ཁ་ཕྱོགས་ལ་བལྟ་དགོས་པ་ནི་གལ་ཆེའོ།།
མཚམས་སྦྱོར། ལྟ་ནག་སྐལ་བཟང་ལུང་རིག་གི་ཟིན་བྲིས་ལས་བཤུས།
བོད་ཀྱི་དུས་བབ་དྲ་ངོས་ཀྱི་རིག་པ་འདོན་པ་ཞེས་པའི་གཤམ་དུ། “མཆན་ལ་ཞིབ་བཤེར་བྱས་རྗེས་བརྗོད་གཞི་དང་འཚམ་པའི་རིགས་དྲ་ངོས་ལ་འདོན་འཇུག་རྒྱུ་ཡིན།”ཞེས་འཁོད་འདུག་ཀྱང་། དེ་རིང་དྲ་གྲོགས་གངས་ཕྲུག་བློ་བཟང་ངག་དབང་ཞུ་བས། བརྗོད་གཞི་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པའི་བཀའ་བློན་ཁྲི་པའི་སྐོར་གྱི་མཆན་བུ་དེ་འདིར་འགོད་དོན་ཅི་ཡིན་ནམ། སྐབས་རེ། བརྗོད་གཞི་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་ཀྱང་དྲ་ངོས་སུ་མི་འགོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཅི་ཡིན་ནམ།
དྲི་བ་འདི་གཉིས་དྲ་ངོས་དོ་དམ་པའམ་རྩོམ་སྒྲིག་པར་ཞུ་གི་ཡོད་པ་ལས། དྲ་གྲོགས་བློ་བཟང་ངག་དབང་གིས་བཀའ་ཁྲི་ཟུར་པའི་མཛད་རྗེས་འདིར་བཀོད་པར་ནོར་འཁྲུལ་རེད་ཅེས་ཞུ་གིན་མེད། གསན་ཕྱོགས་མ་ནོར་བར་མཛོད། །
བཀྲས་མཐོང་བསྟན་འཛིན་རྣམ་རྒྱལ་ལགས།སྐུ་ཚེ་དེ་བོད་མི་རིགས་ལ་ཕུལ་ཞིངཕྱགས་རྗེ་དེ་བོད་སྤྱི་ཚོགས་ལ་འཐིམ་པས་མི་སྣརླབས་ཆེན་ཞིག་ཡིན།ཁོང་གིས་ཆུང་དུས་ནས་རྡོར་གླིང་དུ་སློབ་གྲྭར་འགྲིམས་ཞིང་བོད་དབྱིན་ཧིན་གསུམ་ལ་སྦྱང་བ་ཕུད་དུ་་ཕྱིན་པ་མཛད་།
བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲ་ཐོག་མ་སྟེ། མ་སུ་རུ་དབུ་འཛུག་གནང་སྐབས་དབྱིན་ཡིག་དགེ་རྒན་དང་། ཕྱི་རྒྱལ་རོགས་སྐྱོར་ཚོགས་པ་ཁག་གིས་སྐད་བསྒྱུར་གནང་བ་སོགས། བསྟན་འཛིན་བཀྲས་མཐོང་ལགས་།རང་ལོ་༡༠་པས་ཐོག་ནས་བཟུང་མི་རིགས་འདིས་སྐྱིད་སྡུག་གི་ཁུར་བོ་མཉམ་ཁུར།
༡༩༦༧ ལོར་བོད་གཞུང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་ཆེ་དང་ཡིག་བསྒྱུར་བ་གནང༌།
༡༩༦༨ལོར་ཁོང་མི་གསུམ་གྱིས་མི་དམང་གི་གོ་རྟོགས་དང་ཤེས་ཡོན་འཕྲོད་བསྟེན་ཡར་རྒྱས་ལ་དགོང་ནས་། “ཤེས་བྱ་”ཞེས་དུས་དེབ་ཐོག་མར་བཏོན།
ལོ་འགའ་རྗེས་སུ་དུས་དེབ་དེས་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཕན་ཐོན་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད་པར་བསྟེན། དུས་དེབ་དེ་གཞུང་འབྲེལ་གནང་བ་དང་།ཆབས་ཅིག་དབྱིན་ཇིས་གསར་ཤོག་”བོད་གནས་མཉམ་ཞིབས་”གྱི་་རྩོམ་སྒྲིག་པས་འགན་བཞེས།
༡༩༧༠བོད་མི་ཡོང་ཆོ་ཁའི་ཕྱོགས་ལྷུང་ཏུ་མ་སོང་བར་ལྡོག་རྩ་གཅིག་བསྒྲིལ་ལ་དགོང་ནས་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་མར་གསར་ཏུ་བཙུག་པ་དང་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་གནང༌།
༡༩༧༣ ལོར་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་Nixon་རྒྱ་ནང་ལ་ཕེབས་ནས་། ཨ་རི་དང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་འབྲེལ་ལམ་དམ་དུ་ཕྱིན་སྟབས། བོད་དོན་ནུས་མེད་དུ་གྱུར་བ་ཆབས་ཅིག་ཨ་རི་བོད་ཀྱི་དོན་གཅོད་ཁང་དེ་ཡང་སྒོ་རྒྱག་ལ་ཉེ་བ་སྐབས། ཨ་རི་བོད་ཀྱི་དོན་གཅོད་ལས་ཚབས་ཏུ་ཕེབས་ཏེ་། བོད་ཀྱི་ཐེབས་རྩ་དང་། པོ་ཏ་ལ་དཔར་སྐྲུན་ཁང་། ནེའུ་ཡོག་ཏུ་སུམ་དུས་དང་པོ་ཚུགས་པ།
ལྷགས་པར་དུ་༡༩༧༩་ལོར་གོང་ས་མཆོག་ཨ་རིས་ནང་གདན་འདྲེན་ཞུས་ནས། ཆིབས་སྒྱུར་ཐོག་མར་གནང་དེས་། བོདབསྟན་པ་ཆབས་སྲིད་ཀྱི་མེ་རོ་སླར་ནས་གསོས་།
༡༩༨༠ ལོར་བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་གྱི་སྐུ་ཚབ་ཐེངས་གཉིས་པའི་ཚོགས་གཙོའི་འགན་བཞེས་ཐོག་བོད་དུ་ཕེབས། པེ་ཅིང་གི་མགོ་ཁྲིད་མི་སྣ་ཁག་མང་པོ་ཞིག་ལ་ཐུག་འཕྲད་དང་། ལྷགས་པར་པཎ་ཆེན་སྐུ་གོང་མར་འཇལ་འཕྲད་གནང་། སྐུ་ཚབས་དང་པོ་མ་ཕེབས་སའི་ས་གནས་ཁག་གང་མང་ཞིག་ལ་ཕེབས་ཏེ། གཞི་ལུས་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་མི་དམངས་ལ་ཐུགས་འཕྲད་དང་། ཁོང་ཚོའི་སེམས་ནང་གི་དཀའ་སྡུག་ལ་རྒྱུས་ལོན་གནང་།
༡༩༨༧ ཨ་རིའི་ནང་ྋགོང་ས་མཆོག་གི་དམིགས་བསལ་སྐུ་ཚབ་ཀྱི་ཐུགས་འགན་བཞེས་ཏེ། རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་དང་། ཨ་རིས་བོད་ཀྱི་རླུང་འཕྲིན་གསར་འཛུག་གནང་། དེ་དང་ཆབས་ཅིག། ཨ་མེ་རི་ཀར་བོད་པའི་ནང་མི་༡༠༠༠ ཞིག་སྐྱབས་བཅོལ་ཏུ་བླང་བ་སོགས།
བྱང་ཨ་རི་ནང་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་ཕྱག་ལས་ཤུགས་ཆེ་གནང་།
༡༩༩༠ གོང་ས་མཆོག་གིས་ཐུགས་དགོང་ལྟར་། དམང་གཙོ་ཚད་ལྡན་གྱིས་སྒོ་ནས་མི་དམང་གིས། བཀའ་བློན་ཏུ་ཐད་ཀར་འོས་འདེམས་གནང་ཏེ་། བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་དཔལ་འབྱོར་དང་ནང་སྲིད་བཀའ་བློན་གནང་། དེ་དང་ཆབས་ཅིག་བཀའ་བློན་ཁྲི་བའི་ཐུགས་འགན་བཞེས་།
༡༩༩༥ ལོར་ཨ་རིར་གནས་སྤོས་གནང་དེ། སེ་ཊན་ཕོ་ཊི་གི་མཐོ་སློབ་ནང་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་ དགེ་རྒན་ཆེན་མོའི་ཕྱགས་ལས་གནང་། བོད་ནང་ལོ་བདུན་གྱི་གློག་བརྙན་གྱི་སློབ་སྟོན་པ་དང་། ྋགོང་ས་མཆོག་གི་བཞེད་དོན་གསུམ་དར་ཁྱབས་གཙོ་བཟུང་ཐོགྋགོང་ས་མཆོག་གི་ཐེབས་རྩ་གསར་འཛུགས་དང་ཚོགས་གཙོའི་ཐུགས་འགན་བཞེས།
སེ་ཊན་ཕོ་ཊི་མཐོ་སློབ་ནང་ཚན་རིགས་པས་ཀླད་པའི་དབང་རྩ་རྒྱུ་ཕྱོགས་དང་ནང་ཆོས་རིགས་པས་སེམས་ཀྱི་་མཉམ་ཞིབས་སྡེ་ཚན་གསར་འཛུགས་གནང་མཁན་དང་། འབྲེལ་འཐུད་པས་ཐུགས་འགན་གཞེས་བཞིན་པ་བཅས་སོ།།
མཐའ་དོན་དུ་། ད་ནི་ང་ཚོ་རང་དབང་གི་ལུང་པར་ཡོད་པས་བོད་མི་སྤུན་ཟླ་དག་གིས་བོད་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འདས་ཟིན་པས་ཀྱག་ཀྱོག་གི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཕྱིར་མིག་ནན་པོ་ཞིག་ལྟོས་ནས་སང་ཉིན་གྱི་འདེམ་ཁ་དེ་མ་ནོར་བ་ཞིག་གནང་རྒྱུ་ནི། རང་ཉིད་བོད་རིགས་ཞིག་ཡིན་པས་སྤྱི་ལས་འགན་དང་།བོད་ནང་གི་ཕ་མ་སྤུན་ཆེད་དང་ཨ་ནེ་ཨ་ཁུ་དག་གིས་རེ་བས་མིག་ཟུང་ང་ཚོ་མི་རེ་རེ་ལ་གཏད་ཡོད་པས་སྒེར་གྱིས་འགན་དབང་ཞིག་ཡིན་པས་། རི་བོང་ཅལ་འགྲོག་གིས་སྒྲུང་ལ་མི་ཕེབས་རྒྱུ་ནི་ང་རང་མི་བུ་སྒེར་བ་ཞིག་གིས་རེ་བ་ཉག་གཅིག་ཡིན།