དེ་རིང་བོད་ཀྱི་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོཊ་པ་ཁག་ལྔ་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག རྒྱལ་སྤྱི་དང་རྒྱ་ནག་ལ་དགོས་འདུན་དོན་ཚན་གསུམ་བཏོན་ཏེ། ངྷ་ས་ཉིན་སློབ་ནས་ཀཱ་ཅཱ་རི་ས་གནས་ཁྲིམས་ཁང་བར་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་དར་དང་རང་སྲེག་གཏོང་མཁན་ཚོའི་སྐུ་པར་འཁྱེར་བཞིན་ཞི་བའི་གོམ་བགྲོད་གནང་སོང་།
ངྷ་སའི་བོད་ཀྱི་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་ལྔའི་གོ་སྒྲིག་འོག དེ་རིང་ཕྱི་ཚེས་ ༡༨ ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་ ༡༠།༣༠ སྟེང་བཞུཊ་སྒར་ངྷ་ས་མེག་གྷན་ཉིན་སློབ་ཏུ། དབུས་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུའི་ཚོཊ་གཞོན་དོན་གྲུབ་ལྷ་དར་དང་བུད་མེད་ལྷན་ཚོཊ་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་པདྨ་ཆོས་སྒྲོན། དགུ་བཅུ་གསུམ་ལས་འགུལ་ཚོཊ་པའི་དྲུང་ཆེ་གངས་ལྷ་མོ། ངྷ་ས་བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོཊ་པའི་ཚོཊ་གཙོ་རྡོ་རྗེ་ཚེ་བརྟན། བོད་རྒྱལ་ཡོངས་མང་གཙོ་ཚོཊ་པའི་ཚོཊ་གཙོ་དགེ་ལེཊ་འཇམ་དབྱངས་བཅས་ཐུན་མོང་ཐོག དེང་སྐབས་བོད་ནང་རང་ལུས་མེར་བསྲེཊ་གཏོང་མཁན་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་ཐད། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོཊ་དང་རྒྱ་གཞུང་ལ་དགོས་འདུན་དོན་ཚན་གསུམ་གྱི་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་ཤིག་བསྐྱངས་སོང་།
གསར་འགོད་ལྷན་ཚོཊ་གྲུབ་མཚམས་ཚོཊ་པ་ཁག་གི་ཚོཊ་གཙོ་རྣམ་པའི་སྣེ་ཁྲིད་དེ། ༼ཚེ་སྲོག་བརྒྱ་ལྷག་གི་གདུང་འབོད། བོད་ཀྱི་རང་དབང་སླར་གསོ༽ཞེས་པའི་མགོ་བརྗོད་འོག་བཞུཊ་སྒར་ཁུལ་གྱི་བོད་མི་སེར་སྐྱ་ ༤༠༠ ཙམ་གྱིས་བོད་ནང་རང་ལུས་མེར་བསྲེཊ་གཏོང་མཁན་ཚོའི་སྐུ་པར་རེ་དང་བོད་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་དར་རེ་འཕྱར་བཞིན། “བོད་རང་བཙན་གཙང་མ་ཡིན། བོད་ནང་དམར་གསོད་མཚམས་འཇོག་དགོས། བོད་མི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་རྣམས་ཀློད་གྲོལ་གཏོང་དགོས། ༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཚེ་ཁྲི་ལོར་བརྟན་པར་ཤོག ”ཅེས་སྐད་འབོད་རྒྱག་བཞིན་ངྷ་ས་ནས་ཀཱ་ཅཱ་རིལ་ས་གནས་ཁྲིམས་ཁང་མདུན་ཐང་བར་ཞི་བའི་གོམ་བགྲོད་གནང་སོང་།
གསར་འགོད་པས་དབུས་གཞོན་ནུའི་ཚོཊ་གཞོན་དོན་གྲུབ་ལྷ་དར་ལཊ་སུ། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་བོད་མི་ཚོར་རང་སྲེག་གནད་དོན་ལ་ཁ་གཡར་ཏེ་གང་བྱུང་ཁྲིམས་ཐག་གཅོད་བཞིན་པ་དེའི་ཐོག་ནས། མ་འོངས་པར་བོད་ནང་རང་སྲེག་ལས་འགུལ་མཚམས་འཇོག་ཡོང་མིན་སྐོར་དྲིས་སྐབས། “བོད་ནང་མེར་བསྲེཊ་གནས་ཚུལ་བྱུང་རྗེས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་དགོན་པ་དང་གྲོང་པ་བཅས་ལ་འཇིཊ་སྐུལ་དང་སུན་གཙེར་སྣ་ཚོཊ་བྱས་པ་དེས། བོད་པའི་ལས་འགུལ་མཚམས་འཇོག་བྱ་རྒྱུར་འགྱུར་བ་གང་ཡང་ཐེབས་ཀྱི་མ་རེད། བོད་མི་རིཊ་ནི་སྙིང་སྟོབས་ཆེན་པོ་ཡོད་པའི་མི་རིཊ་ཤིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས། དགྲ་བོ་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་མིར་བཙན་གནོན་ཅི་ཙམ་བྱས་པ་དེའི་ཚོད་ཀྱིས་བོད་མིའི་སྙིང་སྟོབས་ཤུཊ་ཆེ་རུ་འགྲོ་ཡི་རེད། བོད་ནང་གི་རང་ལུས་མེར་བསྲེཊ་གནས་ཚུལ་མཚམས་འཇོག་དགོས་ན། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་དབང་སྒྱུར་དང་རྩ་མེད་བཟོ་བཞིན་པ་མཚམས་འཇོག་དང་། བོད་ཐོག་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་ལ་ངེས་པར་བསྐྱར་ཞིབ་བྱ་དགོས་པ་རེད ” ཅེས་བརྗོད།
དགུ་བཅུ་གསུམ་མི་མང་ལས་འགུལ་ཚོཊ་པའི་དྲུང་ཆེ་སྤྱི་འཐུས་གངས་ལྷ་མོ་ལཊ་སུ། བོད་ནང་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་ལ་གཞིཊ་ཏེ་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོཊ་ནང་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཕྱོཊ་ཐོག་འདོད་པ་ཁེངས་ཀྱི་ཡོད་མེད་དྲིས་པར། “ང་རང་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཕྱོཊ་དེར་འདོད་པ་ཁེངས་མ་སོང་། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་རང་ལུས་མེར་བསྲེཊ་གཏོང་མཁན་ཚང་མ་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་དང་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གིས་བརྒྱུད་སྐུལ་བྱས་པ་རེད་ལབ་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོའི་ལམ་ཁ་ཚང་མ་འགག་བསྡད་ཡོད་པ་རེད། ལམ་ཁ་འགག་པའི་རྐྱེན་གྱིས་བོད་ཕྱི་གཉིས་ཀྱིས་ཆིག་སྒྲིལ་ཐོག་ལས་འགུལ་སྤེལ་མ་ཐུབ་པ་དང་། ང་ཚོས་ལས་འགུལ་གང་སྤེལ་བ་དེས་བོད་ནང་ལྡོག་ཕྱོཊ་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་སྲིད་ཀྱི་ཡོད། དེའི་རྐྱེན་པས་ང་ཚོའི་ལས་འགུལ་དེར་རྒྱ་གཞུང་གིས་འཛེམ་ཟོན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། བོད་གཞུང་དང་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོཊ་པ་ཁག་ལ་ཆ་བཞག་ནའང་། བོད་ནང་ལ་ཁྱེད་ཚོས་འདི་བྱ་དགོས་པ་རེད་དང་མ་རེད་ཟེར་བའི་འབོད་སྐུལ་ཙམ་ཡང་ཞུ་ཐུབ་ཀྱི་མེད་དུས། ཁོང་ཚོས་གང་བྱས་པ་དེའི་ཐོག་འགྲོ་བསྡད་ཡོད་པ་རེད། དེའི་ཐོག་ང་ཚོར་དཀའ་ངལ་འཕྲད་བསྡད་ཀྱི་ཡོད ” ཅེས་བརྗོད སོང་།
ཚོཊ་པ་ཁག་གི་གསལ་བསྒྲགས་ནང་འཁོད་པ་ལྟར་ན། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་བོད་མི་ཚོར་དྲག་གནོན་དང་འཇིཊ་སྐུལ་ཇི་ལྟར་བྱས་རུང་། བོད་མི་ཚོས་མགྲིན་དབྱངས་གཅིག་གྱུར་ཐོག་བོད་ལ་རང་དབང་དགོས་པ་དང་། ༸གོང་ས་མཆོག་བོད་ལ་གདན་འདྲེན་ཞུ་དགོས་ཞེས་ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་གནང་ཡོད་ཅིང་། ད་བར་བོད་ནང་རང་ལུས་མེར་བསྲེཊ་གཏོང་མཁན་ ༡༠༢ ཙམ་བྱུང་ཡོད་པའི་ཁྲོད་མི་ ༨༦ སྐུ་གྲོངས་ཡོད་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་༸གོང་ས་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོས་བོད་རང་བཙན་བསྐྱར་དུ་ཁྱབ་བསྒྲཊ་བྱས་ཏེ་མི་ལོ་བརྒྱ་འཁོར་སྐབས་དང་བསྟུན། མདོ་སྨད་བླ་བྲང་ནས་ཡིན་པའི་རང་ལོ་ ༢༦ ཡིན་པའི་འབྲུག་པ་མཁར་ལཊ་དང་། རང་ལོ་ ༢༥ ཡིན་པའི་གྲྭ་སྒྲུབ་ཚེ། རང་ལོ་ ༥༠ ཡས་མས་ཡིན་པའི་གནམ་ལྷ་ཚེ་རིང་ལཊ་བཅས་ཀྱིས། སྔ་རྗེས་སུ་རྒྱ་གཞུང་གི་དྲག་གནོན་སྲིད་བྱུས་ལ་ངོ་རྒོལ་ཆེད་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་བཏང་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་འདུག
ཚོཊ་པ་ཁག་གིས་རྒྱལ་སྤྱི་དང་རྒྱ་གཞུང་ལ་བཏོན་པའི་དགོས་འདུན་དོན་ཚན ༣ ནི། གཅིག འཛམ་གླིང་དབུ་ཁྲིད་ཐུན་མོང་གིས་བོད་དོན་འབྲེལ་མཐུད་པ་ཞིག་བསྐོ་བཞག་གིས། བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་གང་སར་རྒྱ་གཞུང་གིས་དྲག་གནོན་བྱེད་བཞིན་པ་དེར། བྱ་སྤྱོད་སྣ་མང་སྒོ་ནས་གནོན་ཤུཊ་སྤྲོད་རྒྱུ་དང་བོད་མིའི་གཞི་རྩའི་ཐོབ་ཐང་བསྐྱར་གསོ་གནང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ། གཉིས། བོད་མིའི་རང་སྲེག་ཞི་རྒོལ་སྤེལ་དགོས་བྱུང་བའི་རྒྱ་གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་ལ་བསྐྱར་ཞིབ་ཀྱིས་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོཊ་དང་དབུ་ཁྲིད་ལ་བརྩི་བཀུར་ཞུ་རྒྱུའི་མཚོན། བོད་མི་ཡོངས་ཀྱི་འཚོ་གནས་དང་དགོས་འདུན་བསྐང་དགོས། གསུམ། རྒྱལ་ཚོཊ་ཀྱི་ངོ་ཚབ་དང་རང་དབང་གསར་འགོད་པ་བོད་ནང་བཀག་འགོག་མེད་པར་འགྲོ་བསྐྱོད་ཆོག་རྒྱུ་དང་། བོད་ཐོག་འཛིན་པའི་རྒྱ་གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་ཤུཊ་རྐྱེན་ཅི་ཐེབས་དང་བོད་མིའི་གནས་སྟངས་ཐོག་ཉམས་ཞིབ་དགོས་རྒྱུ། རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོཊ་སྡེ་ཁག་གིས། གནས་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་གཞུང་དང་གྲོས་ཚོཊ་ལ་ཞུ་གཏུག་གིས་བོད་མིར་དོན་ཕན་ལྡན་པའི་རོཊ་སྐྱོར་འཚོལ་རྒྱུ་བཅས་བཀོད་འདུག
གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོཊ་པ་ཁག་ལྔའི་གོ་སྒྲིག་འོག དེ་རིང་དགོང་དྲོ་བཞུཊ་སྒར་ངྷ་ས་མེག་གྷན་ཁྲོམ་གཞུང་དུ། བོད་ནང་རང་ལུས་མེར་བསྲེཊ་གཏོང་མཁན་དང་། མེར་བསྲེཊ་ཀྱི་ཉེས་འཛུཊ་འོག་བཙོན་འཇུག་ཁྲིམས་ཐག་གཅོད་མཁན་ཚོར་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་མཚོན་ཆེད་མར་མེ་ཁྲོམ་སྐོར་ཞིག་ཀྱང་གནང་རྒྱུ་ཡིན་འདུག
གསར་འགོད་པ། དཔལ་ལྡན།
རང་སྲེགས་དོན་ཀྱེན་རྣམས་ཏྭ་ལ་རུ་ཚོགས་ཡིན་པ་དཔང་བརྟགས་གསལ་དགོས་
༼ བོད་མིའི་རང་སྲེག་མཚམས་འཇོག་དགོས་ན་རྒྱ་གཞུང་གི་དབང་སྒྱུར་སྲིད་བྱུས་མཚམས་ཞོག ༽ཞེས་པའི་དོན་ནི། བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོར་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་བྱུས་བསྒྱུར་བཅོས་མ་བཏང་བར་རང་སྲེག་ཐོངས་ཞེས་པ་དེ་རེད། རང་སྲེག་ངན་སྐུལ་བྱེད་སྟངས་འདི་འདྲ་རེད།
གཉིས་ནས་ལས་འགུལ་འདི་ལས་འགུལ་ཞིག་གང་ནས་ཡིན། རང་སྲེག་གཏོང་མཁན་ཚོའི་དགོངས་དོན་དང་མཐུན་པ་ཞིག་གང་ནས་ཡིན། རང་སྲེག་ལ་ཁ་གཡར་ནས་རང་བཙན་སྐད་འབོད་བྱས་པ་ཙམ་རེད། འཁྲབ་སྟངས་ཙམ་པོ་བ་འདི་དོན་གྲུབ་ལྷ་དར་གྱིས་ཞེ་དྲག་ཅིག་ཡིན་པར་བརྩི་ཡི་རེད། དེར་འཁྲབ་སྟངས་ཤིག་ཡོད་པ་ཧ་གོ་ནས་བུད་མེད་ཚོགས་གཙོ་སླེབས་མེད་དོན་དེ་རེད།
འཕྲེད་དར་རང་དབང་སླར་གསོ་རེད། །
འབོད་ཚིག་རང་བཙན་སྐྱར་གསོ་རེད། །
མགོ་བོ་རྨོངས་པའི་ལས་འགུལ་འདིས། །
མི་ལུས་མེར་མཆོད་སྐུལ་འདེད་བྱེད། །
མཉམ་འབྲེལ་ནི་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་ངོ་མ་དེ་ཡིན་དུས། ད་ཐེངས་ཀྱི་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ལྔའི་ལས་འགུལ་འདི་སྤེལ་བར་ཡི་རངས་ཞུ།
ད་དུང་། མཉམ་རུབ་ཀྱི་ནུས་པ་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་སྤུངས་ཐབས་སུ་འབད་རོགས་ཞུ། ཚོགས་པ་རང་རང་གི་ལྟ་བ་དང་ལངས་ཕྱོགས་གཙོར་འདོན་མི་བྱེད་པར་གཞིས་བཞུགས་བོད་མིའི་བློས་གཏོང་དང་ཆོད་སེམས་འདི་ལ་གྲུབ་འབྲས་ཡོང་ཐབས་སུ་རྣམ་དཔྱོད་འདོན་རོགས།
གུ་ཡངས་སྒམ་དཀྱེལ་གྱི་བསམ་བློ་དང་མཉམ་འབྲེལ་ནི། མཐར་ཐུག་གི་གྲུབ་འབྲས་ཐོན་ཐབས་ཡོད་ན་མེད་ན་དེ་ཡིན་དུས། མུ་མཐུད་ནས་ཚོགས་པ་སོ་སོའི་མིང་མཐོང་ལྟ་བུའི་ཆེད་དུ་མ་ཡིན་པར། ལས་འགུལ་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་སྤེལ་རོགས།
ད་ལྟ་ནི། ཆིག་སྒྲིལ་བྱེད་པའི་དུས་ཚིགས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་དུས། བསམ་བློའི་ཐོག་ནས་མཉམ་རུབ་བྱས་ཏེ་མ་འོངས་པའི་འཐབ་རྩོད་ལ་གསོན་ཤུགས་ཇེ་རྒྱས་སུ་གཏོང་རོགས།
བོད་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ནུས་པ་ཁ་ཐོར་དུ་མི་འཇུག་པར་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་སྤུངས་རོགས། འཐབ་རྩོད་ལ་ནུས་པ་དགོས་ན། མཉམ་ལས་མཉམ་འགུལ་གནད་འགག་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དུས་དང་དངོས་ཡོད་ཀྱིས་གསལ་བཤད་བྱེད་ཀྱིན་པ་རེད།